RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK cbs 'De Postiljon' Plaats : Soesterberg BRIN nummer : 06UZ C1 Onderzoeksnummer : 259409 Datum onderzoek : 28 november 2013 en 27 maart 2014 Datum vaststelling : 21 mei 2014
Pagina 2 van 15
INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING............................................ 5 2 BEVINDINGEN.......................................... 7 3 TOEZICHTARRANGEMENT................................. 15 Pagina 3 van 15
Pagina 4 van 15
1 INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 28 november 2013 een kwaliteitsonderzoek uitgevoerd op de christelijke basisschool De Postiljon. Aanvullend vond op 27 maart 2014 een opbrengstenanalyse plaats. De aanleiding voor het onderzoek is het volgende: in november 2012 is de school bezocht in het kader van een vierjaarlijks bezoek. Daarbij stelde de inspectie vast dat de eindopbrengsten van 2011 en 2012 onvoldoende waren. Daarnaast zijn de kwaliteitsaspecten zorg en begeleiding en kwaliteitszorg als onvoldoende beoordeeld. Uit de expertanalyse van 2013 bleek dat de eindopbrengsten opnieuw onvoldoende zijn. Om die reden heeft de inspectie opnieuw onderzoek uitgevoerd om de kwaliteit van het onderwijs op de school vast te stellen. Conform de uitgangspunten van het programmatisch handhaven onderzoekt de inspectie tevens standaard of wordt voldaan aan bepaalde wettelijke voorschriften. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Een controle van de aanwezigheid van de schoolgids en het schoolplan bij de inspectie. Een toets op de aanwezigheid van informatie over enkele wettelijke verplichte onderdelen in de schoolgids en het schoolplan. Een controle op de onderwijstijd die de school heeft gepland. Onderzoek en analyse van jaardocumenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatieactiviteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd, te weten: de schoolgids 2013-2014, het schoolplan De Postiljon 2012-2015, het jaarverslag 2012 en de veranderplannen. Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen 1/2A, 1/2B, 3, 4, 5, 6, 7 en 8. Gesprekken met de directie en de intern begeleider over de kwaliteit van de indicatoren. Een gesprek met leraren. Pagina 5 van 15
Een eindgesprek met de directie, de interne begeleider en een vertegenwoordiger van het bestuur, na afloop van het schoolbezoek. Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie indicatoren van de volgende aspecten: opbrengsten, leerstofaanbod, onderwijstijd, didactisch handelen, afstemming, zorg en begeleiding, kwaliteitszorg. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2012 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. Pagina 6 van 15
2 BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs 2012. Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2012 op www.onderwijsinspectie.nl. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) In verband met het programmatisch handhaven heeft de inspectie daarnaast enkele controles uitgevoerd op bepaalde wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score 'ja' of 'nee'. Pagina 7 van 15
Opbrengsten 1 2 3 4 5 1.1* De resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.2* De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.4 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. 1.5 De sociale competenties van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. Leerstofaanbod 1 2 3 4 2.1* Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.2* De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar 8. 2.3 De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 2.4* De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. Tijd 1 2 3 4 3.1 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. Didactisch handelen 1 2 3 4 5.1* De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2* De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3* De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Afstemming 1 2 3 4 6.1 De leraren stemmen de aangeboden leerinhouden af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Pagina 8 van 15
