JongerenWerkGroep voor Sterrenkunde Presentatie bij de cursusbrochure Sterrenkunde voor Jongeren 1
Inhoud Wat is de JWG Sterren en dwaalsterren Alles draait! De zon en de maan Het zonnestelsel Buiten het zonnestelsel Sterrenkunde als hobby Meer weten 2
Wat is de JWG 10 Afdelingen, 800 leden Bijeenkomsten Excursies Kampen UniVersum Waarnemen Feestjes Zelf telescopen bouwen Dia s voor je spreekbeurt En nog veel meer. 3
Sterren en dwaalsterren 4
De sterrenhemel Let op lichtvervuiling Met het blote oog is al veel te zien 5
Sterrenbeelden (steelpannetje) Oude Grieken Voorbeeld: de Grote Beer Voorbeeld: Orion 6
Sterrenbeelden Sterren lijken bij elkaar te horen Staan in werkelijkheid ver uit elkaar! 7
De Melkweg Een enorme band met sterren 8
Zelf een foto maken Camera op statief zetten Bijvoorbeeld 30 seconden belichten Gebruik een gevoelige film of instelling van je digitale camera 9
Dwaalsterren 10 Planeet is Grieks voor dwalend Bewegen net als de Aarde om de zon Planeten staan dichter bij dan sterren Sommige kun je met het blote oog zien!
Ons zonnestelsel 11
Alles draait! 12
De draaimolen Aarde De Aarde draait om zijn as 13
De Poolster Staat recht boven de Noordpool Alle sterren lijken er omheen te draaien Je vindt hem via de Grote Beer 14
De maan Maan draait in 1 maand om de Aarde Schijngestalten De maan geeft zelf geen licht, maar weerkaatst zonlicht! 15
Verplaatsing van planeten aan de hemel Aarde draait in 1 jaar om de zon Daardoor zijn steeds andere sterren te zien Ook de andere planeten draaien om de zon, daardoor lijkt het voor ons of ze een gekke baan volgen. 16
De zwaartekracht De kracht in het heelal die alles bij elkaar houdt De Aarde draait om de zon: denk aan een steen aan een touw die je om je heen slingert. Ontdekt door Sir Isaac Newton 17
Vragen 18
De zon en de maan 19
In 1600 keek Gallileo Gallilei naar de zon en maan met een telescoop kraters op de maan Maantjes van jupiter Schijngestalten van Venus Denkbeeld: Aarde om de zon of de zon om de aarde Aarde om de zon Zon om de aarde 20
Telescoop Zacharias Jansen of Hans Lippershey vinden in de 17e eeuw de telescoop uit. Maar, er waren meer mensen bezig met lenzen experimenten Een echte uitvinder kan niet aangewezen worden Hans Lippershey Zacharias Jansen 21
Werking van de telescoop Een buis met voorin een lens en achterin een lens 1e lens heet objectief 2e lens oculair waarmee je ook scherp stelt Engelse geleerde Isaac newton (bekend van de zwaartekracht) ontwierp een spiegeltelescoop 22
Een telescoop vergroot dingen Het vangt veel licht op waardoor je heel ver weg kan kijken Tegenwoordig zijn er veel grote telescopen (VLT) en zelfs een paar in de ruimte! VLT Hubble Ruimte Telescoop 23
De zon De zon is een ster en is 4 miljard jaar oud Ze staat vrij dichtbij ten opzichte van andere sterren De oppervlakte temperatuur is 6000 ºC! De temperatuur binnen is wel 15 miljoen ºC!! Omdat het zo heet is bestaat de zon uit gas, want al het andere smelt! Op sommige plekken is het maar 4000 ºC. Daar zijn zonnevlekken. Omdat het daar kouder is, lijken het donkere vlekken. Eens in de 11 jaar is er een zonnevlekken maximum. De zon draait in 25 dagen om z n as. 24
Veilig kijken! Je moet altijd veilig naar de zon kijken! De zon is zo fel dat het gaten in je ogen brandt! Kijk indirect: Projecteren op een blaadje Speciaal zonnefilter op de telescoop 25
Zonsverduistering Maan beweegt vóór de zon langs Bij een gedeeltelijke verduistering lijkt er een hap uit de zon Bij een complete zonsverduistering zie je schijnsel om de zon wat de corona heet en het wordt bijna helemaal donker! Een verduistering duurt meestal maar een paar minuten 26
