Bedrijfsprofiel Fitnesscentra in beeld Van Spronsen & Partners horeca-advies November 2006 In dit profiel: Algemeen - - - - - - - - - - - - - - 2 Categorieën - - - - - - - - - - - - - 3 Doelgroep - - - - - - - - - - - - - - 4 Trends & ontwikkelingen - - - 5 Internationaal - - - - - - - - - - - 6 Toekomstvisie - - - - - - - - - - - 7 Branche informatie - - - - - - - - 8
Algemeen Highlights Het product bestaat uit krachttraining en cardio. Het aantal fitnesscentra verschilt van 1.245 (Kamer van Koophandel) tot 2.000 (Sociaal Cultureel Planbureau). Het ledenaantal in Nederland verschilt van 1,4 miljoen (Fit!Magazine) tot 2,3 miljoen (WVB marketing). In 2006 was de groei 7%. Een gemiddeld fitnesscentra heeft een ledenaantal per fitnesscentrum tussen de 800 en 1.100. Het probleem bij de fitnessbranche is de grote uitstroom van fitnessleden van 40% per. De Prijs loopt van 15,= tot 77,= en is gemiddeld 43,= per maand. Aanbod In Zuid-Holland (245) bevinden zich de meeste fitnesscentra en in Flevoland (36) de minste. In de gemeente Amsterdam bevinden zich 60 fitnesscentra, gekeken naar de verhouding met het aantal inwoners is dit aantal niet meer dan gemiddeld. (31) (26) (21) (20) (8) (8) (7) Fitnessketens Aantal Fitnesscentra (KVK) Dichtheid 250 200 150 100 50 0 Flevoland Groningen Friesland Zeeland Drenthe Utrecht Limburg Overijssel Gelderland Noord-Brabant Noord-Holland Zuid-Holland Na 1980 hebben de fitnesscentra een sterke groei doorgemaakt. Na 1988 stagneerde de groei, waardoor er werd gedacht dat de markt volgroeit was. Door de komst van de nieuwe moderne centra is de groei verlengd. Naar verwachting zal de groei wederom stagneren. 400 300 200 Index groei fitnesscentra Dichtheid per inwoner Dichtheid per km² Hoge dichtheid Één op de: < - 12.059 Inwoners < - 26 km² Gemiddelde dichtheid Één op de: 12.059 14.116 Inwoners 26 39 km² Lage dichtheid Één op de: 14.116 - > Inwoners 39 > km² 2 100 1980 1984 1988 1992 1996 2000 2004 2008 2012 2016
Categorieën Budgetcentrum Budget centra zijn de tegenhanger van de opkomende wellnesscentra. De goedkope centra bieden voor een lage prijs fitness-, conditieapparaten en groepslessen aan. De doelgroep zijn mensen tussen de 20 en 35 met een inkomen beneden modaal. Er zijn geen extra s (zwembad, sauna, horeca, lounge, enz.) aanwezig, met uitzondering van een eventuele vending machine. De prijzen liggen rond de 15,= per maand. Sportcentrum Het grootste segment van fitnesscentra bestaat uit sportcentra. Er wordt een redelijke prijs gevraagd naar de te bieden sportfaciliteiten, waarbij vaak een zonnebank en een kleine sauna als ontspanningsactiviteit aanwezig is. De doelgroep is breed. Om zich te profileren in het grote segment worden unieke programma s aangeboden. Vaak is er een kleine kantine of bar aanwezig waar enkele consumpties verkocht worden. De prijzen liggen rond de 40,= per maand. Wellnesscentrum De luxe fitnesscentra worden wellnesscentra genoemd en zijn over het algemeen groter dan de sportcentra. De wellnesscentra combineren sport met ontspanning. Naast de gewone sportfaciliteiten bieden de centra uitgebreide ontspanningsmogelijkheden, waaronder meerdere sauna s, zonnebanken, massagemogelijkheden en zwembaden. Op sportgebied worden de nieuwste apparatuur gecombineerd met audiovisuele ondersteuning. Training programma s worden met computers gestuurd, maar de trainer blijft fysiek aanwezig. De groepslessen die aangeboden worden zijn in vergelijking met de sportcentra zeer gevarieerd en uitgebreid. De prijzen liggen daardoor hoger dan de sportcentra. De centra zijn voor de automobilist goed bereikbaar. Het complex biedt tevens de mogelijkheid om een drankje te nuttigen of te dineren. De prijzen liggen rond de 60,= per maand. Locatie De locatie is afhankelijk van de grootte. De grotere bedrijven kiezen veelal voor een locatie buiten het centrum. Dit zal vooral te maken hebben met de huurkosten. De kleinere fitnesscentra zijn in meer in het centrum gesitueerd. 3
