Tips, achtergrondinformatie en lesmateriaal voor ruimtevaart in de klas
|
|
- Margaretha Baert
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Tips, achtergrondinformatie en lesmateriaal voor ruimtevaart in de klas Workshopdag Satellieten 8 oktober 2008 Space Expo, Noordwijk
2 Achtergrondinformatie voor leerkrachten Satelliet Een satelliet is een voorwerp dat om een veel groter voorwerp heen draait. Zoals bijvoorbeeld de maan, die is een satelliet van de aarde. Maar de meeste mensen denken bij satellieten aan de dingen die met raketten worden gelanceerd. Deze worden door de mens gemaakt. Ze kunnen verschillende dingen doen, zoals het weer bekijken, foto s maken van het heelal, of televisiezenders doorgeven. Satellieten draaien vaak in korte tijd rond de aarde; zo n 90 min tot enkele uren. Hierdoor zijn ze aan de nachtelijke hemel te onderscheiden van sterren. Zeker tegen zonsopgang reflecteren de satellieten veel van de eerste zonnestralen naar de aarde. Dit is met het blote oog waar te nemen. Telescoop Een telescoop is een apparaat dat vergroot wat je ziet. Eigenlijk een soort bril, waarmee je dingen die heel ver weg staan beter kunt bekijken. Telescopen worden dus vaak gebruikt bij het bekijken van de ruimte. Want in de ruimte zijn heel veel dingen, heel ver weg. Er zijn radiotelescopen, optische telescopen en telescopen voor andere straling. De grootste is wel 300 meter in doorsnee, en ligt in Puerto Rico. Lens Een lens is een stuk glas dat een lichtstraal veranderd. Als de lens hol is, worden de lichtstralen uit elkaar getrokken. Dan wordt het beeld verkleind. Als de lens bol is, gaan de lichtstralen juist naar elkaar toe. Dan wordt het beeld vergroot. Lenzen kunnen een vergrotende werking hebben. Dit is waar een telescoop gebruik van maakt. Licht Licht is wat de dingen om je heen zichtbaar maakt. Het komt uit de zon of uit een lamp. Je kunt je hand of je buurman zien omdat het licht van de zon weerkaatst op die hand of buurman, en het dan in je oog komt. Licht gaat heel erg snel, wel kilometer per seconde. Reflectie Reflectie is het weerkaatsen van licht op een voorwerp. Bij een spiegel of glas zie je het heel duidelijk. Je kunt met je horloge een lichtvlekje op het plafond van de klas laten bewegen. Het kan ook met geluid. Schreeuw maar eens in een put. De echo die je dan hoort is ook reflectie. Lichtjaar Een lichtjaar is een afstand. Het is de afstand die licht aflegt als het een jaar kan reizen. Licht gaat kilometer per seconde. Een lichtjaar is dus x 60 seconden x 60 minuten x 24 uur x 365 dagen = kilometer! Dat is 9,5 biljoen. Raket Een raket is een voertuig waarmee astronauten en satellieten de ruimte in worden geschoten. Ze kunnen wel 100 meter hoog worden! Ook gaan ze erg hard, om van de aarde weg te kunnen komen. Er zijn allerlei verschillende raketten gemaakt, die allemaal iets anders kunnen. Atmosfeer De atmosfeer is de laag lucht die om de aarde heen zit. Als hij er niet zou zijn, zouden we allemaal stikken! De atmosfeer is ongeveer 100 kilometer dik, en zorgt voor wolken en de blauwe lucht overdag. Ruimtesonde Een sonde lijkt erg op een satelliet, alleen draait hij nergens omheen. Hij wordt bijvoorbeeld naar een andere planeet gestuurd om daar te landen. Orbit/baan om de aarde Satellieten en de maan bevinden zich in een baan om de aarde. Dat betekent dat ze een vast rondje om de aarde draaien. Ze zullen niet verder omhoog of omlaag komen dan die baan. Er zijn verschillende hoogtes waarop een baan om de aarde kan zijn. Hoe hoger de baan, hoe langzamer de satelliet gaat.
