Ten geleide: de stand van zaken in het cabaret

0

1 Ten geleide: de stand van zaken in het cabaret De kunstvorm cabaret is een artistieke zoektocht, een transportmiddel om het persoonlijke vorm te geven. Alle kunst is persoonlijk. Maar cabaret is binnen de kunsten wel een bijzonder persoonlijk theatergenre, omdat de uitvoerende artiest doorgaans ook de bedenker is. Cabaret is onverminderd een heel populaire podiumkunstvorm in Nederland. Cabaret speelt ook een belangrijke rol in het vergroten van cultuurparticipatie. Door de toegankelijkheid van cabaret vormt het genre een prima kennismaking met theater, met name voor jongeren. Nergens ter wereld is de cabaretcultuur zo veelzijdig en bloeiend als hier. Maar er is de afgelopen jaren wel iets veranderd. Zo betekent het programmeren van cabaret niet meer per definitie uitverkochte zalen. Hoewel het publiek nog altijd graag een kaartje voor een cabaretvoorstelling koopt, heeft ook dit genre het lastig. Ook in de kleinkunstzaal is te merken dat het economisch minder gaat. Hoewel cabaret relatief minder te lijden heeft onder de terugval van het aantal bezoekers zit zelfs bij de grote namen de zaal niet meer automatisch vol. De minder gevestigde namen hebben een groter probleem. Het is voor nieuwe cabaretiers steeds lastiger om voldoende speelplekken te krijgen, omdat theaters steeds minder risico durven te nemen. Met als gevolg dat jong talent minder nieuw publiek aan zich weet te binden en de doorstroming stagneert. Vaak wordt gesteld dat cabaret een kunstvorm is die zonder subsidie wordt gemaakt. Dat is maar ten dele waar: weliswaar krijgen cabaretiers geen directe financiering van de overheid, maar de podia waar ze optreden worden wel gefinancierd. Het overheidsbeleid voor de podiumkunsten zal zeker zijn weerslag hebben op het cabaret. Vanwege bezuinigingen en de verhoging van de BTW programmeren veel podia minder voorstellingen. Cabaret wordt als kunstvorm dus indirect getroffen. De kleine en middelgrote zalen zijn voor jonge en beginnende makers van levensbelang, noodzakelijk om vlieguren te maken. Kleine(re) theaters bieden hen een podium om te groeien. Hoe meer er in cultuurbudgetten wordt gesneden, hoe minder theaters die kansen kunnen blijven bieden. Maar ook de grote theaters staan voor aanzienlijke financiële uitdagingen. Noodgedwongen maken ze veilige keuzes voor voorstellingen waarvan ze weten dat er toch wel bezoekers op afkomen, want ook zij spelen in tijden van recessie op safe en kiezen voor bewezen successen. Nieuwkomers en eigenzinnige makers zijn opnieuw de dupe. Het goede nieuws is dat het Nederlandse cabaret absoluut niet bij de pakken neerzit of en masse op veilig speelt. De afgelopen jaren is er veel moois gemaakt en dat zal blijven gebeuren. Er is sprake van een groot en gevarieerd aanbod, waarin gevestigde cabaretiers nieuwe wegen insloegen en jonge makers het experiment niet schuwden. Veel cabaretiers zochten grensvlakken op met andere theatergenres en experimenteerden met nieuwe vormen om hun verhaal te vertellen. Het huidige aanbod van cabaret is meer dan ooit een afspiegeling van onze samenleving. Makers hebben een steeds diverser culturele achtergrond en weten een jongere en kleurrijker doelgroep naar het theater te krijgen. In het stand-up circuit staan veel allochtone comedians te springen om door te breken. De verrassende cross-overs, de nieuwe wegen die worden ingeslagen en de persoonlijke noodzaak die uit sommige voorstellingen schreeuwt, leiden ongetwijfeld tot een boeiend en intrigerend cabaretaanbod. November 2011.

2 Beleidsplan Stichting Theaters Diligentia en PePijn 2013-2016 1.1.A. Algemene gegevens van de aanvrager Naam instelling: Statutaire naam instelling: Statutaire doelstelling: Aard van de instelling: Theaters Diligentia en PePijn Stichting Theaters Diligentia en PePijn De bevordering van activiteiten in de theaters Diligentia en PePijn, respectievelijk gelegen aan het Lange Voorhout 5 en de Nieuwe Schoolstraat 21-23, op het gebied van theater- en muziekuitvoeringen, manifestaties van andere culturele aard, alsmede voor lezingen en congressen, één en ander al dan niet onder aanwending van de voorziene horeca faciliteiten, en voorts al hetgeen kan plaatsvinden ten behoeve van een verantwoorde exploitatie van de theaters; Voorts al hetgeen met één en ander rechtstreeks of zijdelings verband houdt of daartoe bevorderlijk kan zijn, alles in de ruimste zin. Podia Bezoekadres: Lange Voorhout 5 Postcode en plaats: 2514 EA Den Haag Postadres: Lange Voorhout 5 Postcode en plaats: 2514 EA Den Haag Telefoonnummer: 070-361 05 40 Email: directie@diligentia-pepijn.nl Website: www.diligentia-pepijn.nl 1.1.B. Contactpersoon voor de subsidieaanvraag Naam contactpersoon: Erik Pals Functie contactpersoon: Directeur Telefoonnummer contactpersoon: 070-361 05 41 Email contactpersoon: e.pals@diligentia-pepijn.nl 1.1.C. Financiële gegevens aanvrager Rekeningnummer: 148348971 Ten name van: Stichting Theaters Diligentia en PePijn 1.1.D. Rechtsvorm Rechtsvorm: Stichting Jaar van oprichting: 05-07-1973 Inschrijving Kamer van Koophandel te: Den Haag KvK nummer: 27005190 1.1.E. Directie Naam: Erik Pals In functie sinds: 01-04-2007 Benoemingstermijn: Vaste aanstelling

3 1.1.F. Samenstelling Bestuur Naam: In functie sinds: Termijn benoeming Treedt uiterlijk af op Voorzitter M. Zuijderhoudt 04-06-2002 3 x 3 jr 01-06-2014 Secretaris Dr. mr T. Cohen Jehoram 01-10-2006 3 x 3 jr 01-10-2015 Penningmeester J. Helderman 07-09-2004 3 x 3 jr 01-09-2013 Lid I. van der Werf 11-09-2007 3 x 3 jr 11-09-2016 Lid Mr. S.M.A.J. den Ouden- Huijgen 15-09-2010 3 x 3 jr 15-09-2019 Lid A.T. Meijer 15-09-2010 3 x 3 jr 15-09-2019 Het bestuurslidmaatschap van mevr. Zuijderhoudt zal mogelijk langer duren dan de maximale periode van 9 jaar aangezien haar functie binnen het bestuur is gewijzigd. Zij heeft het voorzitterschap overgenomen. Adviseur van het bestuur: mr Paul van Vliet 1.1.G. Gevraagd subsidiebedrag voor de periode 2013-2016 Totale omvang jaarlijkse exploitatie: 1.510.000,- Gevraagde jaarlijkse structurele bijdrage van gemeente in periode 2013-2016: 764.000,- Gesubsidieerd in het kader van het Meerjarenbeleidsplan kunst en cultuur 2009-2012 van de gemeente Den Haag ja, te weten: 719.000,- (peiljaar 2011) Ondertekening Hierbij verklaart ondergetekende, daartoe statutair bevoegd, dit formulier naar waarheid en zonder voorbehoud te hebben ingevuld. Naam: M. Zuijderhoudt Functie: Voorzitter Datum: 14 december 2011 Plaats: Den Haag Handtekening:

