Publiek gefinancierd energieonderzoek In opdracht van het ministerie van Economische Zaken
|
|
- Joke van der Wolf
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Publiek gefinancierd energieonderzoek In opdracht van het ministerie van Economische Zaken
2 Inleiding Jaarlijks brengt de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) in opdracht van het ministerie van Economische Zaken (EZ) de Monitor publiek gefinancierd energieonderzoek uit. Deze Monitor laat zien hoeveel geld er in vanuit de Rijksoverheid geïnvesteerd is in energieonderzoek en naar welke partijen het is gegaan (bedrijven en kennisinstellingen). Daarnaast biedt de Monitor inzicht in hoe het geld over de verschillende typen onderzoek verdeeld is en over welke energiethema s. De basis voor deze Monitor zijn de begrotingen en regelingen van de voor energieonderzoek verantwoordelijke ministeries. Dat zijn de ministeries van Economische Zaken (EZ), Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OC&W) en Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties (BZK). De Monitor is van belang voor de verdere ontwikkeling van het overheidsbeleid met betrekking tot de energietransitie. Daarnaast worden de uitkomsten gerapporteerd aan en opgeslagen in de database van het Internationaal Energieagentschap (IEA). Highlights In heeft de Rijksoverheid 181 M geïnvesteerd in energieonderzoek en demonstratie. Een totale stijging van 18% ten opzichte van Hiermee zijn de publieke investeringen weer terug op het gemiddelde niveau van de periode Meer dan de helft van de publieke middelen is geïnvesteerd in energieonderzoek naar de productie van duurzame energie, ruim een kwart in energiebesparing en 10% in onderzoek naar de inzet van aardgas als schone fossiele energiebron. Daarnaast is er een stijging in fundamenteel onderzoek en demonstratie te zien. De bijdrage aan industrieel onderzoek blijft gelijk en experimentele ontwikkeling is de laatste jaren gedaald. Wat is meegenomen in de Monitor Basis voor de Monitor zijn de Energie Innovatie gelden en regelingen onder het EZ begrotingsartikel 14 (Een doelmatige en duurzame energievoorziening). Van de Topsector regelingen (EZ begrotingsartikel 12) is voor de MKB Innovatiestimulering Topsectorenregeling (MIT) en de toeslagregeling van de Topconsortia voor Kennis en Innovatie (TKI-toeslag) onderzocht welk deel van deze regelingen aan energieonderzoeksprojecten wordt besteed. Daarnaast zijn de kennisinstellingen Energie Onderzoek Centrum Nederland (ECN) en Nederlandse Organisatie voor toegepast Natuur- Wetenschappelijk Onderzoek (TNO) bevraagd op hun bijdrage aan energieonderzoek. Vanuit het ministerie van OC&W zijn de, via de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) verstrekte, energieonderzoek subsidies meegenomen. Tot slot is het Energiesprong programma van het Ministerie van Binnenlandse Zaken ook opgenomen als onderdeel van de Monitor. Wat niet Buiten de Monitor vallen de publieke investeringen in energieonderzoek via de fiscale instrumenten WBSO en t/m RDA, overheidskredieten (Innovatiefonds MKB+) en de rechtstreekse betalingen van het Ministerie van OC&W aan universiteiten. De Vereniging van Samenwerkende Universiteiten (VSNU) heeft aangegeven dat de investering van universiteiten in energieonderzoek naar schatting tussen de 50 en 100 miljoen euro bedraagt. Ook de Energie Investerings Aftrek (EIA) en de Stimulering Duurzame Energie+ (SDE+)vallen buiten deze Monitor. Deze regelingen richten zich op opschaling van energietechnologie en niet op onderzoek en vallen daarmee buiten de definities van de IEA. Methodiek Om tot een internationale vergelijking te komen, zijn in de Monitor de door de IEA voorgeschreven internationale definities en indeling naar energiethema s gebruikt [IEA Guide to Reporting Energy RD&D Budget/Expenditure Statistics, 2011]. Voor de indeling naar type onderzoek zijn de definities gehanteerd zoals opgesteld in de Europese staatssteunkaders voor het ondersteunen van onderzoek, ontwikkeling en innovatie [Kaderregeling betreffende staatssteun voor onderzoek, ontwikkeling en innovatie, 2014]. 2 Publiek gefinancierd energieonderzoek 3 Publiek gefinancierd energieonderzoek