Afstemming 1 2 3 4 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Begeleiding 1 2 3 4 7.1* De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. Zorg 1 2 3 4 8.1 De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.3* De school voert de zorg planmatig uit. 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. Kwaliteitszorg 1 2 3 4 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. Wet- en regelgeving Ja Nee NT1A NT2A NT4A De inspectie is in het bezit gesteld van de geldende schoolgids (art. 16, lid 2 en 3, WPO). De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende schoolplan (art. 16, lid 1 en 3, WPO). Er is voldoende onderwijstijd geprogrammeerd om te kunnen voldoen aan de daarvoor gestelde minima (art. 8, lid 7 onder b, WPO). Pagina 9 van 15
Wet- en regelgeving Ja Nee NT4B Er is maximaal zevenmaal een onvolledige schoolweek geprogrammeerd voor de groepen 3 t/m 8 (artikel 8, lid 7 onder b, WPO). 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De inspectie komt tot de conclusie dat de kwaliteit van het onderwijs op basisschool De Postiljon van voldoende niveau is. De school maakt een kanteling van klassikaal onderwijs naar het geven van gedifferentieerd onderwijs. Deze ontwikkeling vraagt andere didactische vaardigheden en kennis van de leraren en een andere vorm van de interne begeleiding dan het team tot op heden was gewend. Deze veranderingen worden voortvarend aangestuurd door de nieuwe directie en de nieuwe intern begeleider. Het lerarenteam ervaart de aansturing en de nieuwe onderwijskundige koers als positief en motiverend. Het onderzoek van de inspectie laat zien dat de meeste kwaliteitsaspecten, waaronder het didactisch handelen en de zorg en begeleiding van voldoende kwaliteit zijn. Wel kan het systeem van kwaliteitszorg nog op onderdelen worden versterkt. Echter, de wijze waarop het team en de directie gezamenlijk werken aan de noodzakelijke verbeteringen, geeft vertrouwen in de verdere schoolontwikkeling. Hieronder volgt een toelichting op het oordeel. Toelichting Opbrengsten De eindopbrengsten op De Postiljon zijn voldoende. De school verantwoordt haar eindopbrengsten met de Cito Eindtoets. In 2014 ligt de eindscore nipt boven de ondergrens die de inspectie hanteert. De eindresultaten van 2012 en 2013 liggen daarentegen onder ondergrens die de inspectie hanteert en zijn daarom als onvoldoende gekwalificeerd. Het is nu van belang dat de school de stijgende lijn weet vast te houden. De tussentijdse opbrengsten zijn voldoende omdat de gemiddelde vaardigheidsscores op vier van de vijf toetsen (januari 2014), te weten technisch lezen in groep 3 en in groep 4 en begrijpend lezen en rekenen en wiskunde in groep 6 boven de ondergrenzen liggen die de inspectie stelt. De tussentijdse opbrengsten voor rekenen en wiskunde in groep 4 liggen onder de ondergrens en zijn daarmee onvoldoende. De resultaten van technisch, Pagina 10 van 15
begrijpend lezen en spelling laten een stijgende lijn zien, in tegenstelling tot het rekenen en wiskunde. De school heeft ook een aantal leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften, voor wie het eindniveau van groep 8 niet haalbaar is. Voor deze leerlingen stelt de school een ontwikkelingsperspectief op, met daarin de streefdoelen en een passend aanbod. Op basis evaluatie blijkt dat het verwachte rendement echter niet is behaald. Dit is de reden dat de inspectie deze indicator 1.4 als onvoldoende beoordeelt. Over de opbrengsten van de sociale competenties van de leerlingen op de school spreekt de inspectie geen oordeel uit (indicator 1.5). De school brengt de ontwikkeling van de sociaal-emotionele ontwikkeling van haar leerlingen in kaart, maar het instrument dat de school hanteert is niet landelijk genormeerd. Om deze reden kan de inspectie deze indicator niet waarderen. Leerstofaanbod De school heeft haar taalaanbod grotendeels vernieuwd om de taalontwikkeling van haar leerlingenpopulatie beter te begeleiden. Zo werkt de school vanaf 2012 met een vernieuwd aanbod voor het aanvankelijk en technisch lezen, begrijpend lezen en spelling. Het leerstofaanbod op De Postiljon lijkt aan de kerndoelen te voldoen. Wel merkt de inspectie op dat de SLO nog haar oordeel moet uitspreken of de nieuwe taal- en spellingmethode ook daadwerkelijk aan de kerndoelen voldoet. Om de taal-leesontwikkeling van de leerlingen vanaf de peuterfase te stimuleren, start de school vanaf het nieuwe schooljaar een samenwerkingsverband in het kader van de Voor- en Vroegschoolse Educatie. Hierbij wordt de aandacht voor het woordenschatonderwijs op de school verder uitgebreid. Naast aandacht voor de cognitieve ontwikkeling, heeft de school ook een aanbod voor de sociaal-emotionele ontwikkeling. Hierbij werkt de