4 e editie Economische monitor Voorne PutteN Opzet en inhoud In 2010 verscheen de eerste editie van de Economische Monitor Voorne-Putten, een gezamenlijk initiatief van de vijf gemeenten Bernisse, Brielle, Hellevoetsluis, Spijkenisse en Westvoorne. Deze factsheet is de vierde editie van de monitor en presenteert recente economische ontwikkelingen van Voorne- Putten als regio en de vier gemeenten. De factsheet bevat kerncijfers ten aanzien van bevolking, arbeidsmarkt, werkgelegenheid, bedrijvigheid, werkloosheid en detailhandel. 5 GEMEENTEN Economische Monitor Voorne Putten 1
Het belang van inzicht in de economie Globalisering, economische crisis en het zorgvuldiger omgaan met de fysieke hulpbronnen hebben geleid tot verandering in de economie. Ook de rol van de gemeente is sterk aan het veranderen. Gemeenten gaan steeds meer en beter faciliteren, ondernemers pakken meer (gezamenlijke) taken op. Voor het maken van de juiste keuzes is inzicht van groot belang. Vanuit dat perspectief is zicht op de economische ontwikkeling van Voorne-Putten van grote waarde. In 2010 verscheen de eerste editie van de Economische Monitor Voorne-Putten (met updates in 2011 en 2013), een gezamenlijk initiatief van de vijf gemeenten Bernisse, Brielle, Hellevoetsluis, Spijkenisse en Westvoorne. Nu, 5 jaar later hebben de huidige vier gemeenten op Voorne-Putten een nieuwe editie laten samenstellen. Deze factsheet presenteert de recente economische ontwikkeling van Voorne-Putten, met aandacht voor bevolking, werkgelegenheid en werkloosheid. GEMEENTEN GAAN STEEDS MEER EN BETER FACILITEREN Bevolkingsontwikkeling: veranderingen beperkt Het totale inwonersaantal van Voorne-Putten bedraagt 154.533 personen op 1 januari. De afgelopen vijf jaar zijn de schommelingen in het inwonertal op Voorne-Putten beperkt. Ten opzichte van 2009 is het aantal inwoners met 230 gestegen (een groei van 0,1 procent). Op gemeenteniveau zijn verschillen zichtbaar. Zo heeft Hellevoetsluis sinds 2011 jaarlijkse een lichte afname van het aantal inwoners, terwijl Brielle een bevolkingsgroei heeft van 5,6 procent tussen 2009 en. Voorne-Putten 154.333 INWONERS Figuur 1: 1 JAARLIJKSE Jaarlijkse bevolkingsgroei BEVOLKIngsgroei gementen Voorne-Putten, gemeenten 2009 - VoornE - PUTTEN, 2009-155.000 154.500 154.000 153.500 153.000 152.500 152.000 151.500 154.323 154.372 154.357 154.012 154.069 154.158 0,1% 0,3% 154.553 0,3% 0,2% 0,1% -0,1% 151.000 150.500 150.000 0,2% 2009 2010 2011 2012 2013 2014-0,2% -0,3% Economische Monitor Voorne Putten 2
Demografische druk relatief klein Voor het (toekomstig) functioneren van de arbeidsmarkt is de leeftijdssamenstelling van de bevolking belangrijk. De demografische druk toont de verhouding tussen de productieve leeftijdsgroep (20-64) en de niet-productieve leeftijdsgroep. De groene druk is gedefinieerd als het aantal 0-19 jarigen gedeeld door het aantal 20-64 jarigen en de grijze druk als de groep 65 jaar en ouder gedeeld door de groep 20-64 jarigen. De groene druk op Voorne-Putten in is 36 procent. Dat is iets lager dan gemiddeld in Zuid-Holland en Nederland. De grijze druk komt voor Voorne-Putten in uit op 24 procent. Ook deze is lager dan gemiddeld in Nederland. Ten