Risico-competentie Dat is kicken Zesde nascholing bewegingsopvoeding voor de basisschool 17 juni 2013 PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els Bertrands, Anja Vanderspikken juni 2013 1
Wie zijn we? Departement lerarenopleiding, KHL: Projectleider: Els Bertrands Projectmedewerkers: Leene Leyssen, Lieve Smets Departement economisch hoger onderwijs, KHL: Projectmedewerker: Anja Vanderspikken Laboratorium voor Experimentele Psychologie, KULeuven: Peter De Graef, Ann Lavrysen PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els
Waarover gaat RISCKI? Risicocompetentie bij jonge kinderen (focus: 2 de kleuterklas & 1 ste leerjaar) PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els
Risicocompetentie = -de competentie om op een -verantwoorde manier -een risico te nemen of niet te nemen PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els
Aanvaarding Perceptie weging beslissing Tijdsdimentie reflectie geen gedrag Risiconemend gedrag omgeving MOMO ASE Beïnvloed door ervaringskennis Oorzaak-gevolg Motorische Zelfconcept Sociale kennis vaardigheid cultuur Theoretisch concept risicocompetentie Persoonlijkheidsstructuur PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els Bertrands, Anja Vanderspikken juni 2013
Risicocompetentie= De competentie om de mogelijkheden van een riskante situatie te zien en -er grensverleggendaan deel te nemen, ze te laten transformerennaar een meer aanvaardbare situatie (met inbegrip van stopzetten van deelname) -of helemaal niet deel te nemen steunendo.b.v. een reële inschatting van eigen ervaringen en capaciteitenen een PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els reële risico-inschatting van de situatie
Risico hoort bij de natuurlijke spelontwikkeling van een kind De meeste kinderen zijn risicocompetent Hoog risicocomp ANGST ROEKELOOS PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els Bertrands, Anja Vanderspikken juni 2013 7
Risckimet rollende en rijdende voorwerpen: Even doen PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els Bertrands, Anja Vanderspikken juni 2013 8
Avontuurlijk spel = uitdagend spel waarbij een risico op fysieke verwonding mogelijk is (EB Sandseter) PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els Bertrands, Anja Vanderspikken juni 2013 9
Categorieën avontuurlijk spel (EB Sandseter) Grote hoogte: -klimmen - springen van stabiele of labiele oppervlakken - balanceren op hoge objecten - hangen/schommelen op grote hoogte PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els Bertrands, Anja Vanderspikken juni 2013
Categorieën avontuurlijk spel (EB Sandseter) Grote snelheid: Schommelen tegen hoge snelheid Glijden en sleeën tegen hoge snelheid Ongecontroleerd lopen, hoge snelheid Fietsen tegen hoge snelheid Schaatsen en skiën tegen hoge snelheid PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els Bertrands, Anja Vanderspikken juni 2013
Werktuigen en natuurelementen Gevaarlijke natuurelementen : Rotsen Diep water of ijswater (vijver) Vuur Werktuigen : Snij-tuigen (messen, bijlen, ) Wurg-tuigen (touwen) PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els Bertrands, Anja Vanderspikken juni 2013 12
Categorieën avontuurlijk spel (EB Sandseter) Stoeispel Worstelen Sabelen met stokken Gevecht spelen PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els Bertrands, Anja Vanderspikken juni 2013
Categorieën avontuurlijk spel (EB Sandseter) Verdwijnen, verloren lopen Alleen exploreren PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els Bertrands, Anja Vanderspikken juni 2013
Beleving van riskant gedrag (EB Sandseter) Riskant spel prettige emotiesopwinding Prettige nietprettige emoties Opwinding-angst Onprettige emoties -angst Meer plezier dan angst --------------------------Meer angst dan plezier Kinderen zijn op de activiteit Kinderen zijn op het doel georiënteerd georiënteerd OPDRIJVEN RISICO VERMINDEREN RISICO PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els Bertrands, Anja Vanderspikken juni 2013 15
