Leerplichtverslag 2013-2014 Gemeente Barneveld
Inhoudsopgave 1 Samenvatting 2 Leerplicht en Kwalificatieplicht 3 Cijfers 4 Ontwikkelingen 2
1 Samenvatting In het schooljaar 2013-2014 hebben 677 leerlingen op de scholen in Barneveld een startkwalificatie behaald. Dit is een diploma op Mbo niveau 2, Havo of Vwo. Op 1 augustus 2014 treedt de wet Passend onderwijs in werking. In voorbereiding daarop hebben de gemeenten in FoodValley op 30 januari 2014 afspraken gemaakt met de onderwijs-samenwerkingsverbanden over onder meer het thema thuiszitters. 3
2 Leerplicht en Kwalificatieplicht 2.1 Algemeen Jongeren in Nederland gaan naar school op basis van de leerplichtwet. Vanaf hun 5e tot en met het einde van schooljaar dat ze 16 worden, zijn ze volledig leerplichtig. Daarna zijn zij kwalificatieplichtig tot aan hun 18 e verjaardag. Streefdoel is dat zij een opleiding Mbo niveau 2, Havo of hoger met een diploma afronden. Opleidingen zijn in voltijd of deeltijd. Bij deeltijd is er een combinatie met stage en/of werk. Missie Alle leerplichtige jongeren hebben recht op en nemen deel aan het voor hen passend onderwijs; met als doel, indien mogelijk, een startkwalificatie te behalen. Tegenover het recht op onderwijs staan ook verplichtingen: - Ouders/verzorgers zijn verplicht hun kind in te schrijven op een school - Ouders/verzorgers moeten zorgen voor regelmatig schoolbezoek. Vanaf de leeftijd van 12 jaar zijn jongeren hier zelf ook op aan te spreken - Schooldirecteuren moeten wettelijk vermoedelijk ongeoorloofd verzuim melden bij de leerplichtambtenaar - De leerplichtambtenaar is verplicht onderzoek te doen naar het verzuim en zonodig procesverbaal opmaken De leerplichtambtenaar ziet erop toe dat betrokkenen zich houden aan deze verplichtingen. 2.2 Leerplicht in Barneveld Toezicht op naleving en handhaving van de Leerplichtwet is een gemeentelijke taak. Team Leerplicht Barneveld heeft na uitbreiding een omvang van 2,22 fte (formatieplaats). De leerplichtformatie wordt nu ingevuld door 4 personen en is daardoor minder kwetsbaar. De leerplichtambtenaren voeren de beleidsmatige en operationele taken uit. Voor administratieve ondersteuning wordt 0,2 fte ingezet. De leerplichtambtenaren zijn volledig opgeleid voor hun taak. Zij beschikken allen over het vakdiploma Leerplicht(Hbo). Drie van hen zijn Buitengewoon opsporingsambtenaar. Er is een administratieve kracht voor de leerling-administratie. De leerplichtambtenaren voeren hun taken uit in samenwerking met het onderwijs in en buiten Barneveld. De scholen in Barneveld zijn verdeeld over de leerplichtambtenaren. Elke school heeft een vast aanspreekpunt, maar uiteraard zijn de andere leerplichtambtenaren ook beschikbaar om vragen te beantwoorden. Een aantal leerplichtigen volgt onderwijs buiten Barneveld, onder andere in Amersfoort, Hoevelaken, Ede en Apeldoorn. Met de collega s van deze gemeenten hebben wij samenwerkingsafspraken gemaakt. 2.3 Integrale werkwijze Binnen Barneveld wordt integraal gewerkt en in dit verband werkt Leerplicht nauw samen met de jeugd- en jongerenwerkers, de combinatiefunctionarissen, de beleidsmedewerkers jeugd en onderwijs en CJG Barneveld. Ook met externe partners als schoolartsen, maatschappelijk werken en geestelijke gezondheidszorg wordt gezamenlijk opgetrokken. Leerplicht is onderdeel van het zorgnetwerk in Barneveld en maakt deel uit van de couleur locale. Die kenmerkt zich door korte lijnen en heldere afspraken. Leerplicht is een gemeentelijke kerntaak. De transitie Jeugdzorg hevelt taken en verantwoordelijkheden over naar de gemeente en dit sluit goed aan bij de integrale werkwijze van (Leerplicht) Barneveld. Leerplicht Barneveld is georiënteerd op de regio s Vallei en Eem. Met de verschillende gemeenten wordt intensief samengewerkt mede op basis van een regionaal verzuimprotocol. Daarbij wordt gewaakt voor het behoud van de Barneveldse identiteit en aanpak. Ook geldt de meld code Huiselijk geweld en kindermishandeling. 4
