Rotterdam Wereldwijd Uitvoeringsprogramma Internationale en Europese Activiteiten 2016-2017 De internationale strategie van de gemeente Rotterdam en de inzet van het gemeentebestuur voor de komende vijf jaar bestaat uit: - een Beleidskader Rotterdam Internationaal 2015-2020 (deel 1) en - een Uitvoeringsprogramma Internationale en Europese Activiteiten (deel 2), dat regelmatig wordt geactualiseerd. Het Beleidskader Rotterdam Internationaal 2015-2020 beschrijft Rotterdam als internationale stad in de veranderende wereldeconomie. Het doel van de gemeentelijke internationale en Europese inspanningen is het onderhouden en uitbouwen van de internationale positie en het inspelen op nieuwe kansen, ter versterking van de verbonden economieën van stad en haven. Het internationale beleid is gestoeld op twee pilaren: het stimuleren van economische activiteiten en het vermarkten van kennis. Ter bevordering van de economie zet Rotterdam in op het stimuleren van internationale economische activiteiten en het vermarkten van kennis Stimuleren economie Rotterdam: stad en haven verbonden Internationale economische activiteiten Profileren en vermarkten Rotterdamse kennis Aantrekken van: Bedrijven Investeringen Ladingstromen Internationale evenementen Kennis en best practices: Kennis halen Kennis brengen: laboratoriumstad Bron: Beleidskader Rotterdam Internationaal 2015-2020 De internationale activiteiten van de gemeente Rotterdam vinden plaats binnen de kaders van het nationale buitenlands beleid. Stad, economie en haven vormen het leidend beginsel. Stedelijke thema s op het gebied van onder meer duurzaamheid, veiligheid, cultuur en sport ondersteunen de economische betrekkingen. In de bevoegdhedenverdeling tussen Rijk en gemeente liggen een aantal gevoelige kwesties op het gebied van democratie, gelijkheid en mensenrechten nadrukkelijk op nationaal niveau. Binnen de kaders van het nationale beleid en in overleg met het Rijk kunnen die in bijzondere gevallen op gepaste wijze aan de orde worden gesteld. 1
Dit Uitvoeringsprogramma Internationale en Europese Activiteiten 2016-2017 is de uitwerking ervan. In lijn met het beleidskader benoemt dit PIEA2016-2017 de activiteiten voor de lopende en komende periode en heeft het nadrukkelijk het karakter van een rolling agenda. De actiepunten worden jaarlijks geactualiseerd: van lopende zaken wordt de voortgang gemeld, afgeronde activiteiten worden afgevoerd en nieuwe activiteiten toegevoegd. Bij het formuleren van de actiepunten is gebruik gemaakt van de conclusies van de stakeholdersbijeenkomst op 21 mei 2015, met interne en externe betrokkenen bij het internationale en Europese beleid van de gemeente Rotterdam. Daarin stonden, in aansluiting op de bijeenkomst van de International Advisory Board (IAB) Rotterdam, de kansen van de Next Economy voor Rotterdam Internationaal centraal. Conclusies van de stakeholdersbijeenkomst 21 mei 2015 1 2 3 4 5 Rotterdam kan alleen innovatief en vernieuwend blijven, en voorop lopen in de Next Economy, door internationaal kennis te halen én brengen. We moeten ons verhaal goed uitdragen en participeren in de juiste netwerken Het bedrijfsleven heeft Rotterdam niet altijd nodig om internationaal haar weg te vinden. In sommige landen kan het bestuur wel deuren openen voor ondernemers. Als het meerwaarde heeft, is het juist goed om samen zaken te doen De manier waarop Rotterdam haar kennis op het gebied van duurzaamheid en klimaatadaptatie heeft vermarkt verdient navolging door de andere sectoren Rotterdam timmert internationaal veel aan de weg als vernieuwende stad maar moet meer investeren in internationale contacten om die belangstelling vast te houden en economisch te verzilveren De internationale belangstelling voor Rotterdam is enorm. Sommige diensten worden overvraagd door mensen die rond willen kijken in onze stad. Als we ons internationaal beter willen positioneren, moeten we echt iets aan die infrastructuur doen. Rotterdam moet nu te vaak nee verkopen en dat zijn gemiste kansen Dit uitwerkingsprogramma is opgesteld in samenspraak met de betrokken interne en externe Rotterdamse partners, vastgesteld door het college op 5 januari 2016 en wordt ter kennis gebracht van de gemeenteraad en gepubliceerd op de gemeentelijke website. De internationale en Europese activiteiten zijn gegroepeerd naar: I. Algemeen II. Internationale economische activiteiten: prioritaire economische sectoren III. Profileren en vermarkten van Rotterdamse kennis: stedelijke thema s IV. Prioritaire landen en steden V. Europese Unie VI. Partners en marketing 2
