JAARVERSLAG. Koninklijke Vereniging van Nederlandse Papier- en kartonfabrieken CARRIÈRE- MAKERS

JAARVERSLAG Koninklijke Vereniging van Nederlandse Papier- en kartonfabrieken CARRIÈRE- MAKERS

BEKIJK DE FOTO S VAN DE WEEK VAN HET PAPIER 2016! WWW.WEEKVANPAPIER.NL In juni 2015 openden elf papier- en kartonbedrijven hun deuren en boden bezoekers - studenten, omwonenden, familieleden van medewerkers - een kijkje in de wereld van het papier maken. Innovatie, verduurzaming en samenwerking zijn het visitekaartje van onze sector. Dat doen we in de strategische innovatieagenda (CSF), waarin icoonteams bestaande uit medewerkers van papier- en kartonbedrijven de weg vrijmaken voor implementatie van innovaties. Of dat nou op het gebied is van alternatieve grondstoffen, duurzame energievoorziening of nieuwe toepassingen, we werken er gezamenlijk aan. We waren als sector vertegenwoordigd op de biobased netwerkbijeenkomst in Dordrecht op 3 december om te laten zien waartoe papier en karton in staat zijn en gaan het gesprek aan met FrieslandCampina en Alliander om te praten over verduurzaming van de energiehuishouding. Op het vlak van veiligheid zijn we gezamenlijk tot grootse dingen in staat. Eind 2015 verscheen het boekje dat de vijfde verjaardag van safety checks van extra glans voorzag. Samen met Kartoflex en Vereniging Golfkarton zetten we ons in het Verbond Papier & Karton dag in dag uit in voor een veilige werkomgeving in onze bedrijven. Met resultaat: de afgelopen jaren daalde het aantal ongevallen sterk. Zowel de FNV als Inspectie SZW sprak haar bewondering uit over onze aanpak. Samenwerking loont ook hier! Ook de samenwerkingsovereenkomst met RVO.nl leidt tot fraaie resultaten. Op initiatief van de VNP werkten we samen met Thuiswinkel.org aan een handleiding duurzaam verpakken, vol tips en best practices. Daarmee helpen we de gehele e-commercesector milieubewuster te werken. Bladerend door dit jaarverslag beleeft u ten slotte het laatste gebied dat ik in het kader van onze gezamenlijke initiatieven wil benoemen: arbeidsmarktcommunicatie. Onze sector barst van de talentvolle jongeren die zich met hart en ziel inzetten. In dit jaarverslag krijgen zij een gezicht, vertellen ze waarom niets leuker is dan werken in onze bedrijven. Deze verhalen verschijnen eveneens in een separaat boekje dat wordt uitgereikt aan studenten, stagiairs en nieuwe medewerkers. Gezamenlijk zijn zij onze beste ambassadeurs, geven zij de toekomst van onze sector kleur. Gerrit Jan Koopman Directeur Koninklijke VNP SAMENWERKEN GEEFT VLEUGELS 2 VNP2015 VNP2015 3

PAPIER VAPA: SAMEN OP ZOEK NAAR MEDEWERKERS VAN DE TOEKOMST 8 26 34 KARTONNEN FESTIVALTENT VEROVERT DE WERELD! ZIJ GAVEN HUN CARRIÈRE EEN KICKSTART BIJ KCPK! 16 PORTRETTEN VAN TALENTVOLLE JONGEREN MIJN WERK MAG SOMS BEST EEN BEETJE SAAIER 6 ELEKTROTECHNIEK MET EEN SAUSJE CHEMIE 10 ALLE DEUREN GAAN OPEN 11 PARADIJS VOOR TECHNEUTEN 13 IK LIG HET LIEFST MET M N BENEN OP TAFEL 14 NIET LULLEN MAAR POETSEN 20 IK DRAAG BIJ AAN EEN BETERE WERELD 25 IK BRENG MIJN ENTHOUSIASME GRAAG OVER 28 GEEN PLAATS VOOR EINZELGÄNGERS 29 CONTACTEN OVER DE HELE WERELD 33 PAPIER MAKEN IS EEN TEAMSPORT 36 KAMERAADSCHAP EN VOOR ELKAAR DOOR HET VUUR 37 MEER REGELINGEN DAN EEN VLIEGTUIG 42 EEN WALHALLA VOOR OPERATORS 43 IK VERWONDERDE ME OVER DE IMMENSE MACHINES 47 WIL EN AMBITIE NET ZO BELANGRIJK ALS OPLEIDING 50 VNP LEDENOVERZICHT DE LEUKSTE PLEKKEN OM TE WERKEN! 38 Verder in deze uitgave: 7 12 16 21 22 30 44 48 ONTWIKKELEN, DOORGROEIEN, CARRIÈRE MAKEN! Henk van Houtum VNP NIEUWS 2015/2016 CSF Icoonteams timmeren aan de weg LIKE, VOLG EN DEEL Papierenkarton.nl BELEID EN LOBBY Lobbyoverzicht in vogelvlucht ARBO - VEILIG WERKEN Safety checks helpen bij afname aantal ongevallen DE SECTOR IN CIJFERS NEEM CONTACT OP MET... VNP2015 5

PAPIER Jelte Jongsma, 30 jaar Huhtamaki Manager engineering HTS Werktuigbouwkunde & Operations and Supply Chains, Rijksuniversiteit Groningen Je bent jong & je wilt wat, oriënteert je op de toekomst, kijkt om je heen en voordat je het weet werk je bij een bedrijf dat jaarlijks miljoenen eierdozen produceert. Zo laat zich de start van de loopbaan van Jelte Jongsma het best omschrijven. Mijn wens was te werken bij een onderneming die 24 uur per dag, 7 dagen per week produceert. Dat kan bij Huhtamaki. Mijn doel: zorgen MIJN WERK MAG SOMS BEST EEN BEETJE voor een productieproces dat wordt geschreven met hoofdletters B en S: betrouwbaar en stabiel. Voordat ik hier aan de slag ging, wist ik niet meer dan dat dit bedrijf eierdoosjes maakt. Dat in Nederland bijna twintig bedrijven papier en karton in alle soorten en maten produceren, werd me pas later duidelijk. Binnen deze sector is Huhtamaki één van meest vooruitstrevende ondernemingen op het gebied van grondstofontwikkelingen. In de toekomst is onze graseierdoos niet meer weg te denken uit de supermarkt. Veel mensen in deze regio weten daarvan en zijn er trots op. We behoren tot de koplopers van innovatieve bedrijven in Noord-Nederland. Een HTS-student wordt breed opgeleid. Je krijgt van alles wat mee, zonder dat het heel specifiek wordt. Hier hield ik me opeens met pompen bezig. Dat was in mijn studie weleens voorbijgekomen, maar vrij beperkt. In de praktijk kost het je een paar maanden om dat onder de knie te krijgen. In deze sector komt elk aspect van techniek voorbij. SAAIER Mijn job voldoet aan m n verwachtingen. Ik werk in een innovatieve omgeving waarin in een continue, hightech flow talloze verschillende producten worden gemaakt. Daarbij is stabiliteit het toverwoord. Een productieproces moet voorspelbaar zijn. Dat is een voorwaarde om geld te verdienen. De grilligheid van oud papier of gras maakt dat soms een uitdaging. Niet één dag is hetzelfde. Wat dat betreft mag het soms best een beetje saaier, haha. Mijn tip aan jongeren die zich oriënteren op hun toekomst? Is techniek je passie, kom dan eens kijken in een papier- of kartonbedrijf. Elk facet van wat je leert tijdens je opleiding, zie je hier in de praktijk. Ik ken geen enthousiastere mensen dan de mannen en vrouwen, jongens en meiden die zich dag in dag uit in onze bedrijven in het zweet werken. In een hightech omgeving maken zij op duurzame wijze een grote variëteit aan producten die iedereen elke dag gebruikt. De verhalen in dit jaarverslag illustreren dat. Allemaal jonge honden die tot een paar jaar geleden nauwelijks wisten dat in ons land op grote schaal papier en karton wordt gemaakt. En nu? Nu willen ze niets anders dan zich ontwikkelen, doorgroeien, carrière maken! We zijn nog steeds een vrij onbekende sector voor studenten, onze collega s van de toekomst. De komende jaren gaan veel collega s met pensioen en om ervoor te zorgen dat zij adequaat worden opgevolgd, moeten we nu ons gezicht laten zien in het middelbaar- & hoger beroepsonderwijs en op universiteiten. Laten we dat samen