3 Verdeling naar energiethema s Kernenergie 7 4% Duurzame energie-bronnen 98 54% Waterstof- en brandstofcellen 1 0% Technieken opwekking en opslag 11 6% Totale investering 181 Overig energie-onderzoek 4 2% Energie-besparing 43 24% Fossiele brandstoffen 17 9% 54 procent geinvesteerd in duurzame energiebronnen In de graphic op de pagina hiernaast (4) worden de publieke investeringen in energieonderzoek en demonstratie volgens de IEA themaverdeling weergegeven. De IEA maakt in haar themaindeling een onderscheid in energiebesparing, fossiele brandstoffen, kernenergie, duurzame energiebronnen, technieken voor opwekking en opslag en waterstof en brandstofcellen. Per thema is zowel de investering in als de trend vanaf 2010 in percentages te zien. Onderaan zijn de jaarlijkse investeringen in miljoenen euro s weergegeven. De kleur correspondeert met de beschreven energiethema s. In heeft de Rijksoverheid 181 M geïnvesteerd in energieonderzoek en demonstratie. Dit is een stijging van 18% ten opzichte van Deze stijging in investeringen kent haar oorsprong in een groeiende inzet door NWO (9 miljoen meer dan in 2014) maar vooral in de Demonstratie Energie Innovatie-regeling (DEI) van het ministerie van Economische Zaken. Cijfers verdeling naar energiethema s Thema s Daarnaast maakten partijen binnen de Topsector Energie meer gebruik van de MKB Innovatiestimulering Topsectorenregeling (MIT) en de toeslagregeling van de Topconsortia voor Kennis en Innovatie (TKI-toeslag). 54% van het budget in is geïnvesteerd in energieonderzoek naar betere productiemethoden van duurzame energiebronnen. Dit komt vooral door de Hernieuwbare energieregeling. Een kwart van de investeringen ging naar energiebesparing. Dit is vrijwel gelijk aan de afgelopen jaren. Een ander opvallend punt is de stijging in het aandeel (schone) fossiele brandstoffen. Dit komt vooral door activiteiten in het TKI Gas (Topsector Energie), dat zich richt op de ontwikkeling van LNG toepassingen, verhoogde gaswinning en CO2-opslag. Onderzoek naar kolen of andere fossiele brandstoffen is in niet gefinancierd. Mln. % Mln. % Mln. % Mln. % Mln. % Mln. % Energiebesparing % 60 37% 53 25% 51 27% 37 24% 43 24% Fossiele brandstoffen 31 9% 9 6% 14 7% 12 7% 3 2% 17 9% Duurzame energiebronnen % 54 33% 94 45% 89 48% 65 42% 98 54% Kernenergie 18 5% 14 8% 13 6% 8 4% 8 5% 7 4% Waterstof- en brandstofcellen 4 1% 0 0% 0 0% 1 1% 0 0% 1 0% Technieken opwekking en opslag 4 1% 17 11% 19 9% 16 8% 18 12% 11 6% Totaal per Jaar Overig energieonderzoek 10 3% 10 6% 16 8% 8 4% 21 14% 4 2% Totaal % % % % % % Publiek gefinancierd energieonderzoek 5 Publiek gefinancierd energieonderzoek
4 Verdeling naar type energieonderzoek Kennisoverdracht en ondersteuning 7 4% Demonstratie 44 24% Grootste deel investering naar Industrieel Onderzoek De graphic op de pagina hiernaast geeft voor de verdeling weer naar type onderzoek. De indeling is afkomstig uit de Europese staatssteunkaders. Er is een goede balans te zien tussen investeringen in fundamenteel onderzoek, industrieel onderzoek, experimentele ontwikkeling en demonstratie. Opvallend is de daling in uitgaven aan experimentele ontwikkeling in de afgelopen jaren. De publieke investering in fundamenteel onderzoek is sinds 2013 sterk gestegen. Dit lijkt vooral te verklaren door een verhoogde investering van NWO ten opzichte van voorgaande jaren. Sinds 2014 zien we een duidelijk herstel in het aandeel van de uitgaven dat wordt besteed aan demonstratie. Dit is een direct gevolg van de binnen het Energieakkoord gemaakte afspraken over de inzet van publiek geld voor demonstratie. In 2014 is de Demonstratie Energie Innovatie regeling (DEI) geïntroduceerd. Cijfers verdeling naar type onderzoek Totale investering 181 Experimentele ontwikkeling 29 16% Thema s Mln. % Mln. % Mln. % Mln. % Mln. % Mln. % Demonstratie % 45 28% 25 12% 24 13% 37 24% 43,5 24% Experimentele ontwikkeling 45 13% 14 8% 32 15% 58 31% 31 20% 29,2 16% Fundamenteel onderzoek 44 25% Industrieel onderzoek 57 32% Industrieel onderzoek % 71 44% 88 42% 66 36% 49 32% 57,3 32% Fundamenteel onderzoek 28 8% 21 13% 55 26% 24 13% 31 20% 44,5 25% Kennisoverdracht en ondersteuning 8 2% 12 7% 10 5% 14 7% 5 3% 6,7 4% Totaal % % % % % % Totaal per Jaar Publiek gefinancierd energieonderzoek 7 Publiek gefinancierd energieonderzoek
5 Publieke geldstromen energieonderzoek Van financiers via intermediairs naar uitvoerders. In de onderstaande graphic zijn de geldstromen van de financiers via intermediairs naar uitvoerders gevisualiseerd: hoe dikker de band, hoe meer geld er stroomt. Financiers Financiers Binnenlandse Zaken 5 3% Economische Zaken 141 Onderwijs, Cultuur en Wetenschap 35 Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Rijksdienst voor Ondernemend Nederland Stichting Programmafonds Tuinbouw Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek 35 Intermediars Onderwijs, Cultuur en Wetenschap 35 19% Totaal per Jaar 350 Financiers 181 Economische Zaken % Bedrijven 80 Kennisinstellingen en Universiteiten 91 Overig 11 Uitvoerders Het ministerie van Economische Zaken (141 miljoen) is de grootste financier van energieonderzoek in Nederland, gevolgd door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (35 miljoen) en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (5 miljoen). Het ministerie van Economische zaken bereikt bedrijven vooral via intermediair RVO.nl (80 miljoen). Energieonderzoek door universiteiten en kennisinstellingen wordt vooral via publiek private samenwerking (41 miljoen) gefinancierd. Daarnaast financiert het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap via NWO energieonderzoek aan universiteiten en kennisinstellingen (20 ). Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties financiert energieonderzoek via het Energiesprong programma. 8 Publiek gefinancierd energieonderzoek 9 Publiek gefinancierd energieonderzoek
6 Uitvoerders Cijfers publieke geldstromen energieonderzoek Overig 10 6% Financiers EZ OCW I&M Bedrijven 80 44% Uitvoerders 181 Kennisinstellingen en Universiteiten 91 50% BZK Overige ministeries Overig Via Intermediairs AgNL/RVO NWO/STW/FOM Productschap Tuinbouw/Stichting Programmafonds Tuinbouw Overig Uitvoerders Kennisinstituten & Universiteiten Totaal per Jaar Bedrijven Overig In is een stijgende investering in energieonderzoek bij kennisinstituten en universiteiten te zien. Na drie jaar van daling zien we nu een stijging naar het niveau van Hiermee is ook een stabilisatie ingezet van het relatieve budget dat ten goede komt van kennisinstellingen.tweede opvallend punt is de stijgende besteding van publieke financiering aan bedrijven. Deze trend is (in absolute bedragen) sinds 2011 ingezet. Ook in relatieve zin (percentage van totaal) is de afgelopen jaren een stijging te zien in het deel van het budget dat aan bedrijven wordt besteed. De besteding is in gelijk gebleven aan 2014 (44% van het totale budget). 1 Totaal van deelcijfers komt op 182 uit, dit komt door afronding. 10 Publiek gefinancierd energieonderzoek 11 Publiek gefinancierd energieonderzoek
7 Jaarlijkse uitgaven energieonderzoek Cijfers jaarlijkse overheidsuitgaven energieonderzoek Jaar R&D in Mln Demonstratie in Mln Totaal in Mln Jaar R&D in Mln Demonstratie in Mln Totaal in Mln Demonstratie in miljoen R&D in miljoen In bovenstaande grafiek worden de publieke investeringen in energieonderzoek als tijdreeks sinds 2005 weergegeven. In de periode waren de investeringen ondanks het FES-fonds beperkt tot gemiddeld 125 M per jaar. In de periode zien we een toename in publieke investeringen als gevolg van de Innovatie Agenda Energie. Na een dip in 2011 als gevolg van wijziging in beleid komen de investeringen via de Topsector Energie regelingen vanaf 2012 ruim boven de 150 M /jaar uit. 12 Publiek gefinancierd energieonderzoek 13 Publiek gefinancierd energieonderzoek
8 Dit is een publicatie van: Rijksdienst voor Ondernemend Nederland Croeselaan BJ Utrecht Postbus RE Utrecht T +31 (0) E klantcontact@rvo.nl Deze publicatie is tot stand gekomen in opdracht van het ministerie van Economische Zaken Rijksdienst voor Ondernemend Nederland augustus 2016 Publicatienummer: RVO /BR-DUZA De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) stimuleert duurzaam, agrarisch, innovatief en internationaal ondernemen. Met subsidies, het vinden van zakenpartners, kennis en het voldoen aan wet- en regelgeving. RVO.nl werkt in opdracht van ministeries en de Europese Unie. RVO.nl is een onderdeel van het ministerie van Economische Zaken.
Publiek gefinancierd energieonderzoek In opdracht van het ministerie van Economische Zaken
Publiek gefinancierd energieonderzoek 2016 In opdracht van het ministerie van Economische Zaken Inleiding Jaarlijks brengt de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) in opdracht van het ministerie
Nadere informatieMonitor. Publiek gefinancierd Energieonderzoek Zicht op bestedingen, thema s en trends
Monitor Publiek gefinancierd 2013 Zicht op bestedingen, thema s en trends Divisie/Afdeling: Nationale Programma s /CDE Projectteam: Tom Monné, Errol Soeriowardojo, in samenwerking met Menno de Pater (Decisio
Nadere informatieTOELICHTING. bij de diapresentatie. Publiek gefinancierd Energieonderzoek 2013
TOELICHTING bij de diapresentatie Publiek gefinancierd Energieonderzoek 2013 (Monitor) 1 De overheid voert energie- en innovatiebeleid, en draagt binnen de gegeven beleidskaders rechtstreeks dan wel via
Nadere informatieTerugblik in cijfers
Terugblik in cijfers 2012-2016 Terugblik in cijfers 2012-2016 Inhoud Inleiding... 2 Doel... 2 Scope... 2 Grondslag van de cijfers... 2 De brede blik... 3 Aantal energie-innovatieprojecten... 3 De subsidie...