I. Algemeen Missie Rotterdam is een internationale stad en wereldhaven met 174 nationaliteiten binnen de gemeente en relaties met vele landen, steden, havens, bedrijven en instellingen daarbuiten. Het internationale en Europese beleid van Rotterdam is erop gericht het internationale karakter van Rotterdam te benutten en uit te bouwen om: - de internationale economie, handel en ladingstromen te bevorderen, - nieuwe bedrijfsvestigingen, investeringen en evenementen aan te trekken en - Rotterdam als laboratoriumstad te profileren door kennis en ervaring te delen. 1. Dit Uitvoeringsprogramma Internationale en Europese Activiteiten wordt jaarlijks geactualiseerd, waarbij wordt gerapporteerd over de voortgang. II. Internationale economische activiteiten: prioritaire economische sectoren Economische sectoren De economie van stad en haven is het leidend beginsel in de internationale betrekkingen van Rotterdam. In het gemeentelijke beleid nemen de buurlanden en de prioritaire landen en steden waar langdurige relaties mee bestaan een belangrijke plaats in. De ontwikkelingen in haven en logistiek, het internationale havennetwerk en de energiesector zijn van grote invloed op de positie van de haven. Daarnaast zijn de prioritaire economische sectoren medisch (lifesciences), cleantech, maritiem & offshore en (agro)food speerpunten in de internationale betrekkingen. Rotterdam anticipeert op nieuwe economische ontwikkelingen en zet zich in om hiervoor de internationale, nationale, regionale en lokale relaties te versterken. Het internationale beleid sluit aan op de economische prioriteiten van de partners in stad en haven, het nationale topsectorenbeleid en op de Roadmap Next Economy, die gaat aangeven hoe Rotterdam kansen kan benutten in een veranderende economie 2. Gemeente en partners inventariseren in 2016 het effect van de Roadmap Next Economy op het internationale beleid. Haven en logistiek Transportroutes worden wereldwijd verbeterd en vernieuwd. Investeringen in scheepvaart- en spoorroutes, zoals de Trans-Europese Netwerken voor Transport, het Suezkanaal, Panamakanaal en nieuwe zijderoutes over land en over zee, maar ook het smelten van de poolkap, waardoor de Noordelijke IJszee langer bevaarbaar is, leiden tot veranderende transport- en handelsroutes. De Chinese overheid investeert 40 miljard dollar in een infrastructuurfonds voor een nieuwe zijderoute: het programma One belt, one road. 3. Samen met het Havenbedrijf Rotterdam, Rotterdam Partners en het Rijk wordt in 2016 in kaart gebracht wat de gevolgen zijn van de Chinese strategie voor de verbindingen over land en water van Azië met Europa en wordt de positie van Rotterdam als begin- en eindpunt van deze nieuwe zijderoute uitgedragen. Internationaal havennetwerk Het Havenbedrijf Rotterdam (Porint) ontwikkelt een Global Port Netwerk om wereldwijd nieuwe kansen te creëren en handel met Rotterdam te bevorderen. De Rotterdamse kennis en expertise op het gebied van havenmanagement wordt ingezet bij deelnemingen in en strategische allianties met havens in groeimarkten, 3
zoals in Sohar (Oman), Porto Central (Brazilië), Kualu Tanjung (Indonesië) en Mundra (India). 4. In overleg met het Havenbedrijf Rotterdam wordt nagegaan welke bestuurlijke contacten nodig zijn om de strategische internationale havencontacten in het Global Port Network te ondersteunen. Energie De doorvoer van olie zorgt voor groei van de Rotterdamse haven. Grote veranderingen in de wereldenergievoorziening (LNG, schaliegas, wind- en zonneenergie) leiden tot grote investeringen, desinvesteringen en nieuwe distributievormen en -patronen. De positie van Rotterdam als duurzame energiehaven (Energyport) vereist zowel inzet op economische diplomatie met partijen in olieproducerende landen, vooral in de Golfregio en Rusland, als een open oog voor nieuwe ontwikkelingen, zoals in de landen in de Kaukasus en rondom de Kaspische Zee. 5. Rotterdam volgt de veranderingen op de energiemarkt en onderzoekt in 2016 de gevolgen voor de positie als duurzame energiehaven en voor de internationale betrekkingen van Rotterdam. Stedelijke prioritaire economische sectoren Het creëren en behouden van werkgelegenheid en het stimuleren van economische groei is het hoofddoel van de internationale betrekkingen van Rotterdam. Het volgen van de wereldwijde economische en maatschappelijke ontwikkelingen en trends en het beoordelen van de mogelijke effecten daarvan is essentieel om tijdig in te kunnen spelen op kansen en bedreigingen voor economische activiteiten en investeringen. Als prioritaire economische sectoren zijn aangemerkt life sciences, cleantech, maritiem & offshore en (agro) food. Rotterdam Partners heeft een meerjarenkader opgesteld en doelstellingen en instrumenten benoemd om voor deze sectoren de internationale handel en investeringen in Rotterdam te bevorderen. Daarbij wordt nauw samengewerkt met regionale bedrijven en instellingen. 