10.000 stappen op het werk DRAAIBOEK Zet 10.000 stappen per dag voor een betere gezondheid.
Colofon De campagne 10.000-stappenclash Vlaanderen is een realisatie van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie vzw (VIGeZ) in samenwerking met de Vlaamse Logo s (Lokaal Gezondheidsoverleg), met steun van de Vlaamse Overheid. Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie vzw G. Schildknechtstraat 9 1020 Brussel Tel. 02/422.49.49 www.vigez.be www.10000stappen.be Met dank aan de stuurgroepleden, Vlaamse overheid, UGent en Vlaamse Logo s. Niets uit deze uitgave mag verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor educatieve, pedagogische en sociale doeleinden die geen commercieel oogmerk hebben, mag al het materiaal vrij gebruikt worden mits correcte bronvermelding van deze publicatie. Auteur: Dr. Annelies Vandenberghe (VIGeZ) V.U.: VIGeZ vzw, Linda De Boeck, Lakeman 106, 1840 Londerzeel, 2015, VIGeZ vzw, All rights reserved Draaiboek 10.000 stappen op het werk - VIGeZ 2
INHOUD INLEIDING... 4 STAPPENPLAN voor de implementatie van 10.000 stappen... 5 STAP 1: ZOEK DRAAGVLAK BINNEN UW ORGANISATIE... 5 STAP 2: STEL EEN WERKGROEP SAMEN EN ORGANISEER DE COMMUNICATIE... 6 STAP 3: MAAK EEN STAND VAN ZAKEN OP... 6 STAP 4: STEL EEN PROJECTPLAN VAN 10.000 STAPPEN OP... 8 STAP 5: VOER HET PROJECTPLAN UIT EN COMMUNICEER... 11 STAP 6: EVALUEER UW 10.000-STAPPENPROJECT... 11 STAP 7: HERZIE EN INTEGREER 10.000 STAPPEN IN EEN BEWEGINGSBELEID... 12 ACTIES... 13 WEEK VAN DE TRAP... 13 STOP-WEEK... 14 INFOSTAND 10.000 STAPPEN MET QUIZ... 15 WEKELIJKSE BEWEEGTIPS PER E-MAIL, SMS,... 16 ONLINE STAPPENUITDAGING IN EIGEN BEHEER... 17 LUNCHWANDELEN... 18 BEWEGINGSTUSSENDOORTJES EN MEER BEWEGEN ZONDER WERKONDERBEKING... 19 10.000 STAPPEN TIJDENS DE PERSONEELSDAG... 20 LEKKER OP STAP? NU NOG EEN GEZONDE HAP... 21 Draaiboek 10.000 stappen op het werk - VIGeZ 3
INLEIDING Dit draaiboek is opgesteld voor preventieadviseurs, plannings- of HR-verantwoordelijken, maar ook voor elke werkgever of werknemer die betrokken is bij de promotie van lichaamsbeweging op de werkvloer. Dit draaiboek is een leidraad voor het implementeren van 10.000 stappen binnen het bedrijf. Het 10.000 stappen project is een wetenschappelijk onderbouwd project dat al enkele jaren succesvol wordt toegepast. Het project wordt gecoördineerd door het VIGeZ (Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie), met steun van de Vlaamse overheid, Universiteit Gent en de Logo s (Lokaal Gezondheidsoverleg). 10.000 stappen. De naam van het project spreekt voor zich. Werknemers voor wie de drempel om te sporten te groot is, kunnen toch een actief en gezond leven opbouwen door dagelijks 10.000 stappen te zetten. Bewegen kan immers overal: op het werk, stappen of fietsen naar het werk, in de vrije tijd en thuis. Universiteit Gent heeft in een pilootproject aangetoond dat een 10.000-stappenproject op het werk een gunstige invloed heeft op de dagelijkse lichaamsbeweging van werknemers. 1,2 Het doel van 10.000 stappen op het werk? Het aantal dagelijkse stappen verhogen bij werknemers die nog geen 10.000 stappen per dag zetten. Dit lukt voor uw bedrijf als u: - alle 10.000-stappentools gebruikt - dit minstens 3 maanden nastreeft - het project integreert in een ruimer beleid Dit draaiboek helpt u om deze doelstelling van 10.000 stappen op een vlotte en aangename manier te halen. Elk bedrijf kiest zelf of het 10.000 stappen integreert in het beleid of het project eerder voorstelt als teaser (kortere periode). Een eerste stap smaakt ongetwijfeld naar meer. 1 Meer achtergrondinformatie over 10.000 stappen en de aanbevelingen om voldoende te bewegen voor gezondheidsvoordelen vindt u op 10000stappen.be in Actief op het werk. 2 Meer voordelen van duurzame bewegingspromotie op het werk voor zowel werknemer als werkgever vindt u op 10000stappen.be in de rubriek Waarom (Actief op het werk). Draaiboek 10.000 stappen op het werk - VIGeZ 4
