BESLUIT Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit om geen toepassing te geven aan zijn bevoegdheid zoals beschreven in artikel 56, lid 1, van de Mededingingswet. Zaaknummer: 77 Fiscaal up to Date/Kluwer Inleiding 1. Op 22 maart 1999 heeft de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit (hierna: d-g NMa) een verzoek om toepassing van de Mededingingswet (hierna: Mw) ontvangen van Fiscaal up to Date (hierna: FutD of klaagster). Klaagster verzoekt de NMa vast te stellen dat Wolters Kluwer Nederland B.V. en/of Kluwer Fiscale en Financile Uitgevers B.V. inbreuk maken op artikel 24 Mw en te beschikken dat Wolters Kluwer Nederland B.V. en/of Kluwer Fiscale en Financile Uitgevers B.V. hieraan onverwijld een einde moeten maken. Dit zou moeten gebeuren door aan klaagster de elektronische versie van Beslissingen in belastingzaken Nederlandse Belastingrechtspraak (hierna: BNB) beschikbaar te stellen tegen redelijke voorwaarden, zodat klaagster de gegevens uit BNB kan gebruiken voor het completeren van een eigen elektronische databank. Uit de klacht kan worden afgeleid dat klaagster van mening is dat er sprake is van een inbreuk op artikel 24 Mw, waartegen de d-g NMa op grond van artikel 56 Mw kan optreden. Klaagster 2. FutD, gevestigd te Eindhoven, houdt zich bezig met het verstrekken van fiscale informatie aan fiscale vakexperts. Een van de activiteiten van FutD is het uitgeven van de Cd-rom FIDA, een elektronische fiscale databank. FutD maakt, via Euroforum International B.V. en IBC International (Holdings) B.V., deel uit van IBC Fourteen Limited, gevestigd in Londen. Beklaagden 3. Wolters Kluwer Nederland B.V. is een besloten vennootschap naar Nederlands recht. Kluwer Fiscale en Financile Uitgevers B.V. (hierna: Kluwer) is een besloten vennootschap naar Nederlands recht die is gevestigd in Deventer. Kluwer is een werkmaatschappij van Wolters Kluwer Nederland B.V. 4. Een van de uitgaven van Kluwer is de uitgave BNB. BNB is een tweewekelijks blad met teksten van jurisprudentie, conclusies van Advocaten- Generaal en veelal voorzien van annotaties. Kluwer geeft de Cd-rom Fiscale Bibliotheek uit die onder andere alle jaargangen omvat van de BNB. Klacht 5. FutD stelt dat Kluwer misbruik maakt van haar economische machtspositie door te weigeren de gegevens die in BNB staan, ter beschikking te stellen aan FutD. Het gaat hierbij om zowel de gerechtelijke uitspraken als de
gepubliceerde annotaties. 6. Volgens klaagster is de relevante productmarkt de markt van fiscale en juridische uitgaven. Hierbinnen kan een onderscheid worden gemaakt tussen de deelmarkt voor papieren uitgaven en de deelmarkt voor elektronische uitgaven. Volgens klaagster is de relevante geografische markt omvangrijker dan alleen het Nederlandse grondgebied. Kluwer heeft een geschat marktaandeel van 90% op het gebied van zowel juridische als fiscale uitgaven. Volgens klaagster heeft Kluwer een economische machtspositie op deze markt voor fiscale en juridische uitgaven en kan zij haar gedrag bepalen zonder rekening te houden met concurrenten, afnemers en leveranciers. 7. FutD stelt dat het, om te kunnen concurreren met BNB, noodzakelijk is dat ook de jurisprudentie van vr 1984 in FIDA wordt opgenomen aangezien deze jurisprudentie en annotaties essentieel zijn voor beoefenaren van het belastingrecht. Aangezien deze informatie feitelijk niet elders dan bij BNB kan worden verkregen, beschikt Kluwer over een economische machtspositie met betrekking tot deze informatie. 8. FutD vraagt alleen toegang tot de elektronische versie van BNB, omdat men die elektronische versie wil opnemen als historisch opzoek- c.q. naslagproduct in de eigen elektronische uitgave. In de papieren versie van BNB is klaagster voor wat betreft het verleden niet genteresseerd. 9. Klaagster stelt dat het in de praktijk een volstrekt onmogelijk taak is om oude documenten vanaf 1910 op te vragen uit de archieven van instanties waarvan ze afkomstig zijn. Volgens klaagster bestaan vele van deze instanties zelfs niet meer. Verloop van de procedure 10. Op 2 december 1997 heeft FutD een klacht ingediend bij de Europese Commissie. 