Groenfinanciering: Effectief financieringsproduct voor verduurzaming High Growth Forum, 11 juni 2014 Huub Keulen & Hans Rouwenhorst
Onderwerpen Rabo Groen Bank Hoe werkt de regeling Rabo Groen Bank Groenprojecten Innovatief innovaties financieren Waarom? Wat en hoe 2
Groen is Poen Duurzaam ondernemen is maatschappelijk een MUST Bedrijfseconomisch en maatschappelijk rendabel 3
Overheidsregeling Groenbeleggen en groenprojecten Doel: stimuleren marktintroductie van innovatieve duurzame maatregelen (die extra financiële steun nodig hebben) Kosten belastingfaciliteit (1,9%) Maatschappelijke baten: milieu-, Technologische- & Maatschappelijke winst 4
Groen beleggen GroenSparen, GroenObligaties, Groen Deposito 1,9% fiscaal voordeel voor particuliere beleggers Gemiddeld 0,7% extra rendement t.o.v. Internetsparen Goed voor het milieu = goed gevoel voor de groene belegger Rekenvoorbeeld: Rabo GroenSparen Rabo InternetSparen Storting 50.000 Rendement Bedrag Rendement Bedrag Rente 0,10%* 50 1,30% 650 Vermogensrendementsheffing 0,00% 0-1,20% -600 Heffingskorting 2014 0,70% 350 0,00% 0 Totaal nettorendement 0,80% 400 0,10% 50 5
Leningportefeuille Rabo Groen Bank 6
Thema s Groenprojecten Agrarisch Natuur: SNL, stedelijk groen Biologische landbouw: plantaardig, dierlijk Duurzame landbouw: melkveehouderij, Groen Label Kas Duurzame grondstoffen: agrificatie Niet-agrarisch Terugwinning en hergebruik Duurzame mobiliteit Duurzame waterketens: waterzuivering Duurzame energie: wind, zon, aardwarmte, waterkracht Energiebesparing: warmtepomp, restwarmte Duurzaam bouwen: woning, utiliteit Overige projecten 7
8
Terugwinning en hergebruik van materialen Inashco (Sluiskil, Terneuzen) Inashco wint metalen terug uit verbrandingsassen van afvalenergiecentrales en reduceert daarmee de CO2 uitstoot aanzienlijk. Mede dankzij Rabobank Groenfinanciering hebben we de pioniersfase van ons bedrijf vlot achter ons kunnen laten. 9
Duurzame mobiliteit Fietsvoorzieningen (fietspaden, fietsstallingen) Infrastructuur duurzame brandstoffen (aardgas, biogas, waterstof) Duurzame binnenvaartschepen (goederen- of personenvervoer) Duurzame voertuigen Goederenvervoer over de openbare weg of Openbaar personenvervoer voor meer dan 8 passagiers Hybride, elektrisch of brandstofcelsysteem of uitsluitend op waterstof, waterstof/aardgas mengsel Duurzame vaartuigen (openbaar personenvervoer over binnenwateren) Duurzame werktuigen Geluid- en emissie-arme mobiele werktuigen in de stedelijke omgeving. Bijvoorbeeld: vuilniswagens, kolkenzuigers, straatveegmachines, etc. 10
Duurzame waterketens Duurzame regenwateropvang Gescheiden afvoeren van regenwater naar: oppervlaktewater, infiltratie of als proceswater Duurzame waterbehandeling innovatieve behandeling van afvalwater of drinkwaterbereiding 11
Duurzame Energie Energie uit zon, wind, water en biomassa. Windenergie Zonne-energie Aardwarmte (geothermisch) Opwaarderen biogas Waterkracht 12
Duurzame energie: Windturbine De Ambtenaar (Wieringermeer) De Ambtenaar wekt windenergie op voor 13.000 personen en bespaart 12.000 ton aan CO2 per jaar. De turbine heeft een vermogen van 7,5MW en een tiphoogte van 198,5 meter. Excuses aan alle ambtenaren, dank aan Rabo Groenfinanciering! 13
Duurzame energie: Zonnepanelen Grootschalige projecten hebben SDE-subsidie nodig (>3*80Ampere aansluiting; elektriciteitsverbruik > 50.000 kwh ) Zonder subsidie rendabel indien voorziening eigen stroomverbruik Optimaal indien: - dak op het zuiden - juiste helling (35 graden) - fiscale ruimte (o.a. EIA-aftrek) - huidig stroomtarief hoog (kleinverbruik tot 50.000 kwh) - saldering toegestaan (aansluiting <3*80 A) - goede kwaliteit panelen en installatie Gemiddelde terugverdientijd: < 11 jaar (spreiding 7-20 jaar) 14
