Bevraging voedselhulpinitiatieven West-Vlaanderen

1

Inhoud Bevraging voedselhulpinitiatieven West-Vlaanderen... 3 1. Kenmerken van de bevraagde organisaties... 4 1.1 Regionale spreiding... 4 1.2 OCMW of niet... 4 2. De eigenlijke voedselhulpinitiatieven... 6 2.1 Vormen van voedselbedeling... 6 2.2 Frequentie van voedselbedeling... 7 3. Het cliënteel... 8 3.1 klanten... 8 3.2 Evolutie klanten... 9 3.3 Aanmelding... 10 3.4 Toegangscriteria... 11 3.5 Weigeren... 11 3.6 Andere problemen van de cliënt dan voedseltekort... 12 4. De producten... 13 4.1 Toereikendheid van het aanbod... 13 4.2 Top 5 producten... 14 4.3 Non-Food... 16 4.4 Gebruik EU-Producten (BIRB/FEAD)... 17 4.5 Opmerkingen over de kwaliteit van alle producten... 17 5. Leveranciers... 18 5.1 Huidige leverancier... 18 5.2 Belang van de leveranciers naar volume... 19 5.3 Samenwerkingsinitiatieven... 21 5.4 Het aanbod... 21 6. Werkingsmiddelen... 23 7. Afstand tot de voedselbank (Kuurne)... 25 8. Medewerkers... 26 9. Andere activiteiten en signalen... 27 Bijkomende opmerkingen/bedenkingen... 28 Bijlage: geraamde hoeveelheden... 29 2

Bevraging voedselhulpinitiatieven West-Vlaanderen De Provincie West-Vlaanderen en het Streekfonds West-Vlaanderen werken samen aan de ontwikkeling van een strategie rond efficiënter omgaan met voedseloverschotten in West- Vlaanderen. Er wordt gestreefd naar het realiseren van een zelfsturend netwerk om voedseloverschotten op een efficiënte manier van bij de producent en/of distributeur tot bij de lokale voedselverdeelpunten voor personen die in armoede leven toe te leiden. Inspiratie en directe aanleiding is een project dat het Welzijnsconsortium Zuid-West-Vlaanderen in samenwerking met de REO-veiling en de Voedselbanken West-Vlaanderen heeft opgezet en dat zowel qua aanpak als naar partners en toe uitbreiding verdient. In het kader hiervan werden de West-Vlaamse voedselhulpinitiatieven gevraagd een vragenlijst in te vullen. In totaal werden 122 organisaties aangeschreven. De vragenlijst was gericht tot alle voedselhulpinitiatieven in West-Vlaanderen, zowel zij die voedselpakketten verdelen, als sociale kruideniers (of variaties hierop) en sociale restaurants en voorzieningen die maaltijden bereiden voor mensen die in armoede leven. De resultaten moeten ons helpen zicht te krijgen op de concrete noden en behoeften die leven bij de West-Vlaamse voedselhulpinitiatieven. De vragenlijst werd uiteindelijk beantwoord door 68 organisaties die al dan niet zelf voedsel bedelen. Voorliggend rapport geeft de resultaten van deze bevraging. Niet elke vraag werd steeds door alle organisaties beantwoord. Indien het effectief aantal respondenten voor een vraag afwijkt van de totaal bevraagde populatie wordt dit aangeduid met het symbool. 3

1. Kenmerken van de bevraagde organisaties 1.1 Regionale spreiding Regio Noord-West-Vlaanderen 23 Noord-Brugge 14 Noord-Oostende 9 Zuid-West-Vlaanderen 18 Midden-West-Vlaanderen 13 Midden-Roeselare 7 Midden-Tielt 6 Westhoek 14 Westhoek-Diksmuide 3 Westhoek-Ieper 8 Westhoek-Veurne 3 Totaal 68 We stellen vast dat elke regio vertegenwoordigd is in de respons. 1.2 OCMW of niet Geen OCMW 36 OCMW 32 Totaal 68 OCMW Voedselverdeling Nee 15 Ja 17 Totaal 32 In totaal werden 68 organisaties bevraagd waarvan 36 geen OCMW zijn en 32 wel. Van de 32 bevraagde OCMW s zijn er 17 die ook zelf voedsel bedelen. Dit brengt ons op een totaal van 53 bevraagde organisaties die zelf aan voedselverdeling doen. 15 OCMW s geven aan dit niet te doen en verwijzen hiervoor door naar andere organisaties. Hieronder volgt een overzicht van de organisaties waarnaar verwezen wordt. 2 OCMW s die zelf ook voedselpakketten verdelen geven aan dit slechts in zeer beperkte mate te doen (vb. 2 maal per jaar) en verwijzen dus ook door naar andere organisaties. 1 1 Dit levert in de tabel 17 records op in plaats van 15 4