STAPPENPLAN voor de implementatie van 10.000 stappen Onderstaande informatie vormt een leidraad voor een goede organisatie, inhoud en uitvoering van 10.000 stappen op het werk. STAP 1: ZOEK DRAAGVLAK BINNEN UW ORGANISATIE Een draagvlak binnen de organisatie en vooral groen licht van de directie zijn nodig om te kunnen starten met het 10.000-stappenproject. Om het management te overtuigen van de meerwaarde van 10.000 stappen is het van belang hun motivaties en eventuele weerstanden te kennen. Argumenten om te overtuigen vindt u op de website 10.000 stappen.be onder de rubriek Waarom (Actief op het werk). We vertalen deze hieronder bondig in een kosten-baten analyse: Kosten Prijzen* Aankoop stappenteller-pakketten tegen voordeelprijs. Druk folders en affiches (kan ook gratis indien u afprint zie baten). Eventuele kost voor extra signalisaties (bv. spandoek, voetzoolstickers, windvlaggen 10.000 stappen). Tijdsinvestering Voorbereiding als coördinator: Gemiddeld 5 volle werkdagen (referentie: organisatie van 250 werknemers). Projectuitvoering: 3 maanden opvolging door de coördinator en (bestaande werkgroep) met invulling van acties en communicatie, en evaluatie. Baten Gratis projecttools De folders, affiches, stappensignalisaties, zijn gratis te downloaden en af te printen van de website. Gebruik van de online stappenregistratietool is ook gratis. Wetenschappelijk onderbouwd 10.000 stappen is wetenschappelijk getest in bedrijven. 10.000 stappen vertoonde een gunstige invloed op de dagelijkse lichaamsbeweging van werknemers t.o.v. een daling bij de controlegroep (De Cocker et al, 2010). Opbrengst Meer lichaamsbeweging bij werknemers draagt bij tot minder ziekte en meer productiviteit, en dus meer netto-opbrengsten voor uw organisatie. Eenvoud en flexibiliteit Stappen is heel eenvoudig en laagdrempelig, waardoor het project kan aangepast worden aan elke organisatie en aansluiten bij het beleid. Profilering Folders en posters zijn te personaliseren dankzij een witruimte voor het logo van uw bedrijf. De online stappenregistratietool kan geïntegreerd worden in uw website in de gewenste kleur. Ondersteuning Via informatie op de projectwebsite, dit draaiboek, en een centraal contact (info@vigez.be). * Recente prijzen kunnen geraadpleegd worden op de website 10000stappen.be in de rubriek Materiaal (Actief op het werk). Draaiboek 10.000 stappen op het werk - VIGeZ 5
Mogelijkheden om mensen te informeren zijn: een vergadering, een voorlichtingssessie met PowerPoint (op de website 10000stappen.be in de rubriek Materiaal), een evenement of een individueel gesprek. Om het management te overtuigen kan het ook zinvol zijn om 10.000 stappen te laten aansluiten bij verschillende beleidsdomeinen van de organisatie: Bv. welzijnsbeleid, diversiteitsbeleid, personeels- en verzuimbeleid, MVO-beleid, mobiliteitsbeleid, STAP 2: STEL EEN WERKGROEP SAMEN EN ORGANISEER DE COMMUNICATIE Nadat u gezorgd heeft voor draagvlak en er fiat is van uw management om het 10.000- stappenproject op te starten, staan twee elementen centraal: de organisatie van en de communicatie over het project. Om beiden te kunnen garanderen, is er nood aan een overlegstructuur of werkgroep. Hiervoor kan er aangesloten worden bij een bestaand overlegorgaan of een bestaande werkgroep (bv. Comité voor preventie en bescherming op het werk) of er kan een volledig nieuwe werkgroep opgericht worden. De werkgroep bestaat bij voorkeur uit vertegenwoordigers uit alle afdelingen en/of diensten van de organisatie. Zij zijn de trekkers of ambassadeurs van 10.000 stappen binnen uw organisatie. De werkgroep wordt voorgezeten door een coördinator of projectleider, die eindbeslissingen neemt en het aanspreekpunt is voor het management van de organisatie. Ook kan er op bepaalde momenten beroep gedaan worden op externe advies- of dienstverleners ter ondersteuning. Een overzicht van mogelijke dienstverleners kan u vrijblijvend raadplegen op www.nvgezond.be in de toolbox (andere dienstverleners). In deze stap maakt u ook een inventarisatie van de mogelijke communicatiekanalen waarover uw organisatie beschikt. Een 10.000-stappenproject staat of valt immers met een goede communicatie die zoveel mogelijk medewerkers binnen uw organisatie bereikt. Mogelijke communicatiekanalen zijn: Intranet, personeelsvergadering, preventiedienst, bedrijfsrestaurant, bedrijfsblad, nieuwsbrief, affiches, folders, info op loonfiche, STAP 3: MAAK EEN STAND VAN ZAKEN OP Het is belangrijk om eerst een zicht te krijgen op de behoeften en noden in de organisatie. Zo zijn de werksituatie en taken van de werknemers in grote mate bepalend voor het succesvol opzetten van een 10.000-stappenproject in de organisatie. Het takenprofiel zal immers bepalen welke flexibiliteit de medewerkers hebben om op het werk te bewegen. Er werden vijf algemene profielen opgemaakt: - Zittend werk met flexibiliteit Mensen met zittend werk die de mogelijkheid hebben om tijdens de werkuren te stappen (vb. administratief bediende). - Zittend werk zonder flexibiliteit Mensen met zittend werk die weinig of geen mogelijkheid hebben om tijdens de werkuren te stappen (vb. truckchauffeur). Draaiboek 10.000 stappen op het werk - VIGeZ 6
- Staand werk met flexibiliteit Mensen met staand werk die de mogelijkheid hebben om tijdens de werkuren te stappen (vb. magazijnier). - Staand werk zonder flexibiliteit Mensen met staand werk die weinig of geen mogelijkheid hebben om tijdens de werkuren te stappen (vb. bandarbeider). - Actief werk Mensen met werk dat fysieke belasting inhoudt (vb. verpleegkundige) Geef uw medewerkers een plaats in deze profielen. Aan de hand van de profielen van uw werknemers kan u de focus van uw 10.000-stappenproject aanpassen of combineren op maat. Elk profiel betekent een andere focus of nadruk binnen uw 10.000 stappen project. U kan uw werknemers aanzetten tot meer stappen: Op het werk Bv: Trap nemen ipv lift, bewegingstussendoortjes, lunchwandelen, Door actieve verplaatsing Bv: Te voet of met fiets naar werk/winkel/familie, openbaar vervoer, In de vrije tijd Bv: Spelen met de kinderen, wandelen, fietsen, sporten, In de thuisomgeving Bv: Klussen, huishouden, tuinieren, Zo zullen medewerkers met zittend werk en flexibiliteit eerder aangezet kunnen worden om meer te bewegen op het werk. Mensen met staand werk zonder flexibiliteit daarentegen zullen gemotiveerd moeten worden om wat meer te stappen van en naar het werk, in de vrije tijd, en in de thuisomgeving. Naast het profiel van de werknemers kan het ook interessant zijn om de noden, behoeften en verwachtingen van uw werknemers te bevragen (bv. via een vragenlijst). Draaiboek 10.000 stappen op het werk - VIGeZ 7
Wat u eveneens kan nagaan is de beschikbare infrastructuur, de omgeving van de organisatie of het bestaande bewegingsaanbod om 10.000 stappen te versterken (bv. wandelpaden, openbaar vervoer, douchemogelijkheden, fiets- of stapvergoeding, ). Bespreek met de werkgroep de belangrijkste bevindingen als basis voor het projectplan. STAP 4: STEL EEN PROJECTPLAN VAN 10.000 STAPPEN OP Na de analyse van de organisatie kan een projectplan opgemaakt worden: - (1) prioriteiten en doelstellingen voor uw 10.000 stappen project vastleggen op basis van de analyse van de werknemers (hun noden, bewegingsgraad, takenprofiel). - (2) concrete acties opzetten die gericht zijn op het behalen van de doelstellingen (zie 10.000-stappentools). - (3) budget, timing, verantwoordelijkheden, en communicatie worden opgenomen in het projectplan. Een projectduur van 10 tot 12 weken is aangewezen om gedragsverandering bij werknemers te verwezenlijken. Werknemers ontvangen best regelmatig de boodschap van 10.000 stappen opdat het project herkenbaar en levendig blijft. Een duidelijke startactie en slotevent bakenen het project af. - (4) rekening houden met bepaalde doelgroepen (50-plussers, jong-volwassenen, ploegarbeiders, ). Soms kunnen kleine details en aandachtspunten in het gewone aanbod het verschil maken, zodat u ook hen over de streep kan trekken om meer te bewegen. 10.000-stappentools: PROJECTPLAN Zichtbaarheid Herhaling Duurzaam Promotie vanuit omgeving Affiches Voetzoolflyers en folders Signalisaties stickers Acties Media Promotie naar het individu Ambassadeurs Persoonlijk contact Website Stappentellerpakket Online registratietool Bij het opstellen van het actieplan dient u rekening te houden met onderstaande 10 pijlers, gericht op het individu en de omgeving. Draaiboek 10.000 stappen op het werk - VIGeZ 8