2.4 Handhaving Bij de uitvoering van de Leerplichtwet staan twee belangrijke begrippen centraal: Zorg en Handhaving Naar school gaan en kennis verwerven is voor jongeren een onontbeerlijke stap in hun voorbereiding om volwaardige participatie in de maatschappij. Niet elke jongere gaat altijd naar school en daarom is handhaving noodzakelijk. In de Leerplichtwet is opgenomen dat de gemeente periodiek verplicht wordt geïnformeerd door de onderwijsinstellingen over mutaties over hun leerlingen. Dat betreft inschrijvingsgegevens, maar ook meldingen over verzuim. Deze informatie wordt aangeleverd via Dienst Uitvoering Orgaan (DUO) Groningen. Gemeenten lezen deze informatie in en verwerken de gegevens in de leerplichtadministratie. Bij een verzuimmelding komt de leerplichtambtenaar in actie. Via een intake en gerichte gesprekken wordt getracht om de leerling weer naar school te laten gaan. Soms blijkt dat op de achtergrond problematiek een rol speelt. Zorg is dan noodzakelijk, want handhaving van leerplicht zonder zorg is zinloos. Voor de leeftijdsgroep 0 tot en met 20 jaar is de zorg in Barneveld goed georganiseerd. CJG Barneveld speelt een belangrijke rol in alle zorgstructuren. 5
3 Cijfers 3.1 Primair onderwijs In de gemeente Barneveld zijn 32 basisscholen. De scholen zijn, per stichting, gekoppeld aan één leerplichtambtenaar. Het voordeel van deze verdeling is dat alle basisscholen één vast aanspreekpunt hebben. Daarnaast is er intern vaste vervanging gerealiseerd. Voor kinderen begint het allemaal met de basisschool. In het jaar 2013-2014 telde de scholen in Barneveld 6.310 kinderen in de basisschoolleeftijd (4 tot 12 jaar). Het afgelopen schooljaar is er vanuit leerplicht veel contact geweest met de basisscholen en is er geïnvesteerd in contacten met de intern begeleiders van basisscholen. Dit, in het kader van zorg en preventie. Als er sprake is van verzuim bij kinderen op jonge leeftijd, denk hierbij aan ziekteverzuim, te laat komen of ongeoorloofde afwezigheid, kunnen er vroegtijdig problemen worden gesignaleerd en aan achterliggende oorzaken worden gewerkt. Hierdoor kunnen in de verdere schoolloopbaan veel problemen worden voorkomen en kan door de leerling worden gewerkt aan een goede toekomst. Kinderen hebben het recht om zich (veilig) te ontwikkelen en een diploma te halen. Leerplicht Barneveld neemt, in het kader van zorg, op casusniveau en op afroep deel aan het Zorg Advies Team (ZAT). In het ZAT wordt door verschillende disciplines, naast leerplicht, schoolmaatschappelijk werk, Bureau Jeugdzorg, schoolarts, gewerkt aan de problemen/beperkingen voor leerlingen waar zorg is. Een ander voordeel is dat er tussen de verschillende deelnemende disciplines een grote kennisuitwisseling is. Het afgelopen schooljaar heeft er een controle op luxe verzuim plaatsgevonden op een basisschool. Deze controle is uitgevoerd door twee leerplichtambtenaren op de laatste vrijdag voor de zomervakantie. Er is op school inzage geweest in de verzuimregistratie. Leerlingen die deze dag niet aanwezig waren in verband met een ziekmelding zijn er uitgelicht. Via een huisbezoek is gecontroleerd of de betreffende leerlingen wel of niet thuis waren. Als de leerlingen niet thuis worden aangetroffen, worden zij als ongeoorloofd afwezig aangemerkt. Ouders ontvangen dan een oproep voor een gesprek om het verzuim toe te lichten. Dit leidt tot een waarschuwing of een proces verbaal. 