1 Dag van de Omgevingswet Sessie C9: Rechtsbescherming Het onderzoek van de RUG voor de Tweede Kamer Prof. mr. G.A. van der Veen AKD Advocaten en Notarissen Rotterdam Staatsrecht, bestuursrecht en bestuurskunde Rijksuniversiteit Groningen VVM Netwerk van milieuprofessionals Den Haag 1 oktober 2015
2 Het onderzoek van de RUG voor de Tweede Kamer 1. Aanleiding 2. De onderzoeksvragen 3. Bevindingen op twee punten 4. De rechtsbescherming 5. Het vervolg 6. Afronding en vragen
Aanleiding: vijf opmerkingen van de Raad van State A) * Geen materiële normen in het wetsvoorstel opgenomen. 3 B) Onvoldoende blijkt hoe de wettelijke taken en bevoegdheden over de bestuursorganen van het Rijk, de gemeenten, de provincies en de waterschappen zullen worden verdeeld. C) * Twijfel of het wetsvoorstel ertoe leidt dat tegelijkertijd in één besluit alle betrokken belangen kunnen worden afgewogen. D) Veel instrumenten waarmee overheid of burgers van voorschriften kunnen afwijken en dat kan ten koste gaan van de eenvoud, voorspelbaarheid, uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid. E) * Belangrijke voorschriften over rechtsbescherming en handhaving zijn niet in het wetsvoorstel opgenomen.
4 De onderzoeksvragen 1. In hoeverre heeft de regering de vijf voornaamste opmerkingen van de Afdeling advisering van de Raad van State in het wetsvoorstel Omgevingswet overgenomen? 2. Hoe komt de regering voor de vijf voornaamste opmerkingen van de Afdeling advisering van de Raad van State afzonderlijk, tegemoet aan de opmerkingen van de Afdeling advisering van de Raad van State en wat zijn de te verwachten effecten (sterk/zwak) van de genomen maatregelen? 3. Welke alternatieven of aanvullende maatregelen zijn er op wat de regering ten aanzien van de verschillende opmerkingen van de Afdeling advisering van de Raad van State voorstelt?
5 Enige bevindingen (1/2) A. Regels niet in wetsvoorstel opgenomen A. Het was al bestaande praktijk in het omgevingsrecht om veel materiële regels in AMvB s op te nemen. Dat blijft, maar de Regering belooft hantering van de voorhangprocedure, waardoor het parlement een grotere rol bij de normstelling krijgt, maar niet de rol als medewetgever. Er dus deels tegemoet gekomen. B. Er worden geen richtinggevende milieubeginselen in het wetsvoorstel gecodificeerd. Daarmee is afgezien van de mogelijkheid om in de Omgevingswet een meer inhoudelijke sturing aan te brengen. Op dat punt is niet tegemoet gekomen. C. Er worden ook geen omgevingswaarden in de wet opgenomen en dus wordt ook hier niet de wettelijke normstelling bereikt die de Raad van State had gewenst. D. De delegatiegrondslagen zijn behoorlijk begrensd en ingekaderd; er is dus deels tegemoet gekomen.
6 Enige bevindingen (2/2) C. Niet alle belangen worden in één besluit afgewogen : 1. Met de stelselherziening was volgens de Regering niet beoogd een integrale afweging van alle belangen bij alle besluiten te doen plaatsvinden. 2. Het gaat alleen om het bewerkstelligen van functionele integratie. De afzonderlijke sectorale toetsingskaders blijven gelden. 3. Er blijven wel vragen over de reikwijdte van de belangenafweging bij besluitvorming (bijvoorbeeld bij vergunningverlening), want de uitwerking van de toetsingskaders vindt plaats bij AMvB (Besluit kwaliteit leefomgeving) en de daadwerkelijke reikwijdte van de belangenafweging wordt pas daarin geregeld.
7 De Rechtsbescherming De rechtsbescherming maakt vrij klein deel uit van de opmerkingen RvS en dus ook van de rapportage (E) - Voornaamste punt appellabiliteit Omgevingsplan - zowel locatieontwikkelingsregels als avv s - wat waren de opties? - intelligente keuze? - verhouding met de Awb? - formele rechtskracht en/of exceptieve toetsing? - Verder kwesties handhaving, zoals Bibob en bevoegdheid tot binnentreding woning
8 Het vervolg (1/2) 1. Rapport met de onderzoekers besproken met de Kamercommissie 2. Het rapport is opgenomen als bijlage bij Kamerstukken II 2014/15, 33962, nr. 14; TK heeft Regering om reactie gevraagd 3. Doorwerking in tweede nota van wijziging Kamerstukken II 2014/15, nr. 24
9 Het vervolg (2/2) A> Materiële normen? Artikel 3.2a: invoering beginselen en doorwerking daarvan in omgevingsvisie C > Flexibiliteit e.a.? Artikel 3.6: minimumeisen programmatische aanpak Artikel 5.51: regels buiten toepassing bij dringende reden Artikel 23.3: beperking duur van experiment en verdere begrenzingen E > Rechtsbescherming? Handhaving integrale appellabiliteit omgevingsplan Aanpassing klein punt handhaving (Bibob)
Afronding en vragen 10 Prof. mr. G.A. (Gerrit) van der Veen Advocaat en partner Overheid en Onderneming AKD advocaten & notarissen Wilhelminakade 1 3072 AP Rotterdam Postbus 4302 3006 AH Rotterdam T: +31 88 253 5556 F: +31 88 253 5447 M: +31 6 47 67 07 77 E: gvanderveen@akd.nl W: www.akd.nl