Naar welke organisaties wordt doorverwezen 1 CAW Torhout 2 Kerstpakketten i.s.m. school en decanaat (1x/jaar) 3 vzw De Graancirkel en Mannahuis (WM) 4 De Wervel Poperinge (St-Vincentiusvereniging) 5 vzw Witte Vogels 6 Voedselbank De Stamper (OCMW bestuurslid) 7 OCMW Roeselare, Graancirkel vzw 8 Sint Vincentius Blankenberge 9 samenwerkingsovereenkomst met vzw Food4All 10 -Colsol, Jakoeboe (mensen zonder papieren), CKG t Kapoentje (noodvoedselpunt dringende baby- & peutervoeding, gesubsidieerd vanuit het Sociaal Huis Oostende); -Het Sociaal Huis Oostende startte 2 jaar geleden een netwerk van Oostendse noodvoedselhulporganisaties 11 -De Vaart (Sint Vincentiusvereniging vzw), Ichtus vzw; -Daarnaast is er samenwerkingsovereenkomst met diverse Kortrijkse organisaties, om in het kader van voedselbedeling beroep te kunnen doen op de Voedselbank (Kuurne): (De Vaart, Ichtus vzw, Het levende Water, Vzw Kansen voor kinderen, CAW, CKG Don Bosco, Centrum voor Jongeren en Gezinsbegeleiding, Emmanuel vzw, De Bolster) -Zero food waste: OCMW Kortrijk ondersteunt en coördineert de afspraken met verschillende partners die intekenen op het Zero Food Waste project van Delhaize. De deelnemende partners hebben een rechtstreekse samenwerkingsovereenkomst met Delhaize. Op heden is er voldoende interesse om deze samenwerking uit te breiden naar een tweede winkel. Delhaize wacht hiervoor bijkomende afspraken intern af : (De Vaart, OCMW Menen- Toemaatje, Sint-Michielsbeweging (vzw Emmanuel), Ichtus vzw, de Bolster) -Food act: OCMW kreeg een project goedgekeurd bij de POD MI (cel sociale economie), binnen het thema gezonde voeding. Food act bestaat uit de opstart van een voedselhulpnetwerk waarbij gezocht wordt om vraag en nood van kwetsbare groepen te matchen met bestaande voedseloverschotten. Daarnaast is binnen dit project ook de opstart van een voedselhulpteam, bestaande uit leerwerknemers (art.60), voorzien. 12 Op 't Spoor vzw (OCMW beperkt toezicht op de verdeling m.b.t. juiste doelgroep) 13 vzw De Toevlucht - Welzijnsschakel Aalter 14 Sint Maartenshuis te Koolskamp St-Vincentiusvereniging De Doorgang Tielt 15 Sint Maartenshuis Koolskamp 16 Den Oost in Torhout en Colsol in Oostende 17 VZW De toevlucht te Aalter Zijn er vanuit het OCMW plannen naar de toekomst toe m.b.t. voedsel voor mensen in armoede? Sociale kruidenier: in samenwerking met A kzie en diverse lokale partners wordt momenteel de opstart van een sociale kruidenier onderzocht. Ambitie is om hiermee nog in 2014 te starten. OCMW voorziet hiervoor een ½ FTE projectcoördinator. Volksrestaurant: haalbaarheidsstudie Mentor afgewerkt en gepresenteerd op MAT OCMW. Haalbaar mits hulp bij de opstart (bv. Fonds Sociaal Kapitaal, Horeca-vorming, fonds "Yes you can") + opleg OCMW voor sociaal tarief. Zoektocht geschikte locatie is momenteel lopende. Vooropgestelde timing (2015) halen is onmogelijk. 5

Betoelaging van de voedselbank te Koolskamp. evt wel, geruchten dat Witte Vogels op zoek moeten naar andere locatie. Optie: mobiele sociale kruidenier met diverse OCMW's en VZW's. Geen plannen om zelf VH te organiseren; wel meewerken aan optimaliseren voedselbedeling (sociale kruideniersconcept toepassen) en afstemming tussen initiatieven in Roeselare. Geen plannen, want goede samenwerking met De Wervel (een armenorganisatie) In één van de dienstencentra van het OCMW worden over de middag beperkt warme maaltijden bedeeld. Op heden wordt nagegaan in hoever een uitbreiding tot een volwaardig sociaal restaurant haalbaar is. In loop van 2015 start Sociaal Huis Oostende met sociale kruidenier i.s.m. CAW Noord-W-Vl, Sociale Economie Oostende, Ieders Stem Telt/Samenlevingsopbouw, vzw Colsol en met financiële steun Provincie en Nationale Loterij Volgend jaar intekenen op het aanbod van FEAD VZW De Notenkraker zal worden opgericht bestuursleden bestaande uit raadsleden van het OCMW, VZW 4 veld, Gros-Beernem, Kringwinkel, Dienstencentrum Mirte en vrijwilligerswerkgroep. De Vzw zou eind 2014 operatief moeten zijn om van start te kunnen gaan met voedselbedeling, kledij, speelgoed, Uiteindelijke doelstelling: het oprichten van een sociale superette in combinatie met het aanbod van ontmoeting, sociaal restaurant, 2. De eigenlijke voedselhulpinitiatieven In totaal vulden 53 voedselhulpinitiatieven, die zelf aan voedselbedeling doen, de vragenlijst in. In wat volgt worden de resultaten van deze bevraging neergeschreven. 2.1 Vormen van voedselbedeling Percentage Bedeling van vooraf samengestelde pakketten 29 54,7 Sociale kruidenier waarbij klant betaalt 1 1,9 Sociale kruidenier met alternatief betaalsysteem 3 5,7 Sociaal restaurant 3 5,7 Beschut wonen, dagcentrum, waar gekookt wordt met producten van 1 1,9 voedselbank Andere 14 26,4 Niet ingevuld 2 3,8 Totaal 53 100 Meer dan de helft van de voedselhulpinitiatieven (54,7%) verdeelt vooraf samengestelde pakketten. 14 voedselhulpinitiatieven geven aan een andere vorm van voedselbedeling te hanteren dan degene opgenomen in de lijst. Hieronder worden deze andere vormen beschreven. De overige vormen van voedselbedeling, zoals sociale kruidenier en sociaal restaurant worden verhoudingsgewijs minder vaak vermeld. 6

Andere vormen van voedselbedeling Pakket op maat per cliënt 8 Keuzesysteem volgens grootte gezin 2 cliënten komen producten afhalen in burelen; voor aantal cliënten ter plaatse 2 gebracht. Specifiek naar gezinnen die op bep. momenten onvoldoende voedsel hebben 1 Begeleiding van gezinnen in kansarmoede op pedagogisch vlak, waarvan heel wat gezinnen 1 vaak baat hebben bij voedselpakket. Totaal 14 We stellen vast dat het aanbieden van een pakket op maat van de cliënt op de 2 de plaats komt als vorm van voedselbedeling, na het bedelen van vooraf samengestelde pakketten. 2.2 Frequentie van voedselbedeling Dagelijks 9 Twee keer per week 1 Wekelijks 11 Twee keer per maand 7 Maandelijks 10 Jaarlijks 2 Andere 12 Niet ingevuld 1 Totaal 53 De meeste voedselbedelingen vinden dagelijks, wekelijks of om de 2 weken en maandelijks plaats. 12 voedselhulpinitiatieven hanteren een andere frequentie dan opgenomen in de keuzelijst. Welke deze zijn, wordt hieronder beschreven. 2 keer per jaar 2 4 keer per week naar eigen keuze 1 6 keer per jaar 1 afhankelijk van noodzaak en o.b.v. sociaal onderzoek 1 bedeling aan huis 1 drie à vier keer per week 1 driewekelijks 1 enkel noodsituaties 1 geen regelmaat, wanneer nodig 1 kleine gezinnen maandelijks 1 grote gezinnen twee keer per maand noodpakket kan dagelijks; anders 3 keer per maand 1 Totaal 12 Er is een grote variatie in de frequentie van de voedselbedelingen onder de verschillende voedselhulpinitiatieven. 7