De beste resultaten om werknemers meer te doen stappen worden behaald met een combinatie van meerdere en bij voorkeur alle instrumenten. - Verspreid affiches op verschillende zichtbare locaties binnen het bedrijf. De affiches (van de 4 contexten) zijn te downloaden op de www.10000stappen.be onder de rubriek Materialen (Actief op het werk). - Verspreid folders en voetzoolflyers om werknemers te informeren over de aanbevelingen rond bewegen en bewegingstips. De materialen zijn te downloaden op de www.10000stappen.be onder de rubriek Materialen (Actief op het werk). - Signalisaties en stickers plaatsen o Signalisatiepijlen (voor binnen en buiten) maken de werknemers bewust van kleine afstanden tussen nuttige plaatsen, zoals de afstand van het onthaal tot de kantine. o Spandoek en windvlaggen zetten 10.000 stappen en uw organisatie in de kijker te zetten. o Voetzoolstickers wijzen de weg richting trap. - Acties organiseren om uw project uit te bouwen en aantrekkelijk te houden. Deze acties zijn geen 10.000-stappenprojecten op zich, maar dragen samen bij tot een globale aanpak! Voorbeelden van acties staan beschreven verder in dit document ter inspiratie voor de organisatie van leuke acties rond gezond bewegen. - Communiceren via media Maak 10.000 stappen en de lokale acties kenbaar aan de werknemers via bestaande communicatiekanalen: berichten op intranet, bedrijfsblad of nieuwsbrief, TVschermen, - Inzetten van ambassadeurs dit zijn werknemers die een voorbeeldrol of trekkersrol opnemen. Richt bv. een buddy-systeem in om elkaar te motiveren of geef verantwoordelijkheden aan werknemers (=ownership) bij het organiseren van acties en activiteiten. - Gebruik persoonlijk contact met de werknemer over 10.000 stappen: stuur uitnodigingen op naam, projectnieuws en beweegtips per e-mail, brief of sms. Individuele begeleiding van werknemers is ook een mogelijkheid voor de inactieve werknemers. Draaiboek 10.000 stappen op het werk - VIGeZ 9
- Maak de website kenbaar www.10000stappen.be: als extra bron van nuttige informatie voor de werknemers, met ook downloads, lokale acties en online beweegtesten. - Via de Facebookfanpagina kan men foto s en andere weetjes volgen / posten over (uw) 10.000-stappenprojecten. - Via de Linked-In pagina van Gezond werken kunnen organisaties elkaar vragen stellen en met elkaar in discussie gaan. - Aankoop of verhuur van stappentellerpakket Stappentellerpakket bevat een betrouwbare stappenteller, handleiding en stappen(dag)boekje met opbouwschema. Stappentellers hebben veel voordelen: ze maken werknemers bewust van hun beweeggedrag, geven extra motivatie, en dienen ook ter evaluatie van de bewegingsgraad van werknemers. o Stappentellers kunnen aangekocht worden in de apotheker door de werknemers aan 21.5 EUR. o Als bedrijf kan een uitleenpost voorzien voor uw werknemers. Uitlenen verdient de voorkeur op verkoop omdat werknemers vaak eerst overtuigd willen worden van het nut van de stappenteller. Stappentellerpakketten en stappentellerkoffers kan u tegen een voordeelprijs aankopen. Meer informatie op de www.10000stappen.be onder de rubriek Stappentellers (Actief op het werk). - Gebruik van de online registratietool laat toe om als beheerder groepen aan te maken. Werknemers kunnen dan SAMEN hun stappen registreren en virtuele uitdagingen aangaan, en op die manier de groepsmotivatie bevorderen om meer te bewegen. De werknemer kan ook alleen aan de slag door een beweegdoel voorop te stellen, en dankzij de virtuele stappenuitdagingen. De tool kan ook via I-frame gemakkelijk in de website van uw organisatie geïntegreerd worden. Meer info over de online registratietool, de I-frame en een uitgebreide handleiding is te vinden op www.10000stappen.be onder de rubriek Stappenregistratietool (Actief op het werk). Draaiboek 10.000 stappen op het werk - VIGeZ 10