4 1.2. Terugblik op en evaluatie van de periode 2009-heden 1.2.1. Doelstelling, missie en visie van onze organisatie De theaters Diligentia en PePijn zijn toonaangevend in cabaret, in al zijn verschijningsvormen. Onze twee podia vullen elkaar aan en versterken elkaar. Met een breed en kwalitatief hoogwaardig aanbod, van jong talent tot ervaren cabaretiers, bereiken de theaters een jong en cultureel divers publiek. De theaters nemen niet alleen een prominente en centrale plek in de Haagse binnenstad in, maar ook in de Haagse culturele infrastructuur. Het aanbod op onze podia is, door de toegankelijkheid van cabaret, bij uitstek geschikt om de inwoners van Den Haag, uit alle bevolkingsgroepen, kennis te laten maken met theater. Onze podia vervullen een belangrijke rol voor de Haagse samenleving omdat wij het maatschappelijk draagvlak voor kunst en cultuur versterken. 1.2.2. Theater Diligentia Theater Diligentia (Diligentia) is een middelgroot theater met 500 stoelen, gevestigd in een Rijksmonument aan het fraaie Lange Voorhout. De theaterzaal is uniek in Nederland door zijn ondiepe en brede opzet. Cabaretiers roemen de zaal omdat het applaus en de lach zo lekker vet klinken, de bezoekers prijzen de sfeer en de prima zichtlijnen. Daarnaast heeft Diligentia een aantal stijlvolle, multifunctionele foyers. De combinatie van de originele details en de strakke, moderne vormgeving van het interieur creëren een sfeer waarin zowel de bezoekers als de artiesten zich welkom voelen. Het toneeloppervlak is beperkt maar zeer geschikt voor cabaret/kleinkunst. Theatertechnisch zal er op termijn geïnvesteerd moeten worden om up to date te blijven. 1.2.3. Functie van Diligentia: hét podium voor cabaret Diligentia profileert zich als hét podium voor cabaret. Daaronder verstaan we cabaret in al zijn verschijningsvormen, zoals bijvoorbeeld: muzikaal cabaret, fysiek cabaret, traditioneel cabaret, verhalend cabaret, toneelmatig cabaret, nonsense cabaret, stand-up comedy en kleinkunst. Daarnaast heeft Diligentia een belangrijke rol op het gebied van muziektheater, kamermuziek en familie- en jongerenvoorstellingen. In Diligentia wordt, op een enkele uitzondering na, op partage-basis geprogrammeerd om financiële risico s te vermijden. 1.2.4. Theater PePijn Theater PePijn (PePijn) is het meest bespeelde vestzaktheater in Nederland. Het is gehuisvest in een karakteristiek voormalig pakhuis en heeft 100 stoelen. Het theater staat bekend om de intieme sfeer en het neemt in de geschiedenis van het Nederlandse cabaret een absoluut unieke plek in. Door de inschuifbare tribune is het theater multifunctioneel inzetbaar. 1.2.5. Functie van PePijn: broedplaats voor talent én een plek voor try-outs PePijn focust eveneens op cabaret. Het heeft al sinds de jaren 60/70 een cruciale rol als kweekvijver voor cabarettalent. PePijn biedt professionele faciliteiten en heeft een ongedwongen sfeer die beginnende artiesten op hun gemak stelt. Daarnaast wordt PePijn gebruikt voor try-out- en leesvoorstellingen van ervaren cabaretiers. PePijn kent een ongekend rijke cabarethistorie. Vrijwel alle grote namen in het cabaret hebben hier hun wortels liggen. Ze treden er nog regelmatig op en komen kijken naar de nieuwe generatie cabaretiers om ze op de voet te volgen. Het is een ontmoetingsplek voor bekende en beginnende cabaretiers en publiek, waar ervaringen worden uitgewisseld, contacten worden gelegd en inspiratie wordt opgedaan. 1.2.6. Diligentia en PePijn: twee theaters vormen een eenheid Diligentia en PePijn zijn twee aparte theaters en hebben elk een geheel eigen sfeer en functie maar vormen een eenheid. Zij vullen elkaar in artistiek opzicht aan en versterken elkaar. Beide theaters richten zich op Den Haag en de regio Haaglanden. Maar in toenemende mate, bijvoorbeeld in geval van nationale premières en tvregistraties, hebben de theaters ook een nationale functie. De theaters hebben één bestuur en directie en vormen één organisatie. Beide theaters hebben een gemeenschappelijke begroting en exploitatie. Om deze eenheid te onderstrepen is er voor gekozen om het beleidsplan van beide theaters wederom te integreren.

5 1.2.7. Terugblik en evaluatie Terugkijkend stellen we met trots vast dat onze inhoudelijke doelstellingen in grote lijnen zijn gerealiseerd. 1.2.8. Publieksbeleid - We zijn er in geslaagd veel nieuw publiek aan te spreken. In seizoen 2010-2011 was maar liefst 28 % van onze bezoekers nieuw in onze database. - Ons aanbod spreekt jongeren aan: de gemiddelde leeftijd van ons publiek is 35 jaar! - Wij hebben onze zaalbezetting op peil kunnen houden, ondanks de economische tegenwind. - Op het gebied van (jongeren)marketing zijn we innovatief. Zo hebben we als eerste theater in Nederland besloten om geen seizoensbrochures meer uit te brengen omdat ons publiek kaarten steeds meer last minute koopt. En dat geldt niet alleen voor jong publiek. Ca. 58 % van onze kaarten worden verkocht in de laatste 3 weken voor de voorstelling. Dat vereist een volledig andere marketingbenadering. Wij focussen inmiddels volledig op digitale marketing, inzet van social media in combinatie met duidelijk herkenbare buitenreclame. - Daarnaast hebben we met het project Programmeren 2.0 een volkomen nieuwe en succesvolle benadering van jong (allochtoon) publiek weten te realiseren. We laten 12 studenten (de meeste met een niet-westerse achtergrond) van de Haagse hogescholen, na een intensief inwerktraject, zelf programmeren in onze zalen. Vervolgens moeten zij zelf de marketingplannen ontwikkelen en zorgen dat de kaarten voor de door hen geprogrammeerde voorstellingen worden verkocht. Ook zijn zij de gastheer tijdens deze voorstellingen. Voor dit project is vanuit andere theaters veel belangstelling. Door voor dit project samen te werken met partners als Kosmopolis, de Haagse Hogeschool en InHolland verbreden wij het maatschappelijk draagvlak van onze theaters in de stad. Bijkomend voordeel is dat wij bijdragen aan de opleiding van een nieuwe generatie (allochtone) theaterprogrammeurs. Dit project wordt daarom ook nauwlettend gevolgd door impresariaten. Met het project Programmeren 2.0 tonen wij aan dat cabaret als kunstvorm bij kan dragen aan integratie. - Om onze marketing te optimaliseren voeren we regelmatig marktonderzoek uit. Hieruit is gebleken dat de naamsbekendheid van onze podia in 3 jaar aanzienlijk is gestegen, namelijk van 51 % naar 62 %! Dat is het resultaat van onze nieuwe marketing- en communicatiestrategie waar een eigentijdse en zeer herkenbare huisstijl deel van uit maakt. We staan weer op de kaart. - Op 7 december 2011 is Diligentia genomineerd voor de Theater Van Het Jaar 2011 Prijs van de Vereniging van Vrije Theater Producenten. 1.2.9. Wat hebben we verder gerealiseerd: - Onze positie als leidende podia in het cabaret wordt door de impresariaten en artiesten onderkend. Dat hebben we bereikt door artistiek gezien onze nek uit te steken. We programmeren niet alleen de grote namen maar vooral ook jong talent. Dat wordt in de cabaretwereld gewaardeerd. Ook door het publiek, dat de naam Diligentia/PePijn steeds meer als een kwaliteitskeurmerk ziet. - Daarnaast zijn we er in geslaagd om de functie van onze podia als cultuurportaal nog beter invulling te geven. Geen podiumkunst is zo geschikt voor de kennismaking met theater als cabaret, zeker ook omdat de toegangsprijzen van onze voorstellingen ten opzichte van andere podiumkunsten relatief laag zijn. Weinig theaters in Den Haag hebben zulke uitgelezen kansen om jong en nieuw publiek te bereiken als Diligentia en PePijn. Hier maken jongeren kennis met theater. Hier ervaren ze dat theater leuk is en dat hun vooroordelen over kunst niet kloppen. Onze podia zijn uitermate geschikt om het cultuurbereik in Den Haag te vergroten! Cabaret is ook een prima opstap naar andere podiumkunstvormen. - Diligentia is door zijn ligging en uitstraling een prima congres- en vergaderlocatie. Organisatoren van (commerciële) evenementen maken graag gebruik van Diligentia. Wel hebben wij gemerkt dat de inkomsten uit commerciële verhuringen onder zware druk zijn komen te staan door de economische crisis. Overheid en bedrijfsleven beslissen zeer last minute, zijn veel kritischer t.o.v. de dienstverlening en zetten marges fors onder druk. - De opening van de espresso- en sandwichbar Greenbean heeft er toe geleid dat de deuren van Diligentia vrijwel altijd open staan. De vele medewerkers van de in de buurt gelegen bedrijven en organisaties weten, vanaf 8 uur s ochtends, Greenbean te vinden voor hun (biologische) koffie of lunch.

