Grenzeloos zwemmen Organisatie: Koninklijke Nederlandse Zwembond (KNZB) Contactpersoon: mevrouw Maritsa Venhof Contactpersoon 2: mevrouw Annemieke Beute Erkenningen: Sport- en beweegaanbod Achtergrond Samenvatting Zwemmen is mogelijk voor mensen met zowel een lichamelijke, visuele, auditieve of verstandelijke handicap. Waterbasketbal, recreatief zwemmen en wedstrijdzwemmen zijn de ideale activiteiten voor mensen met een handicap om te bewegen. Door de gewichtloosheid in het water en de mogelijkheid extra drijfmiddelen te gebruiken zijn deze sporten voor zowel mensen met een lichte, als mensen met een zware handicap toegankelijk. Meer dan 6.000 gehandicapte zwemmers zijn lid van een zwemvereniging en zijn actief om een zwemdiploma te halen, met wedstrijdzwemmen, waterbasketbal of andere wateractiviteiten. Echter zijn er nog veel mensen met een handicap die niet voldoende bewegen waarvoor zwemmen een goede optie zou zijn. Grenzeloos Zwemmen richt zich op het verhogen van de sportparticipatie van mensen met een lichamelijke, visuele, auditieve en/of verstandelijke handicap. Door in meer verenigingen een passend aanbod te bieden, wordt het voor hen mogelijk om dicht bij huis op eigen niveau en in hun eigen leeftijdsgroep te sporten. Dit kan geïntegreerd in de reguliere lessen of in speciale lessen. Het niveau varieert van zwemles en recreatief zwemmen tot wedstrijdzwemmen. Het programma Grenzeloos zwemmen is er op gericht drempels voor zwemmers met een handicap weg te nemen en aanbieders te helpen met het opzetten van sportaanbod voor deze doelgroep. In het programma zijn diverse activiteiten opgenomen waaruit een keuze kan worden gemaakt. o Leszwemmen o Een beloningssysteem voor kinderen met een handicap om de (langere) weg naar het zwemdiploma leuker te maken o Recreatief zwemmen o Het aanbieden van kennismakingstrainingen voor zwemmers met een handicap o Sport & spel lessen voor verstandelijk gehandicapten aan de hand van een instructie map o Materialenpakket voor sportaanbieders om de lessen met het juiste materiaal te kunnen aanbieden 1 / 8
o Zwemfeesten in combinatie met een verenigingsactiviteit o Competitie aanbod o Waterbasketbal als competitiesport voor zowel zwemmers met een verstandelijke, lichamelijke als auditieve handicap. o Het organiseren van (geïntegreerde) zwemwedstrijden op laagdrempelig niveau, in combinatie met een startpakket voor startende wedstrijdzwemmers Doel van het sport- en beweegaanbod De doelstelling van de interventie Grenzeloos zwemmen is het structureel verhogen van de sportparticipatie voor mensen met een lichamelijke, visuele en/of verstandelijke handicap door een gevarieerder aanbod in de zwemverenigingen te creëren. subdoelen Mensen met een handicap kennis laten maken met zwemsporten - De doelgroep plezier in zwemmen te laten ervaren - Middels de zwemsport sociale contacten tussen mensen met een handicap bevorderen (sociale binding vs eenzaamheid/isolement). - Middels de zwemsport kracht, conditie en lenigheid bevorderen welke ook positief werken bij dagelijkse handelingen (zelfredzaamheid bevorderen). - Begrip en respect tussen sporters met en zonder handicap (indien gemengd wordt gespeeld) - De doelgroep dicht bij huis op eigen niveau te laten sporten Hoofddoel De doelstelling van de interventie Grenzeloos zwemmen is het structureel verhogen van de sportparticipatie voor mensen met een lichamelijke, visuele en/of verstandelijke handicap door een gevarieerder aanbod in de zwemverenigingen te creëren. Subdoelen Mensen met een handicap kennis laten maken met zwemsporten - De doelgroep plezier in zwemmen