2014 Wijkspiegel Keizer Karelpark Bouwstenen voor preventie Dr. Willem Dreesweg 2 1185 VB Amstelveen
1 Voorwoord Hoe gaat het met de wijken van Amstelveen vandaag de dag? De wijkcoaches van AanZ hebben de afgelopen maanden veel tijd besteed aan het beantwoorden van deze vraag. AanZ en de gemeente vinden het in een tijd waarin welzijn en zorg nadrukkelijk op een samenhangende manier georganiseerd moet worden, belangrijk dat burgers en professionals veel, zo niet alles, van hun wijk moeten weten om in gezamenlijkheid afgewogen keuzes te maken voor de toekomst. Is dat nieuw? Nee. Beschrijvingen van de wijk, het verzamelen van gegevens over leefbaarheid, welbevinden en bevolkingssamenstelling kennen we al vele jaren. Het betreft echter telkens momentopnamen, die steeds opnieuw om bijstelling vragen. Vooral de beleving en waardering over de wijk is van groot belang voor het beleid. Antwoorden zijn daarom meer dan een opsomming van feiten. De wijkcoaches hebben er dan ook voor gekozen om deze doorkijkjes in wijken voortaan Wijkspiegels te noemen. Het betreft een reflectie voor ons allen, een spiegelbeeld wat mee verandert met de tijd. In de Wijkspiegel is dan ook meer ruimte voor de stem van de bewoners zelf. Volledig is het document niet, immers het is niet haalbaar om elke inwoner te spreken en zo alle belevingen mee te nemen. De wijkcoaches hebben wel de ambitie om steeds meer en diverse mensen aan het woord te laten en zo als het ware in de nieren van de wijk door te dringen. Wijkspiegels liggen aan de basis van keuzes om het welbevinden te verbeteren waarbij er oog is voor de sterke kanten van de wijk. Sterke kanten die ingezet kunnen worden om juist die mensen, die een steuntje in de rug nodig hebben om goed mee te kunnen en blijven doen, te helpen. De Wijkspiegel is het startdocument om met elkaar in gesprek te raken over de wijk. Het maken van de wijkspiegel verbindt en organiseert burgers en professionals bij het vaststellen van prioriteiten en het oppakken van actiepunten voor de wijk of de buurt. Het verstevigt het besef dat we elkaar nodig hebben in het verbeteren van en het samenleven in de wijk en de buurt. Dit document is tot stand gekomen door de inzet van de wijkcoaches AanZ Amstelveen. Wijkcoaches: Helma Keesom Caron Honold Betty van der Schraaff Hugo van der Kooij Backoffice Janno Meijer Marjo Fambach
2 Inleiding, achtergrond en doelstelling Dichter bij de burger, efficiënter en met minder geld (noodzakelijke besparing) leidt tot het anders inrichten van het preventiebeleid. Ook in Amstelveen. Amstelveen kiest er voor om de sociale samenhang te versterken met behulp van wijkcoaches. Het werken met dit type sleutelfiguren past in de landelijke welzijnstrends. Belangrijkste vaardigheden van de wijkcoach zijn onder andere het signaleren van problemen in de wijk en het voorkomen van escalatie van deze problemen. Een passend aanbod georganiseerd door bewoners en professionals moet hier uitkomst bieden. Doel van de wijkspiegel is dan ook te komen tot heldere bouwstenen voor de sociale infrastructuur van de wijk waar in de komende periode planmatig met burgers en organisatie gewerkt kan worden. Opzet van de wijkspiegel De combinatie van cijfers over bevolkingssamenstelling, zorggebruik, sociaalwelbevinden en het geluid van de bewoners op straat moet tot een evenwichtige en herkenbare wijkspiegel leiden, die in de wijk, bij de instellingen en bij de politiek draagvlak ondervind. De wijkcoaches zijn dan ook aan de slag gegaan met de volgende opzet: Wat zijn de meest recente wijkstatistieken van de wijken in Amstelveen? Wat zijn de ervaringen van de bewoners van de wijken in Amstelveen? Waar spreken de demografische- en ervaringsanalyse elkaar tegen, of zijn de conclusies uit de analyses eensluidend? Wat zijn de sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen voor de wijken in Amstelveen, afgaand op de uitkomst van de beiden analyses? Welke aanbevelingen