3. Het cliënteel 3.1 klanten gezinnen voedselhulpinitiatieven <10 5 10 tot 49 16 50 tot 99 12 100-199 8 >200 5 Niet gekend 7 personen voedselhulpinitiatieven <50 8 50-99 10 100-199 9 200-499 11 500-999 6 >1000 4 Niet gekend 4 volwassen/kinderen voedselhulpinitiatieven/volwassen voedselhulpinitiatieven/kinderen <20 4 5 20-49 11 13 50-99 8 8 100-199 6 7 200-850 10 6 >1.000 1 0 Niet gekend 13 14 We stellen vast dat de voedselhulpinitiatieven variëren naar grootteorde gaande van zeer kleine initiatieven die minder dan 10 gezinnen bedelen tot initiatieven die meer dan 1.000 gezinnen bereiken. Het grootste aantal initiatieven vinden we onder zij die tussen de 10-49 gezinnen bereiken (16 van de 53) en zij die tussen de 50 tot 100 gezinnen bereiken (12 initiatieven). 8

3.2 Evolutie klanten 3.2.1 Evolutieaantal klanten Toename 25 Gelijk 3 Afname 0 Niet van toepassing 2 2 Varieert 1 Niet gekend 22 De meeste voedselhulpinitiatieven geven aan een stijging te kennen van het aantal klanten (25 van 53 initiatieven). De mate waarin deze stijging zich voordoet, varieert wel van initiatief tot initiatief. Sommigen geven aan een sterke tot zeer sterke toename te ervaren van het aantal klanten (verdubbeld) voor anderen gaat het om een eerder lichte toename. Met de open vragen wordt ook aangegeven dat de ervaren nood groter wordt maar dit vertaalt zich niet steeds in een hoger aantal klanten (o.a. door het toepassen van strenge criteria). Er wordt door sommige initiatieven dus aangegeven dat er een toename is van het aantal mensen dat uit de boot valt wat de voedselbedeling betreft. 3.2.2 Evolutie leeftijd klanten 16 voedselhulpinitiatieven gaven aan een evolutie te zien naar leeftijd waarbij opvalt dat jongeren en de 20-60 jarigen (middengroep) het vaakst vernoemd worden (7 à 8 keer). Ouderen worden ook vernoemd maar minder vaak dan de jongere leeftijdsgroepen (3 keer vernoemd). 3.2.3 Evolutie gezinssamenstelling 22 voedselhulpinitiatieven stellen een gewijzigde gezinssamenstelling vast onder hun cliënteel. Er wordt een toename vastgesteld bij: -alleenstaanden -eenoudergezinnen -grotere gezinnen met kinderen (vaak nieuw samengestelde gezinnen/problematische situaties) -koppels (1 maal vernoemd) 2 Pas gestart initiatief; enkel voor eigen cliënteel 9

3.2.4 Evolutie nationaliteit 14 voedselhulpinitiatieven merken een wijziging naar nationaliteit. Men stelt een toename vast van het cliënteel zowel met de Belgische nationaliteit als de niet- Belgische nationaliteit. De toename van het aantal niet-belgen wordt wel vaker vernoemd waarbij soms specifiek verwezen wordt naar een bepaalde groep personen: - Oekraïense afkomst - Kandidaat Politiek Vluchtelingen/conflictgebieden - Allochtonen die hier nog niet zo lang wonen Andere voedselhulpinitiatieven wijzen juist op een toename van verschillende nationaliteiten. 3.2.5 Andere 1 voedselhulpinitiatief meldt eveneens de toename van het aantal klanten met een psychisch of psychosociaal probleem. 3.3 Aanmelding Rechtstreeks 19 Doorverwezen 23 Rechtstreeks en via doorverwijzing 11 Totaal 53 De aanmelding bij voedselhulpinitiatieven gebeurt zowel rechtstreeks als via doorverwijzing. Doorverwijzers ( =34) OCMW 29 * Jeugdrechtbank * Intersectorale toegangspoort 1 jeugdhulp CAW 2 Eigen medewerkers: het betreft eigen cliënteel 3 huisarts 2 priester 2 mond aan mond 2 prospectie/sleutelfiguren 2 Fedasil 1 CLB & K 1 G 1 De voornaamste doorverwijzer is het OCMW. 10

3.4 Toegangscriteria Inkomens gerelateerde voorwaarde Attest noodzakelijk Gekend/doorverwezen door OCMW of andere instantie Nood vastgesteld o.b.v. sociaal onderzoek Specifieke doelgroepen: daklozen, personen zonder papieren, illegalen, vluchtelingen Specifieke criteria: inschrijving in bevolkingsregister, Winkelpas/Crisispas Geen criteria De criteria om toegang tot krijgen tot een voedselhulpinitiatief zijn vrij uiteenlopend. Een aantal voedselhulpinitiatieven stellen geen specifieke criteria op: iedereen kan van het aanbod gebruik maken (formule sociaal restaurant). Andere initiatieven beperken zich tot eigen cliënteel of vereisen een attest van een andere doorverwijzer. Ook sociaal onderzoek of een intakegesprek gaat vaak de hulpverlening vooraf. De vaakst vermelde criteria zijn inkomensgebonden: leefloners, mensen met schulden, mensen die onder de armoedegrens leven, begunstigden van een vervangingsinkomen. 3.5 Weigeren Niet weigeren 25 Weigeren 26 Zelden weigeren 1 Niet gekend 1 Totaal 53 Ongeveer de helft van de voedselhulpinitiatieven geeft aan soms mensen te moeten weigeren. Redenen om te moeten weigeren zijn: - Niet voldoen aan de voorwaarden/attest ontbreekt - Verbetering van de financiële situatie (voldoen niet langer aan de voorwaarden) - Onvoldoende aanbod - Aanvrager krijgt reeds hulp via andere organisatie - Persoon onderneemt geen initiatieven om situatie te verbeteren/weigert bijkomend aanbod - Wachtlijst De vaakst genoemde reden om mensen te weigeren is het feit dat ze niet voldoen aan de (strenge) voorwaarden, die vaak inkomensgerelateerd zijn of het ontbreken van een geldig attest. Het beperkt aanbod maakt dat sommige initiatieven genoodzaakt zijn om mensen te weigeren. 1 voedselhulpinitiatief maakt melding van een wachtlijst. 11

