De mens Leonardo da Vinci (Italiaans kunstenaar en wetenschapper 1452-1519) tekende de mens volgens oude Griekse ideale schoonheidsverhoudingen. In de Renaissance tijd herleefde het gedachtegoed van Pythagoras en Plato. Hun schoonheidsverhoudingen voor de mens werden op de volgende wijze geïnterpreteerd: het ideaal menselijk lichaam zou gebaseerd zijn op een basisverhouding van ongeveer 8 hoofden, passend in een cirkel en een vierkant. Dit Griekse schoonheidsideaal van de fysieke mens krijgt in de Renaissance wiskundige berekeningen en wordt dan het schoonheidsideaal voor veel kunstuitingen. De gulden snede werd maatgevend. Vitruvius (Romeinse militair en architect ±85 20 v. Chr.) was hen hier al in voorgegaan. Vetruvius beschreef de Griekse schoonheidscriteria voor de architectuur in Italië als gangbare opvattingen van destijds. Een gebouw moest deze menselijke maat dienen te weerspiegelen. Dit schoonheidsideaal is echter sekse, plaats en tijd gebonden: de vrouw zag men in die tijd niet als gelijkwaardig. De mens [man in die tijd] werd maat der dingen in de Renaissance en dat kunnen we op zich ter discussie stellen. Mensen kunnen echter niet anders dan vanuit eigen perspectief kijken en denken, ook al beseft men die beperking. Deze menselijke maat voor uiterlijke westerse normen van schoonheid zegt echter niets over de noodzaak om oog te ontwikkelen voor innerlijke schoonheid. Daarover schreven de Griekse filosofen ook, maar daaraan refereert men in de Renaissance veel minder. Plato en Pythagoras benaderden waarschijnlijk dit schoonheidsideaal ruimer en mystieker. Da Vinci en tijdgenoten met hem benoemen slechts de ideale fysieke schoonheidsverhoudingen. Zij beperken zich in deze tot een wiskundige berekening.
De fysiek menselijke maat der dingen Het ideaal menselijk lichaam als maat voor schoonheid in vele kunstuitingen. Constantijn Huygens, bouwde zijn huis (Hofwijck in Voorburg Z.H.) gebaseerd op de Uomini universali principes. Of hij ook in zijn muziek "Proba Me Deus" deze principes toepaste is mij onbekend. Wel is bekend dat men bij het bouwen van muziekinstrumenten nog steeds gebruik maakt van de gulden snede, om de juiste verhoudingen te vinden. Ook in de klassieke schilderkunst, de beeldende kunst, de Renaissancetuinen en in de fotografie paste men de gulden snede toe. Men bepaalde ermee het aandachtspunt voor de toeschouwer. Van nature zoekt het oog deze plek op. De figuratieve beelden, van Rodin, Paul Grégoire en Eddy Roos, voldoen aan de maatvoering. Rechthoeken met deze verhouding en de bijbehorende vierkanten komen veelvuldig voor in het schilderwerk van Piet Mondriaan. De Renaissancetuinen van bijvoorbeeld André Le Nôtre zijn ingericht volgens de gulden snede. Leonardo da Vinci wordt wel de personificatie van het Renaissance-ideaal van de universele mens, genoemd. Hij was schilder, beeldhouwer, architect, uitvinder, filosoof en geleerde. De universele mens van de een en twintigste eeuw is niet aan te wijzen in de hedendaagse gecompliceerde wereld, de menselijke mogelijkheden zijn eindeloos. Het Renaissance (het Griekse) ideaal was enkelvoudig gericht op het mannelijk maatschappelijk functioneren en niet op de totale mens. Heden ten dage (her) ontwaakt de waardering van de vrouwelijke kwaliteiten. Onderwijs kan daar een steentje aan bijdragen door niet universele en voor ieder geldende normen op te leggen. LuPe daagt ieder uit het unieke tot uitdrukking te brengen en beoogt daarmee ieder individu in haar/zijn wezen te laten en tot haar/zijn recht te laten komen. Oeroude wereldwijde