Plusprogramma cultureel erfgoed & architectuur 2016 2017 Voor het Primair Onderwijs Nijmegen van Cultuur en School Nijmegen
Contactgegevens Cultuur en School Nijmegen Postbus 578 6500 AN Nijmegen www.cesn.nl E mail info@cesn.nl Telefoon 024 360 75 47 Advies en vragen over de programma s: Sarina Wagener E mail sarina@cesn.nl Telefoon 024 360 75 47 2
Nijmegen, april 2016 WOORD VOORAF Met veel plezier presenteren we het Cultureel Jaarprogramma en de Plusprogramma s 2016 2017 van Cultuur en School Nijmegen. We zijn overtuigd dat deze programma s bijdragen aan goed cultuuronderwijs in Nijmegen en we hopen dat de leerlingen weer net zo genieten als voorgaande jaren. Cultureel Jaarprogramma We hebben een goed afgestemd en kwalita ef hoogstaand cultureel jaarprogramma samen kunnen stellen, met keuzemogelijkheden voor alle groepen binnen een cluster. Dit is gelukt zonder dat we het tarief voor deelname aan dit programma hebben moeten verhogen. Dit blij 8,25 per leerling. Als gevolg van de keuze van de scholen en zoals is te zien in de meerjarenstructuur, zit de discipline literair dit seizoen niet in het programma. Plusprogramma s Voor het vierde jaar bieden we het Plusprogramma cultureel erfgoed en architectuur aan. Hiervoor kunnen scholen zich apart inschrijven. Ook in dit plusprogramma kunnen scholen een keuze maken uit verschillende op es per groep. De kosten voor dit plusprogramma bedragen 2,50 per leerling. Ook het Plusprogramma film is weer opgenomen in ons aanbod. Alle groepen kunnen wederom gebruik maken van dit filmaanbod. Voor de bovenbouwgroepen zijn er dit jaar extra keuzemogelijkheden. Voor de filmprogramma s moet ook apart worden ingeschreven en de kosten hiervan bedragen 2,50 per leerling. Deadlines voor inschrijving Om deel te nemen aan het jaarprogramma en/of de plusprogramma s, verzoeken we u het inschrijfformulier ondertekend vóór 1 juni 2016 aan ons te retourneren. Om de afspraken en planningen defini ef te kunnen maken is het van groot belang dat we jdig, uiterlijk 1 juli 2016 het formulier met school en leerling gegevens van u ontvangen. We vragen u om dit zorgvuldig en volledig in te vullen (leerlingen per groep, verwachte instroom, studiedagen, vakan es, beschikbaarheid ruimte etc.). Kunstbus en vervoer Voor het vervoer van en naar ac viteiten kent Nijmegen interessante regelingen voor groepsvervoer. Kijk voor meer informa e op www.cesn.nl Advies op maat Voor informa e en advies op maat zijn we natuurlijk al jd bereikbaar via email of telefoon. Neem daarvoor contact op met Sarina Wagener: sarina@cesn.nl of 024 3607547. Namens het CESN team, Rini Sonnemans hoofd Cultuur en School Nijmegen 3
Inhoud Samenva ng Plusprogramma cultureel erfgoed en architectuur 5 Beschrijving Plusprogramma cultureel erfgoed en architectuur 6 13 4
Samenva ng Plusprogramma Cultureel Erfgoed & Architectuur Alweer vier jaar geleden is CESN gestart met het plusprogramma Cultureel Erfgoed en Architectuur. En met succes! Daarom hebben we besloten om ook volgend schooljaar een plusprogramma voor alle groepen aan te bieden aan alle scholen. We hebben het programma zo samengesteld, dat het naast het cultureel jaarprogramma kan worden ingekocht. Zo kan de school een combina e maken.de gehele school kan meedoen aan dit plusprogramma, maar ook met een deel van de groepen. De kosten voor het plusprogramma bedragen dit schooljaar 2,50 per leerling. Het programma van het Archief Nijmegen is kosteloos en kan gecombineerd worden met een ander programma voor de bovenbouw. Groep Uitvoerder Programma 1 2 3 Museum Het Valkhof Freddie in het museum 1 2 3 S ch ng Fabrikaat Kaatje en de zoektocht naar het geheime recept 4 5 6 S ch ng Fabrikaat Sporen van vroeger 4 5 6 Michiel van Zoest Coole construc es: Bouw je eigen brug 4 5 6 7 8 Museum Het Valkhof Gladiatoren, helden van het Coloseum 7 8 Het Gilde Nijmegen Stadswandeling Nijmegen & bezoek St. Stevenstoren 7 8 Architectuur Centrum Nijmegen Ontwerp een stadseiland 7 8 Het Regionaal Archief Nijmegen Het Archief kan je nog meer vertellen! 5