doen. Na de zomer starten VAPA en VNP samen met u een traject waarin we een gastles ontwikkelen voor (v)mbo-studenten. We laten hun beleven hoe boeiend het vak van operator in de papier- en kartonwereld is. Dat doen we met een mix van inhoud en fun, aansluitend op de belevingswereld van jongeren. En wat het mooie is: onze eigen medewerkers verzorgen die les. Zij zijn immers onze beste ambassadeurs! Ieder bedrijf meldt een enthousiaste jonge medewerker aan voor een workshop waarin didactische vaardigheden en de inhoud van de les worden onderwezen. Vervolgens is hij of zij in staat zelf de gastles te geven. Zo ervaren straks nog veel meer jongeren wat werken in onze sector te bieden heeft. Daarnaast een oproep aan u: zoek actief contact met onderwijsinstellingen in de omgeving, nodig klassen uit een kijkje te nemen in de fabriek. Het kost enige voorbereiding, maar die betaalt zich dubbel en dwars terug. In Gelderland bewijst de Human Capital Agenda dat scholen enthousiast zijn over samenwerking met ons. Vele talenten vonden het afgelopen jaar de weg naar onze sector. Ook dit jaarverslag bewijst: wie eenmaal besmet is met het papier- en kartonvirus, raakt dat niet meer kwijt! Henk van Houtum Voorzitter Koninklijke VNP ONTWIKKELEN, DOORGROEIEN, CARRIÈRE MAKEN! 6 VNP2015 VNP2015 7

OP ZOEK NAAR MEDEWERKERS VAN DE TOEKOMST OP ZOEK NAAR MEDEWERKERS VAN DE TOEKOMST VAPA EN BEDRIJVEN SAMEN OP ZOEK NAAR MEDEWERKERS VAN DE TOEKOMST Het onderwijsveld verandert, jong technisch personeel is schaars en onze medewerkers zijn enthousiast over hun werk. Jan Pille (directeur VAPA) legt uit waarom VAPA nieuwe stijl de schakel is die deze factoren verbindt. Nieuwe, goed opgeleide technici zijn essentieel voor de toekomst van onze sector! Jan, geef eens in drie zinnen aan waar VAPA nieuwe stijl voor staat? Mag t ook in drie disciplines? Dan zeg ik volledig vraaggerichte dienstverlening, beroepsgericht certificeren en diplomeren én HR-partnership. Leg eens uit. VAPA werkt inmiddels volledig vraaggericht en reageert flexibel op vragen vanuit de sector. Dat heeft onder meer geleid tot een revival van de PST-opleiding (Papermaking, Science & Technology/hbo) en de oprichting van De Papierschool. Naast branche- en beroepsgericht certificeren, diplomeren we inmiddels ook officieel op de niveaus mbo-3 en -4. Daarnaast ontwikkelen we ons inmiddels steeds meer van een HR-instrument (opleiden en trainen) tot een HR-partner die meedenkt en meewerkt aan strategische ontwikkeling van medewerkers. Er verandert met ingang van het nieuwe studiejaar het nodige in de inrichting van het mbo-onderwijs. Welke consequenties heeft dat voor papier- en kartonbedrijven? Simpel gezegd komt de belangrijkste verandering erop neer dat leerlingen van het roc binnen bijvoorbeeld een algemene opleiding procestechniek de kans krijgen zich via keuzepakketten te oriënteren op specifieke sectoren. Zij krijgen ook de mogelijkheid kennis te maken met de papier- en kartonsector, mits wij er samen voor zorgen dat die keuzemogelijkheid inhoudelijk wordt ingevuld. Op dit moment is VAPA in nauw overleg met roc s om te bekijken hoe de sector deze ruimte optimaal kan benutten. Dat dit perspectief biedt voor onze sector mag duidelijk zijn. We krijgen de mogelijkheid jonge studenten in een vroeg stadium bekend te maken met onze sector en ze niet kwijt te raken aan andere technische sectoren. Gelet op het overheidsbeleid dat beoogt een verband te leggen tussen regionale arbeidsmarkten en het bijbehorende opleidingsaanbod, ligt het voor de hand dat dit met name in de provincies waar zich papier- en kartonbedrijven bevinden een rol gaat spelen. Dat VAPA de belangrijkste leverancier is van de inhoud van deze keuzepakketten spreekt voor zich. Medewerkers van papier- en kartonbedrijven zijn enthousiast over hun baan en de sector, zo blijkt onder andere uit de verhalen in dit jaarverslag. Tegelijkertijd weten weinig jongeren en studenten van ons bestaan. Hoe veranderen we dat? Daar zijn we inmiddels op verschillende manieren mee bezig! Denk onder meer aan de activiteiten van VNP en VAPA binnen de CSF. Daarnaast startten we twee jaar geleden met de Gelderse bedrijven en de provincie een project om het imago van onze sector te verbeteren. Of beter gezegd: om een imago te creëren, want we moesten constateren dat er nauwelijks sprake van een imago was. Wat er dan wel was? Onwetendheid, onzichtbaarheid! Eén van de speerpunten was het scheppen van bekendheid van onze sector binnen roc s en hogescholen. Concreet heeft dat geleid tot een groot aantal stagiairs en de opbouw van een duurzame relatie met onderwijsinstellingen. Daarnaast ligt inmiddels bij decanen en studiecoördinatoren het boek Het best bewaarde geheim, gemaakt door hbo-studenten van de Hogeschool Arnhem-Nijmegen. We vroegen hen onderzoek te doen onder roc-studenten naar hun bekendheid met onze sector en wat zij verwachten van een toekomstige baan. Bovendien zijn we als sector inmiddels breed aanwezig op techniekdagen, waar duizenden jongeren op speelse wijze kennismaken met de mogelijkheden en producten van onze sector. DE PROVINCIE GELDERLAND BESCHOUWT DE HUMAN CAPITAL AGENDA ALS EEN BEST PRACTICE De afgelopen twee jaar werd door VAPA en de Gelderse bedrijven gewerkt aan de regionale Human Capital Agenda. Ben je verrast door het succes hiervan? Wanneer je acht bedrijven bij elkaar zet die ontdekken dat ze ieder voor zich op HR-onderdelen het wiel aan het uitvinden zijn, dan is constructieve samenwerking zo geboren. Ik ben niet echt verrast, maar wel blij dat het zo gelopen is. Daarnaast geldt vanzelfsprekend de wet van de grote getallen : met elkaar lossen we problemen eenvoudiger op en zijn we een uiterst interessante partner voor de buitenwereld. Eén en ander is versterkt door het praktische en pragmatische karakter van het project: we zijn gewoon begonnen en hebben weinig tijd verspild aan discussie over uitgangspunten en beleidsvisie; nut en toepassing stonden voorop. Heldere uitgangspunten en intensieve samenwerking binnen de zes deelprojecten hebben geleid tot het succes van het project. Naast activiteiten op het gebied van stages en imago, is onder meer een nulmeting ontwikkeld voor nieuwkomers en is een samenwerkingsovereenkomst met ISPT (Institute for Sustainable Process Technology) tot stand gekomen om high potentials te interesseren voor onze sector. De provincie Gelderland beschouwt dit project inmiddels als een best practice. Het zou mooi zijn als de rest van de sector ook van soortgelijke projecten zou kunnen profiteren. Op het moment zijn we druk bezig met een vervolgproject, dat naar alle waarschijnlijkheid in september van start gaat. Gelet op de toenemende krapte op de arbeidsmarkt willen we in dit project nadrukkelijker werken aan oplossingen voor knelpunten in de aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt. Dat