3.6 Andere problemen van de cliënt dan voedseltekort Nee 7 Ja 44 Niet gekend 2 Het is duidelijk dat de gezinnen niet enkel met voedseltekort geconfronteerd worden. Meer dan 80% van de voedselhulpinitiatieven geeft aan dat de gebruikers van de voedselbedeling nog met andere problemen te kampen hebben. Deze problemen zijn: - Administratieve problemen - Huisvestingsproblemen - Relationele/Sociale problemen/nood aan luisterend oor - Vrije tijd - Gezondheid (geestelijk en lichamelijk) - Financiële problemen: schulden, schoolrekeningen, huur, auto-onkosten, - Werk/opvang kinderen - Praktische problemen (vb. geen diepvries hebben) - Tekort aan Non-food producten (schoonmaakproducten, wasproducten, schoonheidsproducten, pampers, babyproducten en materiaal, lakens en dekens, fornuis, frigo, meubilair, schoolgerief, ) 12

4. De producten 4.1 Toereikendheid van het aanbod Product NVT Voldoende Tekort Tekort Tekort Vers Diepvries Droog/Blik WATERGROEP 48 54 45 0 41 Water 6 17 11 5 Limonades 12 10 7 3 Koffie 6 8 12 20 Thee 11 13 8 8 Andere dranken 13 6 7 5 GRAANPRODUCTEN EN AARDAPPELEN 23 84 45 5 0 Bijkomende opmerkingen Ontbijtgranen 1 31 4 3 -te veel -meer variatie Brood 11 16 11 3 1 -te grote verpakkingen -liefst gesneden Deegwaren 2 29 6 2 8 -te grote verpakkingen - meer variatie Aardappelen 9 8 24 3 -kopen zelf aan -veel plaats voor nodig -maar we kunnen ze niet bewaren GROENTEN & FRUIT 25 46 69 11 46 Groenten 2 16 21 7 7 -verse groenten bereiken ons niet tijdig -te veel blik Soepen 5 15 9 3 19 Kruiden 14 7 8 13 Fruit 4 8 31 1 7 -blik voldoende, vers tekort MELKPRODUCTEN 13 24 82 0 9 Melk 1 12 25 5 -zeer grote vraag Kaas 6 2 33 2 -geraspt Yoghurt 6 10 24 2 -als dessert -houdbaarheid! VLEES, VIS, EIEREN en 56 61 126 38 15 VERVANGPRODUCTEN Vlees 6 15 21 12 6 -nodig in kleine verpakking Gevogelte 10 7 22 9 3 Vis 9 11 20 11 5 -moeilijk vers Eieren 11 3 30 1 Broodbeleg en charcuterie 5 17 21 1 Vegetarische producten 15 8 12 4 1 SMEER- EN BEREIDINGSVET 12 52 51 0 8 Smeervet 6 15 16 2 13

(Olijf)Olie 1 25 15 3 -Te veel Bak- en braadvet 5 12 20 3 RESTGROEP 31 55 51 0 22 Chocolade 7 14 15 5 Koek en snoep 7 18 12 4 -schoolkoek Suiker 5 13 17 8 -geen aanbod in 2014 Sausen/smaakversterkers 12 10 7 5 -geen aanbod in 2014 DIVERSE 48 15 40 12 14 Bereide maaltijden 14 8 10 9 1 Babyvoeding 12 2 17 8 -grote verliespost Dieetvoeding 18 3 10 3 5 -eigen aanbod - sojasuikervrij/diabetici Andere 4 2 3 -vanillepudding Binnen elke voedselgroep is in het rood aangegeven welk product het vaakst als tekort vernoemd werd. 4.2 Top 5 producten Product Top 1 Top 2 Top 3 Top 4 Top 5 Bijkomende opmerkingen WATERGROEP 3 3 5 1 1 Water 1 Limonades 1 Koffie 2 3 3 3 1 2 pakjes/gezin/mnd Thee 1 Andere dranken 2 GRAANPRODUCTEN EN AARDAPPELEN 5 5 6 4 4 Ontbijtgranen 1 1 1 Brood 1 3 1 1 Deegwaren 3 1 1 2 2 Aardappelen 1 1 3 1 GROENTEN & FRUIT 16 10 12 4 2 Groenten (vers & conserven) 8 7 7 2 1 Soepen 1 1 Kruiden 1 Fruit 7 3 4 2 1 MELKPRODUCTEN 21 3 6 6 5 Melk 19 1 5 2 1 15 liter per gezin Kaas 1 1 4 3 Yoghurt 1 1 VLEES, VIS, EIEREN en VERVANGPRODUCTEN 16 16 9 11 8 14

Vlees (vers/diepvries/blik) 7 6 2 4 3 Gevogelte 2 1 1 1 Vis (vers/diepvries/blik) 4 4 4 3 Eieren 2 1 Broodbeleg en charcuterie 3 4 2 3 3 Vegetarische producten SMEER- EN BEREIDINGSVET 3 4 1 5 2 Smeervet 1 1 3 1 (Olijf)Olie 2 1 1 1 Bak- en braadvet 3 1 RESTGROEP 1 8 3 3 7 Chocolade Koek en snoep 1 1 2 Suiker 1 1 2 1 Sausen/smaakversterkers 1 Andere: choco/confituur 4 3 Andere: desserts 2 Andere: Bloem 2 DIVERSE 4 6 5 5 7 Bereide maaltijden 2 1 2 1 Babyvoeding 1 1 Dieetvoeding Andere: basisvoedsel 1 Andere: schoolboeken 1 Andere: diepvriesproduct 1 Lange houdbaarheid Andere: droge voeding 1 1 Andere: Babyproducten (andere 1 2 2 dan voeding) Andere: verzorgingsproducten 1 2 1 2 Andere: waspoeder 1 1 1 Andere: schoolgerief 1 De producten die doorheen de top 5 steeds terugkomen zijn (in de tabel aangeduid in het groen): -koffie - deegwaren -melk -groenten (zowel vers als conserven) - fruit - vlees - broodbeleg en charcuterie Melk is het product dat met ruime voorsprong op de eerste plaats komt. 15

