Anonimiteit in spellen Referentie onderzoek Joanna Siccama GAR1-D Research project context 15-03-2015 1
inleiding Naar aanleiding van het project 'van venster naar poort' ben ik samen met een team bezig met het ontwikkelen van een educatief spel voor het Nederlands Openluchtmuseum. Wij hebben besloten om dit spel te baseren op het thema: spionage in de eerste wereldoorlog. Al snel waren wij het erover eens dat dit spel veel anonimiteit en onbekendheid zal bevatten. Daarom heb ik besloten referentie onderzoek te doen naar bestaande spellen die deze anonimiteit hanteren. In spellen kunnen veel verschillende soorten onbekendheid gehanteerd worden. In dit onderzoek wilde ik me vooral richten op onbekendheid van teams en onbekendheid van rollen. Een onderdeel van spionage was namelijk dat anderen niet mochten weten voor welk land een spion werkte. Daarnaast wilde ik me beperken tot sociale spellen die in groepen in de ruimte worden gespeeld in plaats van digitale spellen. Ons spel zal namelijk ook deze richting op gaan. De spellen die ik gekozen heb om te onderzoeken zijn: - Weervolven - Levend stratego - Vossenjacht - Two rooms and a boom Deze spellen vond ik geschikt omdat ze conceptueel deels vergelijkbaar zijn, maar toch uiteindelijk allemaal erg verschillend zijn. Het doel van het onderzoek Ik heb ervoor gekozen om mij hierbij te richten op hoe deze spellen onbekendheid van teams of rollen toepassen en wat de gevolgen van dit spelmechanisme zijn. Voor de rest vond ik het belangrijk om deze resultaten te vergelijken om te kunnen zien wat de verschillen en overeenkomsten tussen deze spellen zijn en waarom die er zijn. Methode Voor dit onderzoek heb ik gekozen om veel desk research en observaties te doen. Ik heb in eerste instantie de spelregels van de verschillende spellen op internet bestudeerd. Daarnaast heb ik veel gebruik gemaakt van observaties. Omdat de spellen die ik heb gekozen met een grote groep gespeeld moeten worden,was het moeilijk om deze zelf te spelen. Daarom heb ik gekozen om van elk spel twee filmpjes van youtube te bekijken en te vergelijken. Ik heb ze meerdere keren bekeken om niets te missen. Het feit dat ik er telkens twee koos per spel zorgde ervoor dat ik veel vergelijkingsmateriaal had. Weerwolven heb ik ook zelf gespeeld. Voordat ik ging opserveren had ik ook al bepaalde verwachtingen. Mijn verwachtingen waren dat bij de spellen met onbekende teams de anonimiteit veel bluffen zou veroorzaken en zou zorgen voor het ontstaan van groepjes die onderling samenwerken. Bij spellen met anonieme rollen verwachte ik dat er veel samengewerkt zou worden om erachter te komen wie welke rol had en bij spellen met onbekendheid van wie meedoet aan het spel verwachte ik dat dit onzekerheid en terughoudendheid van acties tot gevolg zou hebben. 2
Analyse Weerwolven De basis van het spel Weerwolven is dat er twee teams zijn, de burgers en de weerwolven. Deze teams willen er beiden voor zorgen dat hun team als enige overblijft. De burgers weten niet wie bij welk team hoort. De weerwolven (die in de minderheid zijn) weten alleen wie in hun team hoort. Voor de rest zijn er vaak aanvullende rollen die speciale dingen kunnen. Deze rollen zijn voor iedereen onbekend. Sommige speciale rollen geven burgers de mogelijkheid om erachter te komen of iemand een weerwolf is. Zo komt er meer informatie in het spel. 