Nadere informatieMonitoring van publiek gefinancierd energieonderzoek Zicht op bestedingen, thema s & trends. Openbare samenvatting. Economie met beleid
Monitoring van publiek gefinancierd energieonderzoek 2009 Zicht op bestedingen, thema s & trends Openbare samenvatting Economie met beleid Monitoring van publiek gefinancierd energieonderzoek 2009 Zicht
Nadere informatieVan Energie naar Klimaat Energietransitie in Nederland Timme Lucassen Rijksdienst voor Ondernemend Nederland
Van Energie naar Klimaat Energietransitie in Nederland Timme Lucassen Rijksdienst voor Ondernemend Nederland Inhoud Van energie naar klimaat Introductie RVO De opgave De uitvoering - Wetgeving - Instrumenten
Nadere informatieRVO? uitvoeringsorganisatie van de Rijksoverheid. RVO voert namens de overheid beleid uit voor ondernemend Nederland. thema s:
RVO? uitvoeringsorganisatie van de Rijksoverheid RVO voert namens de overheid beleid uit voor ondernemend Nederland thema s: - duurzaamheid - landbouw - innovatie - internationaal ondernemen Onze opdrachtgevers
Nadere informatieRVO.NL-regelingen voor zon-pv en zonthermisch:
RVO.NL-regelingen voor zon-pv en zonthermisch: SDE+, TKI en experimenten E-wet 15 april 2015 16 april 2015 Wido van Heemstra Karin Keijzer Rijksdienst voor Ondernemend Nederland Wat doen wij: (RVO.nl)
Nadere informatieFinanciële steun voor het realiseren van energiebesparing bij huurwoningen
Financiële steun voor het realiseren van energiebesparing bij huurwoningen STEP-subsidie en FEH-lening uitgelegd In opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Verhuurt u
Nadere informatieSamenvatting rapportage Masterclass Energiebesparing op de werkvloer. In opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat
Samenvatting rapportage Masterclass Energiebesparing op de werkvloer 2016 In opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat Samenvatting rapportage Masterclass Energiebesparing op de werkvloer
Nadere informatieVoorpublicatie Totale investeringen in Wetenschap en INnovatie (TWIN)
Voorpublicatie Totale investeringen in Wetenschap en INnovatie (TWIN) 2013 2019 Voorpublicatie Totale investeringen in Wetenschap en INnovatie (TWIN) 2013 2019 Februari 2015 Jaarlijks stelt het Rathenau
Nadere informatieTopsector Energie. Terugblik in cijfers
Topsector Energie Terugblik in cijfers - Inhoud Inleiding 2 Doel 2 Scope 2 Grondslag van de cijfers 2 Veranderingen ten opzichte van vorige rapportage 2 Aantal energie-innovatieprojecten 3 De subsidie
Nadere informatiede methodiek van de energielabel-berekening
1 Vraag & antwoord: de methodiek van de energielabel-berekening Update september 2018 In opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties >> Duurzaam, Agrarisch, Innovatief en
Nadere informatieJIP tender Maurits Clement. 9 april 2019
JIP tender 2019 Maurits Clement 9 april 2019 Marktontwikkeling Positionering Positionering Fiscaal: WBSO, RDA, innovatiebox SDE+ SBIR DEI Hernieuwbare Topsector energie regelingen Energie VFF I-krediet
Nadere informatieVoorpublicatie Totale investeringen in Wetenschap en INnovatie (TWIN) 2014 2020
Voorpublicatie Totale investeringen in Wetenschap en INnovatie (TWIN) 2014 2020 Voorpublicatie Totale investeringen in Wetenschap en INnovatie (TWIN) 2014 2020 Februari 2016 Jaarlijks stelt het Rathenau
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Directoraat-generaal Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres
Nadere informatieTopsectoren. Bouwstenen van Bedrijvenbeleid. Hoofdstuk: In opdracht van DG Bedrijfsleven & Innovatie van het ministerie van Economische Zaken
Bouwstenen van Bedrijvenbeleid Hoofdstuk: Topsectoren In opdracht van DG Bedrijfsleven & Innovatie van het ministerie van Economische Zaken Klik hier voor de handleiding van deze presentatie Versie maart
Nadere informatieNationale Energieverkenning 2014
Nationale Energieverkenning 2014 Remko Ybema en Pieter Boot Den Haag 7 oktober 2014 www.ecn.nl Inhoud Opzet van de Nationale Energieverkenning (NEV) Omgevingsfactoren Resultaten Energieverbruik Hernieuwbare
Nadere informatieLocaties voor energiecoöperaties
Locaties voor energiecoöperaties Waarom Burgers zijn steeds vaker betrokken bij het opwekken van duurzame energie. Zij organiseren in hun directe leefomgeving energieprojecten vanuit zogenaamde energiecoöperaties.
Nadere informatieUw business case voor energiebesparing TKI-ISPT. RvT maart 2013
Uw business case voor energiebesparing TKI-ISPT RvT maart 2013 Het topsectorenbeleid Overheid, Rijksdient voor ondernemend Nederland Tenders voor Demo, pilot en Early adapter projecten Topcluster voor
Nadere informatieNavigatie topsectoren
Navigatie topsectoren Beleidsthema s en - doelen Beleid in cijfers Beleidsinstrumentarium 1 Versie oktober 215 Beleidsthema s en doelen topsectoren Specifiek beleid, ondersteunend aan doelen Bedrijvenbeleid:
Nadere informatieMaatschappelijke uitdagingen