STAP 5: VOER HET PROJECTPLAN UIT EN COMMUNICEER In deze stap wordt het projectplan uitgevoerd en bekendgemaakt opdat zoveel mogelijk werknemers gemotiveerd worden om deel te nemen. De communicatie van het project naar het management en vervolgens naar alle werknemers is doorslaggevend. Gebruik hiervoor bij herhaling alle mogelijke communicatiekanalen die ter beschikking staan binnen uw organisatie op basis van de inventarisatie in stap 3. - Een kick-off evenement met de deelname van het management en andere ambassadeurs is een goede manier om werknemers van meet af aan te prikkelen. - Om de werknemers sneller en blijvend te motiveren om deel te nemen en meer te stappen spelen de ambassadeurs een voorname rol in de communicatie. Daarnaast is foto s van de georganiseerde (bewegings)activiteiten publiceren een nuttige en leuke manier om werknemers te motiveren. - Het slotevent, zoals het uitreiken van awards voor de werknemers met de grootste vorderingen in het dagelijkse aantal stappen, is een positieve afsluiter voor het project. De permanente opvolging van de uitvoering van het projectplan gebeurt van bij de start van het project door de coördinator en werkgroep. Op deze manier kunnen het vooropgestelde projectplan en bijhorende doelstellingen indien nodig aangepast worden. STAP 6: EVALUEER UW 10.000-STAPPENPROJECT De werkgroep voert de evaluatie uit of biedt ondersteuning (bv. opstellen evaluatieplan, verwerking data). Hoewel evaluatie expliciet aan bod komt in deze stap, gebeurt de opbouw al in de voorgaande stappen. In stap 4 werden de doelstellingen geformuleerd die als basis dienen voor het evaluatieplan van de werkgroep met bijhorende timing en taakverdeling. In stap 5 gebeurde voor een groot stuk de evaluatie van de projectuitvoering (procesevaluatie). Naargelang de mogelijkheden van uw organisatie zijn er 3 soorten evaluaties mogelijk: Evaluatie werknemerstevredenheid: er worden reacties van werknemers verzameld over hun tevredenheid wat betreft de inhoud en de organisatie van de acties. Procesevaluatie: het systematisch verzamelen van informatie over de uitvoering van uw 10.000-stappenproject, de kwaliteit ervan, en mogelijke drempels of succesfactoren. Effectevaluatie: gaat het effect na van uw project op de bewegingsgraad, maar ook op de kennis, attitudes en vaardigheden van uw werknemers. Als geheugensteun voor een complete evaluatie kan u gebruikmaken van het RE-AIM-kader (Reach, Effect, Adoptie, Implementatie, Maitenance), dat u naargelang de middelen en tijd zelf kan in-/aanvullen: Draaiboek 10.000 stappen op het werk - VIGeZ 11
Reach Welk deel van het beoogde aantal werknemers heeft deelgenomen? Wat was de tevredenheid over de activiteiten? Zijn inactieve werknemers bereikt? Effect Effectevaluatie (cfr. tekst) Adoptie Welk deel van de beoogde directieleden, ambassadeurs en diensten hebben het project mee ondersteund? Wat waren barrières en succesfactoren?... Implementatie Welk deel van de instrumenten en activiteiten is uitgevoerd zoals gepland? Wat waren barrières en succesfactoren?... Aan hoeveel activiteiten hebben werknemers deelgenomen?... Maintenance Zijn de effecten op lange termijn nog van toepassing? Is er draagvlak om 10.000 stappen te verankeren in het beleid? STAP 7: HERZIE EN INTEGREER 10.000 STAPPEN IN EEN BEWEGINGSBELEID De evaluatie laat toe om knelpunten te herzien en succesfactoren mee te nemen naar een volgende editie van uw 10.000-stappenproject en naar een ruimer bewegingsbeleid. Ervoor zorgen dat (inactieve) werknemers voldoende (beginnen of) blijven bewegen is immers een continu proces dat niet mag stilvallen. Om een succesvol bewegingsbeleid op te bouwen is een combinatie van 3 strategieën aangewezen, namelijk bewegingseducatie, beleidsmaatregelen, bewegingsaanbod en infrastructuur. Een volwaardig project van 10.000 stappen komt vooral tegemoet aan bewegingseducatie door werknemers te sensibiliseren met campagnematerialen (bv. stappenteller, folder, ). In meer beperkte mate komt het tegemoet aan een laagdrempelig bewegingsaanbod (bv. lunchwandelingen) en infrastructuur (bv. signalisaties, douchevoorziening), en aan een bewegingsbeleid (bv. werkgroep, interne ambassadeurs). Draaiboek 10.000 stappen op het werk - VIGeZ 12