te laten ervaren - Middels de zwemsport sociale contacten tussen mensen met een handicap bevorderen (sociale binding vs eenzaamheid/isolement). - Middels de zwemsport kracht, conditie en lenigheid bevorderen welke ook positief werken bij dagelijkse handelingen (zelfredzaamheid bevorderen). - Begrip en respect tussen sporters met en zonder handicap (indien gemengd wordt gespeeld) - De doelgroep dicht bij huis op eigen niveau te laten sporten Doelgroep De doelgroep wordt gevormd door kinderen & volwassenen met een lichamelijke, visuele auditieve en / of verstandelijke handicap. Intermediaire doelgroep Intermediaire doelgroep bestaat uit trainers bij een zwemclub, bewegingsagogen bij een revalidatiecentrum, mytylschool, speciaal onderwijs en zweminstructeurs. Deze intermediaire doelgroep zorgt ervoor dat het aanbod gevarieerder wordt en de sportparticipatie van mensen met een lichamelijk, visuele en/of verstandelijke handicapt om hoog gaat. - Trainers bij de zwemvereniging: Adequate opvang en begeleiding van nieuwe sporters binnen de vereniging. Probleembeschrijving 2 / 8
Probleem Kinderen en jongeren met een handicap in het speciaal onderwijs bewegen en sporten minder dan hun leeftijdsgenoten zonder handicap en zijn minder vaak lid van een sportvereniging. (Van Lindert en Van den Dool, 2011). Onder kinderen en jongeren in het regulier onderwijs is het percentage niet-sporters vijf procent, terwijl van de kinderen met een handicap 31 % niet sport. Van de cluster 3-leerlingen* is 46 procent lid van een sportvereniging, tegenover ongeveer 70 procent van de kinderen in het regulier onderwijs. Bij volwassenen ligt dit percentage nog lager omdat bewegen/sport vaak geen deel uit maakt van de dagelijkse bezigheden. Dit zijn grote verschillen tussen de valide sporters en sporters met een handicap. Het is bekend dat kinderen met een handicap vaak moeilijker aansluiting vinden bij de sportvereniging in de buurt. Bewegen is echter wel een goede manier om in contact te komen met andere kinderen. Deelname aan sport (via een sportvereniging) kan de integratie van kinderen met een handicap in de maatschappij bevorderen. Zij krijgen hiermee de kans om buiten schooltijd en de thuissituatie contacten op te doen met leeftijdsgenoten. Doordat vervoer voor deze doelgroep vaak lastig is, is het van groot belang dat zwemmers terecht kunnen in een zwembad dichtbij huis. NB. Overal waar zwemvereniging staat kan ook zwembadexploitant gelezen worden. Aanpak Strategie Bij het implementeren van Grenzeloos zwemmen neemt u de volgende stappen: 1. zet een werkgroep op 2. ontwikkel een beleidsvisie 'grenzeloos zwemmen' in de vereniging met ondersteuning van de KNZB 3. kies uit aanbod 'Grenzeloos zwemmen' 4. ontwikkel promotiemateriaal 5. school het sporttechnisch kader 6. zoek samenwerkingspartners 7. werf deelnemers 8. sportaanbod verenigingsspecifiek uitwerken (inhoud lessen obv beschikbaar lesmateriaal) 9. aanschaf sport- en spelmateriaal 10. gefaseerde start van groepen a.d.h.v. beschikbare accommodatie 11. introductieperiode 12 overgang van introperiode naar definitief lidmaatschap 13. inbedding in de vereniging Samenwerking Partijen die betrokken zijn bij de uitvoering: - KNZB - Gemeente - sportservicepunten - (speciaal) onderwijs - zwembadexploitant - revalidatiecentra De gemeenten/sportservice en KNZB ondersteunen u met het ontwikkelen van die visie op het sportaanbod voor gehandicapten. Er is medewerking van het zwembad nodig voor extra badwater en eventuele noodzakelijke toegankelijkheidsaanpassingen in de accommodatie. Deelnemers kunnen geworven worden in samenwerking met het onderwijs en de revalidatiecentra. Duur en intensiteit 1. Opstartperiode In deze opstartperiode van 6-8 maanden wordt de stappen 1 t/m 6 doorlopen om een goede basis te hebben die structureel gaat zijn. 3 / 8
