Abraham Gids voor het gebruik van de databank Inhoudsopgave 1. Wat is Abraham?... 2 2. Hoe zoeken in deze databank?... 2 2.1 Snelzoeken... 2 2.2 Eenvoudig zoeken... 4 2.3 Geavanceerd zoeken... 5 2.4 Zoeken via zoekbomen... 7 2.5 Het gebruik van jokertekens om uw zoektocht te verfijnen... 8 3. Help... 9 Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience v20150402
1. Wat is Abraham? De online databank Abraham is een gezamenlijke virtuele catalogus van Belgische kranten uit de periode 1830-1950 die worden bewaard in Vlaamse bibliotheken of erfgoedinstellingen. Deze bron is vrij online toegankelijk via http://www.krantencatalogus.be. Abraham kwam tot stand in het raam van een project uit 2007, waarbij een groot aantal nationale en regionale kranten in kaart werd gebracht. De nadruk lag hierbij op kranten die dateren uit de periode 1830-1950, omdat deze bijzonder kwetsbaar zijn en het papier waarop ze gedrukt zijn van slechte kwaliteit is. Ook Belgische kranten die tijdens deze periode in het buitenland werden gepubliceerd, zoals bijvoorbeeld De Belgische Congo, maken deel uit van deze catalogus. Ongeveer 6.500 krantentitels van de collecties van meer dan 100 erfgoedinstellingen in Vlaanderen en Brussel werden tijdens het project gecatalogeerd. Het merendeel van deze kranten is enkel op papier of microfilm beschikbaar. Zo n 100 kranten worden ook gedeeltelijk online aangeboden. Abraham bevat hoofdzakelijk gegevens over Belgische krantentitels, de instelling die ze bezitten en de vorm waarin ze worden bewaard. 2. Hoe zoeken in deze databank? Abraham bevat vier zoekschermen. Hieronder worden de verschillende mogelijkheden om te zoeken in de databank besproken. Bij elk zoekscherm is er ook een uitgebreide helppagina, die u kan raadplegen door op de optie Help te klikken, die telkens rechts boven op het scherm staat. 2.1 Snelzoeken Via de functie Snelzoeken kan u snel iets opzoeken in de catalogus door in het zoekveld op het scherm één of meerdere termen in te vullen en op Zoek te klikken (zie hierboven). Met desbetreffende term zal vervolgens gezocht worden in de indexen van de titel, de plaats van uitgave, het plaatskenmerk, het geografisch doelgebied, het type en het onderwerp van de krant. Hou er rekening mee dat deze zoekfunctie werkt in combinatie met de zoekvraag AND. Dit betekent dat als u bijvoorbeeld zoekt op Vlaamse nieuws, de zoekmachine resultaten toont die zowel Vlaamse als nieuws bevatten. Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience v20150402 2
Op het scherm met zoekresultaten (zie hierboven) is het mogelijk om uw zoekopdracht verder te verfijnen via filters. De opties hiervoor staan links op het scherm. Door op de opties onder Taal, Instelling, Jaar en Drager te klikken, worden uw zoekresultaten automatisch verder beperkt. Na een zoekvraag worden de krantentitels in de resultatenlijst alfabetisch gesorteerd. U kan eenvoudig navigeren doorheen de zoekresultaten van een vorig scherm door links onder het menu op vorige of volgende te klikken. Het is ook mogelijk om terug te keren naar het initiële zoekscherm door op Terug te klikken rechts op het hoofdmenu. Indien u klikt op een resultaat, verschijnt er een scherm met een overzicht van een aantal belangrijke bibliografische gegevens, zoals de plaats van uitgave en de instelling waar de krant wordt bewaard. Boven op het scherm in het hoofdmenu staan een aantal nuttige opties voor het raadplegen van de resultaten. Zo is het mogelijk om meerdere resultaten te selecteren en te raadplegen door het vakje naast een resultaat aan te vinken, en op de optie Selectie tonen te klikken. Er zullen dan meer bibliografische gegevens worden getoond van de door u gekozen selectie. U kan eveneens de optie Alles tonen selecteren in het hoofdmenu, om zo een bibliografische beschrijving te krijgen van alle resultaten. Om alle markeringen terug ongedaan te maken, moet u links in het hoofdmenu op de optie Deselecteren klikken. Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience v20150402 3