Museum Het Valkhof Freddie in het museum Wat is een museum? Wat is er in Museum Het Valkhof allemaal te zien? Wie werken er in een museum? Freddie het valkje gee je antwoord op al deze vragen. Op school maken de leerlingen kennis met Freddie en het museum door een bijzonder prentenboek en een Memory spel. Daarmee worden de leerlingen voorbereid op het programma en museumbezoek. In het museum gaan ze onder leiding van een museummedewerker op zoek naar Freddie en de dingen die hij in het prentenboek hee ontdekt. Een leuk kennismakingsprogramma met het museum voor kleuters! De school maakt zelf uiterlijk 1 week voor het museumbezoek een afspraak met het museum om het Freddietasje op te halen. Als er meerdere bezoeken van een school gepland zijn, dan neemt de leerkracht bij het laatste museumbezoek het Freddietasje mee terug naar het museum. In 1999 werd Museum Het Valkhof aan het Kel ensbos geopend. Sindsdien hee het museum gemiddeld zo n 100.000 bezoekers per jaar weten te trekken. Museum Het Valkhof hee inmiddels een heel eigen plaats verworven onder de Nederlandse musea. De samenvoeging van een grote archeologische verzameling en collec es op het gebied van de oude kunst en moderne kunst gee het museum een heel eigen signatuur. Museum Het Valkhof ontvangt jaarlijks zo n 20.000 leerlingen vanuit heel Nederland. Ze laten leerlingen op een speelse manier kennis maken met de geschiedenis en de collec e. Groep: 1 2 3 museumbezoek 60 minuten sept t/m dec, op di t/m vr Museum Het Valkhof Bijzonderheden: zonder vervoer 6
S ch ng Fabrikaat Kaatje en de zoektocht naar het geheime recept Aan de hand van een verhaal over het fantasiefiguur Kaatje maken leerlingen kennis met verschillende aspecten die horen bij het erfgoed van de Honigfabriek. Kaatje is afgeleid van het gele poppetje dat een looproute symboliseert in de industriële omgeving. Het programma begint met voorbereiding door de leerkracht in de klas, daarna gaan de leerlingen naar de Honigfabriek. Daar wordt aan de leerlingen gevraagd om Kaatje (die is achtergebleven in de fabriek) te helpen bij het opsporen van het geheime recept voor het maken van pasta. Ze lopen een route door verschillende leegstaande ruimtes binnen de Honigfabriek. Aan de hand van aanwezige kenmerken van de verleden func e (fabriekssymbolen, machines, architecturale kenmerken, a eeldingen van werkende Honigmedewerkers) worden leerlingen ges muleerd om te associëren en om betekenis te geven aan deze informa e. S ch ng Fabrikaat organiseert vanuit de voormalige Honigfabriek in Nijmegen kunstprojecten die een nieuwe func e geven aan de bestaande ruimte. Bijvoorbeeld een tuin, observa epost, paviljoen en een huis van karton. Publiek wordt gevraagd om deze objecten te gebruiken en hierdoor de ruimte opnieuw te bekijken en betekenis te geven. Het educa eve programma is gericht op kunstzinnige oriënta e en cultureel erfgoed. Daarbinnen hanteert Fabrikaat de methodiek van onderzoekend en ontwerpend leren. Groep: 1 2 3 bezoek Honig 60 minuten hele schooljaar Honigcomplex Bijzonderheden: zonder vervoer, 1 begeleider per 10 leerlingen 7
S ch ng Fabrikaat Sporen van vroeger In de lege ruimtes van de Honigfabriek gaan de leerlingen op zoek naar sporen van vroeger. De opdrachten zijn gericht op het onderzoekend waarnemen en op vormgeven: ze gaan ac ef op onderzoek uit naar verschillende sporen uit het verleden zoals fabriekssymbolen, onderdelen van een machine, geur, vloermarkeringen en de inrich ng van het gebouw. Ze maken onderscheid tussen wat van vroeger is en van nu, interpreteren en geven betekenis aan wat ze tegenkomen. Ze verzamelen de gevonden sporen in hun boek door middel van: tekeningen, monsterzakjes, monotype en zelf geschreven woorden. Aan de hand van voorwerpen worden verhalen verteld en associa es gedeeld en geven de leerlingen betekenis aan de verschillende voorwerpen. Ze beantwoorden vragen als: waarom gooien we oude spullen niet gewoon weg? Van wie zou dit zijn geweest? Zou je dit voorwerp nu nog kunnen gebruiken of ziet dat er nu heel anders uit? S ch ng Fabrikaat organiseert vanuit de voormalige Honigfabriek in Nijmegen kunstprojecten die een nieuwe func e geven aan de bestaande ruimte. Bijvoorbeeld een tuin, observa epost, paviljoen en een huis van karton. Publiek wordt gevraagd om deze objecten te gebruiken en hierdoor de ruimte opnieuw te bekijken en betekenis te geven. Het educa eve programma is gericht op kunstzinnige oriënta e en cultureel erfgoed. Daarbinnen hanteert Fabrikaat de methodiek van onderzoekend en ontwerpend leren. 8 Groep: 4 5 6 bezoek Honig 60 minuten hele schooljaar Honigcomplex Bijzonderheden: zonder vervoer, 1 begeleider per 10 leerlingen