betekent werk aan de winkel! Zowel voor dit nieuwe project als voor VAPA in het algemeen betekent dit vooral dat we, samen met onze bedrijven, gaan werken aan het opheffen van huidige en toekomstige discrepanties en mismatches op de onderwijs- en arbeidsmarkt. Naast vergrijzing en ontgroening, moet je hierbij onder meer denken aan de kloof tussen het huidig en gewenst opleidingsniveau van onze medewerkers; multidisciplinariteit, automatisering en nieuwe technieken vragen nogal wat van onze mensen. En denk ook aan de vijver met technici waaruit onze en andere sectoren vissen in de zoektocht naar nieuwe medewerkers: die raakt steeds leger. Het zoeken naar en organiseren van alternatieve wervingskanalen wordt steeds urgenter. Nieuwe, goed opgeleide technici zijn essentieel voor de toekomst van onze sector! Sommige bedrijven laten nu al weten dat we, wanneer we als sector deze vakkrachten niet weten te werven, moeten vrezen dat in de nabije toekomst sluiting dreigt. VAPA zorgt er samen met de bedrijven voor dat deze technici onze sector in de toekomst weten te vinden. WE KRIJGEN DE MOGELIJKHEID JONGE STUDENTEN IN EEN VROEG STADIUM BEKEND TE MAKEN MET ONZE SECTOR 8 VNP2015 VNP2015 9

PAPIER ELEKTROTECHNIEK MET EEN SAUSJE CHEMIE PAPIER Tjeerd Bouwman, 28 jaar DS Smith Paper De Hoop Trainee electro HLO Analytische chemie & HAN Elektrotechniek Het verhaal van Tjeerd is er één dat veel jongeren herkennen. Je studeert, hebt een toekomstbeeld en uiteindelijk loopt het allemaal net even anders dan je voor ogen had. Tjeerd: ik studeerde analytische chemie, maar een baan vinden bleek een challenge. Ik zette mijn opties op een rij en belandde bij de Hogeschool Arnhem-Nijmegen, die een opleiding elektrotechniek aanbiedt. Dat leek me een prima uitbreiding van mijn cv. Van het een kwam het ander en ik ging de uitdaging aan. Op zoek naar een stagebedrijf kwam ik op een meet-and-match een vertegenwoordiger van de papier- en kartonsector tegen. We hadden een leuk gesprek en hij vertelde over de veelheid aan chemische processen in de wereld van papier en karton. Dit was mijn kans! Ik schreef een brief, DS Smith Paper De Hoop werd als eerste concreet en voordat ik het wist was het geregeld. Wat een enorme walsen, gasturbines en generatoren, wat een overweldigende machines! Tijdens de rondleiding door de fabriek kwam ik ogen en oren tekort. Je stapt een wereld binnen die je niet kent en die je meteen bij de strot grijpt. De verscheidenheid aan vakgebieden is groot. Dat maakt het voor iedereen ongeacht achtergrond een interessante sector. Het mooiste moment in mijn werk? Het punt waarop ik me realiseerde dat ik in deze sector uit de voeten kan met mijn chemische achtergrond. Ik studeer dan wel elektrotechniek, maar het zou toch zonde zijn als ik helemaal niets met chemie zou kunnen. Gelukkig is er veel mogelijk. Mijn opleiding is een werk-leertraject. Opdrachten vanuit mijn studie voer ik op het bedrijf uit. Een aantal dagen per week ben ik aan het werk, een ander deel zit ik in de collegebanken. Die afwisseling bevalt uitstekend. Toch is het flink aanpoten; het is beslist geen luizenbaan. Alle deuren staan hier open, de sfeer is uitstekend, de begeleiding goed, collega s maken tijd voor me: dit is een laagdrempelig bedrijf waar het fijn werken is. Als je laat zien dat je wilt, dat je gemotiveerd bent, dan kan hier vrijwel alles. ALLE DEUREN GAAN OPEN Wat mij het meest opvalt, is de passie en trots van mijn collega s. Ze hebben hart voor het bedrijf en gaan voor elkaar door het vuur. Velen hebben een lange, gezamenlijke geschiedenis. Dat zorgt ervoor dat de onderlinge band sterk is. Ik was in het verleden al eerder betrokken bij Meerssen Papier, dus ik kende het bedrijf toen ik besloot te solliciteren. Tijdens een rondleiding gingen mijn ogen pas goed open: een groot aantal machines, veel processen en een verscheidenheid aan producten. Dat sprak me aan. Toen ik kort daarop een artikel las over het nieuwe Meerssen Papier kon ik me daar goed mee identificeren. Bij een groot bedrijf ben je een nummer en hou je je met een klein stukje van het proces bezig. Hier gebeurt het tegenovergestelde: alle deuren gaan open. Ik houd me bezig met de optimalisatie van het productieproces. Ik onderzoek bijvoorbeeld of het aantrekkelijk is een systeem te implementeren waarbij we orders een bepaalde tijd opsparen, zodat we die op volgorde van kleur kunnen produceren, zonder dat een klant lang(er) hoeft te wachten. Zo n systeem betekent namelijk minder kosten en betere kwaliteit van het papier. Ik laat daar parameters en formules op los. Over dit onderwerp is weinig literatuur beschikbaar, dus ik ben voor een groot deel aangewezen op mijn eigen kennis en inzichten. Redelijk wat vakken van mijn opleiding sluiten aan op de situatie bij Meerssen Papier. Toch werkt wat in studieboeken wordt beschreven in de praktijk net een tikkeltje anders. Daarom pleit ik ervoor meer samenwerking tussen opleidingen Ik raad iedere student aan in de papier- en kartonwereld aan de slag te gaan. Je krijgt volop ruimte en mogelijkheden om hetgeen je tijdens je studie leerde in de praktijk te brengen. Alles kan en mag. Denis Vaessen, 25 jaar Meerssen Papier Stagiair optimalisatie (planning) productieproces Technische bedrijfskunde en bedrijfsleven te organiseren. Bedrijven die studenten uitnodigen voor een case study of onderwijsinstellingen die leerlingen een excursie naar een bedrijf aanbieden. Dat zouden heel veel studenten tof vinden. Deze stage bevalt me uitstekend. Mijn opdracht gaat het hele bedrijf aan en niet, zoals bij veel collega-studenten, slechts een beperkt onderdeel. Ik werk aan het beter en efficiënter maken van zaken. Daarbij is er vanuit het management draagvlak voor wat ik doe. Zij staat open voor mijn overwegingen en argumenten. Ik ben volwaardig onderdeel van het team. 10 VNP2015 VNP2015 11