Doelgroep Doelgroep In Nederland is 15.5% van de bevolking lid van een fitnesscentrum met een gemiddelde leeftijd van 29. Van de fitnessbeoefenaar is 60% vrouw en 40% man. De fitnessbeoefenaar leeft in de betere sociale klasse en heeft een boven modaal inkomen. De gemiddelde fitnessbeoefenaar in de randstad reist maximaal 15 minuten naar het fitnesscentrum. In de dunner bevolkte gebieden neemt de reistijd toe tot circa 25 minuten. Frequentie De meeste fitnessbezoekers gaan twee maal per week naar het fitnesscentrum. Er zijn echter ook fitnessleden die minder dan éénmaal per maand (5%) het fitnesscentrum bezoeken. Over het totaal gekeken bezoekt toch ruim de helft van de leden het fitnesscentra meer dan twee keer per week. 4 maal of meer per week Bezoekfrequentie fitnessbezoeker 17% 3 maal per week 23% Leeftijd 2 maal per week 1 maal per week 18% 26% Aandeel (procenten) 50 40 30 20 10 0 15-19 20-30 - 29 39 Doelgroep (leeftijd) 40-49 50-60 - totaal 59 69 man vrouw Hierboven is de doelgroep penetratie per leeftijdsgroep aangegeven. De grootste deelname bevindt zich tussen de 20 en 29. Hieronder zijn de bevolkingsprognoses gekoppeld aan de penetratie. Hieruit is te zien dat de aantal fitnessbeoefenaars zal afnemen. Fitnessbeoefenaars 1 maal per maand > 1 keer per maand Bevolkingsgroei 5% 11% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% Geleken naar de prognoses van het CBS zal de doelgroep in de loop van de tijd afnemen in aantal. Als het aandeel van de leeftijdsgroepen hetzelfde blijft, zal in de loop van de tijd het aantal mensen dat lid is van een fitnesscentrum stagneren en nog veel later afnemen. (zie onderstaande grafiek) 2.400.000 2.350.000 2.300.000 2.250.000 Totale doelgroep fitnessbranche 700.000 600.000 500.000 400.000 300.000 200.000 100.000 0 15-19 20-29 30-39 40-49 2006 2009 2020 2050 50-59 De allochtonen zijn deels uit de prognose cijfers gehaald, omdat de sportparticipatie van allochtonen zeer laag is. 60-69 2.200.000 2.150.000 2.100.000 2.050.000 2006 2009 2020 2050 De sportparticipatie van allochtonen (15%) is fors lager dan het gemiddelde in Nederland (65%). De stijging van bijna 20% van de allochtonen in 2020 heeft daarom een negatieve invloed op het aantal leden. 4
Trends en ontwikkeling Sportfaciliteiten De nieuwe producten/programma s op de markt: De nieuwe activiteit Sportgame brengt fitness, spel en dans samen. Op muziek moeten de voeten vier platen aanraken op het moment dat de computer dit aangeeft. Deze activiteit is vooral voor jongeren aantrekkelijk. Speciaal voor de kleine kinderen zijn er toestellen ontworpen, met felle kleuren en grappige figuren. Op de markt verschijnen steeds meer licentie programmaconcepten. Twee voorbeelden zijn: Les Mills en Club. De programma s hebben een unieke manier van trainen die toegepast worden in de groepslessen. (Men traint dan volgens de principes van Les Mils.) Het programma heeft unieke trainingsmethoden, die bij de groepslessen terug komen. Nieuwe producten zijn: Xco en Kinesis. Xco is een buis met zand erin wat gebruikt wordt in de groepslessen. Kinesis zijn