Michiel van Zoest Coole Construc es: Bouw je eigen brug In deze workshop maken de leerlingen op toegankelijke wijze kennis met de begrippen construc e, architect en architectuur en met de verschillende (typen) bruggen. Ook leren ze bepaalde construc e principes om te ze en in een ruimtelijk model en leren ze deze te toetsen in de prak jk. De workshop bestaat uit 2 delen. In het eerste deel maken de leerlingen kennis met het begrip architectuur en met verschillende construc eprincipes. Door te kijken en te luisteren naar voorbeelden van bijzondere gebouwen en bruggen leren leerlingen steeds meer over de begrippen architect en architectuur. Door op interac eve wijze de a eeldingen door te nemen wordt de architect in een ieder geprikkeld. Ook komen de leerlingen, door het tonen van verschillende (typen) bruggen op toegankelijke wijze in aanraking met het begrip construc e en wordt de prak sche opdracht uitgelegd. In het tweede, crea eve deel gaan de leerlingen met behulp van saté prikkers en winegums aan de slag om samen een brug te bouwen. Er wordt gewerkt in kleine groepjes van ongeveer 5 leerlingen. Bij het maken van de brug speelt de eigen crea viteit, fantasie en samenwerking een grote rol. Aan het einde van de les worden alle bruggen door het groepje klassikaal gepresenteerd en getest. De school kan de leerlingen hiervoor autootjes laten meebrengen om te 'testen'. De bruggen worden niet alleen op hun construc e, maar ook op crea viteit en zijn architectuur beoordeeld. Sinds zijn studie bij Technische Universiteit Del werkt Michiel van Zoest bij verschillende architectenbureaus. Vanaf 2007 combineert hij zijn werk als architect met gastdocentschap, architectuur rondleidingen en (project) onderwijs. Hij werkt o.a. samen met Architectuur Centrum Nijmegen. Groep: 4 5 6 gastles 90 100 minuten hele schooljaar op school (in de klas) Bijzonderheden: digibord, eventueel leerlingen zelf autootjes laten meebrengen om te 'testen' 9
Museum Het Valkhof Gladiatoren, helden van het Colosseum Groep: 4 5 6 7 8 museumbezoek/workshop 90 minuten 1 okt t/m 5 mrt, op di t/m vr Museum Het Valkhof Bijzonderheden: zonder vervoer In het najaar is er weer een toptentoonstelling in Museum Het Valkhof te zien. Van 1 oktober 2016 t/m 5 maart 2017 staat het museum in het teken van de gladiatoren. De tentoonstelling is samengesteld in samenwerking met het Colosseum in Rome. Door deze unieke samenwerking kan het museum prach ge voorwerpen uit Italië tonen die niet eerder buiten de landsgrenzen te zien zijn geweest. Het bezoek aan het museum bestaat uit 2 onderdelen: In het museum gaan de leerlingen onder leiding van een museummedewerker de tentoonstelling bekijken. Ze zullen oog in oog staan met levensgrote gladiatoren. Ook mogen de leerlingen de uitrus ng van gladiatoren aanpassen en met een houten zwaard ervaren hoe het is om een gladiator te zijn. In het kinderatelier bij de tentoonstelling gaan de leerlingen een helm of een mozaïek maken. Bij dit programma wordt lesmateriaal aangeboden dat in de klas als voorbereiding kan worden gebruikt. In 1999 werd Museum Het Valkhof aan het Kel ensbos geopend. Sindsdien hee het museum gemiddeld zo n 100.000 bezoekers per jaar weten te trekken. Museum Het Valkhof hee inmiddels een heel eigen plaats verworven onder de Nederlandse musea. De samenvoeging van een grote archeologische verzameling en collec es op het gebied van de oude kunst en moderne kunst gee het museum een heel eigen signatuur. 10
