Stadswerken Dierverzorgen Foto: Hans Kraaijkamp www.utrecht.nl/nmc Informatieblad en handleiding Groep 5 t/m 8
Dierverzorgen Met je laarzen aan in het stro staan, een konijntje voorzichtig uit zijn hok tillen, de ruwe tong van een koe voelen. Allemaal onvergetelijke ervaringen. Leerlingen gaan zelf aan de slag met het verzorgen van de boerderijdieren. Vegen, mesten, opstrooien, schoonmaken en voeren. Kortom, de leerlingen komen in aanraking met de verantwoordelijkheden die wij mensen hebben voor de (landbouw)huisdieren die wij houden. Vooral tijdens de wintermaanden staan de dieren binnen en is het extra leuk om de boerderij te bezoeken. Omdat de groep in kleine groepjes opgesplitst wordt is het nodig dat er genoeg volwassen begeleiding mee komt om een oogje in het zeil te houden en te helpen bij het uitvoeren van de werkzaamheden. De leerkracht en de begeleiders van school hebben een actieve rol tijdens deze les. Zij coördineren en stimuleren de werkzaamheden van de leerlingen. Informatieblad en handleiding - Les Dierverzorgen 2
Informatieblad Doelgroep Groep 5 t/m 8 Doelstelling Locatie Periode De leerlingen leren dat mensen een belangrijke verantwoordelijkheid hebben bij het houden van (landbouw)huisdieren. Op één van de stadsboerderijen van NMC. Hele jaar Duur Introductie, kringgesprek 1 uur Praktijk, bezoek stadsboerderij 1,5 uur Verwerking, opdracht op school 1 uur Het lesprogramma Voorbereiding Begeleiding Na een paar korte voorbereidende activiteiten op school bezoeken de leerlingen de stadsboerderij. Hier helpen ze in kleine groepjes bij de dagelijkse werkzaamheden op de boerderij. De handen uit de mouwen dus! Terug op school is er een opdracht om de opgedane ervaringen tijdens het bezoek te verwerken. In de handleiding vindt u hierover meer details. Regel het vervoer naar de stadsboerderij en voldoende begeleiders. Leg de begeleiders uit wat hun rol tijdens het bezoek is. Zorg dat de leerlingen en de begeleiders kleding aan hebben die vies mag worden, laarzen zijn hierbij heel handig. Doe voor het bezoek de voorbereidende opdrachten op school. Voor het bezoek hoeft u de groep nog niet in kleinere groepjes te verdelen, dit gebeurt op de boerderij. Ook kunt u om in de stemming te komen voor het bezoek aan de boerderij samen met uw leerlingen via internet, via bijvoorbeeld Schooltv-beeldbank, één of meer leuke en informatieve filmpjes over dierverzorging bekijken. Tips hiervoor met actieve links vindt u in de handleiding en in de herinneringsmail die u voor deze les krijgt/gekregen heeft van NMC. Een medewerker van NMC begeleidt deze les. De begeleiders die u vanuit school meeneemt spelen een essentiële rol tijdens de les. Zij coördineren en stimuleren de werkzaamheden van hun groepje leerlingen. Belangrijk: regel voldoende begeleiders: 1 op max. 6 leerlingen. U blijft verantwoordelijk voor de orde tijdens de les. 3 Informatieblad en handleiding - Les Dierverzorgen
Handleiding Het lesprogramma Introductie: Op school: kringgesprek en werkblad Praktijk: Bezoek stadsboerderij: helpen bij de dagelijkse werkzaamheden Verwerking: Op school: Stadsboerderijdieren opdracht Extra verwerking (facultatief): Op school: tentoonstelling of boek maken Introductie: Kringgesprek over de verzorging van huisdieren en landbouwhuisdieren (± 1 uur) Materiaal Diverse spullen die met huisdierverzorging te maken hebben (bijv. hondenriem, voer, parkietenzand, stoffer en blik etc.), werkblad 1: Landbouwhuisdieren Uitleg In een kringgesprek bespreekt u wat er nodig is om goed voor gezelschapshuisdieren te zorgen. Vervolgens worden dezelfde vragen gesteld voor landbouwhuisdieren. Hierna kunnen leerlingen verdere informatie verzamelen op internet om werkblad 1 Landbouwhuisdieren te maken. U kunt hierbij ook de verschillende dieren verdelen over de klas. Bespreek het werkblad. Praktijk: Bezoek aan de boerderij (± 1,5 uur) Materiaal Voldoende begeleiders (1 op max. 6 leerlingen), iedereen kleren aan die vuil mogen worden, (rubber) laarzen aanbevolen. Uitleg De leerlingen helpen in kleine groepjes bij de dagelijkse werkzaamheden op de boerderij. De handen uit de mouwen dus! De begeleiders die u vanuit school meeneemt spelen een essentiële rol tijdens de les. Zij coördineren en stimuleren