kabels die aan de muur vast zitten waar op verschillende manieren aan getrokken kan worden om alle spiergroepen te trainen. Weer in opkomst is de circuittraining. De training was in de jaren 70 en 80 populair. De fitnesstoestellen staan in een kring en de persoonlijke aandacht van de instructeur en het klassikaal effect is motiverend en retentie verhogend. Bedrijfsfitness Bedrijven zijn meer uit op de korting voor hun medewerkers en minder met begaan met de gezondheid (uitspraak: Lenneart Noordman), hierdoor wordt de potentiële groeimarkt minder aantrekkelijk. Volgens een onderzoek van TNO is er tussen 1996 en 2003 geen bewegingstoename geweest op het werk, maar is het getal gelijk gebleven op 14% van de bedrijven. Er zijn echter plannen de regeling omtrent bedrijfsfitness te verruimen, waardoor bedrijfsfitness voor werkgevers aantrekkelijker wordt. De werkgevers hoeven niet meer onder werktijd hun werknemers te laten fitnessen om van het voordeel te kunnen profiteren. Low-budgetcentra De low-budgetcentra zijn groeiende, enkele voorbeelden zijn: Fit-For-Free, MacGym, Bizzfit en Low-budgetfitness. Het concept van de Low-budgetcentra is anders ingericht dan de sportcentra en de wellnesscentra en spreken deels ook een andere doelgroep aan. De nieuwe doelgroep van het lowbudgetconcept, is marktvergrotend voor de fitnessbranche. Het aantal fitnessleden zal door deze ontwikkeling licht toenemen. Wellnesscentra De wellnesscentra zijn ook aan het veranderen. Hoewel het aanbod nog groeit, wordt de fitnessbeoefenaar veeleisender. Alleen een luxe uitstraling is niet meer genoeg. Persoonlijke aandacht, behandeld worden als gast en individualisering worden termen die steeds belangrijker worden in de wellnessbranche. 5
Trends en ontwikkeling Communicatie Communicatie en marketing is belangrijk in de fitnessbranche. De grootste oorzaak hiervan is de grote uitstroom van 40%. De fitnesscentra worden steeds groter van omvang, waardoor het directe contact met de klanten minder wordt. Dit vraagt om andere communicatiemiddelen. Men zal gebruik moeten maken van actiemarketing, waardoor de potentiële klant door de actie direct bij het fitnesscentrum naar binnen stapt. Snelheid De mensen van tegenwoordig hebben steeds minder tijd om uren in het fitnesscentrum door te brengen. Het concept van Fast Fit is een nieuwe ontwikkeling. De concept pretendeert dat tien minuten trainen op het speciaal ontworpen apparaat even goed werkt als een uur in de sportschool. Personaltrainer Personal trainers worden steeds belangrijker in fitnesscentra. Een onderzoek van Fitvak wees uit dat momenteel ruim 10% van de bedrijven gebruikt maakt van een interne trainer en ruim 30% van een externe trainer. 20% van de trainers schijnt geen opleiding te hebben. Verder heeft ruim 60% van de fitnesscentra aangegeven een groei te verwachten in het aantal personal trainers. Individualisering Sportcentra gaan zich steeds meer individualiseren. De nieuwe programma s, zoals Less Mills en Club (reeds vermeld in sportfaciliteiten ontwikkeling) bieden een kans om een bijzonder product aan te bieden. Een voorbeeld is de keten SLG. Zij proberen zich te profileren door verschillende doelgroepen aan te spreken met aparte concepten. (zie logo s hieronder) Product life cycle De fitnessbranche bevindt zich momenteel in de volwassen fase. Dit valt af te lezen uit het grote aanbod en hoge marktpenetratie van de fitnesscentra. Het aantal fitnesscentra is vanaf 1980 met 300% gegroeid. De groei zal echter stagneren omdat de fase van volwassenheid is bereikt. Het aanbod groeit momenteel nog steeds, evenals het aantal leden, maar dit zal niet lang meer stand houden. De vergrijzing en het daardoor afnemende aantal potentiële klanten heeft hier deels zijn aandeel in. Na de stagnering en afneming van de vraag, zal het aanbod volgen. De markt is dan verzadigd. De fitnessbranche zal zich verder moeten segmenteren om een goede positie in de markt te behouden. Groei fitnesscentra Product life cycle Introductie Groei Volwassen Verzadigd 6