6. Gemeente, Rotterdam Partners en andere betrokkenen inventariseren de internationale activiteiten en kansen van de prioritaire economische sectoren waar bestuurlijke deelname een meerwaarde kan hebben. 4
III. Profileren en vermarkten van Rotterdamse kennis: stedelijke thema s Stedelijke thema s In wisselwerking met de economische sectoren zijn er diverse thema s waarmee Rotterdam zich de afgelopen jaren heeft geprofileerd, zoals stedelijke ontwikkeling, klimaatadaptatie en weerbaarheid, duurzaamheid en mobiliteit, sociaal beleid en veiligheid, sport en cultuur. Het halen en brengen van kennis en best practices biedt zicht op verdere profilering van Rotterdam als laboratoriumstad en vestigingsplaats, vermarkten van kennis, verwerven van posities en evenementen. Europees en mondiaal is er een beweging in gang die steden een belangrijker positie geeft in de aanpak en uitvoering van actuele beleidsproblemen. Deelname in relevante internationale netwerken is een effectieve en efficiënte manier om kennis en ervaringen te delen en de belangen van de stad te behartigen. 7. Rotterdam speelt in op de groeiende rol van steden, daar waar dat aansluit bij de prioriteiten van stad en haven, onder meer door actieve inzet in relevante internationale en Europese stedennetwerken. Stedelijke ontwikkeling Rotterdam is een stad met vernieuwende ideeën, aanpak en projecten in stedelijke ontwikkeling. Met het Centraal Station, De Rotterdam, de Markthal, de Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam, de uitverkiezing van Rotterdam tot European City of the Year 2015 en van de Van Nellefabriek tot werelderfgoed heeft Rotterdam Architectuurstad nieuwe aandacht en attracties gekregen. 8. Rotterdam profileert zich als vernieuwende stad en interesseert investeerders door zich te presenteren op internationale vastgoedbeurzen als de MIPIM Cannes, Expo Real München en Provast Amsterdam en het mede-organiseren van internationale evenementen. Klimaatadapatie en weerbaarheid Rotterdam heeft de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in internationale contacten op het gebied van watermanagement en klimaatadaptatie. Zo werken Rijk, gemeente en bedrijfsleven samen aan adaptatieprojecten in Ho Chi Min City (Vietnam) en Jakarta (Indonesië) en de Verenigde Staten. De mondiale netwerken C40, Connecting Delta Cities en Resilient Cities bieden Rotterdam een platform om met het bedrijfsleven die kennis te delen en vermarkten. In 2016 organiseren de Europese Commissie, Rijk en gemeente in Rotterdam de conferentie Adaptation Futures over klimaatverandering. 9. Rotterdam is internationaal actief in projecten, netwerken en evenementen om de regio te profileren als innovatieve stad en kennis op het gebied van klimaatadaptatie en weerbaarheid te vermarkten. Duurzaamheid en mobiliteit Rotterdam innoveert en investeert in duurzaamheid en neemt verantwoordelijkheid voor bovenlokale duurzaamheid door actief lidmaatschap van organisaties als ICLEI en Polis. De gemeente is partner in verschillende Europese projecten op het gebied van duurzaamheid en mobiliteit, waarin kennis wordt uitgewisseld en Rotterdam zich verder profileert als laboratoriumstad. In juni 2016 is Rotterdam gastheer voor de informele Transportraad en TEN-T-dagen (een evenement op het gebied van Trans Europese Netwerken voor Transport) van de Europese Unie. 10. De TEN-T-dagen in 2016 worden aangegrepen om samen met het Havenbedrijf en stedelijke partners Rotterdam verder te profileren als laboratoriumstad voor haven, logistiek en stedelijke mobiliteit. 5
