Fitness voor senioren in het zorgcentrum Organisatie: Sportservice Noord-Holland Contactpersoon: mevrouw Linda Schouten Contactpersoon 2: Erkenningen:

Transcriptie

1 Fitness voor senioren in het zorgcentrum Organisatie: Sportservice Noord-Holland Contactpersoon: mevrouw Linda Schouten Contactpersoon 2: Erkenningen: Sport- en beweegaanbod Achtergrond Samenvatting Fitness voor senioren in het zorgcentrum draagt bij aan de zelfredzaamheid van senioren. Het percentage personen met een chronische aandoening neemt toe met het stijgen van de leeftijd. Op jarige leeftijd heeft meer dan de helft, en boven de 74 jaar twee derde, een chronische ziekte of aandoening. Ziekten en aandoeningen beperken de zelfredzaamheid, maar ook de mogelijkheden om aan sport- en bewegingsactiviteiten deel te nemen. Senioren blijken dan ook vanwege aandoeningen hun lichamelijke activiteiten in te perken. Hierdoor kan een vicieuze cirkel ontstaan. Door minder te gaan bewegen, verslechtert de lichamelijke conditie, waardoor nog minder wordt bewogen. De vicieuze cirkel kan doorbroken worden door een sport- en beweegaanbod dat is afgestemd op de fysieke mogelijkheden van senioren. Met 'fitness voor senioren in het zorgcentrum' wordt een sport- en beweegaanbod gecreëerd dat nauw aansluit bij de fysieke mogelijkheden van iedere senior. In 'fitness voor senioren in het zorgcentrum' kunnen senioren van 65-jaar en ouder werken aan hun eigen doelen. Dat kan bijvoorbeeld zijn het werken aan uithoudingsvermogen, kracht en/of lenigheid. Daardoor kunnen algemeen dagelijkse handelingen zoals boodschappen doen, aan- en uitkleden e.d. makkelijker worden en zelfstandigheid worden bevorderd. Tijdens een intake-gesprek door een fysiotherapeut wordt de fitheid van de senioren getest en in kaart gebracht. Daarna wordt met de deelnemers een persoonlijk trainingsschema gemaakt. Binnen het 'fitness voor senioren in het zorgcentrum' wordt gewerkt met kleine groepen en dat garandeert persoonlijke aandacht. Trainen in een groep wordt door senioren als fijn en zeer motiverend ervaren. Vele deelnemers zijn zo enthousiast dat zij hun deelname aan de groepen over langere tijd blijven continueren. Doel van het sport- en beweegaanbod Doel van 'fitness voor senioren in het zorgcentrum' is het verbeteren van kracht, lenigheid en fitheid van senioren van 65 jaar en ouder, waardoor de zelfredzaam wordt gehandhaafd of verbeterd. In het fitnessprogramma werken 1 / 7

2 senioren aan hun eigen doelen. Dat kan variëren van fit blijven, boodschappen doen of traplopen tot meer uithoudingsvermogen of soepele spieren en gewrichten. Vergelijking van de fitheidsgegevens voor en na 13 weken, duidt erop dat uithoudingsvermogen bij zo'n 80% van deze deelnemers is verbeterd, been- en armkracht bij 70% van de deelnemers en wendbaarheid en coördinatie bij zo'n 77%. Nevendoel is dat 'fitness voor senioren in het gezondheidscentrum' bijdraagt aan de sociale participatie van en samenhang tussen senioren uit het gezondheidscentrum en senioren uit buurt, doordat ze elkaar gaan ontmoeten in het aanbod. Hoofddoel Subdoelen Doelgroep Einddoelgroep Einddoelgroep van het aanbod 'Fitness voor senioren in het zorgcentrum' zijn senioren van 65 jaar en ouder die wonen in een woonzorgcentrum, verzorgingshuis of in een aanleunwoning hiervan. Daarnaast wordt het fitness ook aangeboden aan buurtbewoners vanaf 65 jaar. Het aanbod is vooral gericht op senioren die onvoldoende bewegen (conform de Nederlandse Norm voor Gezond Bewegen) en is bij uitstek geschikt voor senioren met één of meer ziekten of chronische aandoening. Uit deelnemersvragenlijsten blijkt afhankelijk van het zorgcentrum waar het aanbod plaatsvindt inderdaad dat 55-95% van de deelnemers één of meer chronische aandoening heeft % van de deelnemers voldeed niet aan beweegnorm. Intermediairs Zorgcentra: fitnessruimte Gemeente: aanschrijven inwoners Welzijnsorganisaties en ouderenbonden: PR Fysiotherapiepraktijken: uitvoering intakes Lokaal sportservicebureau: coördinatie en evt. fitnessinstructeurs. Intermediaire doelgroep Probleembeschrijving Probleem Aanpak Strategie In 'Fitness voor senioren in het zorgcentrum' zijn de volgende fasen te onderscheiden: 1. Formeren van een projectgroep Agendasetting en uitvoering zijn van groot belang. Dit impliceert dat in de projectgroep vertegenwoordigers zitting nemen van diverse organisaties, waaronder bijvoorbeeld de gemeente, Stichting Welzijn Ouderen, een fysiotherapeut, zorgcentra en ouderenbonden. 2. Inrichten fitnessruimte(n) 2 / 7