mogen op basis van de analyse worden gedaan? De wijkcoaches zijn aan de informatie over de wijk gekomen door vele gesprekken te voeren met de wijk. Zo hebben zij gesprekken gevoerd over de thema s wonen, voorzieningen in de buitenruimte, voorzieningen met een binnenruimte, maar ook de betrokkenheid met de buurt. In de gesprekken is er ook geïnformeerd naar de tevredenheid over het wijkcentrum en of mensen participeren in een wijkorganisatie. De gesprekken zijn met een zo gevarieerd mogelijke groep mensen die wonen en werken in de wijken van Amstelveen. Denk hierbij aan sleutelfiguren, ketenpartners, bewonerscommissies en wijkbewoners. Wat betreft de wijkbewoners zijn de wijkcoaches het gesprek aangegaan met zowel jonge, als ook oude inwoners. Behalve deze diversiteit zijn er ook gesprekken gevoerd met allochtoon en autochtoon, alleenstaanden en samenwonenden: een diverse doelgroep dus! De duur van de gesprekken bedroeg telkens tussen drie kwartier en anderhalf uur en ze zijn gevoerd in de periode maart tot en met september. Het zijn open, zinnige en vaak enthousiaste gesprekken geweest waarbij de mensen zoveel mogelijk aan het woord waren. Speciaal is er in de gesprekken aandacht gegeven aan die groepen mensen die het lastig vinden om de regie over hun eigen leven te voeren. Vervolgens zijn de uitkomsten van deze gesprekken tegen het licht van de cijfers gehouden en zijn er eerste aannames/conclusies geformuleerd. Ook is er beschreven op welke leef terreinen er geen-of te weinig informatie voorhanden is. In een S.W.O.T.-analyse is een uitwerking gepresenteerd van de balans in de wijk tussen sterke en zwakke punten en hoe deze zich verhouden tot de mogelijkheden en bedreigingen
3 In elke wijkparagraaf zijn aanbevelingen opgenomen om mee aan de slag te gaan. De wijkspiegel wordt gepresenteerd aan de belangrijkste spelers van de wijk zoals daar zijn: Bewoners Initiatief Groepen Organisatie/instellingen die betrokken zijn bij de sociale-en zorgstructuur in de wijk Wijkplatforms/bewonersplatform Met deze partners zal bekeken worden hoe bewoners zelf hun spiegelbeeld waarderen. In gezamenlijkheid kan dan per wijk vastgesteld worden waar in de komende periode de aandacht naar moet uitgaan zodat burgers en organisaties programma s of activiteiten kunnen ontwikkelen die de leefbaarheid in de wijk verhogen.
4 Keizer Karelpark Inleiding Onderstaande wijkspiegel is een beschrijving van de persoonlijke kijk van de wijkcoach op de wijk, welke openbaar is zodat de wijk mee kan beslissen in te benoemen speerpunten. Conclusies kunnen alleen getrokken worden in de juiste context, namelijk verbonden aan het werk van de wijkcoach Regelmatige gesprekken met de activiteitencoördinator van de Buurtkamer, de sociaal raadsman, collega s van Vita en de voorzitter van het Wijkplatform hebben onderstaand inzicht verschaft in de aard van de wijk. Het heeft langer geduurd dan bij andere wijken om een eerste werkmodus te vinden en de juiste vragen te stellen, omdat Keizer Karelpark een grote wijk is met veel diversiteit. Achter elk gebouw vindt men weer een andere situatie. Wijkwandelingen en gesprekken met wijkbewoners gaf inzicht over wat zich achter de voordeuren afspeelt. Een gesprek met Marina Casadei van Humanitas en een ander met Vluchtelingenwerk Amstelland, vervolmaakte het eerste beeld van de diversiteit aan inwoners in Keizer Karelpark. Daarnaast heb ik dankbaar gebruik gemaakt van verslagen van het wijkplatform. Schets van de wijk De wijk Keizer Karelpark oogt als een ruime, groene en bedrijvige wijk, door het vele water, de parkjes, bedrijven en winkelstroken her en der. Het straatbeeld wordt verder verlevendigd en verjongd doordat de (vier) middelbare scholen die Amstelveen rijk is, zich allen in deze wijk bevinden. Door de multiculturele aanblik (KKP herbergt de meeste nationaliteiten van Amstelveen in een) en de heterogene bouw, oogt het op momenten ook grootstedelijk.