Sociaal Rotterdam timmert internationaal veel aan de weg op het gebied van sociaal beleid. Het loont om de stad hier internationaal meer mee te profileren als laboratorium- en gidsstad in Europese netwerken en projecten. De inzet is om deze goede naam als vernieuwende stad te materialiseren in steun voor Rotterdamse projecten, onder meer op het gebied van co-creatie, social return en social impact bonds. Op het gebied van sociaal beleid, maatschappelijke ontwikkeling en werkgelegenheid werkt Rotterdam samen met andere steden en netwerken, zoals het Social Affairs Forum van Eurocities, aan thema s als sociale innovatie, culturele diversiteit, werkgelegenheid, jeugdwerkloosheid en grensoverschrijdende problematiek. 11. Rotterdam continueert haar bestuurszetel in Eurocities en is in 2016 gastheer voor een Europees seminar over werkgelegenheid. Veilig Op het gebied van veiligheid is de wereld het afgelopen jaar veranderd. Cyberresilience, organized crime en counter terrorism zijn belangrijke internationale thema s, waarop steeds meer met andere steden in de wereld wordt samengewerkt. Rotterdam is met name actief in EFUS (European Forum for Urban Security), SCN (Strong Cities Network), Radicalisation Awareness Netwerk (RAN). In het najaar van 2016 is Rotterdam gastheer voor de 2 e Europese conferentie Local authorities Conference on the prevention of radicalisation leading to violent extremism. 12. Rotterdam continueert haar bestuurszetels in EFUS en SCN om betrokken te blijven bij de Europese en internationale veiligheidsagenda en participeert in relevante Europese projecten. Cultuur Veel Rotterdamse kunstenaars, culturele ondernemers en culturele instellingen zijn zowel in (de regio) Rotterdam als landelijk en internationaal actief. Bovendien halen kunstenaars en culturele organisaties, zowel groot als klein, de wereld actief naar Rotterdam dankzij uiteenlopende internationale evenementen. Van die positie als gastheer kan de stad beter gebruik gaan maken, bijvoorbeeld door als gemeente en sector vaker samen te werken bij de voorbereiding van internationale ontvangsten en handelsdelegaties. De cultuursector zal zich inspannen om de internationale activiteiten voor het voetlicht te brengen. 13. In overleg met de partners wordt nagegaan of de tournee van het Rotterdams Philharmonisch Orkest voorjaar 2016 door Zwitserland en Oostenrijk en in 2017 door China kan worden aangegrepen om de relaties met deze landen te versterken. Daarnaast wordt nagegaan of de viering van het Erasmusjaar 2016 benut kan worden voor het versterken van de economische contacten met Basel. Sport Internationale sportevenementen in Rotterdam kunnen een belangrijke bijdarge leveren aan de internationale economische ontwikkeling van de stad. Rotterdam blijft inzetten op het binnenhalen van grote sportevenementen, met daaromheen sideevents, die een impact hebben op de stad en op het ondersteunen van topsport in Rotterdam. Rotterdam Topsport, gemeente, bedrijven en sportorganisaties werken daartoe nauw samen. De komende jaren vinden onder meer het WK Roeien (2016), WK Triathlon (2017) en de World Police and Fire Games (2021) plaats in Rotterdam. 14. Het college zet zich in om in 2022 de Jeugd Olympische Spelen (YOG2022) te organiseren en presenteert zich daartoe in de relevante internationale fora. 6
Sterke stad en sterke haven: economische prioriteiten zijn leidend voor de internationale inzet Logistiek Clean tech Haven Maritiem Medical Economie van stad en haven Next economy Energie Food Bron: Beleidskader Rotterdam Internationaal 2015-2020 IV. Prioritaire landen en steden Internationale ondernemende stad Rotterdam is een internationale ondernemende stad. De focus in de economische betrekkingen ligt op Duitsland en de andere buurlanden, en buiten Europa op de Verenigde Staten en China en de andere zogenaamde BRICT-landen Brazilië, Rusland, India en Turkije, vanwege hun hoge groei- en handelscijfers. Daarnaast is er proportionele inzet in de Golfregio en Zuidoost-Azië, met name vanwege de kansen op het gebied van waterbeheer, infrastructuur en energie. In samenwerking met de partners worden intensieve contacten met deze landen onderhouden. Rotterdam investeert in bestaande langdurige relaties maar houdt een open oog voor nieuwe kansen, zowel geografisch als sectoraal. Signalen vanuit de Rotterdamse samenleving en het regionale bedrijfsleven worden onderzocht op potenties, relevantie, draagvlak en de toegevoegde waarde van gemeentelijke betrokkenheid. Daarbij wordt nauw overlegd met de belangrijkste economische partners. 15. De opkomst van nieuwe markten, waarvan voor Rotterdam vooral Zuidoost- Azië (met name Zuid-Korea, Indonesië en Vietnam) en Zuid-Afrika van belang zijn, en de kansen voor haven en stad worden regelmatig onderzocht. In 2016 worden de kansen in Zuid-Afrika onderzocht. Europa Duitsland Duitsland is van het grootste belang voor de haven en handel van Rotterdam. De verdere ontwikkeling van de Trans Europese Netwerken (TEN-T), met name de Betuwelijn, het ontwikkelen van een systeem van LNG-laadstations en de verdere 7