opzichte van 2010 is de groene druk vrijwel gelijk gebleven. De grijze druk is licht toegenomen. De totale demografische druk is op Voorne-Putten relatief laag. 01 Groene en grijze druk Voorne-Putten, Zuid-Holland en Nederland (1 januari 2010-) Groene Grijze Demo- Grafische VOORNE- PUTTEN Zuid- Holland NEDERLAND 2010 36% 39% 39% 36% 38% 38% 2010 23% 24% 25% 24% 24% 30% 2010 60% 63% 64% 60% 62% 68% Positief binnenlands migratiesaldo Mede door de ontwikkelingen op de woningmarkt zijn huishoudens meer terughoudend/voorzichtig (geweest) in de keuze om wel of niet te verhuizen. Kijken we naar de verhuisbewegingen tussen Voorne-Putten en overig Nederland dan heeft Voorne- Putten een positief binnenlands migratiesaldo. Het aantal personen dat verhuisd is naar een gemeente op Voorne-Putten is groter dan het aantal personen dat Voorne-Putten heeft verlaten in 2013. De gemeenten Nissewaard en Westvoorne hebben vooral meer vestigers dan vertrekkers. 02 Binnenlandse verhuismobiliteit Voorne-Putten & Overig Nederland (2013) GEMEENTE VOORNE - PUTTEN OVERIG NEDERLAND Brielle 348 329 +19 Hellevoetsluis 833 881-48 Nissewaard 2.383 2.223 +160 Westvoorne 420 321 +99 Totaal 3.984 3.754 +230 Arbeidsmarktparticipatie loopt licht terug Vanwege het (toekomst)perspectief dat er langer doorgewerkt moet worden, heeft het CBS de definitie van de beroepsbevolking aangepast. Waar de leeftijdsgrens voorheen tot de 65 jaar lag, is deze nu opgerekt tot 75 jaar. De definitie is dus veranderd in: Personen in de leeftijd van 15 tot 75 jaar: die betaald werk hebben (werkzame beroepsbevolking), of die geen betaald werk hebben, recent naar betaald werk hebben gezocht en daarvoor direct beschikbaar zijn (werkloze beroepsbevolking) 03 Bruto arbeidsmarktparticipatie, gemeenten Voorne-Putten (2014) Bernisse Brielle 67,3% 66,3% 70,8% 70,3% Door deze aanpassing zijn ook de cijfers over de (potentiële) beroepsbevolking veranderd en dus niet meer te vergelijken met eerdere edities van de economische monitor. De beroepsbevolking op Voorne-Putten is sinds 2009 redelijk stabiel in aantal en ligt zo tussen de 80 en 85 duizend. Ruim driekwart daarvan behoort tot de gemeente Nissewaard. De bruto-arbeidsparticipatie geeft aan hoeveel procent van de potentiële beroepsbevolking een betaalde baan heeft of ambieert van ten minste twaalf uur per week. In de netto-arbeidsparticipatie wordt uitgedrukt hoeveel procent van de potentiële beroepsbevolking een baan heeft van meer dan twaalf uur in de week. De bruto participatiegraad is het hoogst in Spijkenisse (nota bene: cijfers voor nieuw gevormde gemeente Nissewaard nog niet beschikbaar) en het laagst in Westvoorne. Dit relatief grote verschil zal in belangrijke mate samenhangen met de leeftijdsopbouw van beide gemeenten. In Westvoorne is de gemiddelde leeftijd van de potentiële beroepsbevolking hoger dan in Spijkenisse en naarmate de leeftijd toeneemt is de arbeidsparticipatie lager. Met uitzondering van Westvoorne ligt de participatiegraad ook boven het provinciale gemiddelde. De afgelopen jaren is, vooral de netto, participatiegraad wel gedaald. In alle gemeenten is een daling van een paar procentpunt te signaleren. Echter, hierin wijkt Voorne-Putten niet af van de landelijke ontwikkeling. Landelijk daalt deze namelijk ook, van 66,7 procent in 2009 tot 64,9 procent in 2014. Hellevoetsluis Spijkenisse Westvoorne Zuid - Holland (Pv) Nederland (jaarcijfers 2014) 69,7% 65,1% 71,1% 65,5% 67,8% 64,2% 69,6% 63,9% 70,1% 64,9% Bruto Participatie Netto Participatie Economische Monitor Voorne Putten 3