Internationaal Europa versus Nederland In Europa bevinden zich in totaal 36.900 fitnessclubs. In totaal hebben de clubs 38,65 miljoen leden, wat resulteert in een gemiddelde van 1.047 leden per club. Dit cijfer komt ongeveer overeen met Nederland (van 800 tot 1.100). De penetratiegraad van Europa (6,9%) is echter veel lager dan het cijfer van Nederland (15,5%). Verenigd Staten versus Nederland In de Verenigde Staten bevinden zich in 2005 29.069 fitnessclubs met in totaal 41,3 miljoen leden, wat resulteert in een gemiddelde van 1.421 leden per club. Het gemiddelde maandelijkse tarief in de Verenigde Staten is $ 55,= voor een volwassene, welke omgerekend 43,30 is en dus gelijk aan de gemiddelde prijs in Nederland. Ook de man/vrouw verdeling ligt dicht bij elkaar. In de Verenigde Staten is 57% van de fitnessleden vrouw, tegenover een 60% van Nederland. In de Verenigde Staten is de penetratiegraad 15,7% lichtelijk hoger dan in Nederland. Gezien de data van IHRSA (uitleg op pagina 9 groeien de fitness-centra nog wel in de Verenigde Staten, maar is het aantal leden reeds gestagneerd. Hiernaast is de verdeling te zien tussen de fitnesscentra in de Verenigde Staten. Gezien de gelijkenissen met de Verenigde Staten en de positie die de Verenigde Staten inneemt ten opzichte van de fitnessbranche kan geconcludeerd worden dat de Verenigde Staten een toekomstbeeld voor Nederland vormt. Trends Verenigde Staten De doelgroep van fitness in de Verenigde Staten is aan het stagneren. In de Verenigde Staten worden twee doelgroepen aangewezen als potentieel. De 55 plussers die in aantal zullen groeien en de leeftijdscategorie beneden de 18. In 2005 hebben de 55 plussers een marktaandeel van 20%. Door de vergrijzing zal de potentiële doelgroep toenemen. Concepten en marketing activiteiten zullen op deze doelgroep worden aangepast, om de groeiende groep aan te trekken. Obesitas is een groot probleem in de Verenigde Staten. In 2004 had 67% van de bevolking overgewicht. De leeftijd onder de 18, heeft momenteel nog een klein marktaandeel van 12%. Bij deze leeftijdsgroep is obesitas ook een probleem. 7
Toekomstvisie Toekomstige ontwikkelingen Na enkele jaren zal de markt volgroeit zijn en gaan afnemen. Het aanbod zal nog enkele jaren licht doorgroeien, maar de vraag zal stagneren en afnemen. Welnesscentra en low-budgetcentra zullen het eerste aantal jaren nog uitbreiden in tegenstelling tot de sportcentra, die moeite zullen hebben om voldoende leden aan te trekken. De sportscholen zonder unieke positie op de markt zullen op langer termijn niet stand houden. Het wordt nu steeds meer een strijd om de leden. Marketing zal daarom steeds belangrijker worden in de fitnesscentra. Kijkend naar de Verenigde Staten zullen de fitnesscentra qua oppervlakte groter worden en ook het gemiddelde aantal leden per fitnesscentra zal toenemen. De penetratie zal nog lichtelijk toenemen maar al snel stagneren en later afnemen. Kort gezegd zal er schaalvergroting plaatsvinden. Kleinere bedrijven zullen verdwijnen, omdat