symbolen In de tekening van Leonardo da Vinci zien we de mens duidelijk als vijfhoek ofwel pentagram, we zien de mens geplaatst in de cirkel en het vierkant. Deze drie symbolen zijn oeroud, wereldwijd bekend en betekenisvol. We staan even stil bij een willekeurige greep uit deze rijkdom aan betekenisgeving, omdat enkelen van deze symbolen ook in de Ludisch Pedagogische theorie terugkeren. Het pentagram Het rechtopstaande pentagram, toont enige gelijkenis met de gestalte van een mens met zijwaarts uitgestrekte armen en benen, zoals Da Vinci de mens tekende. Het pentagram kent vele symbolisch betekenissen. Het geeft o.a. de relatie weer tussen de geest
ofwel spirit (inspiratie, verbeelding) en de vier traditionele elementen der materie: aarde, lucht, water, vuur. Het pentagram kun je vanuit een doorlopende lijn tekenen,zoals de cirkel kent het begin noch einde. Het is bij uitstek het symbool van de mens die zich in de juiste verhouding tot het oneindige weet te plaatsen met de beide benen op de grond. Het wordt gezien als symbool van volmaaktheid en vrouwelijkheid. De vijfdeling in kerncompetenties, cultuurelementen, leerfases en begeleiding (zie bib: Piramide van Ludiek Pedagogiek) zijn in de loop der jaren ontstaan en vormen samen met Lupes vijfdeling een mogelijkheid om de mens meer all round - universeel zich te laten ontwikkelen. De spirit ofwel de kwintessens waardoor alles tot leven kan komen, is in iedere piramide het cruciale element ofwel het fundament dat de piramide stut. In goede samenwerking tussen de vijf kleine piramides ontstaat ruimte voor de zesde en in all round ontwikkeling mogelijk. De cirkel De uitgestrekte mens kun je in een cirkel plaatsen zoals da Vinci laat zien. De cirkel is eveneens wereldwijd een zeer oud symbool. Indianen dansen behendig met meer dan tien cirkels om hun lichaam allerlei figuren. Ik had dit graag gefotografeerd om ze hier te tonen, maar was te geboeid om eraan te denken. De cirkel symboliseert de oneindige perfectie, het in elkaar overvloeien van Alpha en Omega, van dood en leven. De eerste woningen zijn cirkelvormig, zoals ook de oude volksdansen, kringdansen zijn. De cirkel als een spiraal stelt de evolutie, de eeuwige verandering en groei voor. De zich ontwikkelende theorie voor een Ludiek Pedagogische benadering kreeg in cirkels vorm. Zoals een druppel water eindeloos kringen verspreidt, doordringt het ludieke alle bewustwordingsprocessen. In de illustratie op de kaft van Homo Ludens van Johan Huizinga kunnen we deze eeuwige verandering terugvinden. Je vindt het teken hier terug in de introductie filmpjes. Je kunt het ook herkennen in de ratslag, die sommige kinderen graag uitvoeren. Lupe wil de ratslag introduceren binnen educatie als uitdaging om alles eens op zijn kop te beschouwen. Spel biedt daar alle ruimte voor. Het vierkant Het effect van spel als kringen in water, symboliseert voor mij het ontplooien van menselijke mogelijkheden, die uiteindelijk leiden tot een universele mens. Het vierkant is te vinden in de verbindingslijnen van de piramiden, deze geven de ontwikkelingsroute aan binnen iedere piramide afzonderlijk als gevolg van een Ludieke benadering. De ontwikkelroute start onderaan en loopt in klokrichting. Een resultaat dat op zich weer aanleiding vormt om een volgend proces op gang te brengen. Ofwel de spiraal werking in de piramide, zoals kringen in water. Het pentagram, de cirkel en het vierkant Bij de fysiek ideaal passende mens [pentagram] volgens Plato, vormt de navel het middelpunt van de