Een keer per maand organiseren we in Greenbean een Culturele Open Koffie waar collega s uit de culturele sector elkaar ontmoeten en ervaringen uitwisselen. In de zomer draagt Diligentia bij aan de levendigheid van het Lange Voorhout door het plaatsen van een terras. - We nemen in Den Haag onze culturele verantwoordelijkheid : zowel de directeur als een aantal medewerkers nemen actief deel aan diverse culturele overleggen en commissies zoals DPDH, Marketingkamer, educatieoverleg etc. Hiermee dragen wij actief bij aan het versterken van de Haagse culturele infrastructuur. 1.2.10. Wat hebben we niet kunnen realiseren: - Het voornemen om een Artlab, een werkplaats voor jong cabarettalent, te initiëren hebben we niet kunnen realiseren. De investeringen die daarvoor nodig zijn, bleken niet haalbaar. Het was niet uit eigen middelen te bekostigen en er konden ook geen externe financiers gevonden worden. Bovendien was de personele capaciteit de afgelopen jaren te krap voor een dergelijk tijdsintensief initiatief. Inmiddels hebben wij afscheid genomen van dit initiatief. Onder de huidige omstandigheden kunnen wij onze doelen efficiënter realiseren door andere prioriteiten te stellen. - Door een incidentele last i.v.m. een afvloeiingsregeling heeft onze stichting een negatief eigen vermogen. Alhoewel wij ons negatief eigen vermogen met de helft hebben weten terug te brengen, hebben wij geen kans gezien om het geheel weg te werken. Dat was uiteraard wel ons streven. Tegenvallers aan de inkomstenkant, met name de inkomsten uit commerciële verhuringen en minder subsidie (korting en uitblijven van indexatie), maakten dit doel niet realiseerbaar. Hierover zijn wij met de gemeente in gesprek. 1.2.11. Educatie: Op het gebied van educatie hebben we ons beleid in seizoen 2009/2010 bijgesteld. Waar we in voorgaande jaren speciale voorstellingen programmeerden voor educatieve doeleinden, hebben we de laatste jaren geconstateerd dat het efficiënter is om onze educatie veel meer te laten aansluiten op onze reguliere programmering. In het cabaret zijn immers veel artiesten te vinden die met artistiek interessante programma s goed aansluiten bij de belevingswereld en interesse van (schoolgaande) jongeren, zoals Erik Koller, Klaas van der Eerden, Op sterk Water, Carolien Borgers, Jochen Otten en Anuar. Er is vanuit de scholen veel interesse voor dit aanbod. In seizoen 2009/2010 kwamen maar liefst 2130 leerlingen naar onze podia. 1.2.12. No Dutch Required: Door onze focus op cabaret is de Nederlandse taal vanzelfsprekend een rode draad door onze programmering. Toch bieden wij ook de expat community een mooi aanbod van ca. 25 voorstellingen. Op onze site is dat herkenbaar aan de button No Dutch Required. Het aanbod bestaat met name uit hoogwaardige kamermuziekconcerten. Maar ook enkele internationale artiesten als The Umbilical Brothers, The Cyclepaths en Amanda Strydom zijn vaste gasten. 1.2.13. Samenwerking: Als geen ander zien wij het nut en belang van samenwerking in de stad. Wij nemen graag het voortouw. Zo wordt op dit moment onderzocht hoe en in welke mate de Koninklijke Schouwburg (KS), Theater aan het Spui (TahS) en Diligentia/PePijn kunnen samenwerken. In dit traject zijn wij ondersteund door KPMG. Doel is door structurele samenwerking onze organisaties beter op de toekomst voor te bereiden en zo efficiënt mogelijk te werken. Met de rapportage van KPMG in de hand zijn de hoofden van bepaalde afdelingen aan het inventariseren hoe die samenwerking het best concreet kan worden. In eerste instantie richten wij ons met name op theatertechniek, kassa/kaartverkoop, financiën en personeelszaken. Andere domeinen komen later aan de beurt. Er zijn al concrete resultaten van de samenwerking. Een technicus van de KS met leidinggevende ambities is door ons ingehuurd om de vacante positie van hoofd techniek in te vullen. Op deze wijze kunnen de samenwerkingspartners know how behouden en medewerkers meer carrièrekansen bieden. De lijst van onze samenwerkingspartners op andere gebieden is uitgebreid. De verschillende partners komen later in ons beleidsplan aan de orde. 6

Wel noemen we hier alvast theater Dakota. Diligentia/PePijn verzorgen de cabaretprogrammering in Dakota. En ook op het gebied van marketing wordt er samengewerkt met Dakota. De capaciteit van dit nieuwe theater (200 stoelen) zit tussen PePijn en Diligentia in waardoor wij bepaalde artiesten een tussenstap kunnen aanbieden. Bovendien biedt deze samenwerking ons een mooie gelegenheid om de bewoners van het stadsdeel Escamp te bereiken. 1.2.14. Organisatie Wij kijken continu zeer kritisch naar onze organisatie. Uit alles blijkt dat onze organisatie zeer lean en mean is. Het vet was al volledig weggesneden. De laatste efficiency-slag die wij gemaakt hebben is dat we de schoonmaak van beide locaties weer in eigen beheer uitvoeren. Uit het onafhankelijke Theater Analyse Systeem (TAS) van de VSCD blijkt dat onze organisatie een maximale output heeft met minimale inzet. In dit TAS-systeem kunnen de prestaties van onze theaters worden vergeleken met die van een landelijke referentiegroep. Op de volgende aspecten presteert onze organisatie bovengemiddeld: - verhouding tussen subsidie en eigen inkomsten (2010: 45 %) - aantal voorstellingen per seizoen (2 keer zoveel als de referentiegroep!) - aantal uitverkochte voorstellingen - aantal werkzame personen ten opzichte van het aantal activiteiten Zie de gegevens in de bijlage 3.3. De werkdruk in de organisatie is hoog, temeer ook omdat van collega s wordt verwacht dat ze regelmatig voorstellingen bezoeken en ook voorstellingen buiten de deur zien om nieuwe talenten te scouten. Er heeft, met name door natuurlijk verloop, de laatste 4 jaren een aanzienlijke verjonging van het personeelsbestand plaatsgevonden. De samenwerking met onze cateringpartner Boenk verloopt naar wens. Boenk werft en verzorgt op basis van exclusiviteit de commerciële verhuringen in Diligentia. Samenhangend met die exclusiviteit levert Boenk al het personeel dat nodig is voor publieksservice zoals kaartcontrole, garderobe en horeca. 1.2.15. Financiën Wij zijn met de gemeente in gesprek over aanpassing van de MeerjarenOnderhoudsPrognose (MOP). Deze prognose, die is opgesteld bij de oplevering van Diligentia na de grootschalige renovatie in 2004, blijkt niet overeen te komen met de werkelijk te maken hogere kosten. Ook is er nog geen volledige duidelijkheid over welk onderhoud voor rekening van de huurder (onze stichting) komt en welk voor rekening van de eigenaar (Gemeente Den Haag). Om extra inkomsten te genereren zijn wij zeer actief op zoek naar sponsors. Daarvoor hebben wij diverse sponsorpakketten samengesteld. Ook organiseren wij sinds 2009 jaarlijks een benefiet-voorstelling. Sinds enkele weken vragen wij al onze bezoekers een vrijwillige donatie. Iedereen die via onze website kaarten bestelt (inmiddels maar liefst 82 %) krijgt, voordat die kaarten afgerekend worden, een pop-up scherm te zien waarin wij vragen om een vrijwillige bijdrage van tussen de 1,00 en 10,00. De eerste resultaten hiervan zijn bemoedigend. Ca. 35 % van de kaartkopers doneert vrijwillig! Door de theaters financieel te ondersteunen voelt het publiek zich vanzelfsprekend ook meer begaan met de toekomst van de theaters en men voelt een sterkere band met onze podia. 7