de grotere bedrijven meer kunnen investeren in de marketing en in innovatieve concepten. Om een goede positie te behouden in de markt zullen de fitnesscentra zich meer gaan profileren, door zich te richten op een specifieke vraag en/of aanbod. Het aanbod wat reeds gespecificeerd is op één specifieke doelgroep (bijvoorbeeld alleen voor vrouwen) zal uitbreiden. Er zullen centra ontstaan speciaal voor 55-plussers kinderen onder de 18 en studenten. De grotere centra zullen alle doelgroepen aanspreken door een grote variatie aan sportmogelijkheden aan te bieden. Toekomstige ontwikkelingen (vervolg) Het product van de fitnesscentra verschuift steeds meer van krachttraining naar conditietraining. De groepslessen worden in centra nog elk uitgebreid met nieuwe activiteiten. De lessen zullen met de jaren steeds vernieuwd worden. De fitnesscentra zullen proberen hun marktpositie te behouden door constant vernieuwde en unieke groepslessen aan te bieden. De centra zullen steeds meer naar de vraag kijken dan naar het aanbod: Wat willen de potentiële leden en welke concepten moeten aangeboden worden om het centrum aantrekkelijk te maken? Fitnesscentra over tien Het gemiddelde fitnesscentra over tien : Groot in omvang; Meer dan 1.300 leden; Specifieke doelgroep(en); Veel cardioapparatuur; Innovatieve programma s; Trend gevoelig; Hoge marketingkosten; Leden zijn gasten geworden. Uitspraak voor de Toekomst: De klant is écht koning 8
Branche informatie Fit!Vak Fit!vak is de Nederlandse branche organisatie voor fitnesscentra. Fit!vak is voorzien van zes part-time medewerkers en 580 leden, die eveneens gekeurd zijn door het LERF keurmerk. Leden kunnen hun vragen stellen bij de helpdesk over hun organisatie en Fit!vak behartigt de leden op verschillende niveaus. Daarnaast brengt Fit!vak iedere maand het Fit!magazine uit. In het magazine staat bedrijfsgerelateerde informatie, zoals trends, ontwikkelingen, beurzen en conferenties, CAO veranderingen, onderzoeken, enz. IHRSA IHRSA betekent International Health Racquet and Sportsclub Association en is wereldwijd actief. Het doel van de organisatie is de healthcentra en fitnesscentra te promoten en de groei te stimuleren. De organisatie heeft 6,500 leden in 67 landen en 604 partners. Een van de onderdelen is het organiseren van beurzen en conferenties. Hiernaast doet IHRSA ook wereldwijd onderzoek naar de fitness- en healthbranche. De rapporten zijn te koop of gratis verkrijgbaar. IHRS brengt drie magazines uit: Club business international Club business Europe Fitness business Latin America Body Biz Dit is een vakblad voor fitnesscentra en instructeurs. Het Nederlandse blad heeft ook een Belgische bijlage. Body Biz houdt de professionals op de hoogte van alle nieuwe ontwikkelingen. LERF De fitnessbranche heeft ook een keurmerk. Het keurmerk bestaat uit twee categorieën, de LERF-basis en de LERF-totaal. LERF betekent Landelijk ErkenningsRegeling Fitness. 47% van de fitnesscentra beschikt over een keurmerk. Body + Mind Het magazine Body+Mind, veelal te vinden bij fitnesscentra, komt wekelijks bij een miljoen bezoekers onder ogen. Body+Mind probeert een communicatiekoppeling te maken tussen de fitnessbezoeker en de adverteerders. Ook stimuleert Body+Mind de sportiviteit van Nederland door landelijke acties op touw te zetten. Van Spronsen & Partners horeca-advies Kantoorgebouw Statenhof Reaal 5M, 2353 TK LEIDERDORP Postbus 289, 2350 AG LEIDERDORP Telefoon: (071) 541 88 67 Fax: (071) 541 88 69 www.spronsen.com/ E-mail: horeca-advies@spronsen.com 9