Visie op Passend Onderwijs Onze regio De regio Passend Onderwijs 25-09 PO kenmerkt zich zowel geografisch als bestuurlijk. Ook heeft de regio samen een (bescheiden) bestuurlijke en inhoudelijke geschiedenis opgebouwd. De regio beslaat de gemeenten Nijkerk, Putten, Ermelo, Zeewolde, Harderwijk, Nunspeet, Elburg en Epe, een mix van grote en kleine gemeenten, waarvan een groot deel al jarenlang bestuurlijk samenwerkt in de RNV. Bestuurlijk gezien geeft de regio een zeer divers beeld: verschillende denominaties (protestants christelijk (w.o. gereformeerd), openbaar, katholiek, islamitisch, algemeen bijzonder) de samenwerking so grote besturen met scholen in verschillende gemeenten, maar ook schoolbesturen met één school; verschillende onderwijstypen (Jenaplan, Montessori, Dalton, Vrije School) naast scholen met een leerstofjaarklassensysteem; grote scholen (meer dan 200 leerlingen), maar ook relatief gezien veel kleine scholen (minder dan 100 leerlingen). scholen voor SO, zowel cluster 3 als cluster 4 en scholen voor SBaO onevenredig verspreid over de acht gemeenten Kortom, een zeer divers landschap, waar aan de grenzen, door de nieuwe regio-indeling, schoolbesturen zich (moeten) aansluiten bij de Onderwijszorgkoepel Noord-Veluwe. Voor de betreffende schoolbesturen betekent dit afscheid nemen van bestaande samenwerkingsverbanden en participeren in een nieuw. Ook op gemeentelijk niveau is het landschap bijzonder. Bestaande gemeentelijke samenwerking wordt deels verbroken: schoolbesturen in de gemeente Oldebroek worden aan Zwolle toegewezen, de gemeenten Epe en Heerde hebben gezamenlijk het CJG ingericht, maar de besturen in de gemeente Heerde zijn ook aan Zwolle toegewezen; gemeente Nijkerk richt zich wat jeugdzorg betreft op de food-vallei, maar behoort in onderwijs tot de Noord-Veluwe. Hierdoor moeten ook gemeenten zich deels heroriënteren. 1
Sinds 2007 zoeken de besturen en coördinatoren Primair Onderwijs, SBaO, SO, VO, gemeenten en andere partners binnen de Noord-Veluwe elkaar op met als doel om zich voor te bereiden op de inrichting en uitwerking van Passend Onderwijs. Destijds is ook besloten om dat onder de naam Onderwijszorgkoepel Noord-Veluwe (OZKNV) te realiseren. Nu zien we dat dit een goed besluit geweest is: het elkaar kennen in dit proces is van groot belang en geeft vertrouwen. Vanuit deze ontwikkeling is ook uitgesproken om, nu de minister de regio s heeft ingedeeld, de nieuwe besturen en scholen waaronder ook het speciaal onderwijs cluster 3 en 4 - van harte uit te nodigen om hun inbreng te hebben, met als doel om samen goede zorg te realiseren voor onze kinderen. In deze hierboven geschetste regionale ontwikkelingen, zijn in de loop der jaren voorzieningen voor speciaal basisonderwijs en speciaal onderwijs gestart, waarbij niemand zich destijds heeft gerealiseerd welke leerlingenstromen dat anno 2011 oplevert. Een aantal kinderen kan niet in het regulier basisonderwijs binnen de eigen gemeente opgevangen worden. Deze leerlingenstromen, samen met de vervoersstromen van de ambulante begeleiders vanuit het speciaal onderwijs naar het basisonderwijs, bevestigen het beeld dat we op de Noord-Veluwe beleid moeten ontwikkelen waarbij het regulier onderwijs wordt versterkt en er optimaal samengewerkt wordt en gebruik gemaakt wordt van de expertise in het speciaal (basis) onderwijs. Dit met als ultiem doel meer leerlingen met een specifieke onderwijsbehoefte binnen het regulier onderwijs te begeleiden met ondersteuning van het speciaal (basis) onderwijs. Daarmee wordt er vanuit de inhoud geredeneerd direct ook