3.2 Voortgezet onderwijs In het schooljaar 2013-2014 zaten er 5.224 leerlingen op het voortgezet onderwijs in Barneveld. Op elke locatie voor voortgezet onderwijs in Barneveld vindt zorgoverleg plaats(zat VO). In dit team werken GGD, Bureau Jeugdzorg, Speciaal Onderwijs, Politie, en Leerplicht met de school samen. De samenstelling is vergelijkbaar met die van ZAT PO. De leerplichtambtenaren maken deel uit van de ZAT s voor VO in Barneveld. In Amersfoort en Hoevelaken betreft het de locaties van het Van Lodensteincollege. Op de overige scholen in de regio, waaronder Apeldoorn, Ede, Ermelo en Nijkerk wordt deze taak waargenomen door leerplichtambtenaren uit één van de betrokken gemeenten. Via collegiaal contact wordt informatie uitgewisseld. In Barneveld is het ZAT VO uitgegroeid tot een belangrijk onderdeel van het leerlingzorgsysteem. De schoolmaatschappelijk werker is ook hier een sleutelfiguur. De ZAT-structuur VO is goed ingespeeld op de vaak complexe problematiek. Het is van belang dat de periode in het primair onderwijs benut wordt om problematiek bij leerlingen tijdig te signaleren. Via accurate begeleiding en ondersteuning kunnen jongeren een verantwoorde overstap maken naar het VO en de keuze voor juiste school maken. Als er meer aan probleemanalyse in het voortraject gebeurt en in beeld wordt gebracht, zijn de cases in ZAT VO beter te begeleiden en het aantal zal op termijn dalen. 3.3 Verzuim Schoolverzuim komt altijd voor. Kinderen zijn ziek, ze gaan op vakantie, ze worden thuisgehouden of ze spijbelen. Soms speelt er op de achtergrond meervoudige problematiek, zodat naar school gaan geen prioriteit heeft. Scholen zijn hier alert op. In samenwerking met verschillende partners, zoals schoolarts, schoolmaatschappelijk werker en Leerplicht Barneveld, wordt deze problematiek in het ZAT geagendeerd en besproken. Doel daarbij is het herstellen van de schoolgang en inzet, eventueel via verwijzing, naar de juiste vorm van hulp en ondersteuning. 6
Als leerlingen ziek worden gemeld, zit er soms wat anders achter. Voor scholen is het niet altijd vanzelfsprekend om dat verzuim te melden. Zorgwekkend ziekteverzuim is daarin een trend. Dit is een zorgwekkende ontwikkeling waar wij, samen met onze partners, de komende jaren de aandacht en de focus op zullen richten. Scholen raken steeds meer ingespeeld op deze problematiek. Zij betrekken ouders erbij, sparren met Leerplicht en ook de schoolarts wordt steeds vaker ingezet. Het is noodzakelijk om met alle betrokken partners intensief samen te werken. Wij blijven daarover in gesprek met de scholen en de overige partners in de keten. In het voortgezet onderwijs ligt het initiatief om te verzuimen meer bij de leerling, dan bij de ouders of verzorgers. Dit vraagt om een andere aanpak. Jongeren verzuimen lestijd soms uit onachtzaamheid, bijvoorbeeld door te laat te komen in de les. Ze komen op die wijze soms meerdere keren per dag te laat. In overleg met de scholen is een aanpak ontwikkeld van dit sprokkel -verzuim. De scholen registreren per leerling hoe vaak dit voorkomt. Na 12 keer te laat komen en/of spijbelen worden zij gemeld bij de leerplichtambtenaar. Deze maakt in principe een proces-verbaal op voor Bureau Halt. In het verslagjaar zijn 14 processen-verbaal voor Halt opgemaakt. In tabel 1 zijn de verzuimcijfers van het verslagjaar weergegeven. Tabel 1: Verzuim Verzuim: 2013-2014 2012-2013 Absoluut verzuim 3 8 Relatief verzuim 259 253 Luxe verzuim 26 31 Vrijstelling artikel 5 onder b (bezwaar tegen de richting) 10 9 Aantal behandelde dossiers 298 277 