Aantal vestigingen en aantal banen op Voorne-Putten afgenomen In 2014 zijn er in totaal 5.189 vestigingen op Voorne-Putten, een forse daling ten opzichte van 2013 (-4,7 procent). In 2012 en 2013 was het aantal vestigingen nog (nagenoeg) gelijk gebleven (respectievelijk +0,3 procent en 0,0 procent). De ontwikkeling van het aantal vestigingen op Voorne-Putten over de periode 2010-2014 laat een daling van 6,6 procent zien. Landelijk is het aantal vestigingen in dezelfde periode met 9,8 procent gegroeid. Het totaal aantal banen op Voorne-Putten bedraagt 37.609 in 2014. Dat betekent een sterke daling ten opzichte van 2013 (-4,4 procent). Over de periode 2010-2014 is de werkgelegenheid met 7,1 procent gedaald, landelijk is de werkgelegenheid met 2,4 procent gedaald in die periode. Sectoren met de sterkste werkgelegenheidsafname op Voorne-Putten in de periode 2010-2014 zijn de sectoren vervoer en communicatie (-17 procent) en bouw (-15 procent). De sectoren horeca (+12 procent) en industrie en nutsbedrijven (+2 procent) kennen als enige sectoren een werkgelegenheidstoename. Wanneer we de productiestructuur van Voorne-Putten vergelijken met die van Nederland als geheel (locatiequotiënten), zijn op Voorne-Putten de sectoren handel, bouw en horeca oververtegenwoordigd. De zakelijke dienstverlening en de industriële sector zijn juist ondervertegenwoordigd in vergelijking met het landelijke beeld. De sterke afname van werkgelegenheid in de sector vervoer en communicatie is duidelijk terug te zien in de productiestructuur. Waar deze sector in 2012 nog relatief sterk was vertegenwoordigd op Voorne-Putten, is in 2014 deze nu relatief het minst vertegenwoordigd in de regio. Detailhandel: meer winkelaanbod, maar ook meer leegstand Op Voorne-Putten zijn in mei ruim 900 verkooppunten gevestigd, met een totale winkelvloeroppervlak van meer dan 250.000 m². De gemiddelde winkelgrootte bedraagt 278 m². Het aantal verkooppunten is sinds 2013 gestegen. Hetzelfde geldt voor het totale vloeroppervlak. In staat 9,4 procent van het aantal verkooppunten leeg. Ten opzichte van 2013 is het percentage leegstaande winkels op Voorne-Putten iets afgenomen (-0,5 procent). Het landelijk leegstandspercentage voor verkooppunten is tussen 2013 en toegenomen, namelijk van 6,4 naar 7,5 procent. Het aandeel leegstaande winkelmeters op Voorne-Putten is wel toegenomen van 7,7 procent in 2013 naar 8,5 procent in. Bron: Gebaseerd op gegevens van Locatus. Figuur 3: PRODUCTIESTRUCTUUR VOORNE - PUTTEN IN VERHOUDING TOT LANDELIJKE PRODUCTIESTRUCTUUR, 2012 en 2014 (NEDERLAND=100) 04 Productiestructuur Voorne-Putten in verhouding tot landelijke productiestructuur, 2012 en 2014 (Nederland = 100) 160 140 2012 2014 120 100 NEDERLAND 80 60 40 20 0 Landbouw en visserij Industrie Bouw Handel Horeca Vervoer en communicatie Zakelijke dienstverlening Overige