een slag gemaakt in het efficiënt omgaan met en gebruiken van de schaarser wordende ondersteuningsmiddelen. In de missie en visie van de Onderwijszorgkoepel Noord-Veluwe willen wij zoveel mogelijk aansluiten bij de bestaande en als succesvol beschouwde ontwikkelingen, ervaringen en aanpakken in de regio. We willen voorkomen dat er wielen uitgevonden worden die er al zijn, zodat elke vorm van bureaucratie tot een minimum beperkt blijft en alle beschikbare expertise, kennis en kunde ten goede komt aan de kinderen met een specifieke onderwijsbehoefte en ondersteuningsvraag en daarmee indirect ook aan alle kinderen. Samenwerkend binnen het nieuwe samenwerkingsverband 25-09 PO willen we de intenties en ambities van passend onderwijs nader inhoud en vorm geven in de komende jaren. Onze missie De gezamenlijke missie van de samenwerkende onderwijsorganisaties op de Noord Veluwe in het kader van Passend Onderwijs is het realiseren van onderwijs en ondersteuning voor - in principe - elke leerling, opdat deze leerling dát onderwijs en díe ondersteuning krijgt, die hij/zij nodig heeft om een ononderbroken ontwikkeling te kunnen doormaken binnen het ontwikkelingsperspectief van die leerling. Onze visie Passend Onderwijs betekent dat alle leerlingen naar school gaan en dat zij een passend onderwijs - en zo nodig ook - een adequaat onderwijs ondersteuningsarrangement krijgen. We realiseren ons daarbij dat er altijd grenzen zijn aan ons onderwijsondersteuningsaanbod. Daarbij denken we aan leerlingen met zeer ernstige leer- en gedragsstoornissen en leerlingen met een lichamelijke en/of meervoudige beperking, die vaak in instellingen verpleegd worden. Wij doen er alles aan om het onderwijs-ondersteuningsaanbod thuisnabij te realiseren. Regionaal spreken we de ambitie uit een continuüm van onderwijsvoorzieningen in te richten met doorgaande leerlijnen van voorschoolse voorzieningen via PO naar VO en MBO, met 2
waar nodig ook doorgaande leer- en begeleidingslijnen naar het (voortgezet) speciaal onderwijs [(V)SO]. In dit proces zoeken we nadrukkelijk de samenwerking met de gemeente op lokaal en regionaal niveau. Hiertoe bieden wij verschillende onderwijs en onderwijs ondersteuningsarrangementen aan tussen aan de ene kant van het spectrum het regulier onderwijs en aan de andere kant van het spectrum (voortgezet) speciaal onderwijs. De partners in de regio herkennen elkaar in het willen inspelen op en ondersteuning bieden aan de specifieke onderwijszorgbehoeften van kinderen en jongeren met een accent op preventie. Hierbij hanteren wij als uitgangspunt: één kind (jongere) en één goed afgestemd plan, wat door de samenwerkende ketenpartners uitgevoerd zal worden. We delen de ambitie om: transparant te zijn in procedures, het aantal regels te minimaliseren, de bureaucratie zo laag mogelijk te houden bestaande en aantoonbaar goede inhoudelijke processen, ontwikkelingen, interventies en aanpakken te behouden, te verdiepen en te borgen expertise te ontwikkelen en te delen, uit te gaan van wat kinderen kennen en kunnen (handelingsgericht) en daarop zowel het handelen van de onderwijsprofessional als ook het indiceren en arrangeren aan te laten sluiten met elkaar en met ouders/verzorgers samen te werken. goed functionerende bestaande structuren van ondersteuning in zorg te benutten Uitgangspunt voor ons is dat ieder kind en elke jongere recht heeft op onderwijs en ondersteuning op maat passend bij het ontwikkelingsperspectief van de leerling. Onze doelen Wij realiseren dat: 1. Alle kinderen en jongeren tussen de 0 en 4 ondersteuning en begeleiding kunnen krijgen als voorbereiding op het onderwijs en tussen 4 en 12-14 1 jaar onderwijs en ondersteuning krijgen die aansluit bij hun specifieke behoeften en gericht is op een voor hen optimaal resultaat in termen van zowel vorderingen en vaardigheden als sociaal-emotioneel welbevinden. 