5 Aan de rand bevinden zich grote sportterreinen, met veel gezondheidsvoorzieningen. Keizer Karelpark onderscheidt zich van andere wijken in Amstelveen doordat het groot is en een relatief hoog aantal mensen in sociale huurwoningen en met een betrekkelijk laag inkomen, huisvest. Een van de sleutelfiguren waarmee gesproken is, noemde het woord achterstandswijk. De wijk als geheel zou ik niet zo betitelen maar er zijn mijns inziens wel achterstandsgebieden. Een echt centrum is er niet, er zijn verschillende winkelstrips, heel karakteristiek voor deze wijk, waarvan de grootste zich bevindt op de Van der Hooplaan. Een aantal nieuwbouwprojecten is recentelijk 2013/2014 opgeleverd. Deze projecten betreffen woningbouw en voorzieningen voornamelijk voor ouderen (waaronder stichting Thuishuis). Aan de Lindenlaan zijn zorg, hulpverlening en welzijn geconcentreerd: tegenover elkaar staan het gezondheidscentrum met diverse gezondheidsvoorzieningen, en het MOC gebouw, waar onder andere Vita welzijn en advies, de sociaal raadsman, diverse zzp'ers en de Buurtkamer zitting hebben. De Buurtkamer wil in het MOC de plek realiseren waar iedereen uit de wijk terecht kan. Wijkatlas Keizer Karelpark is na Westwijk de wijk met de meeste inwoners: in totaal 9751. Toch is het ook een ruime wijk voor haar bewoners: ze toont een relatief lage bevolkingsdichtheid (3990 per km2 t.o.v. 6897 in Randwijck). De wijk wordt in gemeentestatistieken verdeeld in een oostelijk en westelijk deel. Een groot verschil tussen deze twee gedeelten vormt het aantal ouderen, dat in west 29% bedraagt, tien procent hoger dan in het oostelijke deel van KKP. Het sterftecijfer bedraagt in west bijna het viervoudige van het sterftecijfer in oost. Dit lijkt te verklaren uit het gegeven dat twee grote woonzorgvoorzieningen voor (zwaar zorgbehoevende) ouderen in het westelijk deel van de wijk gesitueerd zijn. Onderstaande statistiek (leeftijdsopbouw) toont hoe in oost de leeftijdspiek ligt bij inwoners tussen de 30 t/m 34 jaar, om daarna geleidelijk te dalen. In west echter ligt de leeftijdspiek op wat latere leeftijd (45-49jr) maar interessanter is dat het na de 70-74 jaar weer een stijging vertoont.
Nederland EG Land Overig Europa Afrika Azië Oceanië Noord-Amerika Midden- en Zuid-Amerika Onbekend of staatloos 6 In absolute zin is Keizer Karelpark west het wijkdeel met het grootste inwonersaantal van boven de 90 jaar. Vermeldenswaardig is ook dat in het oostelijke deel het hoogste percentage (25%) allochtonen woont van Amstelveen, Uilenstede daargelaten. Een kleine toelichting behoeven deze cijfers en vergelijkingen in die zin, dat de allochtonen in Uilenstede grotendeels studenten zijn en niet tot kwetsbare groepen horen. In Keizer Karelpark kan men stellen dat zich onder de niet-westerse allochtonen kwetsbaren en veel mensen met een laag inkomen bevinden. Zowel Vluchtelingenwerk Amstelveen als Humanitas kunnen dit staven met hun cliënt gegevens, medewerkers van de Buurtkamer bevestigen dit beeld. Volgens verschillende sleutelfiguren is het ook de wijk die de meest uiteenlopende nationaliteiten herbergt. Het samenwonen met verschillende nationaliteiten is een thema voor deze wijk. Grafiek onder: percentage niet westerse allochtonen en absolute aantallen ten opzichte van Amstelveen. Wijk Totaal Keizer Karelpark- West 3853 261 347 152 2,7% Keizer Karelpark- 2882 197 367 200 Oost 4% Totaal 56514 3822 5056 1839 2,1% 504 9,1% 836 16,9% 10473 12,4% 13 38 322 5,8% 16 33 403 8,1% 184 906 5446 6,4% 2 5492 2 4936 137 84377
7 Het oostelijk deel is het meest arme deel: het gemiddelde inkomen is het laagste in Amstelveen, evenals het percentage koopwoningen. Meer dan in de meeste andere wijken, betrekken bewoners van Keizer Karelpark oost een sociale huurwoning. Interessant is het volgende: in Oost en West is 74% van de bevolking werkzaam volgens de statistieken, toch ontvangt in Oost 50 op de 1000 huishoudens bijstand. In West ontvangen slechts 29 op de1000 huishoudens bijstand. Keizer Karelpark in haar geheel is een van de minst kinderrijke en vooral minst jongerenrijke wijken. Dit betekent niet dat er weinig kinderen wonen en aanwezig zijn. In absolute aantallen: er wonen 1442 kinderen in de