Risico-competentieverhogen? Uitdagende situaties aanbieden Begeleiden PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els Bertrands, Anja Vanderspikken juni 2013 16
Ontwerpen van uitdagende situaties (Hellen Tovey) - Laat kinderen zelf betekenis geven - Losse elementen die toestaan om eigen speldecor op te bouwen - Materiaal met open einde PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els Bertrands, Anja Vanderspikken juni 2013 17
Kinderen kunnen hun eigen taak kiezen en deze nastreven Kinderen kunnen exploreren, experimenteren en problemen oplossen PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els Bertrands, Anja Vanderspikken juni 2013 18
Voorbeelden - Appeltjes plukken - Koeienvlaai - Ballonnenvangers - Parachute - Laat je bollen - Verstopspelen - Stoeispelen - Bouwspeelplaats - Fietsspeelplaats FICHES OP DE WEBSITE!!! PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els 19
Begeleiden 4 manieren om met risicogedrag om te gaan - Beperken van het risico - In het oog houden zonder in te grijpen - Afstand nemen en het laten gebeuren - Initiatief nemen, bijdragen in het risico Advies: laat risicovolle situaties toe in veilige omstandigheden!!! Niet pushen!!! 9 categorieën van risiconemend gedrag van een kind Risico vermijdend, risico verkennend, erg laag/geen risico, laag risico (+), laag risico (-), normaal risico (+), normaal risico (-), hoog risico (+), hoog risico (-) PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els Bertrands, Anja Vanderspikken juni 2013 20
Houding van volwassenen is belangrijk - Positieve houding t.a.v. risico - Nadenken over verschil in acceptatie bij jongens en meisjes - Taal leren om er over te praten - Aangeven dat kinderen zelf de veiligheid in de hand hebben - Specifieke vaardigheden aanleren - Positief verschillende oplossingen /innovatieve aanpak van situaties ondersteunen. - Soms een stevige NEE : grens en uitleg PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els Bertrands, Anja Vanderspikken juni 2013 21
Aansprakelijkheid van de begeleider? Leerkracht Aansprakelijk voor eigen fout objectief onrechtmatige daad van een leerling die onder zijn/haar toezicht stond Tenzij voldoende toezicht aangetoond Niet persoonlijk aansprakelijk voor toevallige gewone fout Slachtoffer kan bij fout van leerkracht wel de onderwijsinstelling aanspreken voor schadevergoeding PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els Bertrands, Anja Vanderspikken juni 2013 22
BASISBEGRIPPEN Buitencontractuele aansprakelijkheid Bewijslast van de benadeelde PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els 23
BASISBEGRIPPEN 1. Fout ONRECHTMATIGE DAAD Niet naleven wettelijk gebod of verbod Vb. overtreding van wegcode Niet naleven algemene zorgvuldigheidsregel Criterium goede huisvader Vooruitziend persoon Voorzichtig persoon In dezelfde omstandigheden geplaatst Vb. Juf Marijke gaat onhandig om met een pan vol hete soep in de nabijheid van haar leerlingen PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els 24
Aansprakelijkheid voor onrechtmatige daad van leerling In uitoefening van onderwijsactiviteit Leerling stond onder toezicht van leerkracht Leerling beging objectief onrechtmatige daad Schade van derde werd door onrechtmatige daad veroorzaakt Tegenbewijs is mogelijk + immuniteit van leerkracht Benadeelde kan onderwijsinstelling als aansteller aanspreken PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els 25
Tegenbewijs van voldoende toezicht is mogelijk Vb. gedrag van leerling was zo onvoorzienbaar dat leerkracht dit niet kon beletten Absoluut toezicht verwacht Beoordeling in alle redelijkheid en in functie van concrete omstandigheden: Leeftijd kinderen Grootte van groep Karakter van leerlingen PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els Bertrands, Anja Vanderspikken juni 2013 26
AANSPRAKELIJKHEID Vrijwilligers Vrijwilliger voor onderwijsinstelling Immuun voor gewone fout -> onderwijsinstelling is aansprakelijk als vrijwilligersorganisatie Persoonlijk aansprakelijk voor opzet, zware fout en gewoonlijk voorkomende lichte fout Vrijwilliger voor oudervereniging (feitelijke vereniging) Persoonlijk aansprakelijk PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els 27