Wat de geraamde hoeveelheden betreft, is het onmogelijk om per product een duidelijk cijfer weer te geven. In bijlage worden de antwoorden op deze vraag in detail per initiatief meegegeven. 4.3 Non-Food NON FOOD Niet van VOLDOENDE ER IS TEKORT Opmerking toepassing IN HUIDIGE AANBOD Vuilniszakken 20 2 25 -voor emmertjes toilet Pampers 17 4 30 -eigen pamperbank -SW met pamperbank -grote verliespost Hygiëne, persoonlijke verzorging 9 7 30 Douchezeep, tandpaste, handzeep, shampoo -aankoop via Goodto-Give Schoolgerief 18 3 23 Balpennen, printpapier Speelgoed 23 8 10-1 maal per jaar rond 6/12 -Verzamelen veel viavia Huishoudlinnen of gerief 21 6 21 Keukenpapier Papieren servetten toilethanddoeken FAVV eist aparte stockeerplaats (wordt dus niet meer gegeven) Kledij 28 8 5 SW met andere VZW FAVV-eis Keukenschorten Verzamelen zelf en delen uit Andere, nl:. 2 10 -wasmiddel -Wc-papier -keukenpapier -afwasmiddel -wc-reinigers -sponsjes afwas Eén initiatief gaf uitdrukkelijk aan geen non-food producten aan te kopen. Pampers en producten voor persoonlijke hygiënische verzorging worden het vaakst als tekort vernoemd. 16

4.4 Gebruik EU-Producten (BIRB/FEAD) 43 voedselhulpinitiatieven geven aan gebruik te maken van EU-producten. 9 initiatieven doen dit niet. De redenen voor het wel gebruiken van deze producten zijn de volgende: - Mooi aanbod dat voor zekerheid zorgt (aanbod voedselbank=afhankelijk) - Eigen middelen ontoereikend - Goede aanvulling/extraatje - Echt noodzakelijk (onvoldoende vanuit voedselbank/geen andere middelen) - Gratis aanbod - Nuttige en vaak gevraagde producten - Recht op De redenen voor het niet gebruiken van deze producten zijn volgende: - Geen erkenning/geen recht (3 respondenten) - Niet interessant (1) - Voorwaarde registratiesysteem en niemand om dit uit te voeren (2) - Vanaf 2015 samen met OCMW (1) begunstigde bestellingen begunstigde bestellingen voedselhulpinitiatieven ( =29) <20 2 20-50 6 51-100 7 100-150 7 150-200 4 >200 3 4.5 Opmerkingen over de kwaliteit van alle producten 23 voedselhulpinitiatieven hebben opmerkingen over de kwaliteit van de producten, ongeacht de herkomst. Welke producten: algemeen blikken, kartonnen verpakking en allerlei producten Charcuterie, boter erwten en wortelen 17

goederen voedselbank koekjes/chips diepvriesproducten geleverde erwten en wortelen BIRB 2013 melkproducten, koeken, chips en snoepgoed ontbijtgranen Producten voedselbank en BIRB producten seizoensgebonden vers vlees/charcuterie - diepvries verse voeding yoghurt, broodbeleg en charcuterie Opmerkingen: - Vervaldatum of zeer dicht bij vervaldatum (12) - Beschadigde verpakking/geen etiket (2) - Eentonigheid (2) - Veel te laat (vb. paaschocolade/sint) (2) - Assortiment BIRB zeer beperkt (1) - Vallen niet in de smaak (1) De vaakst gehoorde opmerking betreft het feit dat de producten reeds vervallen zijn of vervallen dreigen te zijn tegen de tijd dat ze uiteindelijk bij de gebruikers terecht komen. 5. Leveranciers 5.1 Huidige leverancier Wie zijn de huidige leveranciers Europees Programma voor hulp aan minst bedeelden (Birb en FEAD) voedselhulpinitiatieven 38 Voedselbank 40 Veiling 9 Agro-industrie 2 Diepvriesindustrie 8 Voedingsbedrijf 6 Haven 0 Distributiecentrum en/of supermarktketen 16 Landbouwer 7 18

Lokale handelaar (bijv. bakker) + eenmalige bon van de Lidl tbv 30 euro 23 1 Marktkramer 1 Voorzieningen en diensten zoals rusthuis, school, kantoor in de buurt 3 Horeca 3 Andere, specifieer: Aankopen supermarkt Eenmalige gift Eigen OCMW Foods to Give Vzw Dierenhulp Kerkfabriek Projectvoorstel ingediend bij serviceclub (nog lopende) Schenkingen via Kloostergemeenschap 5.2 Belang van de leveranciers naar volume leveranciers 1=belangrijkste maal genoemd 2 3 4 5 6 Totaal Europees Programma voor hulp aan minst bedeelden (Birb en FEAD) 31 5 2 38 Voedselbank 16 19 4 39 Veiling 1 1 4 2 8 Agro-industrie 1 1 19

Diepvriesindustrie 2 1 1 1 1 7 Voedingsbedrijf 4 1 1 6 Haven Distributiecentrum en/of supermarktketen 3 2 4 4 2 15 Landbouwer 3 1 2 1 7 Lokale handelaar (bijv. bakker) 1 4 6 7 4 2 24 Marktkramer 1 1 Voorzieningen en diensten zoals rusthuis, school, kantoor in de buurt 1 1 1 3 Horeca 1 1 1 3 Andere, specifieer: - 1 2 2 1 6 Aankopen supermarkt Eenmalige gift Eigen OCMW Foods to Give Vzw Dierenhulp Kerkfabriek Projectvoorstel ingediend bij serviceclub (nog lopende) Schenkingen via Kloostergemeenschap De Europese programma s BIRB en FEAD worden het vaakst als voornaamste leverancier vernoemd. Bekijken we het totaal aantal keer dat een leverancier vernoemd wordt dan komt de voedselbank (39) net voor de Europese programma s uit (38). Op de derde plaats zien we de lokale handelaars (24). Ook de supermarkten/distributiecentrum zijn vaak vernoemde leveranciers (15). 20