8 1.3. Onze plannen en activiteiten voor 2013-2016 1.3.1. Inhoudelijke ambities De afgelopen jaren is veel bereikt maar de klus is nog niet geklaard. De kern van ons beleid voor 2013-2016 is dat wij met overtuiging de uitgezette lijn voortzetten: - Wij hebben artistiek gezien een grote stap voorwaarts gemaakt. De programmering is avontuurlijker geworden. Kwaliteit is bepalend. We gaan niet alleen voor gegarandeerd volle zalen, maar er is juist ook plek voor jong talent en experiment. Door dit beleid vergroten wij de loyaliteit van cabaretiers en versterken we ons imago als toonaangevende cabaretpodia. - Onze programmering stemmen wij nog beter af op de verschillende bevolkingsgroepen in de stad. Onze programmering laat steeds meer culturele diversiteit zien. - Daarnaast stemmen we onze marketing op innovatieve wijze af op de verwachtingen en behoeften van onze doelgroepen. We zetten sterk in op het bereiken van jongeren en nieuwe Hagenaars, in alle stadsdelen, zonder daarbij de oudere doelgroepen te vergeten. In de periode 2013-2016 zetten wij in op versterking van het bestaande profiel. Wij investeren nog meer in onze ambitie om (weer) de tweede cabarettempel van Nederland te worden. Wij willen in Den Haag zijn wat de Kleine Komedie in Amsterdam is. Uit de waardering die we krijgen van de bespelers en impresariaten blijkt dat we op de goede weg zitten. Het spreekt voor zich dat cultureel ondernemerschap een essentiële rol speelt in onze bedrijfsvoering. 1.3.2. Diligentia We gaan in Diligentia cabaret in de volle breedte programmeren: 1. Gevestigde namen staan uiteraard in Diligentia. Denk hierbij aan cabaretiers als Youp van t Hek, Theo Maassen, Freek de Jonge en Claudia de Brey. Deze worden bij voorkeur geprogrammeerd in korte series. Dat heeft efficiencyvoordelen voor techniek en marketing. Enkele grote namen staan in de KS. Zij zijn daar naar uitgeweken tijdens de verbouwing van Diligentia in 2002/2003. Met de KS zal afstemming plaatsvinden over de cabaretprogrammering. Dit komt de profilering van zowel Diligentia als de KS ten goede. Ook naar het publiek toe schept dit duidelijkheid: voor cabaret moet je in Diligentia of PePijn zijn! 2. Wij presenteren daarnaast de up and coming cabaretiers die zich artistiek gezien interessant ontwikkelen. Dat doen wij binnen het concept van Future Generation Nights. Deze jonge talenten hebben vaak al een of meer programma s gemaakt en zijn meestal boven komen drijven door hun deelname aan een cabaretfestival. Namen die we de komende jaren in de gaten zullen houden zijn bijvoorbeeld Thijs Maas, Yora Rienstra, Carolien Borgers en Van der Laan en Woe. We verrichten extra marketing voor deze cabaretiers. Dat is mede mogelijk doordat AEGON zich als sponsor aan dit concept heeft verbonden. 3. Ook de meer uitgesproken cabaretiers, die vaak een wat kleiner maar select publiek trekken, komen naar Diligentia. Vincent Bijlo, André Manuel en Nathalie Baartman zijn hier voorbeelden van. 4. Natuurlijk hebben de Haagse cabaretiers als Sjaak Bral, Veronique Sodano, Marcel Verreck en Kristel Zweers onze podia als vaste plek. 1.3.3. Meer dan cabaret Het uitgesproken cabaretprofiel dat wij nastreven laat in Diligentia niettemin genoeg ruimte voor andersoortige programmering: 1. Diligentia is de op een na oudste concertzaal van Nederland! In lijn met die historie realiseren wij een fraai aanbod van kamermuziek, in samenwerking met onze partners Stichting voor Kamermuziek, Internationaal Kamermuziek Festival Haaglanden en New Dutch Academy. Tevens verzorgen wij de kaartverkoop voor de concerten van Musica Antica, die op andere locaties plaatsvinden. Door de expertise van deze partners garandeert dit hoge kwaliteit. Onze zaal is zeer geschikt voor kamermuziek door de ingebouwde concertkamer (geweldige akoestiek) en de intimiteit van de zaal. Bovendien is er veel publiek voor kwalitatief goede kamermuziek in Den Haag, waaronder expats.

Wij streven naar 20/25 concerten per jaar. Er vindt voor de programmering afstemming plaats met de DAPZ en Nieuwe Kerk. 2. Ook muziektheater en theaterconcerten horen in Diligentia thuis. Met name de singer/songwriters en unplugged concerten komen heel goed tot hun recht door de goede akoestiek. Op dit gebied kennen we een sterke traditie, die we voortzetten. 3. Wij hebben de intentie om familievoorstellingen te programmeren, omdat wij het van wezenlijk belang vinden om kinderen van jongs af aan kennis te laten maken met theater. Wel stellen wij vast dat deze programmering meestal niet kostendekkend is en dat wij geen programmeringsubsidie ontvangen om dit risico te dekken. Wij zullen 2012 als evaluatiejaar gebruiken teneinde te beslissen of wij het verantwoord vinden in deze programmering te blijven investeren. Deze programmering komt tot stand in nauwe afstemming met de KS, TahS, de Regentes en Festival de Betovering. Dit op elkaar afgestemde aanbod wordt vervolgens in één gezamenlijke brochure gepubliceerd. 1.3.4. PePijn PePijn is dé broedplaats voor jong talent en de perfecte try-out locatie. Youp van t Hek is bijgelovig. Als hij zijn eerste try-out niet in PePijn speelt, wordt zijn nieuwe programma geen succes. En voor veel cabaretiers geldt dat PePijn een baken is in de stormachtige ontwikkeling van een nieuw cabaretprogramma. De grote namen komen vrijwel zonder uitzondering in PePijn try-outen. Dat is haast een ongeschreven wet onder cabaretiers. Maar minstens zo interessant zijn de jonge talenten die er hun carrières beginnen en er ervaring opdoen. PePijn is een onmisbare schakel in het Nederlandse cabaret. Door de intieme sfeer, maar ook door een gedreven team collega s, dat goed inspeelt op de onervarenheid van de jonge talenten. PePijn biedt de warmte en geborgenheid die nodig is om talent tot wasdom te laten komen. Het biedt een huiskamergevoel terwijl het gerund wordt als een professionele organisatie. Met name door de goede technische begeleiding biedt het een veilige omgeving. PePijn is voor het publiek zeer laagdrempelig, zeker ook omdat de toegangsprijzen laag zijn. In 2014 bestaat PePijn 50 jaar! Dat gaat uiteraard groots gevierd worden. PePijn wordt op basis van verhuur geprogrammeerd, maar er wordt actief beleid gevoerd om jonge talenten naar PePijn te halen. Door actief te scouten vergroten we de invloed op de (kwaliteit van de) programmering. In seizoen 2012/2013 beginnen we met de organisatie van een maandelijkse Haagse Open Bak. Amateurs en jonge talenten met ambitie kunnen hier, onder begeleiding van een professionele theatermaker/regisseur, zichzelf ontwikkelen. Deze functie nemen wij over van Culturalis en het Koorenhuis. 1.3.5. Trends en kwaliteit Het Nederlandse cabaret is meer dan ooit in ontwikkeling. Door veel te zien en door intensieve contacten met de belangrijkste spelers in de sector, zitten wij bovenop de ontwikkelingen. Onze programmering moet een afspiegeling zijn van die ontwikkelingen. Kwaliteit is daarbij ons uitgangspunt. Kwalitatief goed cabaret vermaakt maar zet ook aan tot nadenken, houdt een spiegel voor, schuurt en raakt je. Kwaliteit is uiteraard subjectief maar door uitgesproken keuzes te maken geven we onze podia een eigen signatuur. Als toonaangevende cabaretpodia hebben wij de ambitie om artistiek gezien een voortrekkersrol te vervullen door zo nu en dan artistiek gezien onze nek uit te steken door jonge talenten kansen te bieden. Sommige talenten moeten simpelweg in Den Haag te zien zijn en daar staan wij voor. Ook als dat niet direct volle zalen oplevert (het is algemeen bekend dat het Haagse publiek wat conservatiever, wat minder avontuurlijk is dan elders in de Randstad!). 1.3.6. De link tussen PePijn en Diligentia Er is vanzelfsprekend een sterke artistieke link tussen PePijn en Diligentia. De programmering van beide theaters wordt optimaal op elkaar afgestemd. Cabaretiers gaan in PePijn try-outen, de volwaardige voorstelling wordt in Diligentia gepresenteerd. In principe spelen jonge talenten hun eerste twee of drie programma s in PePijn voordat ze in Diligentia worden geprogrammeerd. Hierdoor kunnen we goed inschatten wat het publieksbereik van de jonge artiesten is en hoe zij zich artistiek gezien ontwikkelen. 9