school aan versterking van het pedagogisch klimaat en aan actief burgerschap (burgerschapskunde). Door de gehanteerde jaarplanning sluiten de leerinhouden in opeenvolgende leerjaren op elkaar aan. Kwaliteit van het lesgeven in ontwikkeling Het pedagogisch-didactisch handelen van leraren is over het algemeen voldoende, maar kan op onderdelen nog verder worden versterkt. De lessen zijn opgebouwd volgens het directe instructiemodel dat de school hanteert. De leraren lichten het doel van de les toe en leggen in de meeste lessen een verband tussen de nieuwe en de vorige les. Verder realiseren de leraren een doelmatig klassenmanagement en een rustig leerklimaat, waarbij de onderwijstijd efficiënt wordt gebruikt. Het valt de inspectie wel op dat de actieve betrokkenheid van leerlingen tijdens de instructiefase tamelijk passief is. Dit Pagina 11 van 15
wordt mogelijk veroorzaakt doordat de interactie met name plaats vindt tussen de leraar en de individuele leerling en minder tussen de leerlingen onderling. Het gevolg is dat een aantal leerlingen een passieve rol tijdens de instructiefase aannemen. De school maakt de slag naar handelings- en opbrengstgericht werken. De leraren en de interne begeleider brengen de onderwijsbehoeften van de leerlingen in kaart aan de hand van het pedagogisch-didactische groepsoverzicht. Deze groepsoverzichten leveren input voor de groepsplannen om zo het onderwijsaanbod af te stemmen op de leerontwikkeling van de leerlingen. De leraren stemmen de instructie af op de onderwijsbehoeften van de leerlingen. Zo krijgt een aantal leerlingen pré-teaching en/of verlengde instructie en indien nodig remedial teaching. Na de instructiefase verwerken de leerlingen de lesstof op hun eigen niveau, waarbij rekening wordt gehouden met de hoeveelheid opdrachten en de tijd die ze nodig hebben om de opdrachten te maken. Voor leerlingen die goed presteren en meer uitdaging nodig hebben, breidt de school het aanbod uit. Indien gewenst krijgen leerlingen huiswerk mee om zich bepaalde lesstof beter eigen te maken. Zorg en begeleiding op orde De Postiljon heeft een kwaliteitsslag gemaakt in de zorg- en begeleidingscyclus. In tegenstelling tot het onderzoek van november 2012 zijn alle indicatoren op het gebied van zorg en begeleiding voldoende. De school werkt met een dekkend instrumentarium van methode- en nietmethodegebonden toetsen en leerlingenobservaties om de ontwikkelingsvoortgang van de leerlingen te volgen op cognitief en sociaalemotioneel gebied. De resultaten van de toetsen en observaties worden minimaal twee keer per jaar met de interne begeleider geanalyseerd. De interne begeleider legt voorafgaand aan de groepsbespreking een groepsbezoek af en kijkt daarbij naar de groepsdynamiek, het didactisch handelen van de leraar en potentiële zorgleerlingen. Het doel van deze groepsbesprekingen is om goed in beeld te brengen wat kinderen aan kunnen en/of nodig hebben en de groepsplannen daarop aan te passen én om eventuele leerlingen met een specifieke ondersteuningsbehoefte een aangepast aanbod te geven. Positief is dat de aandacht van de school niet alleen uitgaat naar leerlingen die minder of juist meer dan gemiddeld presteren, maar dat zij ook kijkt naar de basisgroep om daar nog meer leerrendement te behalen. Tevens zoomt de school in toenemende mate in op de gevolgde didactiek om te bepalen of deze aangepast moet worden. Ook de leerlingenzorg voldoet aan de criteria. Voor enkele leerlingen stelt de school een individueel handelingsplan op, andere leerlingen worden als cluster in Pagina 12 van 15
het groepsplan opgenomen. Om tot een passende interventie te komen bij leerlingen die afwijkende leerresultaten laten zien, betrekt de school naast de cognitieve vaardigheden ook de sociaal-emotionele en motorische ontwikkeling bij de analyse. De school biedt leerlingen met een specifieke ondersteuningsbehoefte (laag IQ of andere beperkingen) in voldoende mate passende zorg. Dit geldt ook voor leerlingen waarbij dyslexie is geconstateerd of voor leerlingen die op gedragsmatig terrein hulp behoeven. De school heeft een logboek ingesteld, waarin de leraar bijhoudt hoe het onderwijsleerproces voor deze leerlingen verloopt. Wel valt het de inspectie op dat de informatie die het logboek bevat wisselend van kwaliteit is en daarmee niet altijd voldoende om het onderwijsproces continu bij te sturen. Dit geldt zowel voor de individuele