ACTIES Hieronder wat inspiratie voor de organisatie van leuke acties om de kerndoelstelling van 10.000 stappen na te streven. Ze bieden een basis om uw project uit te bouwen en aantrekkelijk te houden. Deze acties zijn geen 10.000-stappenprojecten op zich, maar dragen samen bij tot een globale aanpak. Voor elke actie wordt een plan van aanpak opgesteld en de praktische regelingen getroffen en wordt afgesproken hoe de werkgroep dit opvolgt. WEEK VAN DE TRAP - Wat? Trapgebruik aanmoedigen door een week of maand lang leuke acties te organiseren binnen uw bedrijf: o Zorg voor ambassadeurs die de collega s aanmoedigen tot trapgebruik. o Hang affiches (bv. de trapaffiche van 10.000 stappen) met leuke trap-slogans (bv. verbruik calorieën, geen elektriciteit, gratis fitness, tel je treden, goed voor lijf en leden ) naast en in de lift om trapgebruik aan te aanmoedigen. o Verhoog de wachttijd bij de lift. o Markeer de route naar de trap met voetzoolstickers en signalisatiepijlen van 10.000 stappen. o Maak de traphal aantrekkelijker door een heldere verlichting en te variëren met grappige posters, muziek, een nieuw laagje verf, en foto s (bv. van de personeelsdag) of andere ideeën van de werknemers. o Organiseer met de directie een gezamenlijk startschot voor de trapactie (bv. inhuldiging foto s), en zorg dat het diensthoofd het goede voorbeeld geeft. o Organiseer een slotevent bv. beloning voor wie de trap neemt, koppeling met gezonde voeding, traplopen voor het goede doel, - Context? Op het werk - Prijs? Budget voor de druk van campagnemateriaal 10.000 stappen: affiches, folders, voetstickers, signalisatieborden. Investeer in stappentellers voor de uitleen aan werknemers. Draaiboek 10.000 stappen op het werk - VIGeZ 13
STOP-WEEK S T O P Zoveel mogelijk Stappen Trappen Openbaar vervoer En daarna pas Personenwagen inzetten - Wat? Werknemers aansporen tot actief woon-werkwerkverkeer, inclusief stappen en fietsen: o Aantal stappen en aantal minuten fietsen (10 min fietsen = 1500 stappen ) per dag kunnen geregistreerd worden met de online stappenregistratietool. o U kan inzetten op mobiliteitsacties zoals: Week van de mobiliteit (www.weekvandemobiliteit.be) Ik Kyoto Car free day Bike to Work o Bezorg werknemers een woon-werkrouteplan op maat volgens het STOPprincipe (Scotty.be voor routes te voet of per fiets, Slimweg.be voor actieve vormen van verplaatsing met openbaar vervoer). o Promoot fiets- of stapvergoedingen (meer info vindt u bij MobielVlaanderen.be) o Beloon werknemers die te voet of per fiets naar het werk komen met een stuk fruit, een fles water, een voetmassage. o Op www.s-move.be vindt u inspirerende verhalen, doeltreffende tips en een uitgebreid aanbod om milieuvriendelijker met verplaatsingen om te gaan. - Context? Actieve verplaatsing Vrije tijd - Prijs? Deelnameprijzen mobiliteitsacties. Budget voor de druk van campagnemateriaal 10.000 stappen. Bedrag fietsvergoeding = tot 0,22 /km, door de werkgever in te brengen als (100% aftrekbare) bedrijfskost en zonder sociale lasten. Bedrag stapvergoeding = niet fiscaal aftrekbaar. Draaiboek 10.000 stappen op het werk - VIGeZ 14
INFOSTAND 10.000 STAPPEN MET QUIZ - Wat? Met een zichtbare infostand worden de werknemers bewust gemaakt van het nut van dagelijkse beweging en maken ze kennis met het project 10.000 stappen. Koppel dit bij voorkeur aan een ludieke quiz! o Leg folders, flyers, demomodellen van stappentellers, vochttesten en een gezondheidsquiz bij de infobalie, in de refter of bij de prikklok. o Zorg voor een begeleider die kennis heeft over het project en de stappenteller en die weet welke veel voorkomende vragen en problemen aan bod kunnen komen. o De gezondheidsquiz kan vragen bevatten binnen een bredere context: stappen zetten, beweging, gezonde voeding, Een schiftingsvraag bij de quiz over de directie of bedrijfsleiding is mogelijk: hoeveel stappen zal de bedrijfsleiding (of ploegbazen) op die dag zetten?. o Koppel leuke en nuttige prijzen aan de quiz / schiftingsvraag: bv. een fruitmand of 10.000-stappentellerpakketten. o Het online bewegingsadvies kan hier ook in de kijker geplaatst worden. Dit geeft werknemers advies op maat voor een actieve leefstijl op basis van een online vragenlijst. - Context? Op het werk - Prijs? Eventueel budget voor campagnemateriaal van 10.000 stappen. Eventuele investering in stappentellers voor de uitleen aan werknemers. Draaiboek 10.000 stappen op het werk - VIGeZ 15
