On the origin of species En toen kwam Darwin 1. Het ontstaan van het leven 2. Getuigen van deevolutietheorie Verklaring voor het ontstaan van leven komt voor in alle culturen. Creationisme Nemen de bijbel letterlijk Intelligent Design Creationisme met een wetenschappelijk sausje Evolutieleer. Darwin beschreef de mechanismen die nodig zijn voor evolutie 2.2 argumenten uit de vgl anatomie Fossielen 2.3 Argumenten uit de paleontologie Fossielen Overgangsvormen paleontologen houden zich bezig met de studie van fossielen fossiel = is een (versteend) overblijfsel van een organisme of een afdruk ervan. 1
Voorwaarden voor fossilisatie Wat leren we van fossielen? organisme rot niet weg. in moerassig gebied (geen zuurstof) te koud bedolven organisme versteent mineralen nemen de plaats in van de verschillende weefsels Er bestaan overgangsvormen. De vogels zijn ontstaan uit de vroeger levende reptielen 3. Moderne evolutietheorie reptiel klein borstbeen lange staart geen holle beenderen tanden vogel vleugels pluimen hoornige snavel De theorie van Darwin blijft overeind maar hier en daar zijn vervolledigingen aangebracht. 3.1Variabiliteit en erfelijkheid 3.2 Overcapaciteit Individuen lijken op hun ouders maar er kunnen ook nieuwe (combinaties) eigenschappen ontstaan Door mutatie Door seksuele voortplanting Een individu heeft veel nakomelingen (meer dan er nodig zijn om soort instand te houden In theorie kan een koppel olifanten na 700 jaar 19 miljoen nakomelingen hebben.en dan hebben we het niet eens over muizen. 2
3.3 Constantheid 3.4 Adaptatie en natuurlijke selectie Ondanks die overcapaciteit blijft het aantal dieren van een populatie redelijk constant Struggle for life Survival of het fittest Natuurlijke selectie en adaptatie Galapagosvinken Resistentie van bacterien tegen antibiotica De best aangepaste individuen hebben meer overlevingskans 4. Darwin versus Lamarck Veranderingen die optreden tijdens het leven door aanpassing aan het milieu (=modificatie) zijn niet erfelijk. Aap Mensaap - Mens 1. Verschillen tussen mens en mensaap Waarin verschillen mens en mensaap? Plat aangezicht Gebit klein Rechtop lopen Aanpassingen aan het rechtoplopen Wervelkolom Bekken Achterhoofdsgat Grote teen Snuit Gebit fors met grote hoektanden Lopen op 4 poten Anatomische verschillen te wijten aan verschil in voortbeweging. Andere anatomische verschillen Verschillen in gedrag (maken van werktuigen, voeding, cultuur, religie. 3
voortbeweging gedrag Gebogen wervelkolom Achterste ledematen korter dan de voorste Opponeerbare grote teen Bekken in verlengde wervelkolom Achterhoofdsgat meer naar achter in de schedel S-vormige wervelkolom Achterste ledematen langer Grote teen niet opponeerbaar Bekken schuin op de wervelkolom Achterhoofdsgat in het midden van de schedelbasis Gebruiken soms werktuigen Vooral vegetarisch voedsel Geen gesproken taal Komt alleen voor in Afrika en Azië in specifieke biotopen Maakt werktuigen op maat Vlees belangrijke voedselbron Gesproken taal Gebruik van vuur Jagen Cultuur Religie Komt voor op alle continenten en in alle biotopen andere verschillen Australopithecus afarensis Kleine schedel snuit Achteruithellend voorhoofd Uitgesproken geslachtsdimorfisme Groot Geen snuit Hoog voorhoofd Vrouwen maar iets kleiner dan de mannen Fossiel van 3 miljoen jaar oud aapmens best bekende fossiel is Lucy schedelinhoud 480 cm³ (1400cm³) Lange tijd het oudste fossiel geweest. Men dacht dat dit de rechtstreekse voorouder was van de mens.(achterhaald) Lucy 1,2 m kiezen wijzen op harder voedsel dan de chimpansees schouderbladen wijzen erop dat ze nog goed in de bomen konden klimmen De handen en tenen waren nog krom. Waarschijnlijk een overblijfsel van het klimmen in bomen. Homo habilis Gelijktijdig met de Australopithecinen leefde de Homo habilis oudste vondst = KNM-ER 1470 Geleefd: 2,4-1,5 miljoen jaar geleden 4
Homo habilis Levenswijze H. habilis De handige mens Heeft groter hersenvolume Herseninhoud: 500-800 cm 3 Door deze grotere hersenen is fijne motoriek en taal mogelijk Maakt werktuigen van beensplinters en maakt vuistbijlen Kwalitatief beter voedsel.er komt vlees op het menu. Er is nog geen jacht maar men eet aas.op botten van antilopen treft men naast roofdiertanden ook snijsporen aan. Omdat hersenen niet te veel kunnen groeien voor de geboorte gaat groei verder na de geboorte. Gevolg: kinderen blijven lang afhankelijk van de ouders Homo erectus Rechtop lopende mens (misleidende naam) geleefd van 2 miljoen jaar geleden tot -250. 000 jaar Herseninhoud: 900-1200cm³ Door grote herseninhoud wordt ontwikkeling van taal mogelijk Homo erectus verspreidt zich over Azië en Europa oudste menselijke resten in Europa Homo antecessor gevonden in Gran Dolina 780 000 jaar oud voorouder van de Homo neanderthalensis H sapiens Oudste skeletten in Europa ongeveer 40.000 jaar oud. Bekend als Cro-Magnon jagers met gesofisticeerde speren Ontstaan in Afrika uit H.erectus Verdrong de andere Homo-soorten kunstvoorwerpen sjabloontechniek religieus 5