Bijlage 4: Reactie op de motie van Het lid Van Tongeren inzake het duurzaamheidsaandeel van de innovatie-instrumenten Op 16 oktober 2014 is door Het lid Van Tongeren een motie ingediend, en na stemming
Nadere informatieMarktinformatie isolatiematerialen, isolatieglas en HR-ketels 2010-2013. In opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
Marktinformatie isolatiematerialen, isolatieglas en HR-ketels 2010-2013 In opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Inhoud Inleiding 3 Minerale en organische wollen 4 Kunststof
Nadere informatieInnovatie-instrumenten voor bedrijven in Nederland. Naar de top! Ino Ostendorf MT-lid directie Innovatie & Kennis
Innovatie-instrumenten voor bedrijven in Nederland Naar de top! Ino Ostendorf MT-lid directie Innovatie & Kennis Ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie Innovatie-instrumenten voor bedrijven
Nadere informatieIn fabrieken worden warme vloeistoffen en gassen getransporteerd door leidingsystemen. Deze systemen zijn niet altijd afdoende geïsoleerd, hetzij
In fabrieken worden warme vloeistoffen en gassen getransporteerd door leidingsystemen. Deze systemen zijn niet altijd afdoende geïsoleerd, hetzij omdat de isolatie ontbreekt of omdat de isolatiesystemen
Nadere informatieWestvoorne CO 2 - uitstoot
Westvoorne CO 2 - uitstoot De grafiek geeft de CO 2-uitstoot verdeeld over de hoofdsectoren over de jaren 2010 tot en met 2013. Cijfers zijn afkomstig uit de Klimaatmonitor van RWS. Cijfers over 2014 zijn
Nadere informatieRijksdienst voor Ondernemend Nederland Ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Subsidieregelingen Topsector Energie
Rijksdienst voor Ondernemend Nederland Ministerie van Economische Zaken en Klimaat Subsidieregelingen Topsector Energie Martin Otten Energie Innovatie T: 088-042 3185 E: martin.otten@rvo.nl Agri & Food
Nadere informatieGenerieke interface energielabels
Handleiding Generieke interface energielabels In opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (Directie Woningbouw) 1 Inleiding 3 1.1 Doel 3 1.2 Korte omschrijving 3 1.3 Indeling
Nadere informatieVergroting van de toegankelijkheid van de SVO regeling in 2019
Vergroting van de toegankelijkheid van de SVO regeling in 2019 0. Samenvatting De Subsidieregeling Versterking Omgevingsveiligheid (SVO) BRZO-sector is per 1 april 2019 door het ministerie van Infrastructuur
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 34071 26 november 2014 Regeling van de Minister van Economische Zaken van 23 november 2014, nr. WJZ / 14185380, tot wijziging
Nadere informatieStimulering Europees Onderzoek
Call for proposals Stimulering Europees Onderzoek 2015 Den Haag, juli 2015 Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek Inhoud 1 Inleiding 1 1.1 Achtergrond 1 1.2 Beschikbaar budget 1 1.3 Geldigheidsduur
Nadere informatieFruitafzet naar Rusland stilgevallen, wel kansen voor uitgangsmateriaal. In opdracht van het ministerie van Economische Zaken
Fruitafzet naar Rusland stilgevallen, wel kansen voor uitgangsmateriaal In opdracht van het ministerie van Economische Zaken Fruitafzet naar Rusland stilgevallen, wel kansen voor uitgangsmateriaal Door
Nadere informatieBeleidskader (versie 1.0) DKTI-Transport Demonstratieregeling Klimaat Technologie en Innovatie in Transport
Beleidskader (versie 1.0) DKTI-Transport Demonstratieregeling Klimaat Technologie en Innovatie in Transport Maatschappelijke opgave: versnellen van de transitie naar low en zero emissie transport De sector
Nadere informatieInternetpanel Rijksdienst voor Ondernemend Nederland Resultaten peiling 29: Topsector Energie December 2014
Internetpanel Rijksdienst voor Ondernemend Nederland Resultaten peiling 29: Topsector Energie December 2014 1. Inleiding Deze nieuwsbrief beschrijft de resultaten van de peiling over subsidieregelingen
Nadere informatieSubsidieregelingen voor energieinnovaties. infra. Nationaal consortium Zon op Infra 14 maart 2019 Bert Janson
Subsidieregelingen voor energieinnovaties Zon op infra Nationaal consortium Zon op Infra 14 maart 2019 Bert Janson inhoud Doel beschikbare subsidie regelingen Urban Energy regeling HER-regeling DEI+ Demonstratie
Nadere informatieFactsheet Verlengd Privaat Aansluitpunt voor gemeenten. In opdracht van het ministerie van Economische Zaken
Factsheet Verlengd Privaat Aansluitpunt voor gemeenten In opdracht van het ministerie van Economische Zaken Verlengd Privaat Aansluitpunt: hoe en wat? Met de groei van het aantal elektrische voertuigen
Nadere informatieCONCEPT Onderzoek in relatie tot NWA Route Energietransitie
CONCEPT Onderzoek in relatie tot NWA Route Energietransitie 29 november 2017 Presentatie NERA NWA Route Energietransitie Opzet en bevindingen onderzoek uitdagingen NWA Route Energietransitie 2 NERA: een
Nadere informatieHOLLAND HIGH TECH 22 SEPTEMBER 2015 PAUL DE KROM, VOORZITTER RAAD VAN BESTUUR TNO