WIE KAN AANSPRAKELIJK ZIJN BIJ EEN ONGEVAL OP SCHOOL? Onderwijsinstelling Vrijwilligers Leerkracht Leerling Ouders Andere personen PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els 28
Overzicht verzekering van de aansprakelijkheidsrisico s PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els 29
Overzicht verzekering van de aansprakelijkheidsrisico s PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els 30
Over het onderzoek: PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els Bertrands, Anja Vanderspikken juni 2013 31
Experimentele groep (intensief uitdagend aanbod) H.H.H 2 de kl.klas: juf Riet en juf Sarah 1 ste lj: meester Mark Controlegroep (geen intensief uitdagend aanbod) H.H.H 2 de kl.klas: juf Rozemie 1 ste lj: juf Mich + turnjuf: juf Sarah + juf Ilse Toetsdeelname: Toetsdeelname: -januari -juni -januari -juni PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els
JANUARI: Risico-perceptie-test 1: KUL Vragenlijsten aan ouders + lkr Criteriumsituatie 1: filmopnames RISCKI-aanbod op school (jan-mei)) JUNI: Risico-perceptie-test 2: KUL Vragenlijsten aan ouders + lkr Criteriumsituatie 2: filmopnames PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els
Verwerking: vragenlijsten ouders + lkrn: jan + mei Verwerking: resultaten: risico-perceptietest: KUL ScoringRISICOCOMPETENTIE: opgenomen criteriumsituaties triangulatie PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els
risicodetectietest Basisfoto wordt afgewisseld met Neutrale verandering basisfoto risicoverandering PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els Bertrands, Anja Vanderspikken juni 2013
LS en EB: CEGO Welbevinden Betrokkenheid Sociale competentie Zelfsturing Motoriek Risicocompetentie PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els
risicocompetentie Komt vrij vlot uit eigen initiatief tot actie in een nieuwe situatie: Wil de activiteit alleen doen, vraagt enkel hulp indien echt nodig Toont tekenen van afwisseling tussen spanning / concentratie versus ontlading (Vertoont emoties (plezier, ambivalent, onpleziering..) tijdens zijn spelervaringen (itt tot geen emoties) Vertoont opwindingsverhogende strategieën om de spelspanning te laten toenemen. PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els
risicocompetentie: vervolg Vertoont opwindingsverlagende strategieën wanneer het risico te groot wordt of gevaar dreigt. Ziet gevaar (van zichzelf of van anderen) en past gedrag aan Streeft naar een juist en veilig gebruik van materialen Praat over het spel waarbij het gesprek gericht is op het zoeken van uitdaging/ het nemen van risico. PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els
RC ver onderhet gemiddelde niveau van leeftijdsgenoten RC ver bovenhet gemiddelde niveau van leeftijdsgenoten Zwak vermijdend gedrag Zwak ongecontroleerd gedrag PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els - Meteen zin om deel te nemen - Zoekt op verschillende manieren uitdaging - Verlegt zijn grenzen en praat erover - Opwindingsverhogende strategieën - Past gedrag aan bij gevaar voor zichzelf en voor anderen - Geeft niet op, maar blijft proberen - Wil zoveel mogelijk zonder hulp - Verschillende emoties: spanning - ontlading
RC ver onder het gemiddelde niveau: Zwak vermijdend: -Geen initiatief in nieuwe spelsituatie -Afwachtend en vermijdend -Toont weinig creativiteit -Zoekt of vraag zeer snel ondersteuning -Geeft snel op -Toont weinig spelplezier PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els
RC ver onder het gemiddelde niveau Zwak ongecontroleerd: -Stapt impulsief in de spelsituatie -Hanteert materialen op foute manier -Brengt anderen in gevaar -Overschat zichzelf -Geregeld kleine ongevallen -Extreme emoties van spanning of ontlading of juist geen PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els
PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els
PP Leene Leyssen, Lieve Smets, Els