's Nachts kunnen de weerwolven samen één persoon doden en overdag moet iedereen samen beslissen wie ze de schuld gaan geven en gaan lynchen. Pas als iemand "dood" is krijgt de rest te zien wat voor rol die persoon had. De spelleider geeft aan wanneer het dag en nacht is. Gevolgen Het feit dat de weerwolven van elkaar weten in welk team ze zitten en de burgers niet zorgt voor een spannende situatie. De wolven willen de burgers eruit halen en zelf niet verdacht gevonden worden. Daarom moeten zij net doen alsof zij ook burgers zijn en dus niets weten. Overdag worden dan ook vaak beschuldigingen gedaan die nergens op gebaseerd zijn. Uit de filmpjes 1 en mijn eigen ervaringen haal ik dat in de eerste dag de keuze wie te lynchen vaak willekeurig is omdat er nog te weinig informatie is. Vaak begint het spel daarom met beschuldigingen die gebaseerd zijn op eerdere potjes of op persoonlijke voorkeuren. Dit is mogelijk omdat Weerwolven veel gespeeld wordt in groepen die elkaar al kennen. Op een gegeven moment gingen mensen rollen claimen. Er wordt veel gelogen, vooral op het gebied van welke rol iemand is. Dit is namelijk nodig om het spel te winnen. Als mensen zelf verdacht worden moeten ze zichzelf verdedigen. Dit gebeurt vaak door iemand anders verdacht te maken. Daarnaast proberen de spelers elkaars vertrouwen te winnen door samen te werken of te doen alsof. Dit zijn echter allemaal korte verbonden. Het viel mij op dat er weinig blijvende groepen worden gevormd overdag. De spelers stappen door onzekerheid snel over naar een andere mening. 2 1 Werewolves Session One 22/11/2011 - FXU Tabletop gaming society - 29-11-2011 https://www.youtube.com/watch?v=b2yejl5n3su Yogtowers play Werewolf! - YOGSCAST Strippin - 14-01-2014 https://www.youtube.com/watch?v=8ns6cvk8gh4 2 De weerwolven van Wakkerdam - 999 games http://www.999games.nl/afbeeldingenbank/600/999-wee01.png 3
Vossenjacht In het spel Vossenjacht moeten groepen zo veel mogelijk verklede "vossen" vinden. Zodra een groep een vos heeft gevonden kunnen ze een stempel, handtekening of opdracht ontvangen waarmee ze punten krijgen. Het idee is dat de mensen moeilijk te vinden zijn omdat ze verspreidt zijn over een groot gebied en onherkenbaar zijn door hun vermomming. Over het algemeen zien ze er wel vreemder uit dan gewone mensen, maar toch kan er twijfel ontstaan over of iemand wel of niet meedoet aan het spel. Gevolgen In de filmpjes die ik heb gevonden zag ik dat er veel verschil is tussen de verschillende kostuums van vossen. Het zijn vooral de meest excentriek geklede vossen die erg snel worden gevonden. Hoe minder opvallend gekleed en hoe drukker de omgeving, hoe moeilijker het spel wordt. Niet iedereen wordt herkend. Vooral als de personen niet bekend zijn bij de spelers ontstaat er twijfel. Uit één van de filmpjes 3 kon ik halen dat sommige kinderen dan niet durven vragen of iemand een vos is. Dit waren kinderen van rond de 12 jaar die dan bang waren dat het iemand was die niet meedoet aan het spel. Ook zag ik dat deze kinderen soms door die onzekerheid vergaten wat ze moesten zeggen tegen de vos. In het andere filmpje 4 zag ik echter dat de kinderen totaal geen last hadden van deze problemen. Dit waren vooral kinderen van rond de 6 tot 8 jaar. Levend Stratego In Levend Stratego wordt iedereen verdeeld in twee groepen. Het doel van elke groep is om de verstopte vlag van de tegenpartij te krijgen. Daarnaast krijgt elk persoon in een team een voor