ontwikkeling van de binnenvaart vereisen een permanente dialoog met de Duitse autoriteiten. Er zijn regelmatige bestuurlijke contacten met Bond, Länder, met name Nordrhein-Westfalen, Berlijn en Hamburg en steden langs de Rijn. De intensieve relaties met Duitsland krijgen bijzondere aandacht en inzet van de Rotterdamse partners, met name gemeente, Havenbedrijf, RPPC en Rotterdam Partners. 16. In 2016 worden de relaties met Duitsland geëvalueerd en wordt nagegaan hoe de contacten met Zuid-Duitsland en het achterland in Polen, Oostenrijk en Zwitserland kunnen worden versterkt. Achterland Havensteden als Antwerpen, Hamburg en Londen zijn zowel concurrent als collega van Rotterdam. Het is essentieel om de relaties met de andere belangrijke Europese diepzeehavens goed te houden. De rederslunches die het Havenbedrijf organiseert in Hamburg en Londen en de vele relaties tussen Antwerpen en Rotterdam zijn van groot belang om zowel de samenwerking als de eigen positie te verzekeren. Het marktaandeel en de positionering in het achterland is daarbij een belangrijke factor. 17. In samenwerking met Havenbedrijf en Erasmus Universiteit Rotterdam wordt onderzocht in welke regio s in het Europese achterland Rotterdam aan marktaandeel kan winnen en wat daar voor nodig is, met name in Zuid-Duitsland en Polen. Verenigd Koninkrijk De intensieve relaties met Londen, Birmingham en andere Britse steden, door de lucht en over water, maar ook bestuurlijk en inhoudelijk (economisch, duurzaamheid, veiligheid; rederslunch, policing global cities) worden voortgezet. De ontwikkelingen rond een mogelijke Britse terugtrekking uit de Europese Unie, Brexit, worden nauwlettend gevolgd. Culturele en economische evenementen zoals de UK Northern Powerhouse International Conference Manchester 2016 en Kingston upon Hull City of Culture 2017, bieden mogelijkheden voor Rotterdamse bedrijven. 18. Economische evenementen in het Verenigde Koninkrijk worden benut om de goede contacten met de Britse steden te onderhouden. België/Vlaanderen/Antwerpen België is voor Nederland de tweede belangrijkste handelspartner. Nederland is de derde belangrijkste afzetmarkt voor Belgische goederen en diensten, voor Vlaanderen zelfs de tweede afzetmarkt. Antwerpen en Rotterdam zijn havensteden met gemeenschappelijke kenmerken, belangen en interesses, zoals hun ligging in de Rijn-Schelde Delta, een gedeelde taal en een levendige migratiegeschiedenis. In 2014 hebben Antwerpen en Rotterdam een gemeenschappelijke intentieverklaring getekend tot brede samenwerking om elkaar te versterken en als vergelijkbare havensteden te leren van gedeelde problematiek. 19. De in juli 2014 met Antwerpen ondertekende algemene en culturele Letters of Intent worden in 2015 en 2016 geconcretiseerd. Noord- en Zuid-Amerika Verenigde Staten De economische relaties met de Verenigde Staten zijn en blijven van groot belang voor Rotterdam. In de markteconomieën van Europa en de VS is de rol van overheden relatief beperkt, maar de samenwerking met de nationale missies, ondersteunt de economische relaties en biedt kansen voor het Rotterdamse bedrijfsleven. De Europese Unie (EU) onderhandelt over vrijhandelsakkoorden met 8
de Verenigde Staten en met Canada. De EU verwacht dat de handel met Noord- Amerika sterk zal toenemen na afsluiting van deze overeenkomsten. 20. In samenwerking met het Havenbedrijf en het Ministerie van Buitenlandse Zaken wordt nagegaan wat de gevolgen van de mogelijke handelsovereenkomsten van de Europese Unie met de Verenigde Staten en Canada zijn voor de export en ladingstromen en wat dit betekent voor Rotterdam. Zuid-Amerika: Brazilië Brazilië is de toegangspoort tot Zuid-Amerika. Hoewel de groei is afgenomen bieden de grondstoffenrijkdom en de grote investeringen in infrastructuur en sportevenementen (Olympische Spelen 2016) kansen voor het Rotterdamse bedrijfsleven. De deelname van Port of Rotterdam International in de ontwikkeling van de haven van Porto Central biedt aangrijpingspunten om de betrokkenheid van het Rotterdamse bedrijfsleven bij de Braziliaanse investeringen te vergroten. Port of Rotterdam International onderzoekt ook andere samenwerkingsmogelijkheden in Zuid-Amerika. Voor Rotterdam zijn er kansen in Panama, Chili en Colombia. 