de werkzaamheden van hun groepje leerlingen. U hoeft de leerlingen nog niet in groepjes te verdelen dat gebeurt op de boerderij. Verwerking: Stadsboerderijdieren Materiaal Werkblad 2: Stadsboerderijdieren (± 1 uur) Uitleg Laat de leerlingen het werkblad maken en bespreek het met elkaar. Extra verwerking (facultatief): tentoonstelling of boek maken Facultatief Leerlingen kunnen een schilderij of tekening van hun favoriete boerderijdier maken. Ze kunnen meer informatie zoeken over (de verzorging) van hun dier en met elkaar dan een tentoonstelling maken. De gevonden informatie kan ook gebundeld worden tot een (verzorgings)boek. 4
Toelichting Introductie Kringgesprek Leg de diverse spullen die u verzameld heeft op tafel. Laat de leerlingen alles bekijken en nadenken over waar dit allemaal voor gebruikt zou kunnen worden. Vraag wat er nodig is om voor gezelschapsdieren/huisdieren te zorgen. Laat dan in een kringgesprek de volgende vragen aan de orde komen. Deze vragen zetten de leerlingen aan tot bewust nadenken over dingen die ze over het algemeen gedachteloos doen of vinden. Wie heeft er een gezelschapsdier? Wat doe je elke dag voor dit dier? Wat doe je elke week voor dit dier? Wat doe je af en toe voor dit dier? Wat voor voer en huisvesting krijgt het? Geef je het veel aandacht? Denk je dat het dier het goed heeft bij jou? Kan het dier ook goed overleven zonder jouw verzorging? Zou het zich ergens anders, met andere/betere verzorging beter voelen? Welke functie heeft het dier voor jou (waakhond, gezelligheid, rijpaard, etc.)? De leerlingen hebben nu kunnen vertellen over hun eigen dieren. Stel dezelfde vragen maar nu voor de landbouwhuisdieren (kip, koe, schaap, varken). Geven de leerlingen dezelfde antwoorden? Hoe komt dit? Werkblad 1: Landbouwhuisdieren Laat de leerlingen werkblad 1 individueel invullen. In de bibliotheek of op het internet kunnen de leerlingen de benodigde (ontbrekende) kennis vinden. Handige websites zijn bijvoorbeeld: http://www.pve.nl (Productschap Vee en Vlees en Productschap Pluimvee en Eieren) http://www.skbn.net (Stichting Kinderboerderijen Nederland) http://www.grasspriet.be/inhoud.html http://www.hetkleineloo.nl Bespreek de uitkomsten (van de werkbladen) klassikaal. Komen de antwoorden overeen met die uit het kringgesprek? Wat is er anders en hoe komt dit? Het is ook leuk om met uw leerlingen de volgend filmpjes op internet te bekijken: Hoe verzorg je een hond? Wat moet je allemaal doen als je een hond hebt? http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20050503_verzorginghond01 De dierentuin Je zal er maar werken! http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20051219_olifanten01 Varkensparadijs varkens lijken op mensen http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20071113_varkens01 5 Informatieblad en handleiding - Les Dierverzorgen
Toelichting bezoek aan de stadsboerderij Zorg dat iedereen kleren aanheeft die vuil mogen worden, zowel de leerlingen als de begeleiders. Voorbereiding met de begeleiders Zorg voor voldoende begeleiders (1 per max. 6 leerlingen). De begeleiders die u vanuit school meeneemt spelen een essentiële rol tijdens de les. Zij coördineren en stimuleren de werkzaamheden van hun groepje leerlingen. U hoeft de leerlingen op school nog niet in groepjes te verdelen, dat gebeurt op de boerderij. De medewerkers van de stadsboerderij leggen uit welke werkzaamheden er uitgevoerd moeten worden. Hierbij dienen de begeleiders extra goed op te letten omdat zij de groepjes gaan begeleiden. De medewerker van NMC kan zo een oogje in het zeil houden bij alle groepjes en vragen beantwoorden. Bij de meeste opdrachten zijn werkomschrijvingen. Bespreek met de begeleiders wat er van hen verwacht wordt en breng hen op de hoogte van: veilig werken met gereedschap; de algemene boerderijregels; de handenwasrichtlijnen. Ook voor de begeleiders zijn de hygiëne regels erg belangrijk. Zwangere vrouwen lopen een extra risico. Naast bovenstaande richtlijnen adviseren wij deze groep dan ook om uit de buurt te blijven van zieke dieren en om niet bij bevallingen van dieren te komen kijken. Voorbereiding met de leerlingen Bespreek met de leerlingen dat ze op de stadsboerderij gaan helpen bij de dagelijkse