VNPNIEUWS 2015/2016 VNP NIEUWS PARADIJS VOOR TECHNEUTEN Laurens Bulten, 24 jaar Parenco Assistent-technicus Deeltijd Elektrotechniek PAPIER PAPIEREN WATERRESERVOIR WINT INNOVATIEWEDSTRIJD Een prachtige innovatie van papier: de Cocoon van The Land Life Company (uit Nederland) heeft de Sustainability Innovation Competition van de Nationale Postcodeloterij gewonnen. de Cocoon bestaat uit een waterreservoir van papier dat zaden van bomen of planten tijdens de eerste fase van hun leven beschermt tegen uitdroging. Daarmee is de Cocoon een belangrijk hulpmiddel in de strijd tegen klimaatverandering. Wanneer het reservoir leeg is, wordt het door de natuur volledig afgebroken. CROWN VAN GELDER WINT ARBO-BOKAAL! Tijdens de algemene ledenvergadering van de VNP werd traditiegetrouw de Arbo-bokaal uitgereikt. Crown Van Gelder legde beslag op de eerste plaats, voor Huhtamaki en Van Houtum. De Arbo-bokaal wordt jaarlijks uitgereikt aan de papier- of kartonproducent die de beste prestaties behaalt op het gebied van arbo, ziekteverzuim en veilig werken. SAPPI GROEIT MET ATELIER IN VERPAKKINGEN Sappi Maastricht lanceerde vorig jaar haar nieuwe vouwdozenkartonkwaliteit Atelier. Met haar ambitie om te groeien met specialiteiten wil Sappi de structurele daling van de markt van grafisch papier opvangen. Atelier wordt gepositioneerd onder het sulfaatkarton van de Sappi Algro Design familie die tien jaar geleden werd gelanceerd. De introductie is onderdeel van Sappi s groeistrategie in de verpakkingssector. OPEN DAGEN COLDENHOVE & DS SMITH FEESTELIJK EINDE WEEK VAN HET PAPIER Honderden mensen bezochten de open dagen van DS Smith Paper De Hoop en Coldenhove Papier in Eerbeek. Onder een stralend blauwe lucht maakten zij kennis met de wereld van papier en karton. Een toer door de fabriek van oud papier en pulper tot machine en magazijn boeide de bezoekers van begin tot eind. In hun gele hesjes vergaapten zij zich aan alles wat komt kijken bij de productie van papier en karton. Ook voor kinderen was er van alles te doen: van demonstraties van de brandweer en springkussens tot zelf papier maken. POLITICI MAKEN KENNIS MET SECTOR Onze sector is in trek bij politici en hoge ambtenaren. Het afgelopen jaar ontvingen we onder andere Maarten Camps (secretaris-generaal ministerie van Economische Zaken), Sharon Gesthuizen (Tweede Kamerlid SP) en Stientje van Veldhoven (Tweede Kamerlid D66). We spraken met hen over de circulaire economie, onze biobased ambities, innovaties, werkgelegenheid en de concurrentiepositie van de Nederlandse industrie. Maarten Camps stak in zijn toespraak tijdens Springtij 2015 de loftrompet over de sector. Hij vertelde onder de indruk te zijn van onze verduurzamingsprestaties, de circulariteit, energiebesparingen en innovaties. Een prachtig compliment voor onze bedrijven! SOLIDUS SOLUTIONS PRODUCEERT MASSIEFKARTON UIT TOMATENPLANTEN Sinds kort verrijkt Solidus Solutions massiefkarton met vezels uit de tomatenplant. Naast oudpapier zoekt het bedrijf continu naar nieuwe grondstoffen: de tomatenplant is er daar één van. Het is nu mogelijk om deze planten om te zetten in een waardevolle grondstof die in combinatie met oudpapiervezels tot massiefkarton wordt verwerkt. Solidus Solutions kreeg er met dit proces een waardevolle grondstof bij, die ook nog eens fors bijdraagt aan de circulaire economie. De hoeveelheid techniek en besturing in deze wereld verbaast me. Ik hou me bezig met gelijkstroommotoren, veldstroomregelaars, schakelen van hoogspanning, frequentieregelaars: alles komt voorbij. De grote mate van vrijheid helpt me. Ik loop veel mee met collega s en kijk bij hen in de keuken. Ik ben medewerker, maar ben hier vooral om veel te leren. De bereidheid collega s te helpen kenmerkt deze sector. Iedereen wil er samen iets moois van maken. Als ik iets niet snap, is er altijd iemand die me wil assisteren. Kennis delen is hier gemeengoed. Het enige wat daarvoor nodig is, is een open houding. Durf te vragen! De mooie kanten van mijn werk? Technisch opgeleide mensen halen hun hart op in deze sector. Voor hen is dit het paradijs. Daarnaast: je krijgt de ruimte om initiatief te nemen, dingen zelf uit te zoeken. Bij andere werkgevers lig je soms aan de ketting. Het tegendeel geldt hier. De hogeschool heeft me flink geholpen bij het vinden van een werkgever. Ik wilde iets doen in de elektrotechnische hoek en op school werd gezegd: ga eens praten met Parenco. Er was een klik en na een paar gesprekken was de kogel door de kerk. Ik moet toegeven: toen ik hier voor het eerst kwam, dacht ik in een stoffige omgeving terecht te komen. Dat beeld klopt voor geen meter. De enorme machines zijn al indrukwekkend, maar achter de schermen wordt het pas echt imposant. Ik nodig iedereen uit: kom eens kijken en verwonder je! Hoe groter en grover, hoe mooier ik het vind. Vergis je niet, dit is een gigantisch industrieel bedrijf. Zware walsen, aangedreven door enorme motoren, dat is even wat anders dan de waterpomp thuis. 12 VNP2015 VNP2015 13

PAPIER VNPNIEUWS 2015/2016 VNP NIEUWS IK LIG HET LIEFST MET M N BENEN OP TAFEL Weet je waarnaar ik nieuwsgierig was? Wat er voor nodig is om de folders en kranten die thuis door de brievenbus vallen te recyclen en er wc-papier van te maken. Inmiddels weet ik dat dit een bijzonder proces is: het plastic eraf, de nietjes eruit, reinigen, inkt verwijderen. Uiteindelijk houd je alleen vezels over. Ik ben niet alleen operator, ook begeleid ik nieuwe medewerkers of collega s die intern van baan switchen. Zij vinden het prettig om iemand te hebben waarop ze in die eerste periode kunnen terugvallen. Ze staan er niet alleen voor. Bovendien: ik heb zelf ervaren hoe belangrijk het is in de beginfase goed opgevangen en begeleid te worden. Dat gun ik anderen ook. De eerste week staat in het teken van kennismaken met je ploeg, met teamleiders, met de technische dienst, met operators. Je kijkt in de keuken en raakt een klein beetje vertrouwd met werken bij dit bedrijf. Het eerste half jaar word De vrijheid en afwisseling zijn de mooiste aspecten van mijn job. Ik zit niet achter een pc of in een kantoor, maar ben in de weer. Meestal loopt alles volgens planning, maar je weet nooit wat er gebeurt of wat je tegenkomt. Anticiperen is key: zien aankomen dat iets niets goed loopt en een verstoring voorkomen. Als operator lig je het liefst met beide benen op tafel. Dat betekent dat alles op rolletjes loopt. je intensief opgeleid buiten de ploeg, zodat je daarna zelfstandig kunt functioneren. Je draait volledig mee, maar bent als het ware extra. Je zult merken dat je vrij snel operatorwerkzaamheden kunt uitvoeren, maar er is altijd iemand die meekijkt. Van Houtum start dit jaar met de inzet van ingezamelde drankenkartons. Ik begeleid de stofvoorbereiding van deze nieuwe lijn: de omnipulper. Zoals jij je pak yoghurt weggooit, zo krijgen wij het binnen. De vezels halen we eruit en daar maken we sanitair papier van. Mooi en eervol dat ik daarbij betrokken ben. Ralph Lamerigts, 40 jaar Van Houtum Operator stofvoorbereiding & mentor VAPRO-A & VAPA Papieropleiding VIJF JAAR SAFETY CHECKS: FLINKE REDUCTIE ONGEVALLEN Sinds de introductie van safety checks daalde het aantal ongevallen spectaculair. Veilig werken staat meer dan ooit bovenaan onze gezamenlijke agenda. Om 5 jaar safety checks niet onopgemerkt voorbij te laten gaan, verscheen dit najaar een kleurrijk boek waarin het succes van ons arbo-programma tot leven komt. Het eerste exemplaar werd overhandigd aan Ton Heerts (voorzitter FNV) en Marga Zuurbier (directeur arbeidsomstandigheden Inspectie SZW). Laatstgenoemde complimenteerde de sector: de collectieve aanpak van de papier- en kartonbranche bewijst zich dag in, dag uit en wordt hopelijk nog lang voortgezet. MILJOENENINVESTERING PARENCO Parenco investeert samen met eigenaar H2 Equity Partners honderd