Ouders kunnen op grond van artikel 5, lid (Lpw) een beroep doen op een vrijstelling van de verplichting tot het volgen van onderwijs. Zij maken dan bezwaar tegen de richting van het onderwijs. Leerplicht Barneveld gaat in gesprek met deze ouders en toetst of er terecht een beroep wordt gedan op deze vrijstellingsgrond. Onwettig schoolverzuim wordt in principe afgedaan met een proces-verbaal of een Halt-verwijzing. In tabel 2 zijn de cijfers opgenomen. Tabel 2: Afdoeningen Afdoeningen: 2013-2014 2012-2013 Proces-verbaal 41 48 Haltverwijzing 14 16 Totaal aantal afdoeningen 55 64 Proces-verbaal en Halt-verwijzing zijn instrumenten om verzuim te doen stoppen. Behandeling van een proces-verbaal schoolverzuim bij de Kantonrechter kan ook leiden tot inzet van verplichte zorg of jeugdreclassering. 3.4 Spreekuur Leerplicht In dit cursusjaar hebben wij op alle scholen VO in Barneveld het spreekuur leerplicht gehouden. Op periodieke momenten is de leerplichtambtenaar aanwezig op school en beschikbaar voor vragen en adviezen. Teamleiders melden leerlingen aan die bijvoorbeeld vaak te laat komen. Ook spijbelen, verslapen, het vergeten van boeken of huiswerk niet in orde hebben, zijn redenen voor een aanmelding bij Spreekuur Leerplicht. Teamleiders maken zelf ook gebruik om kort te overleggen of lopende zaken door te praten. Het gaat vaak om eerstelijns gesprekken met de leerlingen. Het spreekuur staat open voor alle leerlingen, dus ook die afkomstig zijn uit andere gemeenten. Met deze gemeenten hebben wij daar, samen met de scholen, afspraken over gemaakt. Als de problematiek te divers wordt, gaat er alsnog een melding naar de woongemeente van de jongere. 7
Voortgezet Onderwijs en Leerplicht ervaren deze methode van werken als effectief en efficiënt. In de Regio is het spreekuurmodel nu ook verder ingevoerd, soms met lichte nuanceverschillen. Er wordt gewerkt met het vervangingsmodel; leerplichtambtenaren bedienen met het spreekuur alle leerlingen die op de school zitten. Relevante informatie wordt doorgegeven aan de leerplichtambtenaar van de woongemeente. 3.4 Regionale Onderwijs Instellingen Na een eerste fase opleiding, VMBO of Havo, gaan leerlingen verder met onderwijs in het middelbaar beroeps onderwijs. Deze opleidingen worden aangeboden door Regionale Opleiding Centra, ROC s. Deze centra, vaak bestaande uit meerdere locaties en goed voor 10.000 tot 15.000 leerlingen, bieden een breed scala aan opleidingen aan zoals Administratie, Techniek, ICT of een verzorgend beroep. Deze opleidingen zijn allemaal gericht op het te vervullen beroep en bieden een behoorlijke slagingskans op de arbeidsmarkt. In Barneveld en omgeving zijn diverse instellingen voor Mbo gevestigd. In tabel 3 zijn deze weergegeven. Barneveldse leerlingen gaan naar Amersfoort en Ede, maar kiezen soms ook voor een opleiding in andere steden. Het Groenhorst College in Barneveld heeft leerlingen uit de regio, maar het merendeel komt uit de rest van Nederland. Tabel 3: Mbo-instellingen Plaats Instelling Barneveld Groenhorst College Amersfoort MBO Amersfoort Amersfoort ROC Midden-Nederland Amersfoort Hoornbeeck College Apeldoorn ROC Aventus Ede ROC A12 Ook op het Groenhorst College is een ZAT. Leerplicht Barneveld is hier betrokken bij verzuim en casuïstiek, zoals wijziging van studie met en daarmee samenhangend verzoeken om tijdelijk vrijstelling. Het gaat om leerlingen van 16 tot 20 jaar. Ook op deze locatie is er periodiek spreekuur. 3.5 Startkwalificaties De startkwalificatie wordt door de overheid beschouwd als minimumopleiding die noodzakelijk is voor een kans op de arbeidsmarkt. Het niveau is bepaald op een diploma Mbo niveau 2, Havo of Vwo. In het verslagjaar zijn 694 startkwalificaties behaald. 