Bepaal in deze periode ook voor welke groep u een aanbod gaat starten. - sport & spel voor verstandelijk gehandicapten - zwemles voor kinderen met een handicap - zwemtrainingen voor kinderen, jeugd met een handicap - introductielessen ter voorbereiding op deelname aan Special Olympics - aanbod in samenwerking met special Olympics 2. Uitvoering introductieaanbod Het introductieaanbod duurt 3 maanden per groep, waarbij er 1 les per week van 60 minuten wordt gehouden 3. Overgang naar definitief lidmaatschap Zorg ervoor dat er een vervolg aanbod is om de groep ook daadwerkelijk lid te maken van de vereniging en zich in te bedden in de vereniging. Dit kan door middel van een apart of geintergreerd aanbod. Opzet van de interventie De interventie bestaat uit een aantal stappen die de aanbieder zelfstandig of met ondersteuning van de KNZB kan doorlopen. 1. Het opstellen van een plan van aanpak - 2 weken 2. Draagvlak creëren en afstemming met samenwerkingspartners, - 1 á 2 maanden 3. Werven en opleiden Sporttechnisch kader 4 maanden (zo snel mogelijk starten) 4. Werven van de doelgroep. Sporttechnisch kader opleiden, enthousiasmeren, werven en informeren deelnemers en ontwikkelen promotiemateriaal - 4 weken 5. Uitvoering van de interventie: o Leszwemmen 1 of 2 keer per week, 30 tot 45 minuten, minimaal 40 weken per jaar Afhankelijk van de snelheid waarmee het kind leert, kunnen de zwemles een jaar toto wel 10 jaar duren. Gemiddeld zien we dat zwemmer met een handicap +/- 3 jaar doen over het behalen van een diploma. o Recreatief zwemmen: - Introductie aanbod - 4 a 10 weken, minimaal 1 x peer week, 45 a 60 minuten. - Structureel aanbod - Sport & spel lessen voor verstandelijk gehandicapten aan de hand van een instructie map Structureel aanbod, 1 x per week, 45 a 60 minuten. Structureel aanbod, 1 x per week, 45 a 60 minuten. - Zwemfeesten in combinatie met een verenigingsactiviteit 1x per seizoen/jaar, gemiddeld 1 tot 3 uur. o Competitie aanbod: - Introductieaanbod 6 a 10 weken, 1 x per week, 45 a 60 minuten voor Waterbasketbal en/of wedstrijdzwemmen - Structureel aanbod 40 weken per jaar in Waterbasketbal en/of wedstrijdzwemmen - 1 a 2 trainingen per week van 45-60 minuten. - Organisatie wedstrijden & deelname aan wedstrijden eigen organisatie minimaal 1x per seizoen, minimaal 5x per jaar deelname aan wedstrijden. Locatie en uitvoerders Voor de werving van deelnemers wordt samengewerkt met het onderwijs ( mytyl/tytylscholen, speciaal onderwijs (basis/voortgezet)). Zij enthousiasmeren en zijn een platform voor eerste kennismaking. Daarnaast bieden zij ondersteuning en begeleiding aan de sporters in het proces richting het beweegaanbod. Een combinatie met de interventie Special Heroes kan de doorstroom van de activiteit op school naar de activiteit in de vereniging bevorderen. De interventie vindt plaats in het zwembad dat faciliteiten moeten bieden voor mensen met een beperking. Denk bijvoorbeeld aan een rolstoellift, een beweegbare bodem en of een rolstoel ter plaatse gebracht worden. Ook moet de zwembadexploitant badwater beschikbaar stellen om de interventie uit te kunnen voeren. Voor Waterbasketbal is het van belang dat het badwater diep is zodat geen van de spelers op de bodem kan staan. Tevens is een waterbasket noodzakelijk. Wij het onderdeel leszwemmen is het aan te bevelen om gebruik te maken van zowel diep als ondiep badwater aangezien het beloningssysteem deze werkwijze hanteert. Het heeft de voorkeur dat degene die de lessen geeft in het bezit is van trainer wedstrijdzwemmen 3 of instructeur elementair zwemmen 3. Het is ook mogelijk dat de begeleider in het bezit is van ALO, CIOS. Affiniteit met de doelgroep is een vereiste. 4 / 8