Het Gilde Nijmegen Stadswandeling Nijmegen & Bezoek St. Stevenstoren Het Gilde Nijmegen gee diverse stadswandelingen in het centrum van Nijmegen. De stadswandelingen voeren de leerlingen door meer dan 2000 jaar geschiedenis en laten de mooiste plekjes van Nijmegen zien. Leerlingen wandelen met de gids door de historische binnenstad van Nijmegen. Het thema wordt aangepast aan de wens van de school. De stadswandeling duurt minimaal 60 minuten tot 120 minuten, a ankelijk van het thema en de gekozen route. De route kan bijvoorbeeld gaan langs de Barbarossa ruïne, de La jnse school, het Waaggebouw, de Krui oren in het Kronenburgerpark, maar ook langs verborgen plekjes in de stad. Het thema kan een bepaalde jdsperiode zijn zoals de Middeleeuwen, maar ook de (vroegere) handel in de binnenstad. Groep: 7 8 stadswandeling 90 120 minuten ( jd en route in overleg met school) hele schooljaar Centrum Nijmegen Bijzonderheden: zonder vervoer Leerlingen kunnen bij de stadswandeling ook van de torenwachter een rondleiding krijgen door de eeuwenoude St. Stevenstoren. Hij vertelt de geschiedenis aan de hand van de klim naar de trans. Boven hebben zij een prach g uitzicht over Nijmegen en omgeving! Bij Gilde Nijmegen dragen de Gilden hun kennis, kunde en ervaring over aan anderen. Gilden zijn ac ef op het gebied van computerinstruc e, taal conversa ecursussen en bok (stads) wandelingen en/of fietstochten, waarbij gidsen bezoekers langs de mooiste plekjes van hun stad of dorp voeren. 11
Architectuur Centrum Nijmegen Ontwerp een stadseiland Leerlingen gaan op school aan de slag als stedenbouwkundigen. Nijmegen hee de afgelopen periode een geul in de Waal gegraven zodat de stad niet meer overstroomt. Hierdoor ontstaat er een eiland, midden in de stad. Wat zou je met dit eiland kunnen doen? Deze vraag staat centraal in deze workshop. Aan de hand van een stoomcursus stedenbouw en een crea eve snelkookpan maken de leerlingen een plan voor het stadseiland. Tijdens de gastles op school bespreekt de gastdocent kort een aantal stedenbouwkundige basisbegrippen en kenmerken van hoe een stad is opgebouwd. Daarna gaan de leerlingen aan de slag. Ze beginnen met een brainstormsessie. Vanuit een brede start waar denk je aan bij een eiland? worden met post its ideeën voor het eiland bedacht en werken leerlingen die uit met s en en schetsen. Zo is er een eerste schets van het ontwerp. Daarna worden de ideeën uitgewerkt op een pla egrond. In deze workshop worden leerlingen geprikkeld om hun crea viteit te gebruiken, ideeën te ontwikkelen en dit te vertalen naar een stedenbouwkundig ontwerp. De workshop is aan te passen aan het niveau van de leerlingen. Ook is een thema sche insteek mogelijk, bijvoorbeeld vanuit duurzaamheid. Het Architectuur Centrum Nijmegen brengt architectuur in de ruimste zin van het woord onder de aandacht. Het centrum vergroot en verbreedt de belangstelling voor (lokale) architectuur en organiseert o.a. exposi es, lezingen, deba en en excursies. Het ACN bereikt een breed publiek. Een groot aantal projecten is gericht op lokale situa es. Hierbij aansluitend brengt het ACN middels haar ac viteiten discussie en dialoog op gang bij de lokale poli ek en de beroepsgroep. Groep: 7 8 gastles 90 minuten hele schooljaar op school (in de klas) Bijzonderheden: digitaal schoolbord nodig 12
Regionaal Archief Nijmegen Het Archief kan je nog meer vertellen! Het Regionaal Archief Nijmegen biedt keuze uit 2 programma s onder het mo o: Het archief kan je nog meer vertellen! Kennismaking met het Regionaal Archief Nijmegen De leerlingen krijgen een kijkje voor en achter de schermen van het archief en gaan zelf aan de slag als restaurator om beschadigde archiefstukken te herstellen. In het eerste deel krijgen de leerlingen een rondleiding door het Regionaal Archief Nijmegen. Ze ontdekken de geschiedenis van de eigen leefomgeving en bekijken aansprekende voorbeelden van archiefstukken in tekst, beeld en geluid over Nijmegen en omgeving. In het tweede deel gaan ze in het restaura eatelier zelf aan de slag met het herstellen van beschadigde reproduc es van archiefstukken. Een bezoek op maat Het Regionaal Archief Nijmegen levert graag maatwerk. De school draagt een thema of onderwerp aan. Denk bijvoorbeeld aan een project over de wijk, de school, de en jdvakken en bijbehorende kenmerkende aspecten of thema's die op school spelen, variërend van de Romeinen, de Middeleeuwen tot de Tweede Wereldoorlog. Leerlingen komen in aanraking met origineel bronnenmateriaal en ontdekken de geschiedenis van de eigen leefomgeving. Groep: 7 8 archie ezoek/workshop 90 minuten hele schooljaar Regionaal Archief Nijmegen Bijzonderheden: zonder vervoer 13