leeftijd van 0 tot 12 en 820 jongeren (12+). Daarnaast bevinden zich veel jongeren in de wijk vanwege met name de aanwezigheid van de middelbare scholen. Dat betekent dat ook het thema jongeren mee genomen mag worden in de conclusies en aanbevelingen voor de wijk. Over de wijk gesproken Wonen en leven Op het gebied van wonen meldt het Wijkplatform dat er flats zijn die vanwege het ontbreken van een lift, wat verouderd zijn, terwijl Eigen Haard verder alles eraan heeft gedaan om de flats zoveel mogelijk up to date te houden en dat in bepaalde straten (Plesman, rond de Sportlaan/Boothlaan)woningen achteruit gaan. De eenzaamheid wordt in Keizer Karelpark sterker ervaren dan in andere wijken (4,2% voelt zich vaak eenzaam t.o.v. een gemiddelde in Amstelveen van 3%) volgens de statisteken, echter toont een andere statistiek een gemiddeld aantal eenzamen. Het aantal mensen dat alleen woont, ligt ruim boven het gemiddelde en de gemiddelde grootte van de huishoudens ligt ook aan de onderkant vergeleken bij andere wijken. (Onderzoek naar de relatie met leeftijd of wel/ niet werken zou interessant zijn!) Het veiligheidsgevoelen lijkt positief af te steken tegenover andere wijken, met een uitzondering van de verkeersveiligheid: deze acht men voor ouderen en kinderen niet optimaal. Aansluitend op het veiligheidsgevoelen: de inwoners van Keizer Karelpark maken het meest gebruik van bemiddeling door Beter Buren. Bewoners van flats bij de Ambrosiuslaan maar ook bij de Boothlaan, beklagen zich over ernstige overlast door andere wijkbewoners, en ervaren de respons van politie en woningbouwvereniging als onvoldoende. Uit gesprekken heb ik op kunnen maken dat in sommige delen van de wijk het proces van nabuurschap in een flat(je) niet makkelijk verloopt. Evengoed heb ik natuurlijk mensen getroffen die zich zeer tevreden uitlaten over de wijk. Ze ervaren het vele groen, de speelvoorzieningen voor kinderen en ook de woningprijs vergeleken bij Amsterdam al zeer positief. Voorzieningen Hieronder spits ik de voorzieningen toe op doelgroepen die meer afhankelijk zijn van voorzieningen: ouderen, sociaal kwetsbaren, kinderen/jongeren. Eerst in algemene zin: in Keizer Karelpark functioneert een WWZ 1 -team dat door de korte lijntjes naar elkaar een hecht zorgnetwerk vormt. Men wil de focus verbreden naar andere groepen dan 1 WWZ-team in Keizer Karelpark bestaat uit: AanZ, Vita, wijkverpleging activite, Mantelzorgsteunpunt, Brentano, Zonnenhuisgroep, buurtregisseur en activiteitencoordinatie buurtkamer.
8 ouderen, wat gezien de leeftijdsopbouw in de wijk geen makkelijke taak lijkt. Elsrijk herbergt veel ouderen en voorzieningen voor ouderen, van oudsher is een professioneel netwerk hierin actief. Ouderen Voor ouderen zijn er, zoals reeds genoemd, in het oostelijke deel van de wijk grote woonvoorzieningen met aanpalende zorg & gezondheidsvoorzieningen. We spreken over: Woonzorgcentra de Luwte, het Huis aan de Poel. Voor zelfstandige bewoning door ouderen zijn er de Kastanjeflat en Keizer Karelflat (woningbouwvereniging Woonzorg Nederland, toewijzing via Vita). Ook in de Lindenlaan (MOC en gezondheidscentrum) is een cluster te vinden waar senioren terecht kunnen voor wonen/zorg en gezondheid. Vita heeft wijksteunpunten in het MOC gebouw en de Kastanjeflat, Brentano en de Zonnehuisgroep hebben zorg in huis. De ouderen ervaren deze voorzieningen als voldoende en maken er gebruik van, toch heerst de indruk dat informatie over mogelijkheden hen niet goed bereikt. Ouderen in schrijnende situaties blijven lang doormodderen alvorens aan de bel te trekken bij een instantie (of: alvorens een zoon/dochter of professional ingrijpt). Dit signaal kom ik elders ook tegen, het lijkt een gegeven dat overal meegenomen moet worden: het professionele netwerk komt niet dicht genoeg bij de wijkbewoner. Ontmoetingsvoorzieningen voor ouderen zijn er in de eigen woonomgeving, georganiseerd door de woonzorgcentra en in het MOC gebouw, waar vrijwilligers ondersteund door Vita sociaal cultureel werk activiteiten draaien. In de Luwte en in het MOC uiten respectievelijk de locatiemanager en de activiteiten coördinator de wens tot meer leeftijdsintegratie. In de Luwte heeft men daartoe ruimtelijke