De maan De maan is een satelliet van de aarde Hij bevat vele kraters die veroorzaakt zijn door inslagen van bv. Kometen De hele grote donkere vlekken heten maan zeeën, maar zijn niet van water, maar van stof. 27
De maan De kraters kun je het beste zien wanneer er geen volle maan is Op de rand tussen licht en donker zie je ze het beste (de terminator) De temperatuur is tussen de -100 ºC en 100 ºC 28
Mensen op de maan In de jaren 60 begon amerika met de voorbereiding naar missies naar de maan Ze deden dat is Apollo ruimte capsules 29
Landing op de maan Op 21 juli 1969 landde de eerste mensen op de maan! Zij deden dat met de 11e Apollo missie De eerste man op de maan heet Neil Armstrong en de 2e man heet Edwin Buzz Aldrin 30
Vragen 31
Het zonnestelsel 32
Vragen 33
Buiten het Zonnestelsel Sterren, sterrenstelsels, sterrenhopen en nevels 34
Overzicht Lichtjaren Sterren en de geboorte en dood van sterren Sterrenhopen Melkwegstelsels Kosmologie (ontstaan en leven van het heelal) 35
Afstanden in het heelal 36
Sterren Bollen van gas Stralen heel fel licht uit Leven miljarden jaren 37
Geboorte van sterren 38
Het leven van een ster Kernfusie! Duurt heel lang Levert veel energie Alleen in de kern van de ster 39
Als de brandstof opraakt Ster zwelt op en wordt een reus! 40
Als sterren sterven 41
Sterren worden altijd in groepen geboren Open sterrenhopen 42
En hun oudere soortgenoten Rode sterren: oud! Meer dan 12 miljard jaar Vliegen om het melkwegstelsel heen! 43
Het Melkwegstelsel 44
Verschillende melkwegstelsels 45
Elliptische sterrenstelsels 46
Spiraalstelsels Van opzij en van boven 47
Sommigen met balk 48
Botsende sterrenstelsels 49
Sterrenstelsels in groepen Enorme groepen van sterrenstelsels Botsingen komen vaak voor Groepen zitten weer in een web-structuur Daartussen ERG leeg 50
De geboorte van het heelal Het heelal werd geboren uit een enorme explosie: 51
Ontstaan van structuur Dit is bijna zo groot als het hele heelal!! De heldere knooppunten zijn clusters van sterrenstelsels! De ruimte daartussen is bijna helemaal leeg. 52
De toekomst van het heelal Uitdijing wordt geremd door aantrekkende zwaartekracht Is dat genoeg Waarshijnlijk net niet 53
Vragen 54
Sterrenkunde als hobby 55
Zelf kijken Draaibare sterrenkaart De UniVersum Sterren en Planeten 56
Je eigen telescoop Goede kijkers zijn niet goedkoop Probeer eerst of je het echt leuk vindt Bouw er zelf één! Ga eens langs bij een sterrenwacht Ga mee op een JWG kamp! 57
De JWG Eigen tijdschrift: de UniVersum Voor iedereen vanaf 8 jaar Maar 19 euro per jaar Web: http://www.sterrenkunde.nl/jwg E-Mail: jwg@sterrenkunde.nl 58
Publiekssterrenwachten Kijkavonden Rondleidingen Cursussen Advies bij aanschaf telescoop 59
Planetaria Projectie van de sterrenhemel op een koepeldak Artis in Amsterdam Omniversum in Den Haag Planetron in Dwingeloo en natuurlijk in Asten 60
Meer weten 61
Tijdschriften UniVersum Zenit Sky & Telescope (Engels) Astronomy (Engels) Natuurwetenschap & Techniek National Geographic Kijk 62
Brochures Kleine boekjes over allerlei onderwerpen Ideaal voor een spreekbeurt of werkstuk! Alles begrijpelijk uitgelegd www.sterrenkunde.nl/jwg/brochures 63
Boeken Sterren en Planeten, Stichting Universum Wegwijs in de Sterrenkunde, Carole Stott Welke ster is dat, Joachim Herrmann Ontdek de sterrenhemel, Hervé Burillier Handboek Sterrenkunde, Govert Schilling 64
Websites www.sterrenkunde.nl/jwg www.astronieuws.nl www.allesoversterrenkunde.nl www.astronet.nl www.nasa.gov www.hubblesite.org www.google.com 65
Vragen 66