de tegenstander geheime rang. Als iemand een tegenstander tikt moeten beide personen hun rang (wat op een kaartje staat) laten zien. De hoogste rang wint dan en mag het kaartje van de ander meenemen. Bij je basis krijg je een nieuwe rang. Stratego kent de volgende rangen 5 : 3 VitaTV Special: Vossenjacht - OelbertVitaTv - 05-10-2013 https://www.youtube.com/watch?v=077tdpahn9g 4 Vossenjacht Helwijk - Mario Marijnissen - 11-08-2011 https://www.youtube.com/watch?v=eck6nd_k_ii 5 Stratego Alive (Dutch: Levend Stratego) - Wouter - 15-08-2014 http://woutergeelen.nl/wp-content/uploads/2014/08/stratego-alive-cards-1024x482.png 4
Gevolgen De enige manier om erachter te komen wie welke rang heeft in het andere team is door mensen te tikken met de kans om je eigen rang te verliezen. Daarna kan je echter wel doorgeven wie welke rang heeft zodat je kunt samenwerken. Het kan natuurlijk zijn dat die tegenstander ondertussen door iemand anders is verslagen waardoor hij weer een andere rang heeft gekregen. In de filmpjes zag ik een groot verschil in aanpak. De ene groep 6, een groep van jonge kinderen, begon met op elkaar afrennen en zo veel mogelijk mensen tikken. Zodra iemand rang bekend werd riepen ze het direct hardop zodat iedereen in de omgeving het wist. De andere groep 7, die juist bestond uit iets oudere jongeren, begonnen juist met een bespreking van strategie. Zij wilden vooral paren of kleine groepen van rangen maken waarbij hoge en lage rangen bij elkaar gehouden werden. Over het algemeen moest in het spel een goede balans en keuze gemaakt worden tussen verdedigen en aanvallen. Tijdens het spelen viel het mij op dat een lage rang vooral bij kinderen veel frustratie oplevert. Een hoge rang verslaan geeft echter wel weer extra voldoening. 8 6 KW3 2014 Levend stratego bosspel - Hilde K - 11-08-2011 https://www.youtube.com/watch?v=hr9eks6afss 7 Teambespreking Levend Stratego - Jeugdvereniging ProChristo - Veenendaal - 10-06-2014 https://www.youtube.com/watch?v=kwlaa1mc7ui 8 ASV'33 http://www.asv33.nl/pages/view/103/ 5
Two rooms and a boom In het spel Two rooms and a boom zijn er twee teams: het rode en het blauwe team. Het blauwe team heeft een president terwijl het rode team een bom heeft. De spelers worden willekeurig verdeelt in twee kamers. Het spel heeft een vooraf bepaald aantal rondes die na een bepaalde tijd (steeds minder) aflopen. Na elke ronde wisselen een aantal spelers van de ene naar de andere kamer. Dit na overleg, maar besloten door de leider. Als aan het eind van het spel de president in dezelfde kamer is als de bom heeft het rode team gewonnen. Anders heeft het blauwe team gewonnen. In eerste plaats weet niemand van elkaar wie in welk team zit en wie de president of de bom is. Je mag tijdens het spel wel je kaartje (met wat je bent) laten zien aan anderen. Er bestaan ook extra rollen die sommige mensen aan het spel toevoegen om het extra spannend of uitdagend te maken. Gevolgen Uit de filmpjes 9 die ik heb gezien zag ik dat de opbouw in het spel telkens hetzelfde is. Het spel begint met een leider kiezen. Daarna kunnen mensen al meteen beginnen met aan elkaar of aan de hele groep hun kaartje te laten zien. Zo komt er informatie in het spel en beginnen mensen erachter te komen wie in hun groep zit zodat ze kunnen samenwerken. Alleen al de keuze of iemand wel of niet zijn kaart laat zien en aan wie geeft voor sommige mensen al hints over