mogelijkheden maar mist men de contacten. Van een respondent (zelf zestiger) begreep ik dat de Luwte als confronterend wordt ervaren vanwege de zeer oude en zwaar zorgbehoevende populatie. In het MOC gebouw is enigszins sprake van leeftijdsintegratie tijdens ontmoetingsactiviteiten van de Buurtkamer. Het Huis aan de Poel haalt jongeren in huis door leerlingen van de International School af en toe proefconcerten te laten verzorgen. Elders in de wijk ontmoeten ouderen elkaar in kerken en een soort trefcentrum op de hoek van de Van der Hooplaan. Jongeren De middelbare scholen staan in Keizer Karelpark en ook zijn aan de rand van Keizer Karelpark veel sportgelegenheden en een zwembad, vandaar dat men veel jongeren tegenkomt in de wijk. Het percentage jongeren ligt echter lager dan in andere wijken. De buitenruimte is zo ingericht dat hier en daar een balletje getrapt kan worden (Spaanse Aaklaan o.a.) en voor het uitgaansleven is het Stadshart natuurlijk dichtbij (waar volgens een respondent het uitgaansleven wel haar beperkingen kent). Verder zijn de jongeren te vinden bij de winkelstrip van de van der Hooplaan (IJssalon!) en achter de Lindenlaan bij de middelbare school. Hier en daar zijn er hangplekken welke de gebruikelijke reacties oproepen van andere bewoners. Mooi is, dat het wijkplatform, een raadslid en ook de gemeente toenemende aandacht hiervoor hebben, niet in de laatste plaats omdat een aantal jongeren zelf aan de bel trokken: Een groep jongeren heeft bij een raadslid aandacht gevraagd voor de situatie van de buitenruimte in hun directe woonomgeving. Het Wijkplatform attendeert op een speelveldje dat er slecht aan toe was, de
9 gemeente neemt inbreng over de buitenruimte serieus. Onderhoud gebeurt goed, echter mag meer gehandhaafd worden. Gesprekken met de jongeren wijzen uit dat van de 10 jongeren die ergens aan het chillen zijn, de meeste niet uit Keizer Karelpark komen! Keizer Karelpark heeft een grote aantrekkingskracht op jongeren? Of ze blijven gewoon hangen na school? Helaas worden activiteiten voor jongeren niet georganiseerd, althans ik ben ze niet tegengekomen. De Buurtkamer wil wel jongeren naar de Buurtkamer trekken. Kinderen Voor kinderen is de inrichting van de openbare ruimte mooi vanwege de parkjes en kinderspeelplaatsen, adequaat verdeeld daar waar de kinderen wonen. Sportvelden en zwembad aan de rand van de wijk completteren het geheel. Een aantal speelplaatsen worden vol trots getoond door het wijkplatform: ze hebben er mede aan bijgedragen dat ze zo mooi zijn. Kinderen en moeders in het parkje bij het Wijngaardeplantsoen vinden het jammer dat er van de drie badjes maar een badje is overgebleven. Als ik aan de moeders vraag: kunnen jullie die badjes dan samen onderhouden? blijkt dat men die taak aan de gemeente toebedeelt. De mooie parkjes worden even zo veel bezocht door inwoners uit andere wijken. In Keizer Karelpark is een scoutinggroep actief, basisscholen zijn goed bereikbaar en er zijn sportclubs die ook kinderen trekken (zwembad!). De Buurtkamer is van zin meer kinderactiviteiten te ontplooien. Op dit moment heeft de Buurtkamer het project Taalrijk 2 in huis en heeft men in het kader van Burendag een kinderactiviteit georganiseerd. In de zomermaanden en andere vakanties wordt door de ouders een gemis ervaren aan activiteiten voor kinderen. In 2013 bijvoorbeeld, vond er nog een Huttendorp plaats. In 2014 kon dit niet meer plaatsvinden: ten eerste omdat het kinderwerk wegbezuinigd is en ten tweede omdat er ook naar en nieuwe geschikte locatie gezocht moest worden: de vroegere locatie is nu bebouwd. Kwetsbare groepen Het wijkplatform geeft aan dat het toewijzingsbeleid zodanig is dat veel mensen met een rugzakje verwezen worden naar deze wijk. De toewijzing concentreert zich op de reeds genoemde dr. Plesmansingel en de flats langs de Sportlaan (Ambrosiuslaan/Boothlaan). Daarnaast beklaagt een flatbewoner zich over de trage reacties bij melding van overlast en de wijze waarop de woningbouwvereniging haar verantwoordelijkheid opvat. Humanitas geeft ook aan dat veel van haar cliënten (gezinnen met sociale problematiek) gehuisvest zijn in Keizer Karelpark. Vaak betreft het kwetsbare allochtonen, kwetsbaar door een combinatie van taalachterstand, financiële problemen, werkloosheid en een al dan niet traumatisch verleden. De cijfers van Vluchtelingenwerk Amstelland geven ook een relatief hoog aantal van hun cliënten in deze wijk. Van de buitenkant is het niet altijd te zien, het buurtje van de dr. Plesmansingel ziet er bijvoorbeeld prachtig uit. Er schijnt echter een soort uitholling van binnenuit plaats te vinden: er worden mensen gehuisvest die niet weten hoe deze huizen te onderhouden, of niet in staat zijn om een huis goed te onderhouden. 2 Zie bijlage 2 Taalrijk