2a. Kinderen en jongeren met een specifieke onderwijs- en ondersteuningsbehoefte één dossier hebben, dat opgebouwd wordt vanaf de voorschoolse voorzieningen en middels warme overdracht meegaat naar de volgende onderwijsvoorziening of instelling voor (jeugd-)ondersteuning. Warme overdracht betekent dat naast het overdragen van gegevens over de ontwikkeling van het kind of de jongere ook het gesprek wordt gevoerd tussen overdragende en ontvangende school of instelling met als doel het kind of de jongere te leren kennen als mens in ontwikkeling. 2b. Een dossier zal vaak bestaan uit verschillende sub-dossiers, die door verschillende instanties beheerd worden. Het doel is om deze dossiers zo mogelijk samen te brengen en complementair te laten zijn aan elkaar. Waar het niet mogelijk is moet in ieder geval vermeld worden dat er over dit kind ook andere dossiers zijn. Dit kan bijvoorbeeld via de Verwijsindex. 3. Expertise die in de regio beschikbaar is binnen regulier, SO en SBaO en/of ontwikkeld moet worden, volgens een gestructureerde en samenwerkende wijze gedeeld en geborgd wordt met alle partners (sociale kaart) 4. Specifieke onderwijsondersteuning zo veel mogelijk naar het kind of de jongere wordt gebracht. Dat betekent dat wij ons inspannen om specifieke onderwijszorg 1 Voor kinderen in het SO geldt een verantwoordelijkheid tot 14 jaar. Daarna gaat de verantwoordelijkheid over naar (V)SO 3
thuisnabij aan te bieden. Thuisnabij is zo mogelijk lokaal en eventueel regionaal. Geen kind of jongere gaat gedwongen voor een passend onderwijs arrangement de regio uit. 5. Er in samenwerking tussen (speciaal) basisonderwijs en speciaal onderwijsopvangvoorzieningen opvangvoorzieningen voor crisissituaties blijven dan wel worden ingericht, opdat niet één leerplichtige leerling thuis zit 6. Er kwalitatief hoogwaardig speciaal (basis) onderwijs beschikbaar blijft voor die leerlingen die binnen het regulier onderwijs geen passend onderwijs ondersteuningsarrangement kunnen krijgen. 7. Eén loket waar ouders/verzorgers mee van doen hebben als hun kind specifieke onderwijsondersteuning nodig heeft. (laagdrempelig en zo schoolnabij of lokaalnabij mogelijk) 2 Onze kernwaarden Wij denken en handelen ten behoeve van de ons toevertrouwde kinderen en jongeren vanuit een samenhangend geheel van waarden. Dit zijn: 1. Relatie: iedereen heeft behoefte aan relatie met anderen - veiligheid in sociaal-pedagogisch opzicht - vertrouwen in elkaar op alle niveaus: in elkaar als partners in de onderwijszorgkoepel, in leerlingen, in ouders/verzorgers - betrokkenheid die zichtbaar wordt in het meeleven met collega s die het moeilijk hebben, in het meeleven met ouders/verzorgers met betrekking tot de specifiek benodigde onderwijszorg voor hun kind, in het begaan zijn met het functioneren van elkaars organisatie, in onze gezamenlijke gerichtheid om onze doelen te realiseren - respect voor ieders uniciteit, voor het anders mogen zijn, om verschillen tussen kinderen en jongeren niet alleen te accepteren, maar te benutten voor ontwikkeling 2. Autonomie: iedereen heeft behoefte om als individu gekend te zijn - het werken met een ontwikkelingsperspectief voor tenminste - elk kind en elke jongere met een specifieke onderwijs- en ondersteuningsbehoefte dat periodiek wordt