Er is medewerking van het zwembad nodig voor extra badwater en eventuele noodzakelijke toegankelijkheidsaanpassingen in de accommodatie. Overdraagbaarheid Ondersteuning De KNZB ondersteunt u met het ontwikkelen van die visie op het sportaanbod voor gehandicapten en kan u evt. in contact brengen met de gemeente of aanwezige sportservicepunt. Op het KNZB bondsbureau is een projectleider gespecialiseerd in het sportaanbod voor zwemmers met een handicap. Er is tevens speciaal voor verenigingen met aanbod voor zwemmers met een handicap een accountmanager die de verenigingen kan ondersteunen bij het opzetten/uitbreiden van activiteiten voor deze doelgroep. Handleiding Voor de activiteiten 'Sport & spel voor verstandelijk gehandicapten' en 'het organiseren van een zwemwedstrijd' is een handleiding beschikbaar. De overige handleiding komen in een later stadium beschikbaar. Kwaliteitsbewaking De kwaliteit van de uitvoering wordt via verschillende kanalen bewaakt. Allereerst registreert de KNZB wie de gebruikers zijn van de producten Grenzeloos zwemmen. Daarnaast bewaken de taakgroep zwemcompetitie gehandicapten, werkgroep Zwemmen & handicap (intern KNZB) en het bestuurslid Zwemmen & handicap KNZB de kwaliteit van de producten. Als laatste adviseert en begeleidt de KNZB implementatiecoach lokaal het zwembad of de vereniging bij de implementatie. Door intensief contact met de lokale organisatie zorgt de implementatiecoach ervoor dat het aanbod lokaal op juiste wijze wordt ingebed. Materialen : Leszwemmen o Een beloningssysteem voor kinderen met een handicap om de (langere) weg naar het zwemdiploma leuker te maken - Er is een beloningssysteem en bijhorende communicatiematerialen beschikbaar voor kinderen die langer doen over de weg naar het zwemdiploma. : Recreatief zwemmen o Het aanbieden van kennismakingstrainingen voor zwemmers met een handicap - Er zijn kennismakingslessen ontwikkeld welke gebruikt kunnen worden om mensen met een handicap kennis te laten maken met de zwemsport - Alle waterratten opgelet lespakket voor groep 5/6 speciaal onderwijs - Tevens is het mogelijk om een clinic/workshop aan te vragen van een paralympische zwemmer, coach van de paralympische ploeg of waterbasketbal. o Sport & spel lessen voor verstandelijk gehandicapten aan de hand van een instructie map - Er is een Sport en Spelmap beschikbaar met daarin vele lessuggesties - Naast de map is er een dvd beschikbaar waarop meer wordt verteld over de doelgroep en oefenvormen uit de map worden uitgevoerd. o Materialenpakket voor sportaanbieders om de lessen met het juiste materiaal te kunnen aanbieden - Een materialenpakket met o.a. zinkvoorwerpen, een mat, ballen, badmutsen, flexibeams, koppelstukken ed. o Zwemfeesten in combinatie met een verenigingsactiviteit - Speelse lessen waarin fun centraal staan 5 / 8