3 In samenspraak met de fysiotherapeut en de faciliterende zorgcentrum wordt groot en klein fitnessapparatuur besteld, speciaal afgestemd op de doelgroep. 3: Benadering inwoners Om de senioren te informeren over het aanbod wordt naar de doelgroep een brief verstuurd vanuit de gemeente. Daarnaast worden o.a. persberichten naar de media verstuurd en met verschillende ouderenorganisaties samengewerkt om hun achterban te stimuleren om deel te nemen aan het project. De senioren in de gemeente worden uitgenodigd voor een themabijeenkomst en een intake-gesprek met een aantal gezond- en fitheidstesten. De intakegesprekken worden verricht door een fysiotherapeut. Op deze wijze kan optimaal aandacht besteed worden aan de medische achtergrond en kan een persoonlijk fitnessplan worden gemaakt dat aansluit op de fysieke mogelijkheden van de deelnemer. 4: Het fitnessprogramma (mbv fitnesstoestellen) Na het intakegesprek kunnen deelnemers zich opgeven voor het fitnessprogramma dat 13 weken beslaat onder leiding van een sportleraar. Deze sportleraar is bijvoorbeeld verbonden aan een sportvereniging of aan Stichting Welzijn Ouderen. In dit programma voeren de deelnemers hun persoonlijk fitnessplan uit. Na 13 weken wordt het programma bijgesteld en kan de deelnemer een half jaar verder onder leiding van de sportleraar. Elk half jaar wordt het persoonlijke fitnessplan vervolgens nog bijgesteld. 5: Evaluatie en continuering Na het fitnessprogramma van 13 weken wordt het project geëvalueerd. Vragen die hierbij centraal staan zijn: 'in hoeverre zijn de doelstellingen van de fitness voor ouderen bereikt?', 'is het proces naar wens verlopen?' en 'is bijvoorbeeld een extra publiciteitscampagne noodzakelijk om het deelnemersaantal te verhogen?' Daarnaast worden de financieringsmogelijkheden voor na het eerste jaar fitness voor ouderen in kaart gebracht. Het doorlopen van de diverse fasen in het project neemt ongeveer 1 jaar in beslag. Vervolgens wordt bij goede resultaten het project gecontinueerd. Tijdens de opstartfase is het ook mogelijk om bijvoorbeeld een activiteitenbegeleider van het zorgcentrum op te leiden om de fitnessgroepen te begeleiden. Samenwerking Partijen die betrokken zijn: gemeenten, sportverenigingen, verzorgingshuizen, fysiotherapiepraktijken, welzijnsorganisaties, ouderenbonden en lokaal sportbureau. Zie rolverdeling hierboven. Duur en intensiteit In een periode van een jaar kunnen alle fasen van het project doorlopen worden, van formeren van een werkgroep tot evaluatie van het project. In dit eerste jaar wordt een 13 weeks fitnessprogramma aangeboden, van één uur fitnessen in een groep per week (senioren kunnen indien gewenst ook vaker fitnessen). Bij succes wordt het programma vervolgd met een aanbod op jaarbasis van 39 weken één uur per week fitnessen. Opzet van de interventie Locatie en uitvoerders Overdraagbaarheid Ondersteuning Organisaties die belangstelling hebben in fitness voor senioren in het zorgcentrum' kunnen bij het schrijven van de Sportimpuls aanvraag voor informatie en advies terecht bij Sportservice Noord-Holland. Om de interventie te kunnen uitvoeren dient een ondersteuningspakket te worden afgenomen bij Sportservice Noord-Holland. Dit pakket bestaat uit minimaal de digitale handleiding en helpdesk en kan uitgebreid worden met scholing van de fitnessbegeleider(s). 3 / 7