bijgesteld - respect voor de eigenheid van elk individu - respect voor de eigenheid van elke participerende organisatie in de onderwijszorgkoepel 3. Competentie: iedereen heeft behoefte om het gevoel te hebben taken die moeten worden uitgevoerd te beheersen en daarin een ontwikkeling door te maken - zelfvertrouwen voor elk kind en elke jongere. Wij genereren succeservaringen voor iedereen en gaan uit van kansen in plaats van beperkingen - handelingsgericht werken. Wij sluiten aan op de onderwijszorgbehoeften van elk kind, elke jongere. Dat betekent aansluiten op hun ontwikkelingsniveau met oog voor de zone van naaste ontwikkeling. Het betekent ook oplossingsgericht werken: wat goed gaat borgen we om van daaruit de ontwikkeling te stimuleren middels het stellen van concrete en realistische doelen. 2 Hier wordt niet bedoeld de wettelijk taak een centrale informatievoorziening in te richten 4
- Nieuwsgierigheid. Wij willen weten wat het kind, de jongere nodig heeft. We doen dat met een open blik, door kinderen en jongeren uit te dagen, door als, dan redeneringen te volgen, door buiten de kaders te denken en te handelen. Onze strategie Tot nu toe hebben we binnen de Noord-Veluwe met name waar het gaat om het regulier onderwijs en speciaal onderwijs- - praktisch samengewerkt. De gezamenlijke ambitie om de ondersteuning voor het kind te verbeteren heeft ertoe geleid dat we elkaar regelmatig ontmoet hebben, dat we elkaar inmiddels goed kennen en dat we vertrouwen opgebouwd hebben in het streven om samen te werken aan passend onderwijs. Passend onderwijs vraagt de komende jaren een intensieve, constructieve en op expertise gerichte aanpak, gebruikmakend van de goede samenwerking tussen regulier en speciaal onderwijs. 3 Met de invoering van passend onderwijs ervaren we vaak twee, soms tegenstrijdige, stromen. Aan de ene kant spreken we uit om de inhoud te laten prevaleren bij onze ontwikkelingen en werkzaamheden. Aan de andere kant ervaren we de limieten in financiële budgetten, zoals die door de overheid opgelegd worden. Daarnaast zijn we ons bewust van de verantwoordelijkheid binnen het nieuwe samenwerkingsverband om een goed (strategisch en inhoudelijk) beleid te voeren, dat a. Recht doet aan de doelstellingen van passend onderwijs b. Transparant is v.w.b. de inzet en besteding van (beschikbare) budgetten. c. Zorgvuldigheid aan daadkracht paart In de voorbereidingen op de invoering van passend onderwijs, maar ook in de daadwerkelijke uitvoering spreken we uit dat we onze werkwijze en werkzaamheden zullen laten leiden door wat de leerlingen met een specifieke ondersteuningsvraag nodig hebben, de professionaliteit van alle betrokken onderwijsprofessionals, de ondersteuningsprofielen van alle deelnemende scholen en de wensen van de ouders. Daarbij staan waarden als nuchterheid, collegialiteit, communicatie en vertrouwen centraal. Ondanks de grootte van het samenwerkingsverband zal de communicatie tussen scholen/verenigingen en uitvoerende of beleidsbepalende professionals optimaal moeten zijn. Dit moet garanderen dat het te ontwikkelen en in te richten beleid, gedragen wordt door alle ketenniveaus binnen het nieuwe samenwerkingsverband. Hierdoor kan vanuit verschillende posities gestuurd worden op hetzelfde doel en dezelfde ambitie. Dit brengt herkenbaarheid, met name ook bij de collega s in de scholen en geeft tegelijkertijd ook de beste garantie op ondersteuning op maat voor ieder kind. Harderwijk, 23 januari 2012 3 Als addendum bij deze visienotitie is een aanvulling vanuit de Verschoorschool (SO cluster 4) toegevoegd 5