welke rol iemand heeft. Uiteindelijk is het vooral belangrijk om erachter te komen wie de bom en de president zijn. Dit is vooral lastig om achter te komen van het andere team. Één van de strategieën die wordt gebruikt is statistisch gezien kijken wie slim is om naar de andere kamer te sturen op basis van hoeveel rode of blauwe mensen in de kamer zitten. Vooral tegen het eind van het spel wordt deze strategie nog wel eens gebruikt. Ook in dit spel wordt er veel gelogen. Door leugens proberen mensen meer informatie van anderen te krijgen. Ook gebruiken sommigen dit om ervoor te zorgen dat bepaalde mensen naar de andere kamer gestuurd worden. Dit wordt bepaald door de leider, die overigens meerdere keren tijdens het spel opnieuw wordt uitgekozen omdat mensen het niet meer eens zijn met de oude leider. Verschillende mensen proberen bondgenootschappen te vormen met de leider om meer invloed te kunnen uitvoeren op het spel. Ook ontstaan er veel groepen van mensen die (denken dat ze) in hetzelfde team zitten. 10 9 Board with Life plays "Two Rooms and a Boom" - MoonratMedia - 29-11-2013 https://www.youtube.com/watch?v=ibjgnh3_0ua 2 Rooms and a BOOM! Lethal Plays - Lethal Soul - 12-01-2015 https://www.youtube.com/watch?v=5an0armateo 10 Board Game Quest: Kickstarter of the week - Tony Mastrangeli - 18-11-2013 http://www.boardgamequest.com/two-rooms-and-a-boom-kickstarter-of-the-week/ 6
Conclusie Uit mijn onderzoek vond ik qua soort spellen Weerwolven en Two rooms and a boom erg vergelijkbaar omdat in beide spellen een onderdeel zit waarbij mensen niet weten wie in hun team zit. Dit maakt samenwerken in eerste plaats veel moeilijker. Ik merkte dat bij deze spellen veel gelogen werd als onderdeel van het spel. Ook werkten mensen hun eigen team nog wel eens tegen door het ontbreken van informatie. De uitkomst van deze spellen is veel minder voorspelbaar wat zorgt voor veel spanning. Daarnaast zag ik ook een paar verschillen tussen de spellen. Bij Two rooms and a boom ging het hele proces van liegen, samenwerken en keuzes maken veel sneller dan bij Weerwolven omdat er een tijdslimiet aan vast zat. Daarnaast zag ik in Weerwolven veel minder blijvende bondgenootschappen dan bij Two rooms and a boom. In Weerwolven veranderden mensen continu van mening en waren de beschuldigingen in het begin willekeurig. De rollenverdeling was immers onbekend en bleef tijdens het spel onzeker. In Two rooms and a boom kunnen mensen echter hun kaartje laten zien aan anderen wat voor zekerheid zorgt waardoor de samenwerkingsverbanden veel sterker waren. De spellen Vossenjacht en Levend Stratego zijn beiden veel actievere spellen in een groot gebied waarbij de teams bekend zijn. In mijn onderzoek zag ik dat verschillende leeftijdsgroepen deze spellen op verschillende manieren spelen en verschillende reacties hebben. Bij Vossenjacht kwam dit vooral naar voren als kinderen onzeker waren over de deelname van een persoon. Hele jonge kinderen bleken veel minder problemen te hebben met vreemdelingen aanspreken dan tieners. Dit is iets om rekening mee te houden als wij een spel maken waarbij je niet weet wie er wel of niet meedoen. Bij Levend Stratego kwam het verschil naar voren in de samenwerking. Oudere kinderen maakten veel meer gebruik van strategie en samenwerking dan jonge kinderen. Bij dit spel waren alleen de rangverdeling van de tegenstanders onbekend. Als iemand achter een rang