Theater is mensenwerk. Het is daarom van groot belang dat er goede relaties worden opgebouwd met de cabaretiers en de impresariaten. Het tonen van betrokkenheid bij cabaretiers en impresariaten én kennis van het veld is onontbeerlijk. Een goede persoonlijke band is de beste garantie voor een langdurige samenwerking. Door de twee-traps-raket die PePijn en Diligentia vormen, bouwen we een langdurige relatie op met de cabaretiers. 1.3.7. Positionering Wij profileren ons heel duidelijk: Diligentia en PePijn zijn dé cabaretpodia in Den Haag. Vooral ook omdat beide zalen zich er optimaal voor lenen en al een lange cabarethistorie hebben. Door een duidelijke positionering als cabaretpodia versterken we ons corporate imago. Doel is het kwaliteitscabaret een impuls te geven en hier méér en vooral ook nieuw publiek voor te werven. Door dit beleid verstevigen wij de functie van beide podia in de stad. Maar door de specialisatie in de programmering hebben Diligentia en PePijn ook een regionale functie. Bepaalde cabaretiers staan in de regio Haaglanden immers alleen in Diligentia/PePijn waardoor wij ook publiek uit de omgeving van Den Haag naar de stad trekken. In 2010 kwam 32 % van ons publiek van buiten de regio Haaglanden. Met sommige voorstellingen realiseren we zelfs een nationale uitstraling. We zetten in op het binnenhalen van premières (12 in 2010) en televisieregistraties. Hierdoor krijgen we de nationale pers en media over de vloer. Dit heeft een positieve uitstraling naar publiek, cabaretiers en impresariaten. Daarnaast zorgt het naar de stad halen van cabaretpubliek voor economische spin off. 1.3.8. Marketing 1. Cruciaal in het realiseren van onze doelen is onze marketingstrategie. We richten ons op nieuw publiek maar ook het realiseren van herhalingsbezoek heeft hoge prioriteit. Marketing in de culturele sector wordt over het algemeen onvoldoende aangepast aan de nieuwe realiteit. Dat moet en kan beter. In ons geval betekent het dat wij geen traditionele seizoensbrochure meer uitgeven. In april publiceren we nog wel een gedrukte jaaragenda. Een klein deel van ons publiek (ca. 15 %) koopt aan de hand hiervan zijn kaarten vóór de zomer. Maar ons (meest jonge) publiek beslist zeer last-minute welke voorstellingen ze gaan zien. Onze marketingstrategie is erop gericht dat wij bij wijze van spreken ons publiek op maandag en dinsdag moeten laten weten waar ze de rest van de week naar toe kunnen. Onze website, en het genereren van traffic daar naartoe, is essentieel. Dat doen we onder andere door het zeer actief inzetten van social media en email-marketing. Ook het vinden van mediapartners is van groot belang. Zo verspreiden personeelsverenigingen van grote Haagse bedrijven en ministeries ons aanbod onder hun leden. Ook zijn wij partner van Young The Hague, een club van jonge Haagse professionals. 2. Door continu de resultaten van bepaalde acties te monitoren en zeer gedetailleerd het surfgedrag van de bezoekers te onderzoeken, verfijnen wij onze marketing. Welke tekst of foto werkt wel en welke niet, welke actie leidt wel tot extra verkoop en welke niet. Maar ook houden we bij welke webpagina s bezocht worden en hoe men op onze site navigeert (mede vanwege ons uitgekiende social mediabeleid is ons hoofd marketing genomineerd voor de titel communicatievrouw 2011 ). De digitale marketing wordt ondersteund door de distributie in de stad van een gedrukte maand-agenda, door veel free publicity en door buitenreclame, de zgn. driehoeksborden. Hiermee bereiken we dat het publiek op straat kan zien welke cabaretiers binnenkort op onze podia staan. Maar deze A0-posters versterken ook ons corporate imago. Wij staan tijdens het theaterseizoen vrijwel continu met 100 A0-posters in de stad. Door de herkenbare en opvallende huisstijl kan het publiek niet om ons heen. 3. Wij gaan de P van prijs actief inzetten als marketinginstrument. Ons beleid is er op gericht de toegangsprijzen laag te houden, wat we willen compenseren door gunstiger partage-afspraken te maken met de artiesten. De prijs mag geen drempel zijn voor (jong) publiek. Ook zullen we af en toe voorstellingen aanbieden op basis van Pay What You Want. Het publiek bepaalt dan achteraf zelf wat het de voorstelling waard vindt. 10

Ook blijven we continu schaven aan ons product. Wij voegen iets toe aan onze voorstellingen. Op vele vrijdagen en zaterdagen bieden wij na de voorstelling muziek in de foyer. Meestal zijn dat DJ s maar soms ook bandjes (samenwerking met Het Paard van Troje). Hierdoor geven we de voorstellingen meer het karakter van een avondje stappen wat jong publiek meer aanspreekt. Voor alle marketingactiviteiten geldt dat we de resultaten zoveel mogelijk meten teneinde onze campagnes te kunnen bijstellen en verfijnen. De concrete doelstellingen in cijfers zijn opgenomen in de bijgevoegde meerjarenbegroting. 1.3.9. Cabaret als cultuurportaal Komend seizoen gaan we met een nieuw initiatief invulling geven aan cabaret als cultuurportaal. Als ons publiek voor de derde keer in een seizoen een kaartje koopt voor een voorstelling in Diligentia of Pepijn ontvangen ze automatisch een email met een voucher voor een vrijkaartje voor het NDT, RO of het NT. Zo kan ons publiek kennismaken met producties van Haagse gezelschappen die in ruil daarvoor door ons jong publiek aangeleverd krijgen. Op deze wijze bevorderen wij de culturele doorstroming. En bieden wij ons publiek een extra service. 1.3.10. Programmeren 2.0 Een bijzondere plek in onze marketing neemt het project Programmeren 2.0 in (mede gefinancierd door Fonds 1818 en Kosmopolis). Ons doel hiermee is om jongeren, autochtoon maar vooral ook allochtoon, nauwer te betrekken bij onze theaters. Wij zien jongeren niet alleen als potentiële bezoekers, maar als een onmisbare schakel om nieuwe doelgroepen te bereiken. Wij betrekken een groep studenten van de Haagse Hogeschool en InHolland actief bij de programmering van onze theaters en bij het verbreden van onze doelgroep. Dit project maakt deel uit van het studiecurriculum van hun opleiding waardoor studenten studiepunten verzamelen door deel te nemen aan dit project. Cabaret heeft hierdoor de functie van cultuurportaal. Cabaret en stand up comedy zijn vaak de genres waarmee jongeren met theater in aanraking komen. En dat werkt. Cabaret en comedy sluiten immers aan bij hun belevingswereld. Voor een betere cultuurparticipatie van (allochtone) jongeren liggen er voor cabarettheaters dan ook volop kansen. De doelstellingen van het project in het kort: 1) vergroten van cultuurparticipatie van (allochtone) jongeren, 2) verrijking van de programmering met nieuw aanbod dat door jongeren zelf wordt aangedragen, 3) beter inzicht krijgen in nieuwe mogelijkheden en technieken voor marketing en communicatie, 4) het creëren van een schitterende kans voor jongeren om uitvoerig kennis te maken met alle aspecten van de bedrijfsvoering van een professionele culturele organisatie. Dit project zal leiden tot een nog kleurrijker samenstelling van het publiek van onze theaters. Maar er zal ook een breder, langetermijneffect zijn. Immers, jongeren die in onze theaters een positieve theaterervaring hebben, zullen eerder geneigd zijn ook eens het aanbod van andere podia en gezelschappen uit te proberen. 1.3.11. Cultureel ondernemerschap A. Diligentia en PePijn lopen voorop als het gaat om cultureel ondernemerschap. Er zijn weinig theaters die zoveel eigen inkomsten genereren. Op momenten dat Diligentia niet cultureel wordt gebruikt, wordt het zo veel mogelijk verhuurd. Door de locatie in de stad, de uitstraling en indeling leent het gebouw zich heel goed voor vele soorten bijeenkomsten en evenementen. Door hier een marktconform, commercieel tarief voor te rekenen creëren wij budget dat geïnvesteerd wordt in onze artistieke ambities. De cateringfaciliteiten hebben we uitbesteed en worden exclusief verzorgd door onze partner Boenk Catering. In het kader van deze verhuurevenementen komen jaarlijks duizenden mensen bij Diligentia over de vloer. Wel is duidelijk dat we erg afhankelijk zijn van inkomsten uit commerciële verhuringen. 11