WEKELIJKSE BEWEEGTIPS PER E-MAIL, SMS, - Wat? Wekelijkse bewegingstips per e-mail houden de werknemers betrokken in het project op een leuke en praktische manier: o Als de werknemers gebruik maken van de online stappenregistratietool ontvangen zij al wekelijkse e-mails met bewegingstips. o Als de werknemers geen gebruik maken van de online stappenregistratietool, of als werknemers geen stappenteller hebben, dan kan u zelf wekelijkse bewegingstips aan werknemers bezorgen: Tips zijn o.a. te vinden op de website bij de rubriek Actief leven - Hoe. Ook in de folder en flyer van 10.000 stappen staan al bewegingstips vermeld. Probeer de focus van je bewegingstips te variëren (bewegen in het algemeen, op het werk, thuis, in de vrije tijd, als actieve verplaatsing, ). Bv. Ga langs bij een collega in plaats van te telefoneren of te e-mailen, Maak tijdens de lunchpauze een wandeling (alleen of met collega s), Zet swingende muziek op terwijl je schoonmaakt, Breng de kinderen te voet of met de fiets naar school Laat werknemers ook zelf suggesties geven en zet werknemers met leuke tips in de bloemetjes. o Sommige werknemers (bv. Truckchauffeurs) hebben maar beperkte toegang tot internet/e-mail. Probeer ook hen te bereiken bv. aan de hand van bewegingstips via sms, de folders en flyers van 10.000stappen, de luidspreker van het bedrijf, met de loonfiche - Context? Actieve verplaatsing Vrije tijd Op het werk Thuis - Prijs? Geen kosten, eventueel budget voor campagnemateriaal van 10.000 stappen. Draaiboek 10.000 stappen op het werk - VIGeZ 16
ONLINE STAPPENUITDAGING IN EIGEN BEHEER - Wat? De online stappenregistratietool koppelt plezier aan het registreren van stappen en bevordert de motivatie door een stappendagboek bij te houden en virtuele uitdagingen aan te gaan. o Voorzie een infosessie het gebruik van de stappenteller en de online registratietool. o Registreer eerst online en maak vervolgens groepen aan als u werknemers in groep wilt laten stappen: www.10000stappen.be/stappenregistratietool o Meetweek: de werknemers registreren zich, sluiten zich aan bij de juiste groep(en) en vullen hun stappen in de online stappenregistratietool in. In de 1 ste week veranderen ze nog niks aan hun gedrag. Op basis van deze gegevens kan ieders basisniveau en vervolgens ook de stappenvordering automatisch berekend worden. o Via de rubriek Uitdagingen kan de werknemer alleen, met vrienden of in groep stappen. U kan de werknemers binnen het bedrijf ook opdelen in verschillende subgroepen en tegen elkaar laten strijden. U kan kiezen uit 3 types van uitdagingen: Themaroutes: een reeks vaste toeristische routes in bv. Griekenland, Nieuw-Zeeland die u alleen of in groepjes tot 10 personen kan stappen. Per bereikte mijlpaal ontvangen werknemers een e-postkaart met prachtige foto en tekst! Vrije routes: u kiest mijlpalen op een wereldkaart en gaat alleen of in groep de uitdaging aan om de mijlpalen te bereiken. Welke collega of dienst van uw organisatie komt als eerste aan in het zonnige Lissabon? Time challenge: u stapt alleen of in groep tegen de klok op een wereldkaart! o Als beheerder van een groep kan u alle gegevens van de groep, eventuele subgroepen, en groepsleden opvragen. De resultaten kunnen gedownload worden via de rubriek Backoffice in de online tool. o Voor werknemers/collega s zonder internettoegang kan u als peter/meter hun stappen bijhouden. Meer info op www.10000stappen.be/actiefophetwerk/stappenregistratietool. - Context? Actieve verplaatsing Vrije tijd Op het werk Thuis - Prijs? Het gebruik van de online stappenregistratietool is gratis. Investeer in stappentellers voor de uitleen aan werknemers. Draaiboek 10.000 stappen op het werk - VIGeZ 17