miljoen euro in de ombouw van haar papiermachine 2. Die werd in 2009 stilgelegd vanwege de afnemende vraag naar krantenpapier. Na de ombouw produceert PM2 385.000 ton verpakkingspapier, bedoeld voor de productie van golfkarton. Met deze investering creëert Parenco zestig banen. In augustus rolt het eerste papier van de PM2 en vindt zijn weg naar kartonfabrikanten in Europa. VALORISE: PAPIER MET VEZELS UIT NEDERLANDSE KASSEN Na twee jaar ontwikkeling lanceerde Schut Papier onlangs Valorise: papier uit vezels van tomatenplanten. Het is het resultaat van samenwerking met telers, kenniscentra en universiteiten bij de circulaire verwaarding van vezels uit agrarische reststromen, zoals van tomaten- en paprikaplanten. De verwerking van deze vezels en de unieke receptuur van Schut Papier leiden tot een bijzonder aansprekend papier met hoge tactiele en visuele waarde. MERCI MARCO MENSINK Per 15 maart jongstleden is Marco Mensink niet langer directeur-generaal van CEPI. Hij treedt in dienst van Cefic de belangenvereniging van de chemische industrie. Marco kende een lange loopbaan in de papier- en kartonsector. Hij begon zijn carrière bij de VNP in 2000, waarna hij in 2006 overstapte naar Brussel. Sinds medio 2014 was hij directeur van CEPI. Wij wensen Marco veel succes bij deze nieuwe uitdaging en hopen dat de samenwerking tussen de papier- & kartonsector en de chemie op het vlak van de biobased economie verder wordt versterkt. NEDERLANDSE E-COMMERCE VERDUURZAAMT VERPAKKINGEN Binnen de e-commercebranche is veel ruimte om innovatiever en duurzamer om te gaan met verpakkingen. In het kader van de samenwerkingsovereenkomst energie besparen tussen RVO.nl en de VNP is met Thuiswinkel.org een interactieve handleiding opgesteld die webwinkels handvatten geeft om in te spelen op ontwikkelingen met betrekking tot duurzaam verpakken. In de samenwerkingsovereenkomst tussen RVO.nl en de VNP worden naast de samenwerking met Thuiswinkel.org meerdere ketenprojecten met partners buiten de papier- en kartonsector uitgevoerd. Voorbeelden zijn een samenwerking met de ANWB ten behoeve van de verduurzaming van zijn papieren uitgaven en Duurzaam Tijdschrift. Het actuele nieuws uit de sector vindt u op www.vnp.nl 14 VNP2015 VNP2015 15

ICOONTEAMS TIMMEREN AAN DE WEG ICOONTEAMS TIMMEREN AAN DE WEG ICOONTEAMS TIMMEREN AAN DE WEG GROND- STOFFEN VAN DE TOEKOMST In Creating Sustainable Fibre Solutions (CSF) de innovatieagenda van de sector werken we gezamenlijk aan de implementatie van innovaties en nieuwe concepten. Drie icoontrajecten vormen het hart van de agenda en zorgen ervoor dat we ons profileren als een hightech, duurzame en overal zichtbare sector. De icoontrajecten leveren een grote bijdrage aan de sectorambities en zorgen voor een meetbaar duurzaam en economisch resultaat voor Nederlandse papier- en kartonbedrijven. Medewerkers van papier- en kartonbedrijven vormen het hart van de icoontrajecten. Op de komende pagina s een overzicht van wat het afgelopen jaar op grondstoffenen energiegebied werd bereikt. Met onze ambitie 100 procent sluiten van de biobased productenkringloop onder de arm enthousiasmeren we veel mensen mee te doen met alternatieve vezels in papier en karton. We kennen allemaal de voorbeelden van tomatenstengels, gras en miscanthus, maar er is veel meer mogelijk. Dat vertellen we in een speciaal daarvoor ingericht gedeelte van de website van de VNP, waar een enorme hoeveelheid informatie beschikbaar is. Die helpt geïnteresseerden eenvoudig de juiste partners te vinden en nieuwe grondstofinitiatieven sneller tot een succes te maken. Denk aan veelgestelde vragen, succesvolle voorbeelden, regelgeving & vergunningen en duurzaamheid. Neem er eens een kijkje! Door middel van een gezamenlijke mailgroep onder alle VNP-bedrijven reageren we snel op nieuw aanbod van grondstoffen en op concrete vragen uit de markt voor producten met lokale vezels. Om zo veel mogelijk mensen ons verhaal te vertellen zijn we aanwezig op belangrijke events en reiken we relevante stakeholders de hand. Landelijke bijeenkomst biobased economie Op drie december presenteerde onze sector zich op een evenement dat volledig in het teken stond van de circulaire economie. In Dordrecht vond een landelijke bijeenkomst over de biobased economie plaats, waarbij iedere sector die verduurzaming een klein beetje serieus neemt, vertegenwoordigd was. Tijdens korte pitches ervoeren bezoekers dat de papier- en kartonsector duurzaamheid en circulariteit ademt. Onder andere Solidus Solutions presenteerde haar tomatendoos en Jeroen Alkemade en René Kort vertegenwoordigden de sector. We kijken terug op een dag waarop vele contacten werden gelegd en onze branche zijn naam als koploper in de circulaire economie bevestigde. Zo werken we samen aan de biobased economy! Biobased ambities papier en karton in Europese spotlights DOE MEE MET ALTERNATIEVE VEZELS IN PAPIER! In april 2016 vond een Europese bio-economy stakeholderconferentie plaats. Vanuit heel Europa bezochten beleidsmedewerkers op het gebied van de biobased economy het bedrijf Paperfoam. Daar verzorgde SolidPack samen met Rodenburg Biopolymers en Paperfoam een workshop over veelbelovende biobased materialen. Dirk Schut belichtte samen met Annita Westenbroek onze zoektocht naar en inzet van alternatieve vezels. Ook de ambitie Nieuwe grondstoffen voor papier en karton openen deuren naar nieuwe producten en toepassingen en bieden mogelijkheden om lokale kringlopen te sluiten. Dat is één van de manieren waarop de Nederlandse papier- en kartonsector werkt aan een duurzame, natuurlijke en circulaire economie. HELP ONS HIERBIJ! Bent u leverancier van potentiële nieuwe grondstoffen? Heeft u ideeën welk materiaal geschikt is voor de productie van papier of karton? Of bent u geïnteresseerd in lokale vezels in uw papier- en kartonproducten? Neem dan contact op met Annita Westenbroek, innovatiemanager van de Koninklijke VNP, via a.westenbroek@vnp.nl of 06-51076774. Of kijk op www.vnp.nl voor meer informatie en praktijkvoorbeelden. www.vnp.nl van de sector werd gepresenteerd. Na afloop ontvingen de deelnemers een goodybag met een graseierdoos van Huhtamaki en toiletpapier uit drankenkartons van Van Houtum. Daarnaast was het programma van de tweedaagse conferentie gedrukt op tomatenvezelpapier van Schut Papier. Tijdens de algemene ledenvergadering van de VNP in juni vond een interactieve sessie plaats met koplopers op duurzaamheidsgebied. Vraag en aanbod van biobased producten van papier en karton kwamen hier samen. 16 VNP2015 VNP2015 17