17 jongeren hebben 2 startkwalificaties behaald. Zij hebben na hun havodiploma een korte opleiding Mbo gevolgd. Tabel 4: Startkwalificaties Verzuim: 2013-2014 2012-2013 Havo 202 195 Vwo 62 53 Gymnasium 7 2 Mbo 423 412 Totaal 694 662 3.6 Overige Team Leerplicht is aangesloten op de Verwijsindex. In Barneveld zijn diverse scholen aangesloten bij de Verwijsindex Risicojeugd in regio Vallei. In dit systeem kunnen professionals die betrokken zijn bij jongeren met problematiek, een signaal afgeven. Als voor die jongere door een andere hulpverlener nog een signaal is afgegeven, worden beide professionals met elkaar in contact gebracht, met als doel afstemming van de hulpverlening. De inhoud van de problematiek wordt niet in de Verwijsindex vastgelegd, alleen dat er zorgen zijn rondom een jongere. Toestemming van ouders en jongeren is niet nodig voor een melding in de Verwijsindex, maar zij moeten daarover wel worden geïnformeerd. Als er een match ontstaat tussen twee of meer professionals, dan moet voor de afstemming en coördinatie van zorg toestemming worden gevraagd van betrokkenen. Met het onderwijsveld worden de gesprekken gecontinueerd, om zoveel mogelijk besturen (en dus scholen) aan te sluiten. 8
4 Ontwikkelingen 4.1 Passend onderwijs Op 1 augustus 2014 treedt de Wet Passend Onderwijs in werking. Scholen maken deel uit van een Samenwerkingsverband(Swv) en dragen verantwoordelijkheid voor een dekkend aanbod van onderwijsvoorzieningen voor de leerlingen in het gebied. De individuele school heeft zorgplicht; als het onderwijs- ondersteuningsaanbod voor een leerling niet voldoende is, dan is het Swv aan zet om een voorziening te treffen. De Gemeente Barneveld heeft te maken met 4 Swv s: Primair onderwijs: Swv PO 2510 Rijn Gelderse Vallei Swv PO 0001 Berseba (reformatorisch); Voortgezet onderwijs: Swv VO 2511 Barneveld- Veenendaal Swv VO 0001 Reformatorisch Voortgezet Onderwijs. De indeling van de scholen per Swv is gebeurd door de minister van Onderwijs. De Swv s hebben Ondersteuningsplannen opgesteld. In deze plannen is aangegeven hoe zij hun onderwijs- en ondersteuningstaak vorm geven. Over deze plannen voeren de besturen van de Swv s Op Overeenstemming Gericht overleg (OOGO) met de gemeenten. Dit overleg betreft tenminste de volgende thema s: 1 Leerlingvervoer 2 Onderwijshuisvesting 3 Leerplicht en Thuiszitters 4 Afstemming met gemeente voor Jeugdhulp Vooral het laatste thema is belangrijk, want op 1 januari 2015 treedt de nieuwe Jeugdwet in werking en worden taken van Rijk en Provincie overgedragen naar de gemeente. Op 30 januari 2014 hebben de gemeenten in FoodValley afspraken gemaakt met de Swv s over Passend Onderwijs. De afspraken betreffen het inrichten en uitvoeren van een gezamenlijke ontwikkel- en werkagenda op de genoemde thema s. In het voorjaar van 2015 volgt er een nieuw OOGO tussen de Swv-besturen en de gemeenten. 4.2 Transitie en transformatie Jeugdhulp De transitie Jeugdhulp van Rijk en provincie naar gemeente is een omvangrijke operatie, waarvan de contouren steeds duidelijker zichtbaar worden. In regionaal verband werken wij op een aantal onderdelen samen met andere gemeenten. In Barneveld is in de afgelopen jaren op het gebied van zorg en vindplaats gericht werken, met name het onderwijs, veel opgebouwd. De positie en rol van CJG Barneveld is cruciaal, want deze voorziening wordt de lokale toegangspoort naar jeugdhulp. Over de gemeentelijke plannen voor jeugdhulp zal ook OOGO plaatsvinden met het onderwijs. Het belangrijk thema daar is de aansluiting tussen jeugdhulp en passend onderwijs. 9