10 De Buurtkamer wil graag wat voor kwetsbaren en allochtonen betekenen middels o.a. ontmoetingsvoorzieningen en taalessen. Ze bereiken veel vrouwen van diverse nationaliteiten en hebben ook een groep allochtone mannen in huis. Het (nieuwe) koffie-uurtje en het Eigen Kracht team trekt een kwetsbare doelgroep aan en biedt een moment van contact met anderen en oplossing van kleine vraagstukken. Mensen met veelvuldige en complexe hulpvragen met betrekking tot schulden, belasting en inkomen kunnen terecht bij de sociaal raadsman in de Buurtkamer. Vita heeft spreekuren in de wijk, evenals andere leden van het WWZ-team. Het WWZ-team in Keizer Karel kent elkaar goed en kan mensen zodra ze in zicht komen kan doorverwijzen of kan opvangen in een algemene ontmoetingsactiviteit (Buurtkamer, Vita). In het MOC vindt ook door derden georganiseerde bijeenkomsten plaats op subthema s als het autismecafé e.a. Sociale samenhang In KKP is een wijkplatform actief en de reeds genoemde Buurtkamer, een historisch gezien uit het wijkplatform ontstane initiatiefgroep van bewoners. Hun bedoeling is het, zoals eerder gesteld, een warm kloppend hart in de wijk te zijn. Hun activiteiten vinden in de Buurtkamer plaats, hun budget is er voor de Buurtkamer. Dit onderscheidt hen van de bewonersinitiatiefgroepen in andere wijken, welke een budget hebben ten gunste van activiteiten en voorzieningen door de hele wijk heen. Zowel Buurtkamer als wijkplatform zijn samengesteld uit actieve en betrokken buurtbewoners. Het zijn personen wiens naam Keizer Karelpark kent en tout Amstelveen. De Buurtkamer Zet zich bijna dagelijks in met een nadruk op sociaaleconomisch zwakke bewoners en kwetsbaren. Voor het bestuur van de Buurtkamer, is het moeilijk nieuwe bestuursleden te trekken. Men zou graag vernieuwing en uitbreiding van het bestuur willen. Ik bespeur een vermoeidheid om (weer) te proberen een grote actie op touw te zetten om wijkbewoners te betrekken: de verwachting dat het effect sorteert is klein. Het wijkplatform geeft in deze geen eenduidige respons, ik zie als wijkcoach wel dat bijeenkomsten regelmatig niet doorgaan. In de Buurkamer zelf beginnen, sinds de verbouwing gerealiseerd is, de activiteiten te draaien en de mensen binnen te lopen. Veel bezoekers komen meer voor het contactmoment dan voor de activiteit. Mensen worden op elkaar betrokken en mensen worden gestimuleerd tot vrijwillige inzet. De betrokkenheid van de partijen binnen het MOC-gebouw (Vita welzijn en advies, Buurtkamer, diverse zzp'ers) tot elkaar mag nog meer gestalte krijgen, ook Vita heeft van oudsher een vrijwilligersbestand dat in hetzelfde gebouw de buurt van activiteiten voorziet. In het MOC gebouw zijn ook kleine zelfstandigen gehuisvest met soms een activiteitenaanbod, soms een zorgaanbod. De Buurtkamer wil het warm kloppende hart van de wijk zijn en concentreert zich (voorlopig?) op het MOC gebouw. Veel stedelijke en wijk-instellingen kennen de Buurtkamer en de activiteiten coördinator van de Buurtkamer is in veel netwerken betrokken. De Buurtkamer als organisatie is goed verweven in de omliggende samenleving. In hoeverre individuen uit de omgeving weten hoe men via de Buurtkamer activiteiten kan ontplooien vraagt om meer onderzoek, evenals de vraag in hoeverre wijkbewoners op buurtniveau elders activiteiten met elkaar (willen) ondernemen. Sociale cohesie, een gezamenlijke aanpak op buurtniveau van een kinderbadje bijvoorbeeld, wordt door bewoners in gesprekjes op straat van de hand gewezen: er mag meer voorlichting komen op het gebied van de mogelijkheden en wenselijkheid tot participatie en zelf zaken ter hand nemen.
