Uit Dante Alighieri, leven en werk La Divina Commedia De Optimo Reipublicae Statu deque Nova Insula Utopia A. Ortelius naar het werk van Thomas More uit 1516 Inhoud Inleiding en situering Historiek Hendrik Vanmarcke Postgraduaat wondzorg 2009-2011 De traditionele wondzorg De nieuwe wetenschappelijke inzichten De (r)evolutie in de wondzorg Het verhaal van het bos en de bomen Gevolgen en oplossingen Classificatie, procedures en protocollen Succesvolle wondzorgprotocollen Besluiten
Inleiding en situering Snelle evolutie in de wondzorg wetenschap Parallelle snelle evolutie in de ontwikkeling van wondverbanden Wetenschap en/of hypothese? Verpleegkundigen en artsen volgen moeilijk of haken af. Quo vadis? Richtlijnen Historiek: de traditionele wondzorg Moeilijk compact te omschrijven Zoveel zinnen, zoveel wetten Droog en frequent. Methodes en technieken Evidence based? Historiek: de nieuwe wetenschappelijke inzichten George D. Winter Publicaties over de rol van occlusiviteit Publicaties over de rol van zuurtegraad Betere inzichten in de wondfysiologie Beter begrip van de onderliggende oorzaken van chronische wonden
Historiek: De (r)evolutie in de wondzorg Zeer snelle ontwikkeling op gebied van wondzorgkennis en verbandtechnologie Zeer gering aanbod van deze nieuwe kennis in de opleidingen en de post-opleidingen Relatieve tevredenheid over behaalde resultaten Vakidioten en kluizenaars Op de barricaden Historiek: Het verhaal van het bos en de bomen De industrie gelooft niettegenstaande matige eerste successen in de toekomst van deze nieuwe wondzorg Me Too Veel marketing en weinig evidence = verwarring Acute nood aan een nieuwe orde Gevolgen De arts en de verpleegkundige kunnen niet meer volgen Snelle evolutie Gebrek aan specifieke opleiding Communicatie arts-verpleegkundige Wat zegt de wet? Verpleegdossier Wondzorgprocedures (in samenspraak met de arts?) De nood aan nieuwe instrumenten Duidelijkheid Van de wetenschap (wat is het, werkt het?) Van de industrie (wat is het, werkt het?) Van de wetgever (wat kost het, voor wie is de rekening) Orde in de wondverbanden Orde in de wonden
Oplossingen Wondclassificatie Verbandclassificatie Procedures Protocollen Afspraken Evaluaties Wondzorgclassificaties, -procedures en wondzorgprotocollen Welk verband op welke wonde?
Classificatie Definitie Een classificatieis een indeling van verschijnselen, objecten of processen in groepen op grond van overeenkomst of verwantschap in eigenschappen of kenmerken. Voorbeelden Classificatie van wonden op basis van kleur Classificatie van wonden op basis van vocht Classificatie van wonden op basis van origine Classificatie van wondverbanden op basis van absorptie Hoe classificeren Logisch: op basis van logica Voedingsmiddelen in koelkast Stoffer en blik in de bezemkast Administratie verzamelen en bundelen in dossiers Eenvoudig Geheugentechnisch (ik weet waar ik het geplaatst heb maar hier en nu kan ik het mij niet meer herinneren) Classificatie: voor en nadelen + Inventarisatie Overzicht behouden Biedt houvast Logische systematiek Eenvoud Uniforme taal Zelden volledig Stroef stramien Loopt altijd achter op evolutie Verschillende classificatiesystemen Procedures Een procedure is een reeks instructies die op volgorde moet worden uitgevoerd. Procedures kunnen onderdeel zijn van een proces of een gedetailleerde beschrijving van een proces zijn. Een proces is een reeks aaneengeschakelde activiteiten om één of meer doelen te bereiken. Een proces omschrijft tevens de wijze waarop de activiteiten verlopen en hoe ze zich ontwikkelen.