ICOONTEAMS TIMMEREN AAN DE WEG ICOONTEAMS TIMMEREN AAN DE WEG PAPIER- EN KARTONSECTOR Partner in circulaire energie ICOONTRAJECTEN GRONDSTOFFEN VAN DE TOEKOMST Marktintroductie van papieren kartonproducten op basis van lokale grondstoffen. NAAR EEN DUURZAME ENERGIEVOORZIENING Realisatie van duurzame energievoorziening voor meerdere papier- en kartonfabrieken, onafhankelijk van aardgas. HIGH PERFORMANCE MATERIALEN Marktintroductie van een scala aan papier- en kartonproducten met geheel nieuwe functionaliteiten. NAAR EEN DUURZAME ENERGIE- VOOR- ZIENING De papier- en kartonsector streeft naar circulariteit op het gebied van energie. Daarvoor zoeken we continu naar nieuwe kansen en mogelijkheden binnen de sector, maar ook met bedrijven en partijen daarbuiten. Wij geloven dat een krachtige samenwerking ons verder brengt op weg naar een nog duurzamere toekomst. Dat we daarmee samen in staat zijn om een belangrijke bijdrage te leveren aan de landelijke CO 2-doelstellingen. Bovendien leidt het tot nieuwe businessmodellen. De papier- en kartonindustrie streeft naar circulariteit op het gebied van energie. Daarvoor zoeken we continu naar nieuwe kansen en mogelijkheden binnen de eigen sector, maar ook met bedrijven en partijen daarbuiten. Samenwerken geeft energie Wij geloven dat een krachtige samenwerking ons verder brengt op weg naar een nog duurzamere toekomst. Dat we daarmee samen in staat zijn om een belangrijke bijdrage te leveren aan de landelijke CO2 doelstellingen. Bovendien leidt het tot nieuwe businessmodellen. Dus heeft u energie over of juist behoefte aan energie: deel het met ons! Onze ambitie: HALVERING VAN HET ENERGIE VERBRUIK IN DE KETEN VOOR EINDPRODUCTEN IN DE PERIODE 2004-2020 Het icoonteam legde contacten met stakeholders uit warmte- en biogasnetwerken (bijvoorbeeld Alliander, Stichting Groengas en FrieslandCampina). Deze gesprekken leidden tot kentallen en de sleutels tot succes. Dat heeft de overtuiging versterkt dat de sector een belangrijke partner is in de huidige en toekomstige circulaire energievoorziening: als grootafnemer van duurzame energie en als belangrijke speler in de levering en flexibilisering van energievoorziening. We zijn al begonnen... Deze cases laten zien dat er reeds veel gebeurt op het gebied van duurzame energievoorzienning. Gevraagd: mest van achtduizend Nederlandse koeien Smurfit Kappa Roermond Papier zet in een biogasketel het biogas dat vrijkomt in haar CO 2 EMISSIEREDUCTIE VAN 80% IN 2050 ALS ONDERDEEL VAN DE KYOTO-DOELSTELLINGEN REALISEREN DUURZAME ENERGIEVOORZIENING ONAFHANKELIJK VAN AARDGAS eigen waterzuiveringsproces om in stoom. Maar liefst 800 m 3 per uur! De totale capaciteit van de biogasketel wordt slechts voor 50 procent benut. Met de bestaande waterzuivering is extra biogasproductie niet mogelijk. Smurfit Kappa Roermond Papier is daarom op zoek naar biogasleveranciers die op jaarbasis 7 miljoen m 3 biogas kunnen leveren. Dit volume kan via mestvergisting gehaald worden uit 250.000 ton mest, de jaarproductie van ruim achtduizend koeien. Schaalgrootte gewenst In het productieproces van karton bij Solidus Solutions in Bad Nieuweschans komt jaarlijks 300.000 m 3 biogas vrij. De kartonfabriek wil dit biogas nuttig inzetten, maar krijgt dat niet geregeld. Oorzaak hiervan is dat de terugverdientijd van de benodigde investeringen bij deze hoeveelheid te lang is. Die ligt rond de acht jaar: fors hoger dan de terugverdientijd die bedrijven doorgaans als criterium hanteren. Solidus Solutions is op zoek naar partijen met wie ze samen voldoende schaalgrootte krijgt voor een haalbare businesscase. In de startblokken Op de Veluwe staat een nieuwe samenwerking in de startblokken tussen een agrarisch ondernemer en papierproducent Arjowiggins Security. De agrariër wil op zijn eigen terrein een mestvergister bouwen en op het terrein van de papierproducent een generator. Het biogas uit de mestvergister wordt in deze generator omgevormd tot elektriciteit. Arjowiggins gebruikt deze elektriciteit samen met de warmte die bij het omvormingsproces vrijkomt in haar productieproces. Meer energie uit water Industriewater Eerbeek (IWE) zuivert al vijftig jaar afvalwater van drie grote papierfabrikanten in Eerbeek. Jarenlang studeerde IWE op mogelijkheden om het proces meer circulair te maken. Uiteindelijk is het gelukt de businesscase rond te krijgen. Eén van de papierfabrieken gaat een deel van het gezuiverde water zelf gebruiken, evenals het biogas dat vrijkomt bij het waterzuiveringsproces. Hiermee wordt het biogas 100 procent gebruikt en dus 2,5 keer beter benut dan in de oude situatie. Met recht energie uit water! Samen afvalwater zuiveren Papierfabriek Doetinchem en Waterschap Rijn en IJssel werken in de Achterhoek al vele jaren samen op het gebied van afvalwaterzuivering. Uit een recent uitgevoerde businesscase blijkt dat er qua duurzaamheid duidelijke synergievoordelen zijn te behalen met een gezamenlijke oplossing op de locatie RWZI Etten. In een vervolgstudie worden de meest kansrijke varianten momenteel uitgewerkt. Een variant met veel potentie is die waarbij Papierfabriek Doetinchem op zeer efficiënte wijze in haar ketelhuis het biogas inzet dat ontstaat bij de zuivering van het afvalwater, bij de vergisting van het slib van het Waterschap en bij eventuele nieuwe (vergistings)installaties die op de locatie RWZI Etten gebouwd kunnen worden. Duurzame energie uit de aardbodem Parenco deed al in 2011 de eerste studies naar de mogelijkheid haar energievoorziening verder te verduurzamen met behulp van diepe geothermie. Hierbij wordt op meer dan 5 kilometer diepte warmte onttrokken aan de aardbodem. Medio 2015 werd een en ander uitgewerkt in een businesscase, waarbij 60 MW aan aardwarmte gewonnen kan worden. Parenco kan tweederde gebruiken om vrijwel haar volledige energieverbruik te verduurzamen, terwijl het resterende deel gebruikt kan worden in warmtenetwerk de Vallei. In potentie levert deze case een reductie van minimaal 60.000 ton CO 2 op. Momenteel lopen gesprekken met diverse partners, zoals netwerkbeheerder Alliander, overheden en investeerders. Meer informatie over de cases en hun potentieel, kentallen, sleutels tot succes en de visual vindt u op www.vnp.nl. 18 VNP2015 VNP2015 19