11 Sterke-zwakteanalyse Onderstaand de punten die mij het meest opvielen in de wijk en waaruit ik gevolgtrekkingen heb gehaald voor een actieplan 2015. Graag bespreek ik met de wijk of men dezelfde accenten ziet of dat er andere prioriteiten zijn. Sterkte kansen Er zijn een aantal goed georganiseerde bewonersnetwerken: de Buurtkamer, het Wijkplatform, bewonerscommissies en winkeliersverenigingen Voor ouderen en volwassenen zijn er een aantal zeer laagdrempelige ontmoetingsvoorzieningen Professionele samenwerkingsverbanden hebben regelmatig contact met elkaar en krijgen samen zicht op de wijk (WWZ, Eigen Kracht team, Humanitas) Een aantal zeer actieve wijkbewoners richten zich op de meest kwetsbare groepen. - Ze vormen een onderling sterk netwerk - Ze hebben een groeiend aantal ontmoetingsactiviteiten Buurtkamer heeft sterke netwerken binnen heel Amstelveen waaronder ook in het gemeentehuis zelf. Ze is betrokken bij veel landelijk en stedelijke initiatieven. Sterke banden met relevante partijen in het Amstelveense. WWZ team gaat dichter bij de wijkbewoner staan Sterke partners in de wijk als Brentano en de Zonnehuisgroep Via buutkamer en wijkplatform zijn veel contactpersonen in buurtjes te leggen. Diverse plaatsen waar ontmoeting georganiseerd kan worden, apart van het MOC gebouw Een gebouw waar veel sociale partners in de wijk bijeen zitten: biedt kans tot samenwerken Ingrediënten zijn aanwezig om jongeren bij de wijk te betrekken Zwakte Bestuur Buurtkamer lijkt sterk toe aan uitbreiding. Er heerst een soort bestuursvermoeidheid. De volgende groepen zijn nog niet goed in beeld: jongeren en de midden-groep van tweeverdieners tussen 30 60. Kinder- en jongerenactiviteiten ontbreken, evenals voor hen ingerichte locaties in de buitenruimte. Meest in het oog lopende groepen (allochtonen en ouderen) moeilijk te stimuleren tot eigen initiatief Vestigingsbeleid gemeente Wijk met naar eigen zeggen grootste diversiteit in nationaliteiten, dus grootste diversiteit in wijze van denken en leven. bedreigingen Sleutelfiguren en bestuursleden van belangrijke bewonersinitiatieven branden op Er heerst onzekerheid over Vita In sommige buurtjes is de samenhang weggevallen vanwege eenzijdige plaatsing van mensen met (zoals het wijkplatform het noemt) een rugzakje. Sterker nog: bij voortzetting van deze tendens kan het leiden tot achterstandsbuurten. Vanwege allerlei veranderingen is er een sterke terugval in het aantal beschikbare en betrokken vrijwilligers. Aan de winkelstrip aan de vd Hooplaan wil men een supermarkt situeren van een grootte waar de infrastructuur niet toe geëigend is.
12 Aanbevelingen voorlopige te bespreken, aanbevelingen voor 2015 Aanvullend op de centraal gesitueerde activiteiten van de buurtkamer, kan in samenwerking met de Buurtkamer, wijkplatform en het WWZ gewerkt worden aan het versterken van de samenhang in de buurtjes. Te beginnen bij de Dr.Plesmansingel of Ambrosiusflats indien men zou willen beginnen waar de meeste problemen zich lijken te concentreren. Vanuit het WWZ team geeft men de voorkeur aan het beginnen van samenhangversterking in rustiger gebied. Een gerichte, zorgvuldig en gezamenlijk opgezette actie om het bestuur van de Buurtkamer te versterken en het wijkplatform meer bekendheid te geven en vooral: in contact te komen met de wijk Contact met jongeren oppakken vanuit bestaande samenwerkingsverbanden (met name jongerenwerk) en nieuw te leggen verbanden met scholen. Kleinere bewonersinitiatieven helpen tot stand komen rond Speeltuintje bij dr. Plesmansingel Plesmansingel Ambrosiusflats Samenwerking binnen MOC gebouw versterken? Onderzoeken hoe aanwezigheid in de wijk van Zonnehuisgroep en Brentano een win-win situatie kan opleveren voor wijk & organisaties. Doorgroeisysteem zoeken in Keizer Karelpark voor mensen die via Buurtkamer empowered zijn (met hun benen een stukje steviger in de samenleving gezet zijn) Manieren/ initiatieven om duidelijke communicatie op te zetten in de wijk