HOLLAND HIGH TECH 22 SEPTEMBER 2015 PAUL DE KROM, VOORZITTER RAAD VAN BESTUUR TNO TNO KARAKTERISTIEKEN Nederlandse organisatie voor Toegepast Natuurwetenschappelijk Onderzoek TNO wet Onafhankelijke non-profit
Nadere informatieRegiobericht 1.0 Noord
Economie, innovatie, werk en inkomen 1 Kenmerken van het landsdeel Het landsdeel Noord bestaat uit de provincies Groningen, Friesland en Drenthe. De provincies werken samen in het Samenwerkingsverband
Nadere informatieMarktinformatie isolatiematerialen, isolatieglas en HR-ketels 2010-2013
Marktinformatie isolatiematerialen, isolatieglas en HR-ketels 2010-2013 Inleiding In het kader van de monitoring van energiebesparing in de gebouwde omgeving door Agentschap NL is door Buildsight verkoopinformatie
Nadere informatieAanpak bedrijventerreinen
Aanpak bedrijventerreinen Kansen en knelpunten van verduurzaming van de energiebesparing op bedrijventerreinen bij een collectieve aanpak In opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat
Nadere informatieStimulering Europees Onderzoek
Call for proposals Stimulering Europees Onderzoek 2016 Den Haag, oktober 2016 Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek Inhoud 1 Inleiding 1 1.1 Achtergrond 1 1.2 Beschikbaar budget 1 1.3
Nadere informatieDuurzaam ondernemen. Denk groot. Onderneem groen. Innovatief ondernemen
Duurzaam ondernemen Duurzaam ondernemen Duurzame ondernemers zijn visionaire ondernemers. U ziet duurzaamheid als kans om te innoveren en nieuwe markten aan te boren. Met als resultaat: economische groei,
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 15825 20 maart 2017 Regeling van de Minister van Economische Zaken van 16 maart 2017, nr. WJZ/17031858, tot wijziging
Nadere informatieVerbruik van hernieuwbare energie
Indicator 11 juli 2017 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Het aandeel hernieuwbare energie
Nadere informatieProgramma Kas als Energiebron
Programma Kas als Energiebron Co-innovatie in de glastuinbouw KIVI NIRIA jaarcongres 2010 Ir. P. Jan Smits 6 oktober 2010 Inhoud Introductie Kengetallen en energietransitie Convenant Schone en Zuinige
Nadere informatieSubsidies Biobased Economy
Subsidies Biobased Economy Amsterdam, 23 juni 2014 Astrid Hamer Subsidies Weinig gebruikt door bedrijven (spec. BBE) Wijs ze erop. WBSO regio Overzicht regelingen BBE door RVO.nl RDA SDE+ NL EU MIT: MKB
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres Postbus 20401
Nadere informatieKansen voor zonpv: de RVO-regelingen. 22 maart Wido van Heemstra. 23 maart Karin Keijzer
Kansen voor zonpv: de RVO-regelingen 22 maart 2017 23 maart 2017 Wido van Heemstra Karin Keijzer Rijksdienst voor Ondernemend Nederland RVO.NL stimuleert ondernemend Nederland bij duurzaam, agrarisch,
Nadere informatieEnergie besparingsmonitor 2010-2011
Energie besparingsmonitor 2010-2011 Inleiding In het kader van het monitoren van het Meer Met Minder convenant is er informatie verzameld onder de leveranciers van isolatiemateriaal in Nederland, Vereniging
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 31 239 Stimulering duurzame energieproductie Nr. 186 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Nadere informatieVoorpublicatie Totale Onderzoek Financiering (TOF)
Voorpublicatie Totale Onderzoek Financiering (TOF) 2010-2016 Voorpublicatie Totale Onderzoek Financiering (TOF) 2010 2016 In het voorjaar van 2012 zal het Rathenau Instituut opnieuw het jaarlijkse overzicht
Nadere informatieVietnamese en Thaise markt interessant voor Nederlands fruit. In opdracht van het ministerie van Economische Zaken
Vietnamese en Thaise markt interessant voor Nederlands fruit In opdracht van het ministerie van Economische Zaken Vietnamese en Thaise markt interessant voor Nederlands fruit De Russische boycot van landbouwproducten
Nadere informatiewhitepaper zakelijke zonnepanelen
whitepaper zakelijke zonnepanelen zonnepanelen zakelijk de zon onze meest krachtige natuurlijke energiebron De zon straalt in 45 minuten voldoende energie op de aarde om te voorzien in de totale energiebehoefte
Nadere informatieMonitoring Biobased Economy in Nederland 2015 (samenvatting)
Monitoring Biobased Economy in Nederland 2015 (samenvatting) Auteurs Astrid Hamer Monique Mooren Wouter Siemers Dick Both Kees Kwant Datum 2 maart 2016 Status definitief Samenvatting en Trends Biobased
Nadere informatieGegevens stroometikettering 2004
CE CE Oplossingen voor Oplossingen voor milieu, economie milieu, economie en technologie en technologie Oude Delft 180 Oude Delft 180 2611 HH Delft tel: 015 2 150 150 fax: fax: 015 015 2 150 150 151 151
Nadere informatieIsolatie van appendages
Isolatie van appendages In opdracht van het ministerie van Economische Zaken In opdracht van het ministerie van Economische Zaken Energie-efficiënte maatregelen bij vergunningplichtige bedrijven Factsheet
Nadere informatieTopsectoren aanpak en de Nederlandse Defensie & Veiligheid gerelateerde industrie. Samen naar de top!
Ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie Topsectoren aanpak en de Nederlandse Defensie & Veiligheid gerelateerde industrie Samen naar de top! Drs. G.M. Landheer Directeur Topsectoren en Industriebeleid
Nadere informatieSubsidies. Energie en Industrie Maurits Clement
Subsidies Energie en Industrie 2016 Maurits Clement Regelingen in de Topsector Energie Topsector en TKI s bepalen prioriteiten en Bugetten RVO voert tenders uit om budgetten toe te kennen aan projecten
Nadere informatieRegelingen voor zon-pv
Regelingen voor zon-pv 16 maart 2016 17 maart 2016 Wido van Heemstra Karin Keijzer Rijksdienst voor Ondernemend Nederland RVO.NL stimuleert ondernemend Nederland bij duurzaam, agrarisch, innovatief en
Nadere informatieFeiten & Cijfers. Totale Onderzoek Financiering 2011-2017. Jan van Steen
Feiten & Cijfers WWW.RATHENAU.NL 2013 Totale Onderzoek Financiering 2011-2017 Jan van Steen Inhoud Samenvatting 1 Karakter van het overzicht 2 De R&D-uitgaven per departement 2 Gevolgen van het regeerakkoord
Nadere informatieCONCEPT. De Minister van Economische Zaken, Gelet op artikel 2, tweede lid, van het Kaderbesluit nationale EZ-subsidies; Besluit: Artikel I
CONCEPT Regeling van de Minister van Economische Zaken van, nr. WJZ/17038299, tot wijziging van de Regeling nationale EZ-subsidies in verband met de verlenging van de subsidiemodules PPS-toeslag onderzoek
Nadere informatieBob Meijer Lancering TKI Wind op Zee Tenders 2015 30 januari 2015
Bob Meijer Lancering TKI Wind op Zee Tenders 2015 30 januari 2015 2015 First come, first served Januari 2015 Subsidieregelingen TKI Wind op Zee 2015 onder voorbehoud de officiële regeling is leidend 2
Nadere informatieCrowdfunding & duurzame energie. In opdracht van het ministerie van Economische Zaken
Crowdfunding & duurzame energie In opdracht van het ministerie van Economische Zaken Crowdfunding & duurzame energie De status van crowdfunding voor duurzame energie in Nederland in 2015 Dit rapport is
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres Postbus 20401
Nadere informatieCO 2 -uitstootrapportage 2011
Programmabureau Klimaat en Energie CO 2 -uitstootrapportage 2011 Auteurs: Frank Diependaal en Theun Koelemij Databewerking: CE Delft, Cor Leguijt en Lonneke Wielders Inhoud 1 Samenvatting 3 2 Inleiding
Nadere informatieVan: Jolanda Braam (braam@tifn.nl) Kees de Gooijer (kees.degooijer@wur.nl) Voor: Projectdragers Datum: 19-12-2013
TKI toeslagregeling 2014 Van: Jolanda Braam (braam@tifn.nl) Kees de Gooijer (kees.degooijer@wur.nl) Voor: Projectdragers Datum: 19-12-2013 Zie voor meer informatie de publicatie in de Staatscourant (WJZ/13135860),
Nadere informatieIn opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
02 BS Het Klaverblad te Amsterdam is fris en potentieel zeer energiezuinig Samenvatting monitoring energie, binnenklimaat en gebruikerstevredenheid In opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken
Nadere informatieDuurzaam ondernemen. Denk groot. Onderneem groen. www.rvo.nl/duurzaamondernemen. Innovatief ondernemen
Duurzaam ondernemen Duurzaam ondernemen Duurzame ondernemers zijn visionaire ondernemers. U ziet duurzaamheid als kans om te innoveren en nieuwe markten aan te boren. Met als resultaat: economische groei,
Nadere informatieMIT2015 beknopte toelichting. Voorbehoud: dit betreft beknopte toelichting MIT2015 officiële tekst in De Staatscourant is leidend
MIT2015 beknopte toelichting Voorbehoud: dit betreft beknopte toelichting MIT2015 officiële tekst in De Staatscourant is leidend 1 update dd 6 mei 2015 Afspraken MKB samenwerkingsagenda gezamenlijke instrumentenkoffer
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2018 35 236 Wijziging van de sstaten van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (XIII) voor het jaar ( inzake Urgenda) Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING
Nadere informatieEfficiEncy Duurzaam. EnErgiEbEsparing. Warmte en koude. KEnnis industrie. energie financiering. instrumenten. GebouwDe omgeving
Warmte en koude Kennis, advies, instrumenten en financiële steun EfficiEncy Duurzaam GebouwDe omgeving energie financiering KEnnis industrie instrumenten EnErgiEbEsparing De Nederlandse overheid streeft
Nadere informatieCO2-monitor 2013 s-hertogenbosch
CO2-monitor 2013 s-hertogenbosch Afdeling Onderzoek & Statistiek Maart 2013 2 Samenvatting In deze monitor staat de CO2-uitstoot beschreven in de gemeente s-hertogenbosch. Een gebruikelijke manier om de
Nadere informatieMIT2015 MKB Innovatiestimulering Topsectoren 2015
Beknopte toelichting MIT2015 MKB Innovatiestimulering Topsectoren 2015 Voorbehoud: dit betreft beknopte toelichting MIT2015 officiële tekst in De Staatscourant is leidend 15-4-2015 I 1 Afspraken MKB samenwerkingsagenda
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Ierland-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Ierland-Nederland 1 1. Goederenexport van Ierland naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Ierse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieDuurzame energieuitwisseling. (Aalsmeer) In opdracht van het ministerie van Economische Zaken
Duurzame energieuitwisseling Hornmeer (Aalsmeer) In opdracht van het ministerie van Economische Zaken PROJECTOMSCHRIJVING Duurzame energie uitwisseling Hornmeer (Aalsmeer) Uitwerking en vastlegging van
Nadere informatieHernieuwbare energie: noodzaak, visie op 2050 en beleid
Hernieuwbare energie: noodzaak, visie op 2050 en beleid Remko Ybema Lezing Den Bosch 12 oktober 2010 www.ecn.nl Inhoud Noodzaak van duurzame energie Een duurzame energievoorziening in 2050 Doelen van het
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Spanje-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Spanje-Nederland 1 1. Goederenexport van Spanje naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Spaanse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieVerbruik van hernieuwbare energie,