PAPIER LIKE, VOLG EN DEEL LIKE, VOLG EN DEEL PAPIERENKARTON.NL Papierenkarton.nl laat online van zich horen. Op Facebook, Twitter en Pinterest vertelt zij het verhaal van papier- en kartonbedrijven en de producten die van onze materialen worden gemaakt. Ook opvallende toepassingen van papier en karton hebben er een plek. Blijf op de hoogte en like, volg en deel! Hieronder een selectie van een aantal in het oog springende posts van de afgelopen maanden. NIET LULLEN MAAR POETSEN PAPIER EN KARTON KOMEN TOT LEVEN OP PINTEREST OP DUURZAME WIJZE EEN FESTIVAL BELEVEN DOE JE MET EEN TENT VAN KARTON. DE KARTENT! Esra Atabas, 24 jaar Eska Graphic Board Stagiair P&O HRM aan de Hanzehogeschool Groningen Ik voel me volwaardig medewerker, geen stagiair. Alle deuren staan open, Ik mag overal meekijken en over alles meedenken. Wat deze sector leuk maakt heeft te maken met verschillende dingen. Voordat ik hier stage kwam lopen wist ik niet veel van papier en karton. Naarmate ik kennismaakte, werd het steeds boeiender. Het is een dynamische wereld, de markt verandert continu en daar moeten wij op inspelen. Daar komt veel bij kijken. Die dynamiek moet bovendien vertaald worden naar het personeelsbeleid en dat maakt mijn werk uitdagend. Weinig mensen kennen deze wereld, maar het is groter en aantrekkelijker dan je in eerste instantie vermoedt. Op de afdeling P&O leer ik veel. Dagelijkse werkzaamheden en complexe zaken wisselen elkaar af. De afstand tot de werkvloer is heel klein, het is een platte organisatie. Dat zie je bij weinig bedrijven. Niet voor niets is Eska Graphic Board binnen mijn opleiding het populairste stagebedrijf! Tijdens een eerdere stage hoorde ik positieve geluiden over Eska. Het zou een bedrijf zijn met een betrokken cultuur en een omgeving waarin van alles gebeurt. Deze verhalen maakten me enthousiast en ik hakte de knoop door: bij een volgende stage zorg ik dat ik daar terechtkom. Eenmaal binnen bleken de geluiden te kloppen. Niet lullen maar poetsen is hier het credo. Dat past bij mij. De interessante aspecten van mijn werk? Met het oog op de toekomst en om aan de marktvraag te kunnen blijven voldoen voeren we een verbeterprogramma dat het hele bedrijf en alle medewerkers aangaat. Iedereen moet aan boord. Als afdeling spelen we daarin een centrale rol. We informeren en betrekken collega s, denken na over opleidingen en de persoonlijke ontwikkeling van mensen. Een gave klus. Een van de belangrijkste onderdelen van het P&O-werk is zorgen voor een consistent personeelsbeleid. Dat is niet altijd makkelijk, maar eraan werken geeft een kick. Het is ons ultieme doel. In dit bedrijf is veel ruimte om te sparren, ideeën in te dienen, afdelingen werken nauw samen. Ik word gedwongen mezelf uit te dagen en te verbeteren. Als ik de kans krijg hier in vaste dienst te komen, dan teken ik blind. Ik vind het belangrijk dat ik gelukkig ben met wat ik doe. Dit is mijn droomstage. LANGSTE KLEURBOEK TER WERELD IS IN UITGEKLAPTE VORM 4,5 METER LANG LEXUS MAAKT EEN AUTO VAN KARTON! 20 VNP2015 VNP2015 21

LOBBYOVERZICHT IN VOGELVLUCHT LOBBYOVERZICHT IN VOGELVLUCHT 2015/2016 LOBBYOVERZICHT IN VOGELVLUCHT GEREALISEERDE ENERGIEBESPARINGSMAATREGELEN Directe emissies naar de lucht (x 1.000 TON) 1.655 1.525 1.462 1.400 1.422 1.332 1.343 1.273 1.204 1.418 1.288 1.061 1.105 1.072 1.083 1.019 960 911 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 CO 2 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 NOX KLIMAATAKKOORD PARIJS MOET OPWARMING ONDER 2 C HOUDEN De klimaattop in Parijs in december werd bestempeld als historisch, maar wat het akkoord daadwerkelijk betekent is lastig te zeggen. Het is in zoverre een doorbraak omdat de overeenkomst voor de eerste keer in de geschiedenis niet alleen ontwikkelde landen, maar ook ontwikkelingslanden bevat. Het akkoord heeft een langetermijndoelstelling die erin voorziet de opwarming van de aarde ver onder de 2 C te houden, maar verder is het vooral een breed raamwerk. Dit akkoord vervangt het Kyoto Protocol uit 1997. 2015 gaat de boeken in als het jaar waarin vele politici en beleidsmakers uit zowel Brussel, Den Haag als de provincie kennismaakten met de ambities van onze sector. Het bezoek aan Smurfit Kappa Roermond Papier inspireerde Maarten Camps, secretaris-generaal van het ministerie van Economische Zaken, zelfs tot zijn speech op het duurzaamheidsfestival Springtij. Daarin vertelde hij onder de indruk te zijn van onze verduurzamingsprestaties. Ook Kamerleden Sharon Gesthuizen (SP), Stientje van Veldhoven (D66), Gelderland-gedeputeerde Jan Jacob van Dijk (CDA) en een grote groep permanent vertegenwoordigers in Brussel zagen met eigen ogen hoe hightech, duurzaam & innovatief de sector is. 187 landen hebben plannen voor de reductie van CO 2-emissies ingediend, waarmee 95 procent van de mondiale CO 2-emissie in 2020 is afgedekt. De komende jaren moet blijken hoe de sectorale verdeling van de CO 2-reductie wordt gerealiseerd en of de industriële sectoren in de Europese Unie de additionele CO 2-reductiekosten kunnen doorbelasten in een mondiaal gelijk speelveld. Het akkoord wordt iedere vijf jaar getoetst. Landen dienen dan opnieuw de voortschrijdende ambities voor de reductie van CO 2-emissies in. De impact in de nabije toekomst blijft ongewis, maar een ding is zeker: de focus op de reductie van CO 2-emissies wordt in de politiek op alle beleidsterreinen steeds belangrijker. Voor onze sector gaat het om economische groei zonder fossiele brandstoffen. In onze strategische innovatieagenda wordt hard gewerkt aan de realisatie van die doelstelling. EU-EMISSIEHANDELSYSTEEM WIJZIGT In de zomer van 2015 werd een voorstel gepresenteerd voor de wijziging van het EU-emissiehandelsysteem (ETS). In de EU vermindert de CO 2-uitstoot in 2030 met 40 procent (ten opzichte van 1990). Voor de industrie neemt de uitstoot tussen 2005 en 2030 met 43 procent af. De hoeveelheid emissierechten daalt met 48 miljoen rechten (2,2 procent) per jaar. CARBON LEAKAGE De gratis rechten voor carbon leakagesectoren blijven bestaan. De vraag is echter hoeveel gratis rechten er beschikbaar zijn en hoe die worden verdeeld. De Europese Commissie stelt voor om 57 procent van de CO 2-emissierechten te laten veilen door de lidstaten en 43 procent beschikbaar te stellen voor gratis toewijzing aan de industrie. De gratis toewijzing ligt in dat geval tussen de 600 en 700 miljoen emissierechten per jaar: onvoldoende om aan de vraag van de industrie te voldoen. In de EU stoot onze sector jaarlijks 31 miljoen ton CO 2 uit. Het aantal sectoren dat gratis rechten ontvangt zal dalen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen de energie-intensieve industrie (carbon leakage sectoren), die 100 procent gratis rechten ontvangt en de overige sectoren in de ETS. Er ligt een voorstel voor een trapsgewijze verdeling van de rechten. Als de totale uitstoot met 43 procent omlaag moet, zijn er onvoldoende rechten voor iedereen. Dat betekent - als de c-factor wordt toegepast 20 tot 30 procent minder gratis toewijzing ten opzichte van de huidige situatie. NIEUWE BENCHMARKS? In het nieuwe voorstel berekent de Europese Commissie benchmarkwaarden door de bestaande benchmarks (uit 2008) met 1 procent per jaar te verminderen en te controleren of deze in 2019 en 2025 overeenkomen met de realiteit. De toewijzing wordt twee keer vastgesteld gedurende twee periodes: 2021-2025 en 2026-2030. Toewijzing wordt gebaseerd op de meest recente productiegegevens voor deze perioden. Voor de sector en dus de VNP en CEPI is de besluitvorming over het EU-emissiehandelsysteem topprioriteit. MINERALE OLIËN ZORGEN VOOR ONRUST In oktober 2015 publiceerde foodwatch - een non-gouvernementele consumentenorganisatie - een rapport over minerale oliën in verpakkingen. In het