cirkel. De bovenkant van de genitaliën vormt het middelpunt van het vierkant. In de tekening van Da Vinci komen de cirkel en het vierkant samen aan de basis, maar gaan ze beide elkaars vorm te buiten. De mens wringt zijn voeten in bochten om binnen de berekende vlakken te kunnen staan. In LuPe s piramide vormen pentagram en vierkant binnen iedere kleine piramide en in de grote piramide, die eruit ontstaat een doorlopende stroming, die voortdurend gevoed wordt door de kwintessens ofwel het fundament van de piramide. De spiraalwerking van de cirkels (zie Lupes Piramide) geeft een doorlopende ontwikkeling aan van menselijke kerncompetenties ( ), dankzij het leren hanteren van cultuurelementen ( ) tijdens een inclusief leerproces ( ), onder ludiek en ambachtelijk kwalitatief hoogstaande begeleiding ( ). Nog niet wetend waarheen het leidt volgen (levens)kunstenaars ( )de I s ( ). Intuïtie is vaak het weten vooruit en spelers durven daarop te vertrouwen. Er ontstaat voortdurend voortschrijdend inzicht. De Lotusbloem De oosterse lotusbloem is symbool van de moederschoot, je kunt haar interpreteren als toegang tot de baarmoeder. Zij staat symbool voor schoonheid, zuiverheid, de toegang naar het universum en de eeuwigdurende nieuwe geboorten van inzicht, mogelijkheden en levensvormen. Lupe streeft naar integratie van schoonheid en ethiek als binnen - en buitenkant van de schepping en van hetgeen mensen scheppen. De dansende mens in cirkel vierkant ruit en zeshoek Het anti lichamelijke van de westerse cultuur heeft de mens geen goed gedaan. Het zinnige der zintuigen is er niet alleen: het verkennen van de wereld, dat leidt tot weten (ratio). Ze verleidt de mens ook en laat haar genieten. Het zinnelijke (passie) brengt de mens vaak meer in beweging, dan het debatteren over het wel of geen zin hebben.
De oosterse danseres harmonieert alle wiskundige figuren stromend in haar bewegingen en bekommert zich niet over strakke rechtlijnige kaders, ze speelt ermee. De westerse mens zou van haar kunnen leren, de teugels zo nu en dan te vieren, door te erkennen dat de werkelijkheid het verstand inderdaad te boven gaat. LuPe erkent het speelse als wezenlijke route naar bewustwording, spel biedt immers ruimte aan het nog niet weten, nog niet kunnen. Lupe laat onvermoede kennis uit het onbewuste ontwaken. Hiermee treden leerprocessen buiten de oevers van het traditionele onderwijs. LuPes piramide kan alle educatie doordesemen. 1 De Uomini universalis Een gemiddeld lichaam is ongeveer 7 à 7½ hoofden groot. Het ideale lichaam is ongeveer 8 hoofden groot. Het ideale lichaam is op te delen in 8 even lange stukken: 1. Hoofd ; 2. van de onderkant van het hoofd tot het midden van de borst (ter hoogte van waar de vrouwentepel zou moeten zitten) ; 3. Van de vorige positie tot de navel; 4. Van de navel tot de bovenkant van het geslachtsdeel ;5. Van de vorige positie tot het midden van de dij; 6. Van het midden van de dij tot het midden van de kuit; 7. Van het midden van de kuit tot de enkels; 8. Van de enkel tot de tenen. De bovenkant van het geslachtsdeel is het midden van het lichaam De Gulden snede De gulden snede geeft een verhouding weer die we veelvuldig in de natuur aantreffen. Deze deelt een lijn of lengte zodanig in twee ongelijke delen, dat de verhouding van het kleine tot het grote deel dezelfde is als die van het grote deel tot het geheel. Als men een rechthoek neemt met zijden a en b, die overblijft na verwijdering van het vierkant met zijde a, zodanig dat deze gelijkvormig is met de oorspronkelijke rechthoek, dan noemen we de verhouding a/b de gulden snede.