De huidige economische situatie heeft dan ook direct negatieve gevolgen voor onze exploitatie. Met name de overheid organiseert steeds minder evenementen buiten de deur. B. De exploitatie van de in Diligentia gevestigde espresso- en sandwichbar is verpacht aan Greenbean. Hiervoor ontvangen wij huur en een percentage van de omzet. Ook in Greenbean maken wij uiteraard publiciteit voor onze programmering. C. De zaal van Pepijn is flexibel in te delen omdat de tribune ingeschoven kan worden, en door het intieme karakter van de zaal en de foyer is het theater ook geschikt voor verhuur aan bedrijven en organisaties. Hier wordt echter weinig gebruik van gemaakt omdat de arbeidskosten die we door moeten berekenen voor het ombouwen van de tribune aanzienlijk zijn. D. We bieden in samenwerking met veel restaurants in de buurt diner-arrangementen aan. 1.3.12. Sponsorwerving A. Diligentia/PePijn hebben een tiental meerjarige sponsors aan zich weten te binden. De relaties met deze sponsors gaan we uiteraard continueren. Maar we gaan ons sponsorwervingtraject intensiveren teneinde nieuwe sponsors te werven. Hiervoor is, in samenwerking met het bestuur, een gedegen plan van aanpak opgesteld. We gaan inzetten op het werven van relatief kleinere sponsorbedragen. De praktijk wijst uit dat het werven van hoofdsponsors in de huidige markt lastig is. Bovendien is Den Haag niet een echte bedrijven-stad. B. Daarnaast gaan we ook proberen ons publiek om te zetten in donateurs. Bij alle bestellingen van kaarten via onze website krijgt het publiek, voordat ze afrekenen, de optie om een klein bedrag als donatie aan het winkelwagentje toe te voegen. Zie ook pagina 7, punt 1.2.15. C. Het Vriendenlidmaatschap van onze theaters kost 100,-. Dit lidmaatschap stimuleren wij actief. 1.3.13. Culturele verhuur Voor partners en organisaties die de zalen voor een cultureel doel huren, hanteren we een aangepast tarief. Hierdoor wordt het ook voor amateurgezelschappen mogelijk om van ons podium gebruik te maken. Daarnaast zullen we maximaal 2 keer per seizoen de zaal om niet aanbieden voor activiteiten die een nuttig maatschappelijk doel dienen. 1.3.14. De juiste balans tussen culturele en commerciële activiteiten Inmiddels hebben wij veel ervaring opgedaan met commerciële exploitatie. Het is de kunst een goede balans te vinden tussen culturele programmering en commerciële verhuur. Enerzijds hebben wij de inkomsten uit verhuur nodig voor een gezonde exploitatie en om een aantal artistieke risico s te kunnen lopen, anderzijds staat voor ons de culturele bestemming van het theater voorop en mag de commerciële verhuur onze artistieke ambities niet in de weg staan. Commerciële verhuur legt immers beslag op beschikbaarheid van de zaal en ook van menskracht in de organisatie. Het staat voor ons vast dat we wat personele bezetting betreft de grens hebben bereikt van ons activiteitenniveau. 1.3.15. Maatschappelijk draagvlak We realiseren ons terdege dat het een essentiële opdracht voor de cultuursector is om het maatschappelijk draagvlak te vergroten. Er mogen geen vraagtekens geplaatst worden bij nut en noodzaak van kunst en cultuur en investeringen door de overheid daarin. Wij zijn er van overtuigd dat onze bijdrage daaraan groot is: - Wij slagen er als geen ander theater in om jong en allochtoon publiek aan te spreken. - Daarnaast speelt cabaret een maatschappelijke rol omdat het bijdraagt aan integratie. Sociale problemen en inburgeringproblematiek zijn vaak onderwerp in het cabaret. De wereld in verandering is een geliefd onderwerp voor grappen en bespiegelingen. In het bijzonder door allochtone cabaretiers. Het aantal allochtone cabaretiers is groot en neemt toe. Denk maar aan Najib Amhali, Anuar Abdelkarim en Amar el-ajourri (alle drie van Marokkaanse afkomst), Jörgen Raymann, Roué Verveer en Murth Mossel (met Surinaamse wortels) en Nilgün Yerli en de dames van Hassan s Angels, die van Turkse komaf zijn. Hun humor verzoent, verbindt en verdrijft de tegenstellingen tussen verschillende bevolkingsgroepen. Mede hierdoor trekken cabaretvoorstellingen relatief veel nieuwe Hagenaars. 12

- De kern van het project Programmeren 2.0 is in wezen het vergroten van maatschappelijk draagvlak door jongeren als co-programmeurs aan ons te verbinden. Dat effect wordt nog eens versterkt door samen te werken de Haagse Hogeschool, InHolland en Kosmopolis (mede-financier). - We hebben ook oog voor bijzondere publieksgroepen. Zo hebben wij per seizoen ca. 25 voorstellingen/concerten die bij uitstek geschikt zijn voor expats (No Dutch Required) - Om onze voorstellingen ook toegankelijk te maken voor doven en slechthorenden zijn wij deelnemers aan de Hear The World Theatertour. Hierdoor krijgen doven en slechthorenden (weer) plezier in theaterbezoek. 1.3.16. Samenwerking /partners - Er wordt door de politiek veel verwacht van samenwerking tussen culturele organisaties. Daarin hebben wij, samen met Koninklijke Schouwburg en Theater aan het Spui het voortouw genomen. In samenwerking met KPMG is een onderzoek uitgevoerd naar de mogelijkheden van structurele samenwerking tussen onze theaterorganisaties. Kernconclusie van het KPMG-rapport is dat de samenwerking tussen de drie podia op korte termijn geen substantiële bezuinigingen op zal leveren. De waarde van de samenwerking zit met name in het versterken van de organisaties waardoor die beter op de toekomst zijn voorbereid. - Wij verzorgen de cabaretprogrammering van Theater Dakota. - Samenwerking met MobileArts is een geweldige kans om ons gewenste imago te versterken. Wij hebben het voornemen om een speciale productie te maken voor De Parade. Hiermee bouwen we aan onze naamsbekendheid en versterken we ons imago van toonaangevende cabaretpodia. Voor dit project zoeken we externe middelen. Het zal niet op onze reguliere begroting drukken. - Wij spelen waar mogelijk in op de vele activiteiten en evenementen op het Lange Voorhout. - Wij ondersteunen de ambitie van DHCH 2018 en zullen waar mogelijk aansluiten bij de activiteiten die worden ontwikkeld. Daarnaast zullen we pro-actief meedenken. 1.3.17. Cultuureducatie De nota Cultuur van Iedereen stelt dat cultuureducatie een belangrijke taak is van cultuurinstellingen. Wij kunnen hier kort over zijn. Zoals uit het voorgaande blijkt, is het onze overtuiging dat onze programmering al zo veel educatieve aanknopingspunten biedt dat wij daar niet veel aanvullende activiteiten voor hoeven te ontwikkelen. Wij sluiten voor onze educatieactiviteiten aan bij onze reguliere programmering. Cabaret is immers toegankelijk en laagdrempelig. Veel voorstellingen lenen zich voor bezoek door jongeren in CKV verband. Om dat te stimuleren onderhouden wij goede en intensieve contacten met verschillende middelbare scholen. Cabaretvoorstellingen zijn populair, bij scholieren en daardoor ook bij docenten. Vaak combineren we dat met rondleidingen en nagesprekken, vaak ook met de cabaretier. Dat wordt door scholieren als heel erg cool ervaren. Als (schoolgaande) jongeren in aanraking komen met theater door een cabaretvoorstelling is de eerste kennismaking vrijwel zonder uitzondering positief. En dan is de stap naar kunst met de grote K een stuk makkelijker gemaakt. 1.3.18. Organisatie A. We kijken voortdurend kritisch naar onze organisatie en streven naar efficiency. Waar we zaken, die niet tot onze core business behoren, kunnen uitbesteden doen we dat. Zo wordt de horeca die aan de voorstellingen is gerelateerd alsook de publieksassistentie uitgevoerd door onze partner Boenk Catering. Boenk Catering verzorgt ook de marketing, werving en afhandeling van commerciële verhuringen. B. Investeren in vakkennis van de medewerkers is belangrijk. Met name op het gebied van programmering, marketing en theatertechniek. C. Als goed huismeester zijn wij verantwoordelijk voor behoud en onderhoud van ons fraaie pand. D. Gezien onze aspiraties om toonaangevend in cabaret te zijn, steken we ook veel energie in het scouten van nieuw talent. We stimuleren dat medewerkers deelnemen aan jury s van festivals etc. De directeur is voorzitter van de nationale VSCD-cabaretprijzen. E. Wij streven een servicegerichte organisatie na. De wensen van het publiek, commerciële huurders en artiesten zijn leidend. Men moet zich welkom voelen. Wij willen hun verwachtingen overtreffen. F. Onze organisatie is open en transparant. Daarbij nemen we onze verantwoordelijkheid in het Haagse door een actieve bijdrage te leveren aan diverse overlegstructuren. 13