zorgleerlingen als voor de leerlingen die opgenomen zijn in de instructiegroepen verdiept, basis en intensief. De evaluatie van de afgeronde zorgtrajecten is op orde. De evaluatie toont aan of het beoogde leerrendement behaald is of niet. In enkele evaluaties wordt de koppeling gelegd naar het logboek om vast te stellen welke factoren stimulerend of juist belemmerend hebben gewerkt in het zorgtraject. Op basis van de evaluaties bepaalt de school op welke wijze het traject vervolg behoeft of niet. Kwaliteitszorg is versterkt Het kwaliteitszorgsysteem op De Postiljon is grotendeels op orde. Vier van de zes onderzochte indicatoren voldoen aan de normen van de inspectie. De school kent een leerlingenpopulatie die gebaat is bij een taalrijke leeromgeving. Om de taalontwikkeling van de leerlingen te versterken, biedt de school een extra woordenschataanbod voor groep 1 tot en met groep 8. Verder is een nieuwe taal-lees-spellingmethode ingevoerd en zijn er interventies voor leerlingen met leesproblemen. De school beperkt zich niet alleen tot het cognitieve vlak, maar besteedt ook gericht aandacht aan de bevordering van een positief groeps- en leerklimaat. De school zet op diverse terreinen in om haar leeropbrengsten te maximaliseren. Alle leraren maken deel uit van één of meer leerteams op het gebied van pedagogisch en didactisch handelen en op het gebied van de professionele cultuur om gezamenlijk de onderwijskwaliteit op De Postiljon te verbeteren. De doelen die de school in haar verbeterslag nastreeft, zijn in verschillende veranderplannen beschreven. Wel kan de school de ambitieuze doelen van deze veranderplannen meer meetbaar en concreet uitwerken. De school besteedt voldoende aandacht aan borging van de ingezette ontwikkelingen. Zo volgen de interne begeleider en de directie de gemaakte afspraken over het toepassen van het directe instructiemodel en het differentiëren binnen het groepsplan aan de hand van kijkwijzers. De uitkomsten Pagina 13 van 15
van de observaties worden op bouw- of teamniveau met de leraren geëvalueerd en indien nodig volgen hier nieuwe afspraken op. Daarnaast wisselt de school met een collega-school ervaringen uit en bekijken de leraren lessen van elkaar in het kader van de implementatie van de nieuwe taal-lees-spellingmethode. Daarnaast stelt de inspectie vast dat de school zowel de leeropbrengsten als de bijbehorende verbeterprocessen voldoende naar ouders toe verantwoordt. Twee indicatoren van de kwaliteitszorg zijn niet op het gewenste niveau en vragen om een verbetering. Dit betreft zowel de evaluatie van de opbrengsten, als de systematische evaluatie van de verschillende onderdelen van het onderwijsleerproces. In het streven om de leerrendementen van de groepen structureel te verbeteren analyseert de school twee maal per jaar haar Cito-resultaten. Hierbij gaat de school in alle groepsplannen uit van een zelfde streefwaarde. In sommige plannen is de ondergrens van de inspectie als streefdoel gesteld waardoor de kans bestaat dat de school te weinig uit haar beter presterende leerlingen haalt (indicator 9.2). Afstemming met de leraren lijkt noodzakelijk om realistische streefdoelen te formuleren per vakgebied en per leerjaar. Om de onderwijskwaliteit op De Postiljon te sturen, te monitoren en te verbeteren, zet de school verschillende instrumenten in zoals kijkwijzers voor het pedagogisch-didactisch handelen en vragenlijsten voor leerlingen en ouders. De school kan echter in onvoldoende mate aantonen wanneer zij bijvoorbeeld het pedagogisch-didactisch handelen en de zorgstructuur op schoolniveau als voldoende beschouwt (indicator 9.3). Zo heeft de school nog geen (eigen) normen en standaarden ontwikkeld, die houvast bieden bij het signaleren van risico s. Indien nodig kan dan de school dan tijdig ingrijpen en de trend ombuigen. Pagina 14 van 15
3 TOEZICHTARRANGEMENT Kwaliteit De inspectie concludeert dat de onderwijskwaliteit op De Postiljon op een aantal van de onderzochte onderdelen verbeterd kan worden. De inspectie handhaaft het reeds toegekende basisarrangement. De bevindingen zullen worden betrokken bij de eerstvolgende risicoanalyse, waarbij opnieuw de vraag aan de orde is of het toezichtarrangement eventueel moet worden aangepast. Naleving Ten aanzien van de naleving van wettelijke voorschriften heeft de inspectie geconstateerd dat wordt voldaan aan de wettelijke voorschriften. Pagina 15 van 15