Duurzame energie: Aardwarmte Ammerlaan The Green Innovator (Pijnacker) Met de investering in aardwarmtebronnen produceert Ammerlaan volledig CO2-neutraal. Middels warmtedistributienetwerk wordt er geleverd aan andere bedrijven, waaronder: school, zwembad, sporthal en 7 glastuinbouwbedrijven. Wij willen voorop lopen, zowel economisch als qua duurzaamheid. 15
Energiebesparing Warmtepompen en warmte-/koudeopslag Energiearme (openbare) buitenverlichting (bijv. LED) Nuttige toepassing van restwarmte (Afvalverbranding en industrie) 16
Duurzaam bouwen Woningen nieuwbouw Woningen renovatie Herbestemming tot woningen voor particulieren en WBC s voor WBC s en energiebedrijven Herstructurering verouderde bedrijventerreinen Renovatie bestaande gebouwen (herstel en herontwikkeling) Opknappen private buitenruimte bedrijven Verbeteren openbare ruimte Utiliteitsbouw renovatie Utiliteitsbouw nieuwbouw Inretail (voorheen CBW-Mitex), Zeist Iedereen die ons pand ziet, raakt meteen in gesprek over duurzaamheid 17
Conclusie: Triple win Milieu- & Natuurverdienste Beleggingsklanten: Bedrijven: Fiscaal voordeel Transparantie Goed gevoel Duurzaam imago rentekorting (ca 1%) 18
Het Innovatiepunt
Noodzaak tot innovatie Mondiaal niveau: o.a. grondstof schaarste Nationaal niveau: B.V. Nederland Handhaving/groei Ned economie en welzijn- en welvaartspeil Bedrijfsniveau: - Kwaliteit en innovatie steeds belangrijker bij concurrentie - Steeds sneller veranderende consumenteneisen. Alleen een bedrijf dat innoveert, is in staat om op langere termijn te overleven! Zou innovatie niet juist de voorwaarde moeten zijn voor financiering?
Wat is een kenniscluster? Concentratie van een sector in een geografisch gebied Sterke kennisbron Ecosysteem van o.a. ondernemers, multinationals, overheid, onderwijsinstellingen, onderzoeksorganisaties, financiers en faciliterende bedrijven. Doel: actieve kennisdeling om innovatie te bevorderen Nederland: 40 Clusters geïdentificeerd 74 Innovatiecampussen (BCI, 2012) Nadruk op: Hightech Biotechnologie Gezondheid Food & Agri
Bekende en succesvolle kennisclusters in Nederland Brainport: 40% van patentaanvragen in Nederland Kennispark Twente: 60-70 nieuwe start-ups per jaar Leiden Bio Science Park: 80 life science bedrijven Technopolis/TU Delft Campus: 4.750 FTE Wildgroei aan clusters en campussen (FD, 24-02-2014) Grote verschillen in succes Vertroebeling van clusterlandschap
Belangrijke factoren Ondernemer/management: techniek organisatie verbinden netwerk marketing verkoop en distributie economie en fiannciën communicatie: enthousiasme en overtuiging Open innovatie (samenwerken en delen) Valorisatie Markt Kapitaal: stapelen moet/innovatief financieren
Financieringslandschap en de rol van banken wijzigt
B e n o d i g d k a p i t a a l Financiële Producten Rabobank Founder, Friends & Family Subsidies ROMs Informal Investors Venture capital Overheidregelingen (RVO) Valley of Death Venture Capital Bancair Leasing and Factoring Kredietunies RVO Bancair Participatiemaatschappijen M&A Aandelen uitgifte Bancair Buy-out Private Equity Hedge Funds Fiscale voordelen voor innovatie via RVO: o.a WBSO, RDA 10 mln RPE Funds: Rabo Funds: Glide Dasym Langholm Project Holland Rabo Capital Rembrandt Mergers & Acquisitions Lening met GO-Faciliteit Rabo Vermogen Versterkingslening RPE: Rabo Participaties 1 mln Dutch Greentech Fund Rabo Groenfinanciering De Lage Landen Money Meets Ideas (Rabobank Private Banking) Mainport Innovation Fund Innovatie-borgstellingskrediet Rembrandt Fusies & Overnames MBO & Groei Fonds Borgstellingskrediet starters Acceleratorprogramma s Rabobank Stimuleringskapitaal Crowdfunding Diverse initiatieven lokale banken Bedrijfsborgstellingskrediet (BSK) Qredits V o l w a s s e n h e i d Idee Fase Ontwikkel Fase Start Fase Groei Fase Expansie Herstructurering Rabobank Rabo met Rabo met RvO (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)