21. In 2016 onderzoeken de Rotterdamse partners de kansen in Zuid- en Midden-Amerika in nauwe samenwerking met het Rijk en het bedrijfsleven. Azië China: Shanghai De Chinese economie groeit nog steeds en is naar verwachting over enkele decennia groter dan de Europese en Amerikaanse economie. Rotterdam onderhoudt goede structurele contacten met de belangrijkste havenstad van China, Shanghai. In 2019 bestaat de stedenband tussen Shanghai en Rotterdam 40 jaar. 22. Er wordt actief gelobbyd voor een werkbezoek van een zware bestuurlijke delegatie uit Shanghai aan Rotterdam in 2016. In 2017 wordt de tournee van het RPhO door China strategisch ingezet. China: andere Chinese steden Naast de grootste havenstad Shanghai hebben de afgelopen decennia zes andere Chinese havensteden zich in de top tien van mondiale (haven)steden gevestigd. Het Havenbedrijf Rotterdam ontwikkelt naast de relaties met Shanghai contacten met de andere havens in China. Rotterdam Partners oriënteert zich op economische groeicentra in met name het zuidwesten van China. Gemeente, Havenbedrijf en Rotterdam Partners gaan na welke bestuurlijke contacten dit kunnen ondersteunen. 23. In overleg met de partners wordt bezien in hoeverre naast de inzet in de prioritaire relatie met Shanghai bestuurlijke inzet in andere Chinese steden vereist is. Zuidoost-Azië: Indonesië, Vietnam en Singapore Rotterdam positioneert zich in de opkomende markten in Zuidoost-Azië voor het vervoer van lading van en naar Europa. Met projecten in Jakarta (Indonesië) en Ho Chi Minh City (Vietnam), gefinancierd door de rijksoverheid, worden de Nederlandse watersector en gerelateerde activiteiten goed gepositioneerd in de regio. Daarnaast worden relaties opgebouwd met buitenlandse partijen die in Rotterdam actief willen worden. Singapore is voor Rotterdam van belang als regionale hub, waar veel te halen valt als het gaat om Smart cities en als investeerder. 24. De komende periode worden de projecten met Jakarta en Ho Chi Minh City voortgezet en wordt in samenwerking met de rijksoverheid gezocht naar verdere financiering; de banden met Singapore worden verder aangehaald. 9
India De Rotterdamse belangen en contacten met India liggen vooral in de agrifoodsector en life sciences and health (ErasmusMC) en ICT-toepassingen. Het Havenbedrijf Rotterdam onderzoekt de mogelijkheid tot samenwerking met de Mundra Port in de snelst groeiende deelstaat Gujarat. In samenwerking met de economische partners in de Metropoolregio, de Erasmus Universiteit Rotterdam en het Rijk wordt een meerjarenprogrammering opgezet om de bestaande contacten te ontwikkelen. Daarbij wordt nauw samengewerkt met The Netherlands India Chamber of Commerce & Trade (NICCT). 25. In 2016 is de gemeente gastheer voor een bedrijvenevenement met NICCT. Golfregio en Noord-Afrika De structuur van de economische relaties van Rotterdam met de Arabische landen in Noord-Afrika en de Golfregio varieert sterk van Marokko tot Oman, van handel en midden- en kleinbedrijf tot energie en investeringen. De Rotterdamse inzet in de relaties met de Arabische landen in Noord-Afrika en de Golfregio wordt primair beoordeeld op de economische kansen voor Rotterdam en Nederland. De World Expo in 2020 in Dubai met als thema 'Connecting Minds, Creating the Future' is een goede gelegenheid om de bestaande contacten aan te halen en de gewenste World Expo Rotterdam 2025 voor te bereiden. 26. In samenwerking met de organisatie van de World Expo Rotterdam 2025 wordt nagegaan welke voorbereidingen en contacten met Dubai nodig zijn om de Rotterdamse expo te versterken en wederzijdse handelsmissies te bevorderen. Stedenbanden Het fenomeen zustersteden speelde in het verleden een grote rol in het internationale beleid van steden. De afgelopen jaren is dat echter afgenomen. De gemeente Rotterdam heeft ervoor gekozen zo praktisch mogelijk om te gaan met bestaande stedenbanden en geen nieuwe formele zusterstadrelaties aan te gaan. De langdurige stedenbanden met Antwerpen, Keulen, Shanghai, St. Petersburg en Istanbul sluiten nog steeds goed aan bij de economische prioriteiten. 27. Rotterdam beperkt de stedenbanden tot de bestaande langdurige economische relaties en werkt waar relevant bilateraal samen in concrete projecten en multilateraal in netwerken 10