van een tegenstander kwam werd dit meteen aan zoveel mogelijk mensen bekend gemaakt. Dit in tegenstelling met de spellen waarbij de teams onbekend waren en heel voorzichtig met die informatie werd omgegaan. Ten slotte zag ik ook erg duidelijk frustratie bij jonge kinderen die een lage rang kregen en voldoening bij kinderen die een hoge rang versloegen. Al met al denk ik dat anonimiteit veel spanning in ons eigen spel kan brengen door de teams onbekend te maken. Wel verwacht ik dan veel minder samenwerking en meer willekeurigheid dan bij bijvoorbeeld Levend Stratego, maar sinds jonge kinderen sowieso minder aandacht lijken te besteden aan strategie vind ik dit geen groot probleem. In ons spel is het mogelijk om erachter te komen of iemand bij jou team hoort, maar zelfs dan verwacht ik naar aanleiding van dit onderzoek weinig samenwerking omdat een heel aantal mensen moeite heeft om vreemdelingen aan te spreken. Dit zal dan ook erg liggen aan de leeftijd van de spelers. Ook denk ik dat het leuk is om de mogelijkheid van veranderende rollen in een eigen spel toe te voegen. Ik denk dat dit net als bij Levend Stratego voor meer beweging, flexibiliteit en balans kan zorgen en dat de onzekerheid van rollen voor extra spanning zorgt. Voor de rest denk ik dat wij goed moeten kijken naar hoelang we het spel gaan laten duren. Ik denk dat het leuk is om ons spel langer te laten duren om ervoor te zorgen dat er meer groepjes gevormd worden van mensen die elkaar kennen of durven aanspreken en erachter zijn gekomen dat ze in hetzelfde team zitten. 7
Bronvermelding plaatje omslag: TOP SECRET - instituut voor spionage http://topsecret-oberhausen.de/en/contancts-informations/presse.html Weerwolven: Werewolves Session One 22/11/2011 - FXU Tabletop gaming society - 29-11-2011 https://www.youtube.com/watch?v=b2yejl5n3su Yogtowers play Werewolf! - YOGSCAST Strippin - 14-01-2014 https://www.youtube.com/watch?v=8ns6cvk8gh4 De weerwolven van Wakkerdam - 999 games http://www.999games.nl/afbeeldingenbank/600/999-wee01.png Vossenjacht: Spel informatie: Vossenjacht (spel) - Wikipedia - 14-10-2014 http://nl.wikipedia.org/wiki/vossenjacht_%28spel%29 VitaTV Special: Vossenjacht - OelbertVitaTv - 05-10-2013 https://www.youtube.com/watch?v=077tdpahn9g Vossenjacht Helwijk - Mario Marijnissen - 11-08-2011 https://www.youtube.com/watch?v=eck6nd_k_ii Levend Stratego: Spel informatie: Kamperado - Bosspelen: Stratego http://www.kamporado.nl/spelen/bosspelen.htm Stratego Alive (Dutch: Levend Stratego) - Wouter - 15-08-2014 http://woutergeelen.nl/wp-content/uploads/2014/08/stratego-alive-cards-1024x482.png KW3 2014 Levend stratego bosspel - Hilde K - 11-08-2011 https://www.youtube.com/watch?v=hr9eks6afss Teambespreking Levend Stratego - Jeugdvereniging ProChristo - Veenendaal - 10-06-2014 https://www.youtube.com/watch?v=kwlaa1mc7ui Plaatje: ASV'33 http://www.asv33.nl/pages/view/103/ Two rooms and a boom: Spel informatie: BoardGameGeek - Two rooms and a boom - 2013 http://boardgamegeek.com/boardgame/134352/two-rooms-and-boom Board with Life plays "Two Rooms and a Boom" - MoonratMedia - 29-11-2013 https://www.youtube.com/watch?v=ibjgnh3_0ua 2 Rooms and a BOOM! Lethal Plays - Lethal Soul - 12-01-2015 https://www.youtube.com/watch?v=5an0armateo Board Game Quest: Kickstarter of the week - Tony Mastrangeli - 18-11-2013 http://www.boardgamequest.com/two-rooms-and-a-boom-kickstarter-of-the-week/ 8