LUNCHWANDELEN - Wat? Omkadering van lunchwandelen om uw werknemers in beweging te krijgen. De lunchpauze is ideaal om even de benen te strekken, de zinnen te verzetten, een fris luchtje te scheppen, of zelfs nieuwe ideeën op te doen. o Routes: +/- 2 tot 3.5 km met een wandeltijd van 15 à 30 minuten (2000-4000 stappen). Variatie in tijd en richting, routes met stukjes groen, voetpaden, minder verkeer. o Maak een plan om lunchwandelen in de aandacht te krijgen en zorg dat het diensthoofd het goede voorbeeld geeft. o Benoem een enthousiaste werknemer als lunchwandel-coördinator. o Maak afspraken met de kantine of cateraar over het lunchaanbod. o Ook combineerbaar met vergaderingen in open lucht. o Evalueer de lunchwandelingen en pas ze indien nodig aan. Zorg dat lunchwandelen een plek krijgt in het bredere gezondheidsbeleid van uw organisatie. - Context? Op het werk - Prijs? Beperkt budget voor campagnemateriaal 10.000 stappen. Eventueel investeren in stappentellers voor uitleen aan werknemers. Draaiboek 10.000 stappen op het werk - VIGeZ 18
BEWEGINGSTUSSENDOORTJES EN MEER BEWEGEN ZONDER WERKONDERBEKING - Wat? Spoor uw werknemers aan elke dag 2 tot 3 mini-pauzes te nemen. Tijdens die pauzes kunnen 2 of 3 actieve bewegingstussendoortjes van minstens één minuut uitgevoerd worden, alleen of in groep. Ze scherpen de concentratie terug aan en verminderen langdurige spierspanning met minder risico op rug- en nekklachten als gevolg. Zonder werkonderbreking meer bewegen door afstand te creëren: o Printers/prullenmand verderop plaatsen o Wandelend telefoneren o Dranken niet op de vergadertafels plaatsen maar in de hoek o Naar een collega stappen i.p.v. mailen o Stappend vergaderen o De trap nemen i.p.v. de lift o Op een ander verdiep naar het toilet gaan - Context? Op het werk - Prijs? Eventueel budget voor campagnemateriaal van 10.000 stappen. Draaiboek 10.000 stappen op het werk - VIGeZ 19
10.000 STAPPEN TIJDENS DE PERSONEELSDAG - Wat? In een ontspannen en aangename sfeer kennismaken met 10.000 stappen, geschikt voor alle werknemers, directie en familieleden: o Een wandeling met stappenteller voor het personeel en het gezin. Dit geeft je werknemers de kans kennis te maken met de stappenteller en het project. Gebruik 10.000-stappensignalisatieborden (pijlen) om de wandeling aan te duiden. Koppel interactie aan de wandeling door middel van quizvragen, gezonde hapjes/lunch, o Ook andere acties kunnen georganiseerd worden: bv. een infostand, infosessie rond gezonde beweging en voeding, 10.000 stappen voor het goede doel, thematische wandeling (www.vizit.be),... - Context? Op het werk Thuis - Prijs? Eventueel budget voor campagnemateriaal van 10.000 stappen, waaronder signalisatieborden. Eventueel budget voor gebruik van stappentellers. Draaiboek 10.000 stappen op het werk - VIGeZ 20
LEKKER OP STAP? NU NOG EEN GEZONDE HAP - Wat? Zowel evenwichtig eten als dagelijks voldoende bewegen is essentieel voor de gezondheid. De actieve voedingsdriehoek geeft aanbevelingen over wat je dagelijks moet eten om voldoende voedingsstoffen in te nemen en hoeveel beweging per dag je nodig hebt (www.vigez.be/voeding_en_beweging/actieve_voedingsdriehoek). Een goede communicatie rond de actieve voedingsdriehoek naar het personeel toe is belangrijk. o Zorg voor voldoende aanbod van gezonde voeding tegen voordelige prijzen. Maak afspraken met de kantine of cateraar over het maaltijden- en drankenaanbod. Meer info in Stapsgewijs naar een voedingsbeleid op het werk (www.vigez.be/index.php?page=59&detail=247). o Koppel regelmatig een lunchwandeling aan de gezonde maaltijden en dranken. U kan vooraf eten of de lunch onderweg consumeren (eventueel even stoppen en picknicken). o Werknemers kunnen zelf nagaan of ze gezond eten met behulp van leuke online testen op basis van de actieve voedingsdriehoek (www.gezondheidstest.be of www.mijndriehoek.be). o Koppel een infosessie over gezonde voeding (bv. over de actieve voedingsdriehoek, een winkeloefening ) aan uw 10.000 stappen-project. Voor een lesgever (diëtist) kan u terecht bij info@vigez.be. o Het belang van water mag niet uit het oog verloren worden. Je kan hiervoor de vochttestonderlegger van 10.000 stappen gebruiken (www.10000stappen.be/actiefophetwerk/materiaal/affichesensignalisatie). Iedereen kan meedoen aan de vochttest en krijgt tips om evenwichtiger te eten. - Context? Op het werk - Prijs? Eventueel budget voor materialen van de actieve voedingsdriehoek. Draaiboek 10.000 stappen op het werk - VIGeZ 21