G. Door een donatie kunnen wij het dak van Diligentia in 2012 voorzien van zonnepanelen zodat wij gedeeltelijk in onze eigen energiebehoefte kunnen voorzien. H. Wij ondernemen maatschappelijk verantwoord. Zo is meer dan 85 % van alle verkochte food & beverage inmiddels biologisch. Maar ook op andere terreinen, zoals bijv. energiebeheer, zijn wij ons continu bewust van onze ecologische footprint. 1.3.19. Bestuur De stichting heeft een actief en betrokken bestuur. Onze organisatie heeft aan de wieg gestaan van de Code Cultural Governance. Wij waren destijds een van de pilotprojecten. De code is hier direct ingevoerd waardoor er duidelijke, vastgelegde procedures zijn ten aanzien van het periodiek aftreden en de samenstelling van het bestuur, de verhouding tussen bestuur en directie, hun verantwoordelijkheden en de wijze waarop verantwoording wordt afgelegd. 1.3.20. De toekomst Onze theaters hebben een lange geschiedenis en, nog veel belangrijker, een mooie toekomst: A. Daarbij opereren wij wel op het scherp van de snede. Diligentia en PePijn krijgen alleen een exploitatiesubsidie en geen programmeringsubsidie. Sinds 2008 is die exploitatiesubsidie met ca. 45.000 terug gelopen, door generieke kortingen en omdat niet geïndexeerd werd. Zelfs bij kleine tegenvallers leidt dat tot tekorten in de exploitatie. En daaraan liggen veelal factoren ten grondslag waar wij geen of zeer weinig invloed op hebben. Zo maken wij op dit moment aanzienlijke extra kosten voor inhuur van een vervanger (afkomstig van de KS) van ons hoofd techniek die ernstig ziek is. Die kosten zullen naar verwachting ook in 2012 nog op onze begroting drukken. B. Daarnaast is de wissel die op de medewerkers wordt getrokken erg hoog. Op bepaalde momenten in het seizoen zelfs onverantwoord hoog. Daar komt bij dat de kosten voor de baten uitgaan. Zo kost het werven van sponsors veel tijd en energie. Ruimte die in onze bezetting eigenlijk niet gevonden kan worden. C. Door de economische situatie zullen onze verdienkansen waarschijnlijk niet op korte termijn toenemen. Voor de commerciële verhuur zijn wij volledig afhankelijk van bedrijfsleven en overheid. Feit is dat de inkomsten uit verhuur fors zijn teruggelopen en een herstel van de markt is nog lang niet in zicht. D. Daarnaast krijgen wij te maken met (deels niet te voorziene) toenemende kosten voor onderhoud van het pand en investeringen in onze theaterinventaris. Op dit moment zijn de kosten van onderhoud aanzienlijk hoger dan de bijdrage voor onderhoud die deel uit maakt van onze subsidie. E. Ook zullen wij ons negatieve eigen vermogen moeten wegwerken in de periode tot 2016. Om weer toe te kunnen groeien naar een verantwoorde situatie is het daarom dringend gewenst dat de subsidie uitkomt op het niveau van 2008. F. Laat onverlet dat wij alles op alles zullen zetten om extra eigen inkomsten te genereren. Wij gaan nog meer alle kansen voor commerciële verhuur en sponsorwerving benutten. Wij streven naar een 50/50 verhouding tussen eigen inkomsten en subsidie. Een hoger aandeel eigen inkomsten begroten zou niet reëel zijn. Maar wij zullen alle mogelijkheden met beide handen aanpakken. Ons team is overtuigd van de noodzaak en is absoluut gedreven om het onderste uit de kan te halen. G. Het moge duidelijk zijn dat opnieuw snijden in kosten alleen mogelijk is als ook het activiteitenniveau wordt aangepast. En dat staat haaks op onze artistieke ambities en het belang van de stad Den Haag. Onze theaters bieden de stad maar liefst ca. 350 hoogwaardige voorstellingen in ruil voor een beperkte investering door de gemeente! Veel van de doelstellingen van het gemeentelijk cultuurbeleid worden door ons gerealiseerd! 14

15 1.4. Organigram Theaters Diligentia en PePijn Bestuur Directeur Directieondersteuning Financiële en zakelijke administratie, Personele zaken Marketing en Educatie Coördinator Theater PePijn Kassa Technische Dienst Medewerker Financiële en zakelijke administratie, Personele zaken Medewerkers Publiciteit Medewerkers kassa en horeca PePijn Medewerkers Technische Dienst Medewerkers zaaldienst Medewerker Nieuwe Media / Projectbegeleider Programeren 2.0 Medewerkers schoonmaak Medewerker Werkbij Toelichting bij de organisatiestructuur Zakelijke leiding: De zakelijke leiding is de verantwoordelijkheid van de zakelijk coördinator en de directeur. Artistieke leiding: In de artistieke leiding wordt voorzien door een intern tweewekelijks programmeringoverleg. Hierin zijn vertegenwoordigd: - de programmeur van theater PePijn, - de directeur die tevens de programmering van theater Diligentia voor zijn rekening neemt en - de zakelijk coördinator die alle zakelijke en contractuele afspraken bewaakt. Het Bestuur: Het bestuur vergadert 6 keer per jaar. De directeur is bij die vergaderingen aanwezig. Als daartoe aanleiding is, vergadert het bestuur zonder aanwezigheid van de directeur. Daarnaast worden er, naar behoefte, speciale themavergaderingen gepland. De directeur stelt jaarlijks een activiteitenplan en een inhoudelijk jaarverslag op. Jaarlijks vindt er een functioneringsgesprek plaats tussen bestuur en directeur. Ook tijdens de reguliere vergaderingen legt de directeur verantwoording af over het gevoerde beleid.