5.3 Samenwerkingsinitiatieven Drie voedselhulpinitiatieven geven aan een samenwerkingsverband met een leverancier te hebben stopgezet. Het stopzetten van de zaak (bakkerij) was in 1 geval hiertoe de aanleiding. Een ander initiatief haalt aan dat het aanbod niet meer interessant was qua hoeveelheid en kwaliteit. Het derde initiatief verwijst naar het FAVV om de samenwerking met de Carrefour stop te zetten. Met volgende bedrijven zouden de voedselhulpinitiatieven en/of voedselbanken vaker moeten samenwerken: Grootwarenhuizen (Lidl, Aldi, Colruyt, Carrefour, Delhaize, Okay) (9) Veiling (4) Lokale handelaars (bakkers, beenhouwers) (3) Distributiecentra (1) Vlees/Slachthuis (2) Kaasfabriek (1) Producenten van droge producten (1) Horeca (1) Conserven en diepvriesbedrijven (5) Zuivelbedrijven (2) Vis(groothandel) vers- en diepvries (2) Landbouwers/fruitkwekers (4) Babyproducten (1) Non-food winkels (1) 5.4 Het aanbod 12 leveranciers geven aan soms een aanbieding te moeten weigeren. Redenen hiervoor zijn: - Product over datum, zeker indien er slechts een beperkt aantal bedelingen plaatsvindt (vb. om 14 dagen): tijd tussen aanbod en verdeling is soms te groot - Geen gepaste accommodatie (koelkast, diepvries, opslagruimte) - Te hoge kost: verplaatsing, geen personeel-wordt vaak met vrijwilligers gewerkt - Aanbod: niet voor de hand liggende groenten, te grote verpakkingen - Zelf geen vlees versnijden De helft van de voedselhulpinitiatieven ontvangt de producten altijd gratis. De andere helft ontvangt de producten soms gratis en soms betalend. Slechts 2 initiatieven geven aan hun producten altijd te kopen. 21

Volgende producten worden soms gekocht: aankopen in de Aldi allerlei indien tekort van BIRB + andere producten (samen minstens 11.000 /jaar - ref. 2013) basisproducten (enkel bij een tekort) Goederen voor speciale aangelegenheden (chocolade,chips). Hygiëneproducten en pampers brood, producten via voedselbank en Zero Food gratis - de rest aankopen dingen die we tekort hebben via giften van parochianen en een jaarlijkse gift van een service club extra verse producten : ongeveer 140 /maand goederen die we tekort hebben groenten en fruit : 4 /pakket groenten, fruit en droge voeding koffie/thee, eieren, smeerkaas, boter, maandelijks bedrag aan Zero Food Waste van Delhaize melk melk, gepelde tomaten, eieren overschot : speciale prijs soms brood en melk vis, vlees, aardappelen, groenten, droge voeding vooral betalend bij onze leveranciers, aanvullend producten voedselbank (= beperkt) zelf bonnen aankopen bij een supermarkt en voor die waarde kan de noodbehoevende zijn keuze en tekort kopen Uit bovenstaande tabel kunnen we afleiden dat het aankopen van producten voor sommige initiatieven op regelmatige basis geschiedt (vb. groenten en fruit: systematisch 4 euro per pakket; maandelijks bedrag aan Delhaize, ). Andere initiatieven kopen producten aan naargelang het tekort in het gratis aanbod. Volgende producten worden door een aantal voedselhulpinitiatieven steeds aangekocht: Product initiatieven dat deze producten steeds aankoopt Groenten en fruit 10 Andere verse producten 9 Droge voeding 8 kilo groenten en fruit dat aangekocht wordt voedselhulpinitiatieven Niet gekend 5 15 kg 1 100 kg 1 160 kg 1 200 kg 1 270 kg 1 22

Andere verse producten Die aangekocht worden voedselhulpinitiatieven Niet gekend 3 10 kg 1 30 kg 1 100 kg 1 475 kg 1 500 kg 1 90 l melk 90 l olie 1 kg droge voeding Dat aangekocht wordt voedselhulpinitiatieven Niet gekend 4 230 1 250 1 2.500 1 indien nodig 1 Slechts 1 voedselhulpinitiatief geeft aan deze producten aan te kopen samen met een andere organisatie. 6. Werkingsmiddelen voedselhulpinitiatieven dat problemen ervaart Knelpunten Bedeelruimte of winkelruimte 13 - Te klein (6) - Temperatuur (geen verwarming/airco - Ruimte niet ingericht als winkel (magazijn) - Trappen - De bedeling gebeurt in de personeelsingang Onthaal- of ontmoetingsruimte 8 - Te klein (4) - Er is geen (1) - Geen verwarming (1) - Klanten moeten in een rij wachten (1) Inbedding in straat of buurt 2 - Slecht openbaar vervoer (1) - Plaatsgebrek (1) 23

Stockeercapaciteit 16 - De hoeveelheid BIRB goederen (1) - Plaatsgebrek (7) - Geen koelcel (1) - Kleine organisatie: ophalen en zelf ten huize gaan bedelen Koelcapaciteit 17 - Frigo s niet aanwezig of ontoereikend (6) - Plaatsgebrek (2) - Tijdens transport (1) - 1 grote vriescel i.p.v. vele diepvriezers (1) - Kosten Diepvriescapaciteit 17 - Kosten (zowel aankoop als herstel) - Diepvries niet aanwezig of ontoereikend (6) - Plaatsgebrek Gewoon vervoer 8 - Vervoersmiddel ongeschikt voor groot transport (2) - Geen vervoerscapaciteit of niet altijd beschikbaar (2) - Eigen wagen (1) - Door vrijwilligers 3 - Er wordt beroep gedaan op technische dienst OCMW 4 Gekoeld vervoer 14 - Duur in aankoop/onderhoud (2) - Geen koelwagen (3) - Niet mogelijk (2) Onvoldoende medewerkers 8 - Te weinig personeel/uren (4) - Waar te vinden? (1) Andere, specifieer: 4 -Logistieke ondersteuning vanuit de gemeente -Geen WC -Gemis aan infrastructuur (palettrekker, elektrisch transpalet) - vrijwilligers tekort 3 Niet duidelijk wat het knelpunt precies is 4 Niet duidelijk wat het knelpunt precies is 24