V. Europese Unie Europese programma s In 2015 en 2016 lopen veel Europese beleids-en subsidieprogramma s af en gaan nieuwe regelingen en programma s van start voor de periode tot 2020. Het Nederlandse voorzitterschap van de Europese Unie in de eerste helft van 2016 en het Rotterdamse G4-voorzitterschap bieden extra mogelijkheden om aandacht te trekken voor de Rotterdamse prioriteiten en projecten. 28. De Rotterdamse EU-activiteiten zullen de komende periode primair gericht zijn op: - verwerven en benutten van middelen uit de nieuwe subsidieprogramma s (m.n. EFRO, ESF, Horizon 2020, Interreg) - (blijven) profileren van Rotterdam als internationale vernieuwende stad - inspelen op de nieuwe werkprogramma s van Europese Commissie en Parlement en het Nederlandse voorzitterschap van de EU. - benutten van het Rotterdamse voorzitterschap van de G4 waarbij de Brusselse en Haagse lobby nauw zullen samenwerken. Rotterdamse prioriteiten Rotterdam heeft drie brede EU-prioriteiten benoemd, I. Regionale en stedelijke economie II. Energietransitie, klimaat en innovatie III. Arbeidsmarkt, onderwijs en sociale opgave 29. Binnen de Rotterdamse EU-prioriteiten wordt in 2016 primair ingezet op: Rotterdam-Zuid, rol steden, financierbaarheid van de steden, Next Economy. In 2016 wordt een collegewerkbezoek aan Brussel georganiseerd om kennis te nemen van de actuele Europese ontwikkelingen en Rotterdamse belangen kenbaar te maken. Europese netwerken Rotterdam is bestuurlijk en ambtelijk actief in diverse Europese stedennetwerken om Rotterdamse belangen te behartigen, informatie, kennis en ervaring uit te wisselen en deel te nemen in Europese projecten. Afhankelijk van het belang voor Rotterdam wordt een meer actieve dan wel volgende rol gespeeld. Zo is Rotterdam bestuurslid van Eurocities, EFUS, ICLEI, Polis en SCN. Daarnaast is de gemeente actief in andere netwerken, werkgroepen en projecten die ook regelmatig worden uitgenodigd in Rotterdam. 30. De Rotterdamse inzet in internationale en Europese netwerken wordt in 2016 gecontinueerd en geëvalueerd. Samenwerking Rotterdam werkt waar mogelijk samen met andere steden in Europese stedennetwerken en in G4-verband, en met Rijk, VNG, provincie en regionale samenwerkingsverbanden. 31. Twee keer per jaar wordt een workshop georganiseerd over een Europees thema om de gemeentelijke clusters meer Europabewust en het beleid meer Europaproof te maken, daarnaast wordt halfjaarlijks een G4-Europacursus meegeorganiseerd. 11
VI. Partners en marketing Rotterdam Internationaal Overleg De internationale economische agenda van de stad wordt opgesteld in overleg met de economische partners in de Vierhoek : Havenbedrijf Rotterdam, Rotterdam Port Promotion Council, Rotterdam Partners, Kamer van Koophandel en VNO/NCW. Internationale bestuurlijke relaties hebben een lange termijn karakter. Naast regelmatig afstemming van de internationale contacten met de Vierhoekspartners en andere regionale organisaties die internationaal actief zijn, kan een middellange termijn planning de efficiency en effectiviteit van de werkbezoeken verder vergroten. 32. In overleg met de Rotterdamse partners wordt in 2016 een meerjarenprogrammering in de internationale en Europese activiteiten ontwikkeld. Nationale strategische reisagenda De internationale activiteiten van de Rotterdam vinden plaats binnen de kaders van het Nederlandse internationale beleid. Bij de bestuurlijke internationale contacten wordt nauw samengewerkt met het ministerie van Buitenlandse Zaken, de vakministeries, de ambassades en consulaten in Nederland en de Nederlandse ambassades en consulaten in het buitenland. Het ministerie van Buitenlandse Zaken coördineert de nationale strategische reisagenda. In samenwerking met het Rijk, grote steden, de Dutch Trade and Investment Board, vertegenwoordigende organisaties van het bedrijfsleven en de Rotterdamse partners wordt de afstemming en samenwerking bij uitgaande en inkomende internationale economische werkbezoeken versterkt. De afstemming met de regiogemeenten, G4 en Eindhoven en de Metropoolregio Rotterdam Den Haag krijgt speciale aandacht, naast de andere regionale en stedelijke partners. 33. De bestuurlijke strategische reisagenda wordt regelmatig nationaal afgestemd om de capaciteit voor economische missies effectief in te zetten. Internationale netwerken van bedrijven en instellingen De International Advisory Board (IAB) Rotterdam beveelt in haar advies van mei 2015 de stad aan om de netwerken van ondernemers sterker te verbinden, te blijven durven experimenteren, transparanter te worden en successen internationaal beter uit te dragen (story telling). Rotterdamse bedrijven en kennisinstellingen als EUR, RSM, IHS, Scheepvaart- en Transport College hebben wereldwijd vestigingen en projecten en een enorm internationaal netwerk. Het betrekken van internationale netwerken van Rotterdamse bedrijven en instellingen, zoals de alumni van EUR en RSM, kan het effect van internationale activiteiten versterken. 