Procedures: doel Uniform werken Efficiënter werken (beter-goedkoper) Kennis beperken tot het noodzakelijke Specialist worden! Steeds meer weten van steeds minder! Schoenmaker, blijf bij je leest! Protocollen Een protocol is een gedragsovereenkomst, meestal in de vorm van een aantal uit te voeren stappen. communicatieprotocollen computerprotocollen wetenschappelijke protocollen ceremoniële protocollen ethische protocollen verdragsprotocollen Algoritme Een algoritme(van het Arabische woord algawarizmiat: naarالخوارزميات de naam van حمد Al-Chwarizmi) de Perzische wiskundige is een eindige reeks (بن موسى الخوارزمي ( instructies om vanuit een gegeven begintoestand het daarbij behorende doel te bereiken Algoritmes: belang Procedures en protocollen = doel en oplossingen Algoritmes leggen de weg uit naar een oplossing Algoritmes = LOGICA. Algoritmes zijn de onderliggende kennis en de perfecte ondersteuning van de automatische piloot
De praktijk nu Veel verschillende wonden en wondverbanden Artsen en verpleegkundigen met verschillende meningen Veel organisaties met eigen procedures en protocollen Er zijn veel sprekers met elk hun eigen voorstellen. En toch is iedere situatie weer uniek. Wat kunnen we hieruit leren Alles weten en kennen is een utopie Beperk u tot wat echt belangrijk is Maak afspraken en respecteer die Communicatie en evaluatie Aanpak? Rekening houden met de wet, de pt, de arts, de vpk, de familie en de omstandigheden ter plaatse Wat is beschikbaar? Financiële draagkracht van de pt Discipline en therapietrouw
Gekende classificaties, procedures en protocollen Zwart-geel- rood model (necrose-fibrine-granulatie) Vochtmodel (droog-vochtig- nat): zeemodel Classificatie op basis van diepte (drukletselsbrandwonden) Classificaties volgens origine (veneus/arterieel) Classificaties volgens eigenschappen: verbanden TIME, HEIDI, MEASURE, CLOSED, etc. T.I.M.E.? Acroniem T (issue) I (nfection) M (oisture) E (dge of the wound) Voordelen Logische en systematische aanpak om wonden te beoordelen Eenvoudig in gebruik en wijd verspreid en erkend Nadelen Gedwongen volgorde soms verwarrend en onsamenhangend met klinisch beeld Niet volledig (TIME D(iagnosis)-H(ealing)-N(utrition)) Niet holistisch Definitieve evaluatie moet nog altijd worden gemaakt Falanga? Dowsett? START Reproduced from Falanga V. (2004) Reproduced from Dowsett C. (2004)
Wond Evolutie Model? 1. Bespreek met alle betrokken partijen de situatie en vindt de oorzaak (D)! 2. Behandel de oorzaak! 3. Ondersteun de wond tot genezing! 4. Zorg voor de patiënt! + Voortdurende aandacht en evaluatie van voedingstoestand en vochtbalans (N)! + Bespreek samen met uw arts een behandelingsduur en evalueer op regelmatige basis (H)! (S.M.A.R.T.) Wondzorgprotocollen: voor en nadelen + Efficiënt Uniform Regelt de functionele verantwoordelijkheden Vereenvoudigt complexe situaties Creëert automatismen Economisch Goede hulp bij evaluatie Evidence-based Zelden volledig Stroef stramien Automatische piloot gevaarlijk zonder onderliggende kennis Loopt altijd achter op evolutie Mist soms neutraliteit Remt intellectualiteit in opleiding en beslissing Evidence-based? Vergt zeer deskundige implementatie Wondzorgprotocollen: het geheim van het succes! (1) Uitwerken met een maximum aan betrokken partijen Bepaal op een eerlijke manier uw doelstellingen en vertaal uw argumenten naar de gebruiker. (SMART) Kies voor eenvoud. Werk geen protocol uit voor alle mogelijke wonden, maar wel voor de regelmatig voorkomende wonden Hou ruimte en plaats over voor specialisten en hun visie op specialiteiten. Mijd definitief en kies liever voor evaluatie