4 Handleiding Er is een handleiding. Hierin zitten ook voorbeelden brieven, persberichten, folderteksten, planningsschema's, handleiding intake-gesprek met fittest, etc. Kwaliteitsbewaking Kwaliteitsbewaking vindt plaats door deelnemersregistratie, evaluatie van het aanbod onder deelnemers, werkoverleg tussen de diverse fitnessinstructeurs en geregeld overleg tussen fitnessinstructeur en fysiotherapeut. Materialen Implementatie Randvoorwaarden Draagvlak Draagvlak wordt vooral gecreëerd bij gemeenten. Met gemeenten wordt het aanbod besproken. Om draagvlak bij en participatie van de einddoelgroep te creëren wordt bij de opening van de fitnessruimte in het zorgcentrum alle bewoners en buurtbewoners uitgenodigd. Gekoppeld aan deze opening vindt een themabijeenkomst plaats over beweging en voeding. Tevens wordt tijdens de fitnesslessen aan groepsbinding gewerkt, waardoor ook via mond tot mond reclame het draagvlak onder de einddoelgroep wordt vergroot. Deskundigheid Intakegesprekken: fysiotherapeut Fitnessinstructeur: sport- en bewegingsleiders, minimaal niveau 3, met aanvullende training belasting en belastbaarheid van senioren. n.b.: Activiteitenbegeleiders met ervaring in het geven van beweeglessen aan senioren, kunnen desgewenst opgeleid worden tot begeleider van de fitnessgroepen. Bereik 5x woonzorginstellingen Locaties 5x woonzorginstellingen (door één instelling wordt het aanbod inmiddels geheel zelfstandig uitgevoerd) Aantal deelnemers Totaal zijn tot op heden 455 senioren gestart met 'fitness voor senioren in zorgcentra'. Hieronder wordt een overzicht gegeven van de instroom van senioren in de afgelopen jaren. Gesteld kan worden dat het verloop onder de deelnemers gering is. In 2008 is gestart in zorgcentra in drie gemeenten: Andijk, Wervershoof en Purmerend. Het zorgcentrum in Purmerend kon na 2009 geheel zelfstandig verder gaan. Vandaar dat er vanaf 2009 geen deelnemerscijfers meer voor deze locatie opgenomen zijn : 3 locaties: Andijk, Wervershoof en Purmerend 255 deelnemers (allen nieuw gestart) : 2 locaties: Andijk en Wervershoof 100 deelnemers (zo'n 20 deelnemers nieuw gestart) , in 4 locaties: Andijk, Wervershoof, Hoogkarspel en Venhuizen / 7

5 deelnemers (zo'n 150 deelnemers nieuw gestart) , in 4 locaties: Andijk, Wervershoof, Hoogkarspel en Venhuizen260 deelnemers (zo'n 35 deelnemers nieuw gestart) Ervaringen met de uitvoering In samenwerking met de opleiding Sportmarketing en management van de Hogeschool in Amsterdam is in 2011 onderzoek gedaan met betrekking tot het aanbod naar de positieve en negatieve bevindingen van klanten en fitnessinstructeurs. Andere partijen die werken met de methode, of een vergelijkbare variant zijn: Sportopbouwwerk Hoorn, Stichting DoeMé, gemeente Koggenland. Referenten Referenten Naam en functie Dick Bakker, eigenaar fun2sport adres fun2sport@gmail.com telefoonnummer Uitspraak van de persoon over kwaliteit van de interventie / het aanbod Fitness voor senioren is een waardevolle aanvulling op de dagbesteding voor 65-plussers. Senioren blijven langer mobiel en je vergroot hun zelfstandigheid. Naam organisatie Fun2sport Type organisatie vennootschap onder firma Website Referent 2 Naam en functie 5 / 7

6 adres telefoonnummer Uirspraak van de persoon over kwaliteit van de interventie / het aanbod Naam organisatie Type organisatie Website Kosten en uren Kosten en uren 1. Opstartfase: 1-ste jaar (op basis van 6 groepen à 10 deelnemers per groep): Kosten: a.personeelskosten (coördinatie/administratie) (140 uur à 65,--) b.personeelskosten (uitvoering: 39 weken à 6 groepen) - Screening en fittest: Fitnesslessen: (390 uur * 30,--) c.activiteitenkosten - Verzending brieven met behulp van adressenbestand gemeente: Aanschaf fitnesstoestellen: Huur accommodatie fitnesslessen: (veelal beschikbaar gesteld door zorgcentrum ) - PR activiteiten (incl. folders): d.ondersteuningskosten - digitale handleiding + helpdesk 900,-- - bijscholing fitnessbegeleider(s) 500,-- 2. Opstartfase: 2-de jaar: (op basis van 6 groepen à 10 deelnemers per groep): Kosten: a.personeelskosten (coördinatie/administratie) 3.445,-- (53 uur à 65,--) 6 / 7

7 b.personeelskosten (uitvoering: 39 weken à 6 groepen) - Screening en fittest: (nieuwe deelnemers) - Fitnesslessen: (390 uur * 30,--) c.activiteitenkosten - Aanschaf fitnessmateriaal: Huur accommodatie fitnesslessen: (veelal beschikbaar gesteld door zorgcentrum ) - PR activiteiten: 250 Inkomsten: Deelnemersbijdragen: 4.680,-- 3. Begroting in de borgingsfase: na 2-de jaar (jaarlijkse begroting op basis van 6 groepen à 10 deelnemers per groep): Kosten: a.personeelskosten (coördinatie/administratie) 3.445,-- (53 uur à 65,--) b. Personeelskosten (uitvoering:39 weken à 6 groepen) Screening en fittest: 500,-- (nieuwe deelnemers) Fitnesslessen: 7.020,-- (234 uur * 30,-- per uur) c. Activiteitenkosten - Huur accommodatie fitnesslessen: (veelal beschikbaar gesteld door zorgcentrum) - PR 250,-- Inkomsten: Deelnemersbijdragen: 7520,-- Gemeente (buurtsportcoach)/woonzorginstelling: 3695,-- Toelichting op kosten en uren Bijlage / 7