werkzaamheden. Het is van te vore nog niet precies te vertellen wat dat in gaat houden, dat verschilt per dag op de boerderij. Meestal houdt elk groepje zich met een bepaalde diergroep bezig, soms rouleert dat nog. Bij het werk worden allerlei gereedschappen gebruikt. Vertel hen vast hoe er met het gereedschap omgegaan dient te worden. Op de boerderij wordt dit herhaald, maar het is belangrijk dat ze dit op school in de vertrouwde omgeving ook al gehoord hebben. Bespreek ook verder hoe ze zich het beste kunnen gedragen tussen de dieren en leg de handenwasrichtlijnen uit. Veilig werken met gereedschap Werken met gereedschap gebeurt onder toezicht van een volwassene. Het vervoeren van dit gereedschap gebeurt bij voorkeur in een kruiwagen of emmer. Gereedschap met punten zoals de mestvork wordt met de punten naar beneden gedragen. Als de leerlingen met een riek een stal uitmesten letten ze op de mensen en dieren om hen heen. Na gebruik wordt het gereedschap (indien nodig) schoongemaakt en opgeruimd. 6
Algemene boerderijregels Gedraag je rustig in het bijzijn van dieren. Ben jij rustig dan blijven de dieren ook rustig. Van schreeuwen en rennen worden de dieren bang. De meeste dieren op de boerderijen zijn dieren die in het wild door roofdieren bejaagd worden. Door achter hen aan te lopen kunnen ze het gevoel krijgen dat ze door jou beslopen worden. Als je een dier wilt aaien of van dichtbij wilt bekijken loop er dan rustig naar toe. Loopt het dier weg, hou het dan niet tegen en achtervolg het niet. Het dier heeft dan kennelijk geen zin en kan gaan schoppen als je het gaat dwingen datgene te gaan doen wat jij in je hoofd hebt. Doe altijd de hekken en deuren achter je dicht. Voer de dieren niet met zelf meegebracht voer. Handenwasrichtlijnen De mest van dieren kunnen ziekmakende bacteriën bevatten. Was daarom na aanraking met de dieren altijd je handen. Hieronder staan een aantal gedragsregels die de kans op besmetting met eventuele ziekmakende bacteriën verkleinen. Was de handen met water en zeep: ná aanraking met de dieren; vóór het eten; vóór het verlaten van de stadsboerderij. Eet en/of drink: alleen op de daarvoor aangewezen plaatsen; niet tijdens het contact met de dieren; geen voedsel dat op de grond gevallen is; niet van het voer wat bestemd is voor de dieren. 7 Informatieblad en handleiding - Les Dierverzorgen
Naam Groep Dierverzorgen - Werkblad 1 Landbouwhuisdieren Ter voorbereiding op het bezoek aan de boerderij. Kruis aan wat volgens jou landbouwhuisdieren nodig hebben voor een dierwaardige verzorging. Denk eraan dat zij gehouden worden voor ons voedsel en niet voor ons plezier. voldoende voedsel schone stal warme stal contact met soortgenoten buitenruimte een lang leven af en toe gewassen/geborsteld worden schoon water ruimte om te lopen licht zorg van hun moeder dagelijkse afleiding elke dag naar buiten gaan aandacht van de verzorger Vul het onderstaande schema in Leefomgeving in de natuur Leefomgeving op de boerderij Voedsel in de natuur Voedsel op de boerderij Gedrag in de natuur Gedrag op de boerderij Koe Varken Kip Schaap grasvlakten loopstal, weiland Zitten er grote verschillen tussen de situatie in de natuur en op de boerderij? Werkblad 1 - Les Dierverzorgen > Landbouwhuisdieren > Natuur- & Milieucommunicatie, gemeente Utrecht 2011
Naam Groep Dierverzorgen - Werkblad 2 Stadsboerderijdieren Ter verwerking van het bezoek aan de boerderij. Kruis aan welke verzorging stadsboerderijdieren krijgen. voldoende voedsel schone stal warme stal contact met soortgenoten buitenruimte een lang leven af en toe gewassen/geborsteld worden schoon water ruimte om te lopen licht zorg van hun moeder dagelijkse afleiding elke dag naar buiten gaan aandacht van de verzorger Worden volgens jou de dieren op de stadsboerderij goed verzorgd? Ja Nee Zo ja/nee, waarom? Hebben alle dieren op de stadsboerderij het goed? Ja Nee Waarom wel/niet? Schrijf op wat de verschillen zijn tussen een gewone boerderij en een stadsboerderij. Vind jij het nuttig dat er een stadsboerderij in de stad is? Ja Nee Zo ja/nee, waarom? Kun je opschrijven wat je geleerd hebt op de stadsboerderij? Werkblad 2 - Les Dierverzorgen > Stadsboerderijdieren > Natuur- & Milieucommunicatie, gemeente Utrecht 2011