Het is ook mogelijk om de door u geselecteerde titels te bewaren door op de optie Selectie bewaren te klikken. Alle geselecteerde titels zullen dan bewaard worden in een tijdelijke bewaarlijst, die kan worden geraadpleegd door op de optie Bewaarlijst te klikken die rechts bovenaan op het hoofdmenu staat. De bewaarlijst kan worden bewerkt, geprint of per e-mail verstuurd. U kan ook alle titels in de resultatenlijst bewaren door op de optie Alles bewaren te klikken die links op het hoofdmenu staat. De bewaarlijst bewaart alleen tijdens een lopende sessie. De daarin opgeslagen resultaten kunnen niet meer worden geraadpleegd bij een volgende sessie. Let op, u kan kranten niet digitaal raadplegen via deze databank. Abraham biedt enkel een overzicht van kranten uit de periode 1830-1950, de instelling waar ze worden bewaard en de vorm waarin ze beschikbaar zijn. 2.2 Eenvoudig zoeken Met de functie Eenvoudig zoeken kan u gericht zoeken in enkele specifieke indexen van de catalogus. Door te klikken op Eenvoudig zoeken verschijnt er een zoekscherm (zie hierboven). Het zoekproces bestaat standaard uit drie stappen: 1. Ten eerste moet u een zoeksleutel selecteren in het veld dat links op het scherm staat vlak onder de tekst Stap 1: Kies een zoeksleutel. U kan kiezen tussen de opties Woord uit titel, Titel, Plaats van uitgave, Plaatskenmerk, Geografisch doelgebied en Type krant. De databank zal vervolgens alleen in de door u gekozen index zoeken. 2. Daarna dient u in het volgende veld een zoekterm in te vullen. U kan niet meer dan één woord ingeven, aangezien alle volgende woorden worden genegeerd bij het zoeken. 3. Tot slot klikt u op Zoeken om de zoekopdracht uit te voeren. Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience v20150402 4
2.3 Geavanceerd zoeken U kan ook geavanceerd zoeken. Als u klikt op de optie Geavanceerd zoeken, komt u uit op een uitgebreid zoekscherm (zie hierboven). Hier kan u verschillende zaken aanduiden of invullen om een zo specifiek mogelijk zoekresultaat te bekomen. Een zoekopdracht via de functie Geavanceerd zoeken kan worden uitgevoerd door te werken met de rubrieken die vlak onder het hoofdmenu op het scherm staan (zie hierboven). U kan kiezen om met één, twee, drie of vier rubrieken te werken. Het is echter noodzakelijk om minstens één zoekveld in te vullen bovenaan op het scherm. Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience v20150402 5
Indien u werkt met meerdere rubrieken, dient u een aantal stappen te doorlopen: 1. Allereerst vult u een zoekterm in op één van de velden links bovenaan op het scherm. 2. Vervolgens dient u een optie te selecteren in het veld daarnaast. U kan kiezen tussen de opties Woord uit titel, Titel, Plaats van uitgave, Plaatskenmerk, Geografisch doelgebied en Type krant. 3. Indien u werkt met meerdere rubrieken, moet u in het eerste veld van de volgende rij een booleaanse operator selecteren. U kan kiezen tussen EN, OF en NIET. U dient tevens een bijhorende zoekterm in te vullen en een index te selecteren in de velden daarnaast, waarbij u opnieuw kan kiezen tussen de opties die reeds werden opgesomd. Dezelfde handeling kan u herhalen voor de resterende rijen met velden op het zoekscherm. 4. Tot slot dient u op de optie zoek te klikken om de zoekopdracht te starten. Verder is het mogelijk om uw zoekopdracht te verfijnen via een aantal filters die onder de term Filters op het scherm staan (zie afbeelding pagina 6): Taal : mogelijkheid om te verduidelijken in welke taal de krant gepubliceerd moet zijn door één van de opties te selecteren die naast de term Taal op het scherm staat. Drager : mogelijkheid om te specificeren of de gezochte krant op papier, digitaal of op microfilm beschikbaar moet zijn. Type krant : mogelijkheid om te specificeren naar welk type krant moet worden gezocht. Jaar van uitgave : U kan het jaar van uitgave specificeren door in het veld naast de filter Jaar van uitgave een jaartal in te vullen. Hierbij kan u gebruik maken van een aantal symbolen om uw zoektocht te verruimen. U kan bijvoorbeeld het symbool > invullen, gevolgd door een jaartal om alle kranten in de catalogus te tonen die na dat jaar verschenen zijn. Als u bijvoorbeeld > 1880 invult, zal alleen worden gezocht naar kranten die dateren van na 1880. Daarnaast kan u ook het symbool < ingeven, gevolgd door een jaartal, om zo alle eerdere publicaties terug te vinden. Instellingen : specificeert in welke bibliotheekcollecties of collecties van andere instellingen gezocht moet worden. U kan ook meerdere opties selecteren naast een filter door de CTRL- of CMD-toets ingedrukt te houden. Meerdere opties binnen een filter staan in een OF-relatie. Als u bijvoorbeeld in de lijst naast de filter Taal de opties Frans en Engels selecteert, zal er worden gezocht naar kranten die in het Frans of het Engels zijn gepubliceerd. Na het uitvoeren van een uitgebreide zoekopdracht verschijnt er een scherm met zoekresultaten. De resultaten worden alfabetisch gesorteerd. Op het hoofdmenu van dit scherm staan een aantal nuttige opties om te navigeren doorheen de resultaten (zie 2.1 Snelzoeken). Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience v20150402 6