34. Rotterdam betrekt de internationale netwerken van ondernemers en kennisinstellingen waar mogelijk om kansen voor stad en haven te creëren. Rotterdam branding De Merkalliantie Rotterdam, bestaande uit Havenbedrijf Rotterdam, Erasmus Universiteit Rotterdam, Rotterdam Partners en de Gemeente Rotterdam, neemt een belangrijke plaats in in de internationale profilering. De Rotterdam Branding Toolkit is één van de gezamenlijk initiatieven om gezamelijk Rotterdam te branden. De Rotterdam Branding Toolkit wordt een online platform met middelen die bedrijven en instellingen kunnen inzetten in hun eigen communicatie ter promotie van Rotterdam. De toolkit bevat foto s, video s, teksten en facts & figures die, onder voorwaarden, rechtenvrij ingezet kunnen worden. De tools sluiten geheel aan bij het gedachtegoed van de pay-off van de stad 'Rotterdam. Make it Happen.' Rotterdam trekt internationaal veel aandacht met innoverende en grensverleggende projecten 12
zoals de Tweede Maasvlakte, Rotterdam Centraal, De Rotterdam, De Markthal, met daktuinen en waterpleinen, maar ook met minder opvallende projecten als Buurt bestuurt. Het nog meer etaleren van de Rotterdamse succesverhalen draagt bij aan de internationale branding van Rotterdam. 36. Om de internationaal aansprekende en innovatieve Rotterdamse initiatieven nog meer voor het voetlicht te brengen voor een breder publiek wordt in 2016 de branding toolkit verder doorontwikkeld. Inkomende werkbezoeken De internationale belangstelling voor Rotterdam is sterk gegroeid. De infrastructuur voor inkomende werkbezoeken moet worden verbeterd als we ons internationaal beter willen positioneren en profileren. 36. Rotterdam stelt in 2016 een plan van aanpak op voor het nog beter faciliteren van inkomende werkbezoeken. World Expo 2025 Rotterdam is alert om internationale congressen en evenementen naar de stad te halen. Het initiatief om de World Expo 2025 in Rotterdam te organiseren is een goed voorbeeld van een initiatief uit de stad waar de gemeente een faciliterende rol in kan spelen. De World Expo 2025 wil de Nederlandse kennis, kunde en ervaring aan de wereld laten zien, met als thema World Expo Rotterdam 2025 Changing Currents. 37. Om het bid voor de World Expo 2025 voor te bereiden en te doen slagen moeten vanzelfsprekend veel internationale contacten worden aangeboord en ontwikkeld. Kwaliteitsontwikkeling Binnen en buiten de gemeente zijn veel medewerkers betrokken bij de internationale bezoeken, netwerken en projecten. Internationaal werken en denken vereist specifieke kennis en vaardigheden onder meer op het gebied van relatiebeheer en samenwerking. Met de toenemende internationalisering neemt ook de vraag naar en het beroep op internationale competenties toe. 38. Om de kwaliteit van de internationale functie en de onderlinge samenwerking te ondersteunen en ontwikkelen worden halfjaarlijks netwerkbijeenkomsten georganiseerd. 13
Bestuurlijke inzet voor de gemeente Rotterdam Versterken van de internationale positie en de concurrentiekracht van Rotterdam met name door het verder ontwikkelen en onderhouden van een internationaal bestuurlijk netwerk ten behoeve van met name handelsbevordering en acquisitie; Accommoderen van inkomende en uitgaande internationale werkbezoeken en economische missies binnen de kaders van het nationale buitenlands beleid; Benutten van Rotterdam als laboratorium- en voorbeeldstad: positioneren, profileren en inspelen op kansen en subsidiemogelijkheden; Afstemmen van de internationale activiteiten met partners in en buiten de stad, zoals de Vierhoek, het bedrijfsleven, kennisinstellingen en de Rijksoverheid; Opereren in netwerken als C40, Connecting Delta Cities, Comité van de Regio s, Eurocities, European Forum for Urban Security, ICLEI, POLIS, Resilient Cities, Strong Cities Network; Versterken van de internationale positie en het belang van steden; Verbinden en coördineren van initiatieven uit het concern en de netwerken, opdat vanuit de inhoud gebalanceerde internationale relaties (door-) ontwikkeld worden; Halen en brengen van kennis, innovatie en ideeën uit andere landen; Lobbyen internationaal en met name bij de Europese Unie: voor een wereldstad en haven is de EU een belangrijke overheid. Het Europese speelveld is nodig om de ambities van de stad te kunnen realiseren 14