Dank dat ik op de eindejaarsbijeenkomst van het Orange Sports Forum mag spreken. Een unieke bijeenkomst waar de sportwereld en het bedrijfsleven samenkomt. Vorige week maandag is bij het IOC-congres in Monaco unaniem groen licht gegeven voor eenvoudigere en goedkopere Olympische Spelen. Spelen moeten zich aanpassen aan steden in plaats van andersom. Een positief signaal. Eind November was ik aanwezig bij een presentatie door dr. Fatih Birol, Chief Economist bij het Internationaal Energie Agentschap (IEA). Hij gaf aan dat in het minst gunstige scenario de gemiddelde temperatuur op aarde in 2050 met zes graden Celsius zal stijgen vanaf het begin van de Industriële Revolutie. In het meest duurzame scenario zal een grens van twee graden stijging mogelijk zijn. Opvallend is dat het IEA schetst dat een energietransitie uiteindelijk ook meer oplevert dan een samenleving die volledig blijft draaien op in prijs stijgende fossiele brandstoffen. Deze klimaatverandering en de stijgende fossiele brandstoffen komen terug in dit schema. Alhoewel de olieprijs naar het laagste punt is gezakt in vijf jaar is de verwachting van het IEA dat de prijs de komende jaren weer gaat aantrekken. We hebben namelijk te maken met een groeiende populatie, een groeiende middenklasse, een groeiende consumptie (met name in Azië) en nog steeds maar één planeet. Naast de stijging in grondstofprijzen en klimaatverandering leidt het ook tot essentiële zaken als een groeiende vraag naar transparantie en voedselonzekerheid.
Slechts 5% van de sporters en vrijwilligers vindt dat hun eigen sportclub energiebesparing en duurzame energie hoog in het vaandel heeft staan. Dit blijkt uit een peiling van Maurice de Hond van oktober 2014. Volgens een onderzoek door NUON/Vattenfall kunnen sportverenigingen via eenvoudige maatregelen tot 30 miljoen euro per jaar besparen op hun energierekening. Dit is gelijk aan het bedrag dat Nederland jaarlijks uitgeef aan alle topsportsubsidies bij elkaar. Circa 12.000 gebouwen in Nederland hebben sport als bestemming. Dit zijn zowel accommodaties voor buiten- als binnensport (exclusief fitnesscentra). De bestaande voorraad is 4% van de totaalvoorraad gebouwen in Nederland. Sportaccommodaties worden daarom binnen het Ministerie van Economische Zaken gezien als een niche op het gebied van energie en de gebouwde omgeving. Echter hebben deze gebouwen voor de binnensport vaak wel een enorm groot dakoppervlak. Op deze daken is veel potentieel voor Zon PV ofwel zonne-energie. Enorme hallen moeten natuurlijk ook verwarmd of gekoeld worden. Een dergelijke machine zou je wellicht in een boot verwachten Maar niet in een zwembad met Olympische afmetingen. Deze scheepsmotor, draaiende op dierlijk afvalvet, werkt als een soort dynamo elektriciteit op voor het zwembad en zo'n 4.000 huishoudens per jaar. Ook komt er warmte vrij die in het zwembad gaat. Een zeer innovatieve oplossing om een enorme sportaccommodatie te verwarmen en van elektriciteit te voorzien. Dames en heren, De Nederlandse regering heeft ambitieuze doelen voor hernieuwbare energieproductie van 14% in 2020 en 16% in 2023. Deze zijn bekrachtigd in het nationale Energieakkoord dat in september 2013 is afgesloten. Met behulp van de huidige SDE+ regeling kunnen ondernemers subsidie aanvragen voor hernieuwbare energie (elektriciteit, gas en inmiddels ook warmte). De subsidie compenseert het verschil met de marktprijs van energie. Goedkopere technieken krijgen hierbij voorrang. Ook faciliteert de Topsector Energie samenwerking tussen het bedrijfsleven, kennisinstellingen en de overheid.
Met Horizon 2020 willen de Europese Commissie en het ministerie van Economische Zaken wetenschap en innovatie stimuleren in het bedrijfsleven en de academische wereld. Zo kunnen zij het concurrentievermogen van Europa vergroten. De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland is nationaal contactpunt voor dit programma. Een van de initiatieven die lopen is het EUproject nearly zero-energy Sports Facilities waar de gemeente Eindhoven samen met een 6-tal andere Europese steden aan deelneemt. De gemeente zet in op een aantal projecten, zoals een energiewedstrijd in samenwerking met Eneco. Sportclubs die het meeste energie kunnen besparen winnen een prijs waarbij gebruik gemaakt wordt van slimme meters.
In oktober dit jaar heeft Minister Schippers de Tweede Kamer geïnformeerd over het streven naar invoering van de nieuwe subsidieregeling die energiebesparing bij sportverenigingen stimuleert per 1 januari 2016. In 2015 zullen sportverenigingen voor het laatste jaar gebruik kunnen maken van de huidige regeling teruggave energiebelasting. Op de lange termijn leidt dit tot minder energiekosten. Bovendien staat in het Energieakkoord dat vanaf 2020 sportaccommodaties bijna energieneutraal moeten zijn. Eindhoven had in 2010 het eerste sportpark ter wereld waarvan de veldverlichting volledig was uitgerust met LED-verlichting. Op het sportpark Dommeldal-Zuid is de verlichting op drie voetbalvelden, vier tennisvelden vervangen alsook de overige verlichting op het complex. Het onderhoud en de lampen voor het sportpark zijn volledig voor rekening van de gemeente Eindhoven. Gezien de omvang van de investering en de relatief lange terugverdientijd heeft de gemeente hier gekozen voor eigen beheer. Steeds meer sportparken worden op dit moment met LED-verlichting uitgerust. Een alternatief van zelf investeren is een ESCO constructie. ESCo staat voor Energy Service Company. Hierbij besteedt een eigenaar/gebruiker van een gebouw de energievoorziening en het management daarvan uit aan een externe partij met als doel substantieel op energiekosten te besparen, meer kwaliteit te realiseren, minder vermogensbeslag te hebben in installaties en de eigen organisatie te ontlasten. De gemeente Rotterdam heeft bijvoorbeeld het gehele beheer en onderhoud van de negen gemeentelijke zwembaden voor tien jaar uitbesteed aan Strukton en Hellebrekers Technieken. De Rotterdamse gemeentelijke zwembaden worden zo energiezuiniger, de CO2-uitstoot gaat omlaag en de water- en luchtkwaliteit gaat omhoog. De private partijen hebben in deze constructie een natuurlijke incentive om de energiekosten laag te houden. In de toekomst zullen overheden en sportverenigingen veel beter moeten nadenken over de strategie die zij kiezen om hun energiekosten te drukken. Dames en heren, Het is prettig om te zien dat ook het IOC inziet dat grote sportevenementen zich moeten aanpassen aan steden in plaats van andersom. De peperdure en ongebruikte stadions van de Olympische Spelen in Sochi hebben hier wellicht
aan bijgedragen. Juist omdat ook op internationaal niveau het besef lijkt te komen dat energiezuinige evenementen en voorzieningen steeds belangrijker worden, is het van groot belang om hier op nationaal niveau sterk op in te zetten. Mijns inziens is de verenigende rol van het Orange Sports Forum tussen enerzijds de sportwereld en anderzijds het bedrijfsleven essentieel om tot concrete projecten te komen, zowel op nationaal als op internationaal niveau. Dank u wel.