2.4 Zoeken via zoekbomen Het is mogelijk om te zoeken via een zoekboom door te klikken op de optie Zoekbomen in het hoofdmenu op het scherm (zie hierboven). Zoekbomen leiden u door een set van trefwoorden en gaan steeds van algemene naar meer specifieke trefwoorden. Op deze manier kan u uw zoekopdracht geleidelijk afbakenen. Er staan twee zoekbomen op het scherm, met name Kranten per geografisch doelgebied en Kranten per type (zie hierboven). Via de zoekboom Kranten per geografisch doelgebied vindt u kranten op basis van de streek of de plaats waarvoor ze bestemd zijn. Kranten per type vindt kranten op basis van onder andere de ideologische strekking, het redactietype, het doelpubliek of andere kenmerken. Als u klikt op de optie Kranten per type verschijnt er een pagina met een boomstructuur waarbij er bovenaan de boom de term Typologie Belgische kranten staat met daaronder een lijst met meer uitgebreide, verwante en meer specifieke begrippen (zie afbeelding volgende pagina). Als u klikt op één van deze begrippen verschijnt er een korte beschrijving van het krantentype en een foto van de voorpagina van zo n krant. Onder deze korte beschrijving kan u klikken op de optie onder Zoeken in catalogus naar om te zoeken naar het door u gekozen type van kranten. Het is ook steeds mogelijk om terug te keren naar een vorige pagina door rechts in het hoofdmenu op de optie Terug te klikken. Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience v20150402 7
Als u klikt op Kranten per geografisch doelgebied op het initiële zoekscherm, verschijnt er een gelijkaardige pagina met een boomstructuur met bovenaan de term België en daaronder een lijst met meer uitgebreide, verwante of specifieke begrippen. Als u op één van deze begrippen klikt, verschijnt er meestal opnieuw een zoekboom met bovenaan de door u gekozen term en daaronder een lijst met opties. U kan uw zoekopdracht op deze manier verder specificeren. Als u vervolgens opnieuw klikt op een begrip uit deze lijst verschijnt er een scherm met resultaten (zie 2.1 Snelzoeken). 2.5 Het gebruik van jokertekens om uw zoektocht te verfijnen Om het zoeken met een zoekterm te verruimen, kan u gebruik maken van de zogenaamde wildcards of jokertekens. Deze symbolen kan u invoegen in uw zoekterm om ruimte te creëren voor alternatieve termen of de zoekresultaten verder in te perken. Met een asterisk (*) kan u nul, één of meerdere willekeurige tekens aanduiden. Door bijvoorbeeld Brus* te typen, zullen alle woorden die met Brus beginnen getoond worden, zoals Brussel, Brusselsch, Brusselse, Brusselaar Het is niet mogelijk om een zoekopdracht te beginnen met een asterisk. Zo is het niet toegestaan om bijvoorbeeld *Brus te gebruiken. Met een vraagteken (?) kan u één willekeurig teken aanduiden. Met bijvoorbeeld algeme?ne vindt u zowel resultaten met het woord algemeyne als algemeene terug. Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience v20150402 8
Een aantal jokertekens kunnen enkel worden gebruikt bij de functie Snelzoeken. Als u meerdere woorden tussen aanhalingstekens opgeeft (phrase), krijgt u alle resultaten waarin de tekst tussen aanhalingstekens letterlijk zo voorkomt. Bijvoorbeeld gazet van Antwerpen, waarbij de drie woorden letterlijk zo achter elkaar moeten voorkomen. Een zinsnede als "gazet in Antwerpen" wordt op deze manier niet gevonden. Met OR kan u aangeven dat slechts één van de opgegeven zoektermen hoeft voor te komen. Bijvoorbeeld: Vlaamse OR nieuws. Met AND kan u aangeven dat alle opgegeven zoektermen moeten voorkomen. Dit gebeurt ook als u de woorden gewoon achter elkaar intikt. Bijvoorbeeld Vlaamse AND nieuws levert hetzelfde resultaat op als Vlaamse nieuws. Met NOT kan u aangeven dat een bepaald woord niet in het resultaat mag voorkomen. Bijvoorbeeld laatste NOT nieuws vindt alle resultaten waar laatste in voorkomt, behalve als tevens het woord nieuws voorkomt. 3. Help Als u problemen ondervindt, biedt de website een handige functie om u verder te helpen. Als u in het hoofdmenu op de optie Help klikt, verschijnt er een scherm met meer uitleg over hoe u een zoekopdracht moet uitvoeren, alsook enkele zoekvoorbeelden. Indien u iets van deze handleiding of de database zelf niet begrijpt, is het leeszaalpersoneel van de Erfgoedbibliotheek steeds bereid om u verder te helpen. Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience v20150402 9