Wondzorgprotocollen: het geheim van het succes! (2) Werk met een vast algoritme Leg dat algoritme uit aan uw medewerkers Maak indien mogelijk bewezen keuzes. Probeer niet geforceerd uniek en origineel te zijn. Leer uit het verleden en investeer in de toekomst. Wondzorgprotocollen: hoe implementeren (1)? Absolute topprioriteit Voor wie? IEDEREEN voor wie het protocol geldt, moet bij de implementatie worden betrokken. Opsteller protocol is aanwezig bij voorstelling. Het nieuwe protocol is een oplossing, geen straf. Leg de oorsprong van het protocol uit, historisch, economisch en organisatorisch. Wondzorgprotocollen: hoe implementeren (2)? Korte en krachtige presentatie Kies eerder voor grafisch dan voor tekst.. Doelstellingen = SMART ALGORITME Eerlijke keuzes Om financiële redenen Om organisatorische redenen Evidence-based Stroomlijn van het protocol Wondzorgprotocollen: hoe implementeren (3)? Kleine groepen = interactie en betrokkenheid. Laat de individuele protocolgebruiker indien mogelijk zelf de oplossing aanbrengen. Motors en remmers (Rogers Innovation curve) Herhaal op het einde van uw presentatie kort uw boodschap
Wondzorgprotocollen: hoe implementeren (4) Vermijdt te hoge verwachtingen. De implementatie van een protocol is a long and winding road. Hou rekening met de klassieke aandachts- en absorptie regels Duur van de presentatie Wat blijft hangen en hoelang Wanneer herhalen. Wondzorgprotocollen: hoe implementeren (5)? Zorg ervoor dat uw protocol een longterm hype wordt Bezorg iedere deelnemer een gedachtenis Maak reclame op elke toepasselijke plaats Centraliseer altijd Digitaliseer waar het kan Start een creatief beloningsbeleid Creëer een netwerk van positieve ondersteunende spionnen. Herhaal, herhaal, herhaal De waarde van didactiek en presentatietechnieken Is bewezen. Bepaalt in zeer belangrijke mate de manier waarop het protocol wordt geabsorbeerd en uitgevoerd. Mag nooit worden onderschat. Kan nooit worden overschat. De waarde van motivatietechnieken Is bewezen Is een voortdurende ondersteuning van uw lopend protocol Geen motivatie = slechte ondersteuning van uw protocol = slechte uitvoering van uw protocol. Is een krachtige levensverzekering voor uw nog jonge protocol Vermijdt de gewoonte Stuurt de logica
Welk verband op welke wonde? Besluiten Ken uw patiënten en hun omgeving Ken uw wonden = houdt uw kennis op peil! Ken uw wondverbanden Maak afspraken rond wondverzorging en begrijp hoe die afspraken tot stand kwamen (geen automatische piloot!) Eenvoudig Logisch Beperkt (rest = voer voor specialisten) Houdt de evolutie van de patiënt en zijn wonde nauwlettend in de gaten, evalueer en rapporteer Communiceer professioneel met uw collega s, de arts en de familie If you can t be with the one you love Love the one you re with (Stephen Stills, componist 1970) De Optimo Reipublicae Statu deque Nova Insula Utopia A. Ortelius naar het werk van Thomas More uit 1516
Uit Dante Alighieri, leven en werk La Divina Commedia Litteratuurlijst en bronnen Jackie Stephen-Haynes. Consultant Nurse and Senior Lecturer in Tissue Viability Worcestershire Primary Care Trusts and University of Worcester, Stourport on Severn, Worcestershire.Leg ulceration and wound bed preparation: towards a more holistic framework. World Wide Web October 2007. Digitaal kennisbestand wondzorg. www.digiwond.ugent.be 2007 Luc Gryson. Concept praktische wondzorg Een meer praktijkgerichte aanpak. Wondevolutiemodel ConvaTec 2004