16 1.4. Risico s voor de continuïteit van de Stichting Theaters Diligentia en PePijn. 1.4.1 Eigen vermogen Een belangrijk risico vormt het nog resterende negatieve eigen vermogen, dat naar verwachting begin 2013 125.000 bedraagt. Door diverse onvermijdbare tegenvallers in de lopende kunstenplanperiode zal het tekort slechts met ca. 75.000 teruglopen. Dit heeft direct invloed op onze liquiditeitspositie, die de komende tijd niet zal verbeteren. Wij financieren onze uitgaven gedeeltelijk uit ontvangen recettes voor voorstellingen die pas later plaatsvinden. Nu onze bezoekers steeds vaker last-minute tickets aanschaffen, levert dit een verhoogd liquiditeitsrisico op. In de huidige economische situatie zijn de mogelijkheden om extra inkomsten te werven beperkt waarbij ook relevant is dat de gehele culturele sector thans bedrijven en particulieren benadert om extra inkomsten te verkrijgen. 1.4.2. Afschrijvingen en investeringen Binnen onze exploitatie is er nu nog financiële ruimte om reguliere investeringen te doen tot een bedrag van jaarlijks ongeveer 30.000,-. De in 2014 te verwachten aanschaf van nieuwe computers, servers en software ( 75.000,-) zal, hoewel noodzakelijk, lastig worden. Vervangingen in en aan het pand kunnen we deels betalen uit de reservering voor MOP onderhoud. De gesponsorde inventaris die in 2004 is aangeschaft, en na tien jaar kostenneutrale afschrijving feitelijk in 2014 aan vervanging toe is, kunnen we nog niet vervangen.onder de gesponsorde inventaris bevinden zich voor de bedrijfscontinuïteit kritische en minder kritische onderdelen. Een minder kritisch onderdeel is de kantoorinrichting ( 75.000,-). Het ticketingsysteem ( 40.000,-) bestempelen we als licht kritisch. Met goed onderhoud en wat minder wensen kunnen we hiermee nog wel een aantal jaar voort. De kritische onderdelen zijn de geluidstechniek (ca. 85.000,-), lichttechniek (ca. 110.000,-) en het auditief gehandicapten systeem (ca. 20.000,-), er zijn echter vooralsnog geen middelen beschikbaar voor vervanging. 1.4.3. Ziekte uitval Langdurig ziekte uitval en met name de vervanging hiervan levert, ondanks de afgesloten ziekteverzuimverzekering, een aanzienlijk kostenrisico op. De verzekering vergoedt 70% van het brutosalaris, maar voor de bijkomende werkgeverskosten is er geen compensatie. Hierdoor kost volledige vervanging 45% van de loonkosten van de zieke medewerker en na twee jaar ziekteverlof is dat al opgelopen tot 60%. Het niet extern vervangen van de langdurig zieke medewerker en dit intern door collega s laten doen, levert echter een nog groter risico op omdat we al met een minimale personele bezetting draaien. Dit risico is in 2011 feitelijk aan de orde en zal naar verwachting ook in 2012/2013 tot extra kosten leiden. 1.4.4. Economisch klimaat / recessie De recessie heeft grote invloed op onze eigen inkomsten. Onze theaters draaien nu voor 45% en naar verwachting in de toekomst voor 50% op eigen inkomsten, o.a. uit de commerciële verhuur van het theater. Een daling in zowel de eigen inkomsten als in het subsidieniveau komt daardoor dubbel hard aan en is op geen enkele wijze door ons te compenseren, omdat we al op het scherp van de snede opereren waardoor verdere kostenbesparingen nauwelijks meer mogelijk zijn. Een ander risico is het faillissement van een belangrijke samenwerkingspartner. 1.4.5. Infrastructuur Het uitvallen van de infrastructuur van telefoon, internet, intranet, elektriciteitsnetwerk en webhosting levert een aanzienlijk risico op voor de bedrijfscontinuïteit. Er wordt daarom momenteel onderzoek gedaan naar systemen waarop in geval van calamiteiten kan worden teruggevallen.

17 1.4.6. Personele bezetting We moeten er beducht op zijn niet te veel van onze medewerkers te vergen. De werkdruk is met een voor onze sector minimale bezetting erg hoog. En uitval heeft direct gevolg voor bezetting en financiën. 1.4.7. Wet- en regelgeving Door aangescherpte of nieuwe wet- en regelgeving kunnen aanpassingen aan inventaris of inrichting noodzakelijk worden. Zo is recentelijk bekend geworden dat onze trekkeninstallatie uiterlijk 2016 voorzien moet zijn van dubbel geremde trekken. De ontvangen offerte voor deze aanpassing laat een investering zien van 300.000,-.

18 1.4 (vervolg) BEDRIJFSVOERING PERSONELE GEGEVENS Personeel aantal fte's bij een 36 urige werkweek Meerjaren Meerjaren Meerjaren Meerjaren Realisatie Prognose beleidsplan beleidsplan beleidsplan beleidsplan definitief voor het 2013 2014 2015 2016 2010 jaar 2011 PERSONEELGEGEVENS IN FTE TOTAAL PERSONEEL 18,7 17,7 17,7 17,7 17,2 18,6 PERSONEEL BEHEER 5,2 5,2 5,2 5,2 4,5 4,8 Directie/management 2,0 2,0 2,0 2,0 2,0 2,0 Algemeen 2,0 2,0 2,0 2,0 2,0 2,0 Algemeen 3,2 3,2 3,2 3,2 2,5 2,8 Administratief 1,9 1,9 1,9 1,9 2,0 1,9 Schoonmaak 1,3 1,3 1,3 1,3 0,5 0,9 PERSONEEL ACTIVITEITEN 13,5 12,5 12,5 12,5 12,7 13,8 Technische dienst 5,5 5,0 5,0 5,0 5,0 5,3 Algemeen 5,5 5,0 5,0 5,0 5,0 5,3 Kassa 1,8 1,8 1,8 1,8 1,8 1,8 Algemeen 1,8 1,8 1,8 1,8 1,8 1,8 Publieksservice 1,8 1,8 1,8 1,8 1,8 1,8 Algemeen 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 Horeca 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 PePijn 1,2 1,2 1,2 1,2 1,2 1,2 Programmering/evenementen 4,4 3,9 3,9 3,9 4,1 4,9 Programmering 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,2 Projecten / extra activiteiten voorstellingen 0,5 - - - - 0,4 Educatief 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 Publiciteit / marketing 1,9 1,9 1,9 1,9 1,2 1,4 Algemeen medewerkers - - - - 0,9 0,9 In 2011 zijn er 33 medewerkers werkzaam bij de Stichting Theaters Diligentia en PePijn. Hiervan hebben er twaalf medewerkers (10,73 fte) een vast dienstverband. De andere 21 medewerkers (7,9 fte) hebben een tijdelijk dienstverband. Er zijn geen vrijwilligers betrokken bij de activiteiten. Er wordt wel gebruik gemaakt van stagiaires, die niet in bovenstaande personeelgegevens worden weergegeven. Er wordt gewerkt conform de CAO Nederlandse Podia.

19 2. MEERJARENBEGROTING SAMENVATTING Meerjaren Meerjaren Meerjaren Meerjaren Realisatie Prognose beleidsplan beleidsplan beleidsplan beleidsplan definitief voor het BATEN 2013 2014 2015 2016 2010 jaar 2011 A Subtotaal opbrengsten 756000 717000 730500 746500 693619 738000 Directe opbrengsten A.1 Publieksinkomsten 588000 602500 618500 634500 597629 588000 A.2 Sponsorinkomsten 105000 105000 105000 105000 36472 89500 A.3 Overige inkomsten 63000 9500 7000 7000 59518 60500 Indirecte opbrengsten A.4 Diverse inkomsten 0 0 0 0 0 0 B Subtotaal bijdragen 779000 767000 767000 767000 772005 743500 B.1 Meerjarige subsidie min. OCW of Cultuurfondsen 0 0 0 0 0 0 B.2 Meerjarige subsidie provincie 0 0 0 0 0 0 B.3.1 Meerjarige subsidie Gemeente Den Haag Meerjarenbeleidsplan Kunst en Cultuur 764000 764000 764000 764000 772005 719000 B.4.1 Overige bijdragen uit publieke middelen 3000 3000 3000 3000 0 2500 B.4.2 Overige bijdragen uit private middelen 12000 0 0 0 0 22000 LASTEN Som der baten (A + B) 1535000 1484000 1497500 1513500 1465624 1481500 C Subtotaal beheerlasten 781500 737500 744000 750000 790439 765000 C.1 Beheerlasten personeel 316000 318500 319000 319000 296401 314000 C.2 Beheerlasten materieel 465500 419000 425000 431000 494038 451000 D Subtotaal activiteitenlasten 737500 704500 709500 712500 677780 744500 D.1 Activiteitenlasten personeel 548000 523000 524000 524000 513404 558000 D.2 Activiteitenlasten materieel 189500 181500 185500 188500 164376 186500 Som der lasten (C + D) 1519000 1442000 1453500 1462500 1468219 1509500 E Saldo uit gewone bedrijfsvoering 16000 42000 44000 51000-2595 -28000 E.1 Saldo rentebaten en -lasten 3000 3000 3000 3000 1999 3000 E.2 Saldo buitengewone baten en lasten 0 0 0 0-367 0 Exploitatieresultaat 19000 45000 47000 54000-963 -25000