onderzoek van foodwatch bevatten 100 van de 120 geteste levensmiddelen uit Frankrijk, Duitsland en Nederland resten van koolwaterstoffen uit minerale oliën. Het onderzoek zorgde voor nogal wat publiciteit, omdat de voedselveiligheid in gevaar zou zijn. Ondanks dat het rapport niet wetenschappelijk gevalideerd was en inconsistente resultaten liet zien, gaven de VNP en haar Europese partners een duidelijk statement af waarin gesteld wordt dat de sector consumenten- en voedselveiligheid zeer serieus neemt en migratie van minerale oliën ongewenst is. Met nationale en Europese (voedsel- en waren) autoriteiten en met alle belangrijke stakeholders (inktproducenten, drukkers) intensiveerden we de gesprekken en afspraken. In de toekomst is samenwerking tussen alle partijen essentieel om te komen tot oplossingen die de kwaliteit van de recyclingketen duurzaam verbeteren. De VNP blijft hameren op gebruik van milieuvriendelijke inkten en Europese wetgeving. Daarnaast werken we aan verpakkingsoplossingen die de migratie van eventuele schadelijke stoffen verhinderen. IEDEREEN AAN DE PAPIEREN TAS? Per 1 januari 2016 geldt in Europa een verbod op het verstrekken van gratis plastic tasjes. Dat leidde in ons land tot Kamervragen, veel publiciteit en een materiaalstudie van het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken naar de duurzaamheid van draagtassen. De studie werd 22 VNP2015 VNP2015 23

LOBBYOVERZICHT IN VOGELVLUCHT GEREALISEERDE ENERGIEBESPARINGSMAATREGELEN Waterinname (MLN M 3 ) H2O 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Energiebesparing 2009 1.601 1.115 158 2010 3.195 583 322 PAPIER 2011 5.344 430 1.074 2012 5.370 521 1.106 2013 4.199 370 1.509 91,6 77,9 78,1 76,4 72,3 74,4 61,1 52,6 2014 4.706 346 1.640 2015 5.567 352 1.605 KETENEFFICIENCY PROCESEFFICIENCY DUURZAME ENERGIE 103,8 IK DRAAG BIJ AAN EEN uitgevoerd om inzicht te krijgen in de milieudruk van draagtassen bij meermalig gebruik. In de onderzoeksfase bleken de bestaande LCA-methodieken binnen de ISO-standaarden niet toereikend. Ook voor biobased materialen zijn de relevante impactcategorieën nog niet voldoende uitontwikkeld. Met name toxiciteit, landgebruik en watergebruik/uitputting geven een vertekend beeld. Voor de VNP en haar leden een helder signaal dat met name de onderliggende LCA-methode een zwakke schakel is in de verduurzamingsambities van de sector. Ondertussen is een sterke afname van het aantal plastic tassen merkbaar, terwijl de papieren tas aan populariteit wint. CIRCULAIRE-ECONOMIEPAKKET ZIET LEVENSLICHT Eind 2015 verscheen het circulaire-economiepakket, waaronder de wijziging van de kaderrichtlijn afvalstoffen en verpakkingen. Voor onze sector zijn hierin belangrijke thema s vastgelegd (cascadering, End-of-Waste, recyclingdoelstellingen). Het pakket bevat concrete aanknopingspunten voor het bewaken van onze grondstoffenvoorziening: ambitieuze recyclingdoelen, beperking van verbranding en een verbod op storten. Ook End-of-Waste is onderdeel van de beleidsmaatregelen: dat biedt kansen om van afval tot grondstof te komen. De einde-afvalcriteria voor papier staan inmiddels ook in de Benelux-context op de agenda. Dat kan de opmaat zijn tot een uniforme aanpak op Europees niveau. VNP EN RVO.NL WERKEN MET THUISWINKEL.ORG AAN DUURZAAM VERPAKKEN Binnen de e-commercebranche is veel ruimte om innovatiever en duurzamer om te gaan met verpakkingen. In het kader van de samenwerkingsovereenkomst energie besparen tussen RVO.nl en de VNP is met Thuiswinkel.org een interactieve handleiding opgesteld om webwinkels handvatten te geven om in te spelen op ontwikkelingen met betrekking tot duurzaam verpakken. Per jaar worden ongeveer 250 miljoen pakketjes verzonden. De toenemende groei van de thuiswinkelmarkt en technologische mogelijkheden maken het voor e-commercebedrijven makkelijker en aantrekkelijker om in te zetten op duurzaam verpakken. Aansluitend op het brancheverduurzamingsplan van Thuiswinkel.org is een interactieve handleiding ontwikkeld waarin verschillende verpakkingsleveranciers hun best practices op het gebied van duurzaam verpakken benoemen en waarin praktische tips staan waar webwinkels direct mee aan de slag kunnen. De VNP is de initiator en aanjager van dit project. In de samenwerkingsovereenkomst tussen de VNP en RVO.nl worden naast de samenwerking met Thuiswinkel.org op het vlak van energiebesparing ook ketenprojecten met partners buiten de papier- en kartonsector uitgevoerd. Dit zijn branches/sectoren die met de inzet van papier- en/of kartonproducten een verduurzamingsslag willen slaan. Voorbeelden zijn een samenwerking met de ANWB ten behoeve van de verduurzaming van zijn papieren uitgaven en Duurzaam Tijdschrift, een project dat de milieu-impact van tijdschriften fors reduceert. Jamie Akker, 25 jaar Schut Papier Stagiair analytische chemie Chemie aan de Hogeschool Arnhem-Nijmegen Ik had wat globale kennis over papier maken, maar eenmaal binnen bij Schut Papier gingen mijn ogen pas goed open. Ik had me nooit gerealiseerd dat er zoveel komt kijken bij de productie van papier of karton. Je kunt spelen met de receptuur, met grondstoffen, je verandert de samenstelling of brengt een extra laag aan om doordrukken op de volgende pagina te voorkomen. Die diversiteit heeft me nog het meest verrast. Het ene papier is het andere niet. BETERE WERELD De circulariteit van papier is uniek: we produceren materialen, gebruiken dat, zamelen in en maken er opnieuw papier van. Werken met nieuwe grondstoffen past ook in dat plaatje: olifantsgras en tomatenplanten als vezels van de toekomst. Ik voel me daarin thuis. Ook thuis kijk ik nu met andere ogen naar papier. Deze sector grijpt je. Met welke opdracht ik hier aan de slag ging? Wacht even! Jamie staat op, loopt weg en komt een minuut of wat later terug met een map vol papier en een laptop onder z n arm. Zie je die blauwe vlekjes hier en daar in het papier? Dan zitten ze erin, dan weer niet. Onvoorspelbaar. Ik probeer dit mysterie op te lossen. Dat begon met het doen van een probleemanalyse, maar er kwam niks aan het licht. Labs voerden testen uit, onderzochten een biologische oorsprong. Niets leidde tot aanknopingspunten. Vervolgens ontwikkelde ik een methodiek. Ik kwam erachter dat in de pulpfase van papier maken colloïden clusters vormen en daarbij een kleurstof invangen. Dat veroorzaakt de blauwe stippen. Nu kennen we de oorzaak, maar we willen natuurlijk een oplossing. Met de kennis die we hebben maken we een aanvalsplan. En dat werkt: er is een grote daling zichtbaar. Jamie toont een video waarin hij laat zien hoe colloïden en kleurstof elkaar vinden. Deze sector ademt chemie! Ik wil als chemicus diepgang ervaren. Dat kan hier. De biobased economie waarin deze sector een belangrijke speler is spreekt me aan. Ik draag graag bij aan het beter maken van de wereld. 24 VNP2015 VNP2015 25