7. Afstand tot de voedselbank (Kuurne) Afstand in km (heen en terug) voedselhulpinitiatieven ( =42) <10 6 10-49 11 50-99 13 100-149 6 >150 6 trajecten per maand naar de voedselhulpinitiatieven ( =41) voedselbank 1 25 2 5 4 5 5 3 15 1 4 keer per jaar 1 Rijden naar een andere organisatie die voor 1 hen naar de voedselbank gaat maar de bedeling doen ze aan huis 14 ( =48) respondenten geven aan dat de afstand naar de voedselbank voor hen een probleem is. Redenen hiervoor zijn: -Te ver (4) - Geen vervoer (7) - Geen koeling (10) - Geen chauffeur (2) - te veel tijd (5) - Andere: beperkt laadvermogen; duur; tekort aan medewerkers; werken met transporteur met een max. aan paletten 25

8. Medewerkers vrijwilligers voedselhulpinitiatieven ( =49) 0 17 <10 13 11-20 10 21-50 8 >50 1 65% van de voedselhulpinitiatieven werkt met vrijwilligers (32). Meer dan de helft daarvan telt minder dan 20 vrijwilligers. De helft van de voedselhulpinitiatieven (24) ( =48) kent professionele ondersteuning. Deze ondersteuning wordt enerzijds gegeven door de eigen organisatie (7); en anderzijds door een andere organisatie (17) zijnde een OCMW, VZW,. Klanten die meehelpen met de bedeling voedselhulpinitiatieven ( =49) Nee 36 Ja 13 In 26% van voedselhulpinitiatieven helpt de klanten mee met de voedselbedeling. Zijn er noden/knelpunten op vlak van voedselhulpinitiatieven ( =49) personeel/omkadering Nee 32 Ja 17 35% van de voedselhulpinitiatieven geeft noden/knelpunten aan op vlak van personeel en/of omkadering. Deze zijn: - geen vrijwilligers voor kansarmenwerking : taboe - het blijft vrijwilligerswerk - meer samenwerking met verschillende organisaties - regionaal werken - organisatorisch moeilijk in verlof (o.a. door tekort aan vrijwilligers in die periodes)(2) - Veel administratie (2) - Te weinig medewerkers/personeel (5) - verjonging actieve medewerkers 5 - Geen eigen vervoer (2) - werking volledig ingebed in de werking van de sociale dienst 6 5 Niet duidelijk wat het knelpunt precies is 6 Niet duidelijk wat het knelpunt precies is 26

9. Andere activiteiten en signalen Worden er andere activiteiten georganiseerd? voedselhulpinitiatieven ( =51) Nee 23 Ja 27 Er is een voorstel (kookles) 1 Iets meer dan de helft van de bevraagde voedselhulpinitiatieven organiseert nog andere activiteiten naast het bedelen van voedsel. Soort activiteiten voedselhulpinitiatieven ( =51) Gezonde voeding 17 Omgaan met geld 13 Verwerken van 10 voeding Andere *kinder-speelgoed markt * verdeling van kledij *aanbieden van een maaltijd of een uitstap voorzien (gratis) *Bekendmaken van en toeleiden tot de activiteiten van het inloopcentrum *gerechten uit eigen land en voor de kinderen: vredesklas (woensdag NM) *getuigenissen over doel, werking, organisatie *gratis speelgoed met sinterklaas, gratis maaltijd, cadeaubonnen *het organiseren van een optreden of een instrumentale avond *naai- hobby en kooklessen *onthaal en ontmoeting, computercursus, gratis internetruimte, sociale tewerkstelling, *ook maaltijden voorzien voor de medewerkers - min. bedrag *paaseierenraap, sinterklaasfeest, kerstfeest *verdeling van kledij en kleine meubelen, organiseren van een Sint-feest *voor kinderen, ontmoetingsmomenten, geestelijke gezondheid, opvoedingsondersteuning, enz 10 initiatieven vragen ondersteuning voor deze bijkomende activiteiten. Deze ondersteuning wordt gevraagd aan: - CAW (2) - LOGO (2) - K&G - Nestor - Albatros - Projecten OCMW (2) - Samenlevingsopbouw - Parochianen - Eigen familie - Lokale handelaren - School - Sponsering voor aankoop didactisch materiaal, kopie-onkosten, printkosten - VZW Oranje 27

12 initiatieven geven aan zelf nood te hebben aan vorming omtrent bepaalde thema s: voedselveiligheid en verwerking (9): ook op maat van ongeschoolde helpers hef-en tiltechnieken (1) omgaan met klanten (2) administratie en werking Birb/Fead (2) en de voedselbank (1) Bijkomende opmerkingen/bedenkingen Zolang ze financiële hulp krijgen kunnen ze hun activiteiten verder ondersteunen. Anders zou de werking zeker verminderen, desnoods moeten worden stopgezet. Garantie dat wij ook in de nabije toekomst het voedsel kunnen blijven verstrekken geen eigen vervoer, te weinig medewerkers die onmiddellijk beschikbaar zijn om de versheid te kunnen garanderen = Kan dit eventueel een opdracht zijn voor sociale economie eten afkomstig van de voedselbank is verminderd in vergelijking met vorige jaren. veel vragen van de enquête niet relevant voor ons. Bij onze voedselpakketten geen probleem met producten, leveranciers, levering, daar we ze bereiden in ons eigen OCMW-Rusthuis meer en meer producten die bijna de vervaldatum bereiken of net bereiken. In het verleden ging het niet om zoveel producten. EU-producten wel langere houdbaarheid financiële ondersteuning, fondsenwering en geschikte locatie de groep die beroep doet op een voedselpakket wordt steeds groter. Wij hebben onlangs vanuit de voedselbank een uitbreiding van de pakketten gekregen, maar we hebben nog steeds geen recht op BIRB middelen We willen graag meer vers voedsel ophalen in winkels zodat we mensen in grote nood beter dagelijks kunnen helpen * groep ouderen : niet eenvoudig te bereiken en toe te leiden tot ons initiatief * bedrijven onvoldoende vertrouwd met het concept "Sociale kruidenier" omdat ze ons vaak zien als winstgevend. Daarom schenken ze vaak liever aan andere organisaties Indien we het aanbod op voorhand weten dan kunnen we een aanvraag/bestelling doen van producten die we kunnen gebruiken en hoeveel. 28