11. FutD heeft op 30 januari 1998 voor het eerst een klacht ingediend bij de NMa. Tijdens de behandeling door de NMa bleek dat partijen nog, althans wederom, met elkaar in onderhandeling waren over een eventuele levering door Kluwer van de door FutD verzochte gegevens. FutD heeft de klacht vervolgens ingetrokken op 28 september 1998. 12. Op 4 februari 1999 verzocht FutD om heropening van het onderzoek naar aanleiding van de eerdere klacht, nadat de onderhandelingen met Kluwer op niets waren uitgelopen. Op 11 oktober 1999 werd FutD door de Europese Commissie bericht dat deze tot de voorlopige conclusie was gekomen dat de aangevoerde feiten noch onder de werkingssfeer van artikel 82 van het EGverdrag vallen noch de inleiding van een onderzoek rechtvaardigen aangezien de zaak onvoldoende communautair belang vertoont. Op 3 december 1999 werd de klacht door de Europese Commissie naar de NMa doorverwezen. De behandeling van de klacht is vervolgens hervat. 13. De NMa heeft herhaaldelijk om informatie verzocht bij FutD, Kluwer en gebruikers van BNB en deze steeds verkregen. Feiten
14. Sinds 1952 geeft Kluwer het vaktijdschrift BNB uit, dat de rechtstreekse opvolger is van de uitgave Beslissingen in Belastingzaken, die sinds 1910 werd uitgegeven. In BNB staat alle belangrijke jurisprudentie op het terrein van het Belastingrecht, al dan niet voorzien van een annotatie. 15. FutD is in 1984 begonnen met het uitgeven van een vergelijkbaar product. FutD ondervindt moeilijkheden bij het verzamelen van gerechtelijke uitspraken met betrekking tot het belastingrecht van vr 1984. 16. Aangezien Kluwer reeds in deze periode BNB respectievelijk Beslissingen in Belastingzaken uitgaf, beschikt zij wel over deze gerechtelijke uitspraken. Daarnaast is zij voor het verkrijgen van annotaties overeenkomsten aangegaan met auteurs. Beoordeling 17. Het verzoek van FutD, gebaseerd op artikel 24 Mw, richt zich op het verkrijgen van de volgende informatie van Kluwer: - de in BNB gepubliceerde gerechtelijke uitspraken van Nederlandse rechters van vr 1984; - de in BNB gepubliceerde annotaties bij deze uitspraken. 18. Artikel 24, lid 1, Mw luidt: Het is ondernemingen verboden misbruik te maken van een economische machtspositie. 19. In artikel 1, sub i, Mw wordt een economische machtspositie omschreven als een: positie van een of meer ondernemingen die hen in staat stelt de instandhouding van een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan te verhinderen door hun de mogelijkheid te geven zich in belangrijke mate onafhankelijk van hun concurrenten, hun leveranciers, hun afnemers of de eindgebruikers te gedragen. 20. Kluwer is onmiskenbaar een onderneming in de zin van de Mededingingswet. Gerechtelijke uitspraken 21. Artikel 1 Auteurswet 1912 bepaalt dat het auteursrecht het uitsluitend recht is van de maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, of van diens rechtverkrijgenden, om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen, behoudens beperkingen bij de wet gesteld. 22. Gerechtelijk uitspraken behoren tot het publieke domein. Dit valt af te leiden uit zowel nationale als internationale wetgeving (artikel 6 Europese Verdrag tot Bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden en artikel 14 Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten). Zij moeten vrij verkrijgbaar zijn bij de rechterlijke macht. Artikel 11 Auteurswet 1912 bepaalt dan ook: Er bestaat geen auteursrecht op wetten, besluiten en verordeningen door de openbare macht uitgevaardigd, noch op rechterlijke uitspraken en administratieve beslissingen. 23. Sedert 1 januari 1998 kan Richtlijn 96/9/EG worden ingeroepen.[1] Ingevolge deze richtlijn wordt een databank (een verzameling van werken,