- Materialen voor een feestelijke aankleding etc. : Competitie aanbod o Waterbasketbal als competitiesport voor zowel zwemmers met een verstandelijke, lichamelijke als auditieve handicap. - algemene informatie waterbasketbal - informatie over de doelgroep en de specifiek op de doelgroep gerichte begeleiding. - informatie over hulpmiddelen (drijfmiddelen, gebruik liften, til technieken - uitleenpakket waterbasketbal met daarin o.a. baskets, ballen, caps en spelregels o Het organiseren van (geïntegreerde) zwemwedstrijden op laagdrempelig niveau, in combinatie met een startpakket voor startende wedstrijdzwemmers - handleiding - startpakketten voor zwemmers met hierin een bidon, plankje, pullboy, handdoek etc. Voor het onderdeel Sport & Spel map (onderdeel B) en het organiseren van een zwemwedstrijd (onderdeel F) is een handleiding beschikbaar. Implementatie Randvoorwaarden Draagvlak Draagvlak wordt gecreerd door de kwalitatief goede producten waardoor de einddoelgroep plezier krijgt in het zwemmen en dit ook vaker en structureel (binnen uw vereniging) gaat doen. Voor de samenwerkingspartners betekent dit dat er meer gebruikers zijn van bv. het zwembad. Daarnaast is er een belangrijke gezondheidsfactor, want door een structureel aanbod i.s.m. de partners, wordt de sportparticipatie van deze doelgroep verhoogt. Deskundigheid De begeleiders zijn in het bezit van: - trainer wedstrijdzwemmen 3 of instructeur elementair zwemmen 3 Het is ook mogelijk dat de begeleider in het bezit is van ALO, CIOS. Affiniteit met de doelgroep is een vereiste. Voor het leggen van de contacten met instellingen in de lokale situatie wordt de combinatiefunctionaris ingezet Bereik 2x scholen(gemeenschap): PO, VO, VMBO, MBO, HBO, brede school 2x sportverenigingen Locaties 10 x sportverenigingen Aantal deelnemers Onbekend, in verband met de verschillende varianten die binnen grenzeloos zwemmen mogelijk zijn Ervaringen met de uitvoering Het aanbod wordt lokaal op maat gemaakt. Goede contacten met het speciaal onderwijs en de zwembadexploitant 6 / 8
zijn van groot belang. Om knelpunten op te lossen kunnen creatieve oplossingen ingezet worden. Houdt bij het organiseren van kennismakingslessen rekening met vervoer van de deelnemers. Dit heeft met name betrekking op de tijden van het aanbod. Het is niet altijd mogelijk om tijdens schooltijd iets aan te bieden. Ga hier inventief mee om. Een aantal zorginstellingen beschikt zelf over een zwembad. Verplaats de eerste introlessen naar die accommodatie. Er kan heel goed geïntegreerd gezwommen worden. Mix deze doelgroep met de andere zwemmers Referenten Referenten Naam en functie Ellen Pierik, coordinator Sport en Bewegen emailadres telefoonnummer Uitspraak van de persoon over kwaliteit van de interventie / het aanbod Naam organisatie De klup Twente Type organisatie stichting voor mensen met een beperking Website http://www.deklup.nl/ Referent 2 Naam en functie Irma Wagenvoort, vrijwilliger de waterratten emailadres telefoonnummer 7 / 8
Uirspraak van de persoon over kwaliteit van de interventie / het aanbod Naam organisatie De Waterratten Type organisatie zwemvereniging Website http://www.waterratten.nl/ Kosten en uren Kosten en uren Kosten Uren Functie prof. die deze uren maakt - Personeel (beheer/coörd.) 1100 12-16 Ondersteuning KNZB (accountmanager en implementatiecoach) Afhankelijk 40 Lokale coördinator (buurtsportcoach, verenigingsmanager, CF. van de functie Dit is een schatting. Daadwerkelijke inzet personeel altijd afhankelijk van omvang programma - Personeel uitvoering Afhankelijk van inzet vrijwilligers of professionals, aantal personen, aantal deelnemers, benodigde (bij)scholing en omvang programma - Huur accommodatie 35 tot 180 per uur Afhankelijk van lokale badhuur en omvang van het programma - Materiaal/drukwerk/etc 1000 Afhankelijk van lokale situatie Kaderopleidingen/bijscholingen 500 Toelichting op kosten en uren De daadwerkelijke inzet van personeel is altijd afhankelijk van de omvang van het programma. Het betreft dus een schatting. Bijlage 101 8 / 8