Indicator 20 december 2010 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Het aandeel hernieuwbare energie
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Zwitserland-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Zwitserland-Nederland 1 1. Goederenexport van Zwitserland naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Zwitserse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Verenigd Koninkrijk-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Verenigd Koninkrijk-Nederland 1 1. Goederenexport van het Verenigd Koninkrijk naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Britse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE
Nadere informatieFeiten & Cijfers. Totale Investeringen in Wetenschap en Innovatie 2012-2018. Jan van Steen
Feiten & Cijfers WWW.RATHENAU.NL 2014 Totale Investeringen in Wetenschap en Innovatie 2012-2018 Inhoud Samenvatting 1 De dataverzameling 3 De R&D-uitgaven per departement en ontwikkelingen 6 De relatieve
Nadere informatieFactsheet innovatiebeleid
Deze factsheet presenteert een aantal basisgegevens over kernthema s in het innovatiebeleid. We gaan eerst in op de ambities van het Nederlandse innovatiebeleid en de voortgang op de gestelde doelen. Vervolgens
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Canada-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Canada-Nederland 1 1. Goederenexport van Canada naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Canadese exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieBijlage 2: kengetallen. Tabel behorend bij het antwoord op vraag 5
Bijlage : kengetallen Tabel behorend bij het antwoord op vraag 5 Overzicht prestatie-indicatoren/kengetallen Begroting 0 en Begroting 017 Begroting 0 Begroting 017 Artikel Omschrijving Artikel Omschrijving
Nadere informatieDirecte subsidies voor kunsten, erfgoed en media
134 Boekman 97 De Staat van Cultuur voor kunsten, erfgoed en media Bastiaan Vinkenburg De eerste tekenen van de bezuinigingen op de overheidsuitgaven aan kunst en cultuur zijn in 2011 zichtbaar. De verwachting
Nadere informatieMJA-Sectorrapport 2015 Nederlandse olie- en gasproducerende industrie
MJA-Sectorrapport 2015 Nederlandse olie- en gasproducerende industrie Colofon Projectnaam: MJA-monitoring 2015 Sector: Nederlandse olie- en gasproducerende industrie Datum: 13-06-2016 Status: Definitief
Nadere informatieEgypte springplank voor handel naar Midden-Oosten en Azië. In opdracht van het ministerie van Economische Zaken
Egypte springplank voor handel naar Midden-Oosten en Azië In opdracht van het ministerie van Economische Zaken Egypte springplank voor handel naar Midden-Oosten en Azië Egypte is een van de grootste producenten
Nadere informatieOndersteuning projecten duurzaam vervoer en DKTI-Transport. Erik van de Burgwal 5 september 2017
Ondersteuning projecten duurzaam vervoer en DKTI-Transport Erik van de Burgwal 5 september 2017 Ontwikkelfases en instrumenten subsidies leningen garanties en borgstellingen 1. subsidies 2. leningen 3.
Nadere informatieSubsidieregeling Urban Energy. Voorlichtingsbijeenkomst UE 14 maart 2019 Marco Kolkman
Subsidieregeling Urban Energy Voorlichtingsbijeenkomst UE 14 maart 2019 Marco Kolkman Programma 9:30 Welkomstwoord en toelichting subsidieregeling Urban Energy 10:15 Toelichting programmalijnen 1 t/m 5
Nadere informatieOndernemen in de kansrijke groeimarkten van de Topsectoren
Ondernemen in de kansrijke groeimarkten van de Topsectoren Syntens, Maart 2013 Paul d Hond pdh@syntens.nl Voorbeeld: Ambitie Innovatiecontract: Topsector High Tech Systemen en Materialen De topsector
Nadere informatieTechnologische ontwikkeling loont! WBSO en RDA in 2015. In opdracht van het Ministerie van Economische Zaken
Technologische ontwikkeling loont! WBSO en RDA in 2015 In opdracht van het Ministerie van Economische Zaken U wilt iets ontwikkelen of onderzoeken? De WBSO en de RDA verlagen eenvoudig uw (loon)kosten
Nadere informatieEnergiebesparing in de bouw
Energiebesparing in de bouw - Overheidsbeleid - Wettelijke kaders - Praktische omzetting Bijdragen van: ing. W.Baartman ir. J.Ouwehand Wetgeving en overheidsbeleid Transitie naar een duurzame energiehuishouding
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Australië-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Australië-Nederland 1 1. Goederenexport van Australië naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Australische exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE
Nadere informatieServië: wereldspeler in frambozenproductie. In opdracht van het ministerie van Economische Zaken
Servië: wereldspeler in frambozenproductie In opdracht van het ministerie van Economische Zaken Servië: wereldspeler in frambozenproductie Servië is een wereldspeler als het gaat om de productie van frambozen.
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Zuid-Korea-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Zuid-Korea-Nederland 1 1. Goederenexport van Zuid-Korea naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Zuid-Koreaanse exportpartners (bedragen x 1.000 euro). Bron: International
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2006 2007 30 000 Kerncentrale Borssele Nr. 44 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag,
Nadere informatieFiscale zakelijke regelingen & subsidies
Fiscale zakelijke regelingen & subsidies 6 fiscale regelingen en subsidies voor bedrijven om te besparen op zonnepanelen. Het zelf opwekken van stroom door bedrijven via zonnepanelen is hot. Dat heeft
Nadere informatieVerbruik van duurzame energie,
Indicator 15 december 2009 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Het aandeel duurzaam in het
Nadere informatieNederland: de Maritieme Wereldtop
1 Nederland: de Maritieme Wereldtop Veilig, duurzaam en economisch sterk Maritiem Cluster in de Topsector Water: Innovatiecontract en Topconsortium Kennis en Innovatie V2.0, Samenvatting, 23 december 2011
Nadere informatie