Bijlage: geraamde hoeveelheden Top 1 kg deegwaren melk 20 koffie en thee 120 kg koffie of 50 kg thee koffie 250 melk(producten) en graanproducten en pasta olie 180 vlees 70 groenten 250 melk 60 melk 40 groenten en fruit melk 80 vis en vlees melk groenten en fruit 30 soep melk 200 vroegere BIRB producten: 1 melk, 2 rijst en spaghetti, 3 suiker, 4 olie, 5 zalm in blik melk melk 500 vlees, vis, eieren melk verse groenten en fruit verse groenten en fruit melk zuivel (melk, kaas, yoghurt, eieren, boter) aardappelen Vlees, vis uit diepvries en charcuterie Kant en klare porties vers fruit groenten in conserven basisvoedsel vlees schoolboeken (voor 40 gezinnen) 15l/gezin melk 400l/mnd rijst en pasta 50à70kg/m suiker 50à70kg/m 150 l 100 à 200 l 600 kg fruit en 600 kg groenten 50 kg 300 l/50kg/50l/360 stuks/75 kg niet te veel 10 kg 100 kg 20 kg 29

melk Charcuterie en vlees (vers, blik of bokaal) melk melk vers brood groenten en fruit - gezond - steeds gratis - divers aanbod charcuterie en vers vlees melk Melk Fruit en groenten melk bereide gerechten 1500 l 50 kg 240 l veel 100 stuks/maand 600 kg 40 kg 250 kg 150 l Top 2 kg2 confituur bloem 10 brood, beleg en charcuterie 70 confituur 350 potten van 450 gr vlees/vis waspoeder 150 verpakkingen vis 30 vlees vis 70 brood 80 stuks deegwaren 10 kg eiwitrijk voedsel (vlees en vis) kaas boter of braadproducten (voor 40 gezinnen) koffie 2 pakjes/gezin/mnd fijne vleeswaren 10 groenten verse producten : brood, groenten, vlees groenten 70 kg charcuterie 150 pakjes melkproducten koffie 40 kg gevogelte 240 kg bereide maaltijden 60 stuks pampers, verzorgingsproducten 30

koffie vlees Groenten in blik, diepvries choco, confituur braadboter melk vers fruit en groenten groenten suiker en bloem olie droge voeding boter of braadproducten fruit vers fruit en groenten diepvriesproduct (lange houdbaarheid) choco, confituur conserven vlees aardappel(vlokken) Gevogelte (school)koeken charcuterie (toespijs) 50 kg 12 kg 15 kg 20 kg 700 l 100 kg 120 kg veel voor 45 gezinnen 150 kg 20 potten 150 kg 100 pakken van 10 st. Top 3 kg3 melk suiker 10 boter 65 Soep 400 groenten pampers 50 pakken nr 4 of 5 melk 50 vis melk 300 droogvoeding 90 groenten in blik 10 kg brood vis persoonlijke verzorging (voor 40 gezinnen) verse groenten en in blik aardappelen 50 31

hygiëne producten fruit te bereiden vlees groenten en fruit suiker vis drank beleg kip frisdrank koffie melk, water, warme dranken bouillonextract aardappelen melk fruit pasta fruit en groenten (vers en blik) koffie vers vlees of vis verse groenten pampers smeerkaas conserven groenten ontbijtgranen koffie yoghurt melkproducten 70 kg 150 pakken 40 kg 240 kg 64 l 50 kg 2 kg 10 kg 100 flessen 700 kg 65 kg 40 kg veel voor 45 gezinnen 80 pakketten/25 40 x 250 gr 125 kg 1200 stuks Top 4 kg4 koffie 2 babyvoeding 25 kaas (smeer) 500 doosjes koek/desserts douchegel 180 flesjes water 70 vlees 160 bereide gerechten 5 kg pasta, rijst, aardappelen 32

suiker 25 schoolgerief (voor 40 gezinnen) fruit kaas 5 wasproducten margarine 35 kg kant-en-klaar gerechten 150 pakken smeer- en bereidingsvet boter 20 kg melk 1600 l vlees en gevogelte 50 kg vlees : vers en diepvries diepvries vis 50 kg melk 24l ontbijtgranen kruiden 5 kg rijst & pasta wasproducten charcuterie 20 kg koffie koffie dranken 150 l vis 60 kg kaas veel charcuterie voor 45 gezinnen vlees en vis 150 kg verse groenten zetmeelrijke producten koolzaadolie kaas 150 kg fruit 280 kg groenten in blik of diepvries Top 5 kg5 olie 3 kaas 80 Vlees 350 bokalen van 450 g extraatjes shampoo 180 flesjes 33

brood 60 stuks gevogelte 150 broodbeleg en charcuterie 5 kg melk drank 40 snoep (voor 40 gezinnen) babyvoeding/babymelk/pampers eieren 100 Vlees 50 kg groenten en fruit voor 120 personen babyvoeding en pampers kaas 40 kg kaas - broodbeleg 350 kg deegwaren 64 stuks zoet broodbeleg (confituur, choco) 50 kg deegwaren / rijst 12 kg conserven desserts 800 stuks koeken bereide maaltijden 100 stuks choco en smeerkaas boter verzorgingsmiddelen 150 stuks ontbijtgranen Vlees voor 45 gezinnen zuivel 100 kg waspoeder confituur koffie 34