gegevens of andere zelfstandige elementen, die systematisch of methodisch is geordend en afzonderlijk met elektronische middelen of anderszins toegankelijk is) door het auteursrecht beschermd, indien de databank door de keuze of de rangschikking van de stof een eigen intellectuele schepping van de maker vormt. Aan de fabrikant van een databank die niet aan deze vereisten voldoet, komt het recht toe om de opvraging en/of het hergebruik van het geheel of een substantieel deel van de inhoud te verbieden, wanneer de verkrijging, de controle of de presentatie van de inhoud ervan in kwalitatief of kwantitatief opzicht getuigt van een substantile investering.[2] 24. FutD geeft zelf reeds aan dat er geen auteursrecht rust op de tekst van de in BNB gepubliceerde overheidsdocumenten zoals de gerechtelijke uitspraken. Dit betekent dat FutD vrijelijk van deze teksten gebruik kan maken. Zelfs indien de subjectief bepaalde verzameling van gerechtelijke uitspraken van BNB wordt aangemerkt als de relevante markt, kan nog niet worden geconcludeerd dat Kluwer op deze markt over een economische machtspositie beschikt. Gezien de vaststelling dat FutD vrijelijk over de inhoud van overheidsdocumenten zoals gerechtelijke uitspraken kan beschikken, is het niet nodig verder in te gaan op de afbakening van de relevante markt. Annotaties 25. Niet gesteld kan worden dat Kluwer een economische machtspositie heeft op de annotaties, als dit al een aparte relevante markt zou zijn. Niets houdt FutD tegen om zelf auteurs te benaderen en deze te vragen een annotatie te schrijven bij gerechtelijke uitspraken. De datum van de uitspraak is hiervoor niet relevant. 26. De d-g NMa komt tot de conclusie dat niet gesteld kan worden dat Kluwer over een economische machtspositie met betrekking tot de in BNB gepubliceerde annotaties bij gerechtelijke uitspraken van vr 1984 beschikt. 27. Het gebruik van het auteursrecht binnen het doel waarvoor dit intellectueel eigendomsrecht door de nationale wetgever is gecreerd, levert behoudens bijzondere omstandigheden, geen misbruik op. Dit doel wordt wel aangeduid als de wezenlijke functie van het intellectuele eigendomsrecht. Uit die wezenlijke functie kan een bundel kernbevoegdheden worden afgeleid, het zogenaamde specifieke voorwerp van het intellectuele eigendomsrecht.[3] 28. Het al dan niet verlenen van een licentie aan FutD met betrekking tot verveelvoudiging en openbaarmaking van annotaties die in BNB zijn gepubliceerd, wordt gerekend tot de wezenlijke functie van het auteursrecht van Kluwer. Het weigeren een licentie te verlenen aan FutD, levert derhalve geen misbruik op. Ook kan niet worden gesteld dat er sprake is van bijzondere omstandigheden. Het gaat in deze zaak bijvoorbeeld niet om een bijproduct dat essentieel is op een aparte, afgeleide markt, zoals het geval is bij programmaomroepgegevens en telefoongegevens.[4] Besluit Gelet op het bovenstaande wordt geen overtreding van het verbod van artikel 24 Mw vastgesteld. De d-g NMa besluit derhalve geen toepassing te geven van zijn bevoegdheid zoals beschreven in artikel 56, lid 1, Mw.
Datum: 6 juli 2001 w.g. A.W. Kist Directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit Tegen dit besluit kan degene, wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, binnen zes weken na de dag van bekendmaking van dit besluit een gemotiveerd bezwaarschrift indienen bij de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit, Sectie Beschikkingen, Bezwaar en Beroep, Postbus 16326, 2500 BH Den Haag. -------------------------------------------------------------------------------- [1] Richtlijn 96/9/EG van het Europees parlement en de raad van 11 maart 1996 betreffende de rechtsbescherming van databanken, Pb. 1996, L77/20. [2] Besluit van de d-g NMa in zaak 1, Telegraaf-NOS/HMG, d.d. 10 september 1998, ov. 4.7. [3] Besluit van de d-g NMa in zaak 1, Telegraaf-NOS/HMG, d.d. 10 september 1998. [4] Besluiten van de d-g NMa in zaak 1, Telegraaf-NOS/HMG, d.d. 10 september 1998, en zaak 16, Denda, d.d. 14 december 1998. Aan de inhoud van deze pagina's kunt u geen rechten ontlenen.