dienstverlening Bron: LISA Werkloosheid neemt nog toe Aan het eind van 2014 zijn er op Voorne-Putten zo n 6.600 niet-werkende werkzoekenden (NWW ers). Tot de werklozen, ook wel niet-werkende werkzoekenden (NWW ers) genoemd, worden alle personen gerekend die zich hebben ingeschreven bij het UWV Werkbedrijf, geen werk hebben en hebben aangegeven op zoek te zijn naar werk. Ten opzichte van het werkloosheidsaantal in het 4 e kwartaal van 2013 is het aantal NWW ers op Voorne-Putten met 7 procent gestegen. Ter vergelijking: landelijk is het groeipercentage in 2013-2014 16 procent. Van de vier gemeenten op Voorne-Putten is Brielle de enige gemeenten waar het aantal werklozen eind 2014 lager ligt dan aan het begin van het jaar. Hellevoetsluis heeft de procentueel sterkste toename (+11,6 procent). In Nissewaard en Westvoorne ligt de groei tussen de 5 en 6 procent. Het werkloosheidspercentage (werkloze beroepsbevolking / totale beroepsbevolking; bron CBS) op Voorne-Putten is 6,0 procent in 2014. Ook in 2013 was 6,0 procent van de beroepsbevolking werkloos. Landelijk ligt het werkloosheidspercentage in 2014 op 7,4 procent en in de provincie Zuid-Holland is 8,3 procent werkloos. De werkloosheid op Voorne-Putten is daarmee relatief laag. Economische Monitor Voorne Putten 4
Figuur 4: 05 ONTWIKKELING AANTAL WERKLOZEN PER MAAND (NWW) VOORNE - PUTTEN (2014) Ontwikkeling aantal werklozen per maand (NWW) Voorne-Putten (2014) 6.800 6.600 6.400 6.200 6.191 6.297 6.275 6.363 6.345 6.376 6.211 6.286 6.358 6.351 6.486 6.607 6.000 5.800 5.600 5.400 5.200 5.000 jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec Figuur 5: 06 AANTAL WERKLOZEN PER GEMEENTE OP VOORNE - PUTTEN Aantal (JANUARI werklozen EN DECEMBER per gemeente 2014) op Voorne-Putten (januari en december 2014) 0 1.000 2.000 3.000 4.000 5.000 6.000 7.000 december 2014 Voorne-Putten +7% januari 2014 6.600 NWW ers 0 1.000 2.000 3.000 4.000 5.000 6.000 7.000 Brielle Hellevoetsluis Nissewaard Westvoorne Jaarbeeld: minder bedrijvigheid en meer werkloosheid Als we kijken naar de economische ontwikkeling van Voorne-Putten dan maakt de krimp van het aantal vestigingen en het aantal banen op Voorne-Putten de ontwikkeling minder positief. Ook de werkloosheid is (verder) opgelopen. Belangrijke nuance daarbij is evenwel dat de aanwas van werkloosheid op Voorne-Putten minder groot is dan landelijk gemiddeld. Ook het werkloosheidspercentage is op Voorne-Putten nog steeds duidelijk lager dan landelijk. De minder positieve werkgelegenheidsontwikkeling vertaalt zich dus nog niet in een sterkere verslechtering van de arbeidsdeelname. Uitdaging is OM het positieve binnenlands migratiesaldo ook lokaal te benutten Voorne-Putten heeft ook een relatief lage demografische druk en een positief binnenlands migratiesaldo, wat vanuit het perspectief van beschikbaarheid van personeel een positief aspect is. Uitdaging daarbij is wel deze ook lokaal te benutten zodat de lokale werkgelegenheidsgraad en functie van Voorne-Putten op hoog niveau blijft. Meer cijfers over de economische ontwikkeling van de gemeenten op Voorne-Putten zijn te raadplegen op: I&O Research in opdracht van Regiegroep Voorne-Putten Economische Monitor Voorne Putten 5