13 Bijlagen Methoden Voor het maken van het instrument de Wijkspiegel is gebruikgemaakt van een indeling van gegevensverzameling in twee domeinen, welke - tegen elkaar afgezet - een aantal sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen opleveren voor de wijk. De verzamelde gegevens zijn voor de helft uit een demografische analyse verkregen, die behalve demografische, ook economische, sociale en omgevingsgegevens heeft opgeleverd. Deze zijn bij de vorming van de Wijkspiegel gebruikt om aan te geven wat voor wijk het betreft. Om dieper op deze getallenbrij in te gaan, zijn we in gesprek gegaan met wijkbewoners en hebben wij hen - aan de hand van wat wij uit de gegevens al wisten - gevraagd hoe zij zich in dit wijkbeeld herkennen en of zij speer- of verbeterpunten hebben voor de wijk. Dit leverde krachtige gesprekken op, waar de Wijkspiegel veel aan heeft gehad. De later opgezette matrix (in SWOT-vorm) heeft dan ook een tekstueel karakter. De gesprekken met de wijkbewoners gelden als leidend voor de 'Spiegel. Deze kijkoperatie in de wijk heeft er dus behalve voor gezorgd dat inwoners hun punten konden aandragen, ook voor gezorgd dat bewoners invloed konden uitoefenen over het wijkbeleid van het komende jaar. De bouwstenen voor preventie! Definiëren In de Wijkspiegel zijn een aantal definities gebruikt, die het noemen waard zijn. Hieronder leggen wij deze in het kort uit: Begrip Kwetsbare Zelfredzaamheid Risicogroep Focusgroep Definitie Een kwetsbare inwoner is een persoon die niet zelfredzaam is en daardoor niet in staat tot maatschappelijke participatie. Niet zelfredzaam is iemand wanneer deze niet zelfstandig (niet op eigen kracht) of niet met behulp van zijn omgeving (eigen sociale netwerk) actief kan meedoen in de samenleving of onvoldoende draagkracht heeft om de daarvoor benodigde voorzieningen aan te schaffen. Het lichamelijke, verstandelijke, geestelijke of financiële vermogen om voorzieningen te treffen dan wel te laten treffen die deelname aan het normale maatschappelijke verkeer mogelijk maken. Een groep personen waarvan het reëel is te veronderstellen dat zij in groepsverband noch als individueel persoon binnen aanzienlijke tijd escaleren en ver- of terugvallen in zorgtrajecten. Een groep personen waarvan bekend is dat wanneer er zich bepaalde gebeurtenissen voordoen, zij in groepsverband noch als individueel persoon binnen aanzienlijke tijd tot de risicogroep gaan behoren. Bronnen demografische gegevens Bron Jaar Stadspeiling 2013 Jongerenpeiling 2013 Demografische gegevens 2008
14 CBS 2009 2010 2011 2012 Amstelveen in cijfers 2013 Vita problematiek 2013 Veiligheidsrapportage 2009 Wijkanalyse Vita 2012 CBS in uw buurt 2008 2009 2010 2011 2012 Beter Buren 2014 Buurthulpdienst 2013 Vluchtelingenwerk 2014 Amstelland (cliëntenwerkblad) Vita cursusbureau 2014 Vraaggesprekken De wijkcoaches hebben vele gesprekken gevoerd over de volgende thema s: wonen, voorzieningen in de buitenruimte, voorzieningen met een binnenruimte, de betrokkenheid met de buurt. In de gesprekken is er ook geïnformeerd naar de tevredenheid over het wijkcentrum, of mensen participeren in een wijkorganisatie. De gesprekken zijn gevoerd met een zo n gevarieerd mogelijke groep mensen die wonen en werken in die wijk. Denk aan sleutelfiguren, ketenpartners, bewonerscommissies en wijkbewoners. Wat betreft de wijkbewoners zijn we het gesprek aangegaan met jong en oud, allochtoon en autochtoon, alleen en samenwonend. De duur van de georganiseerde gesprekken varieerde van 45 minuten tot ander half uur en zijn gevoerd in de periode mei t/m september. Het zijn open gesprekken geweest waarbij de mensen zoveel mogelijk zelf aan het woord waren. Na afloop zijn deze gesprekken vastgelegd in een verslag. Deze verslagen samen, vormen één van de bronnen van deze wijkspiegel. SWOT-analyse De SWOT analyse is tot stand gekomen door de demografische gegevens te vergelijken met de beleving van de wijkbewoners en bovengenoemde gesprekspartners, zoals beschreven in Over de wijk gesproken. Dat levert constateringen op, benoemd in zwakke en sterke punten in de wijk. Uit dit alles hebben de wijkcoaches kansen en bedreigingen voor de wijk benoemd. Vervolgens wordt het wijkdocument besproken met de BIG, desgewenst aangevuld met andere wijkbewoners en sleutelfiguren. Hierbij zal een vertegenwoordiger van de gemeente Amstelveen en AanZ aanwezig zijn. In het kader van de nota Bewoners aan zet willen we in een of meer gesprekken antwoord geven op de vraag: Wat zijn de speerpunten voor deze wijk, wat heeft deze wijk de komende jaren nodig voor optimale sociale samenhang en participatie. Hoe en met wie realiseren we dat?
15