3 Straling Straling is een ander woord voor de verzameling van licht en andere vormen, zoals Röntgen. Het zijn golven die op voorwerpen afketsen en op allerlei manieren te zien zijn. Zo kunnen ze ons veel over de ruimte vertellen. De meeste soorten straling zijn schadelijk als je er veel van op je lichaam krijgt. Als je verbrandt door de zon komt dit namelijk ook door straling! Oog Het oog is het orgaan waarmee je ziet. Het vangt lichtstralen op en maakt daar een beeld van. Het is heel normaal om goede ogen te hebben. Maar ga maar eens in een donkere kast staan en probeer dan je weg te vinden! Informatieve sites voor leerkrachten Over satellieten: Wakker worden lezing Satellieten: Wikipedia: kunstmanen. Alles over verschillende typen satellieten, het lanceren, de locatie en de functie. Heavens above; vrij ingewikkelde site (engels) waar je de locatie van satellieten kunt zien, en ook of je ze vanaf de aarde kan zien. Over weersatellieten: Meester Maikel Inspirerende vragen van kinderen over het weer, en de vragen die daarbij boven komen: Over telescopie(satellieten): Wikipedia: Telescoop. Op deze site wordt onderscheid gemaakt tussen verschillende typen telescopen, en wordt na een klik een schat aan informatie getoond. Overwegingen bij het aanschaffen van een telescoop: De telescoop bestaat in jaar! : het jaar van de astronomie Wikipedia: De werking van het menselijk oog Wikipedia: reflectie Wikipedia: licht Wikipedia: lenzen. Lees alles over hoe lenzen werken
4 Sites voor kinderen Over satellieten Kidsplanet; wat is een satelliet, hoe komt hij in de ruimte en wie doet dat? Over telescopie(satellieten) Telescopen. Het verschil tussen een lenzentelescoop en een spiegeltelescoop. Uitleg en proefjes over licht: Maak een lens van gelatine (engels): Zo werkt licht en lenzen: Dit zijn de optische instrumenten die we kennen (engels): Speel met lenzen en lichtbreking: Licht, en hoe is het opgebouwd? En wat doet het? %2DA1A77254B82D6DC6&pnr=1 Hoe zwaar ben je op een andere planeet? En hoe oud? Voor de bovenbouw PO en onderbouw VO is er een Belgisch project: Stimulus. Op deze website staan een aantal projecten op het gebied van techniek, chemie, biologie en fysica die online gedaan kunnen worden. Enkele voorbeelden; hoe werkt een GSM? Hoe werkt GPS? Hoe maak je vuurwerk? Boeken voor leerkrachten Telescopen en satellieten Het heelal Ooggetuigen Bevat enkele bladzijden met informatie over telescopen en satellieten. Robin Kerrod ISBN: Natuuronderwijs inzichtelijk In dit boek worden veel natuurkundige verschijnselen uitgelegd aan de hand van de doelgroep (basisonderwijs), waaronder lenzen en licht. Carla Kesbergen en Amito Haarhuis ISBN:
5 Genieten van de sterrenhemel Het heelal, de bouw van het zonnestelsel en een bespreking van diverse hemelverschijnselen. Met behulp van veel illustraties wordt informatie gegeven over het heelal, het zonnestelsel en met namen de sterren, én het waarnemen ervan. Rob Walrecht ISBN: Winkler Prins Encyclopedie van ruimtevaart Naslagwerk over de ruimtevaart, dat gekoppeld is aan een aparte website met extra informatie. Met korte teksten en veel illustraties. Voor de betere leerling ook geschikt. Ian Graham ISBN: Boeken voor leerlingen (informatief) Over satellieten Satellieten nu en in de toekomst Een boek over alle aspecten van satellieten: geschiedenis, hoe werkt het, lanceren, functies, etc. Steve Parker Vanaf ca. 10 jaar. ISBN: Satellieten Een boek over de geschiedenis en toepassingen van de satelliet. Steve Parker Vanaf ca. 11 jaar. ISBN: De ruimte ontdekken Aan de hand van vragen wordt informatie gegeven over het bestuderen van het heelal en de ruimtevaart, waaronder satellieten en telescopen. Met proefjes, weetjes, legenden en verhalen, gekleurde tekeningen en foto s. Cynthia Pratt Nicolson Vanaf ca. 10 jaar. ISBN: Wetenschap en techniek Een zeer breed informatief boek, waarin o.a. uitgelegd wordt over satellieten, reflectie, communicatie, straling, etc. Millennium Encyclopedie Vanaf ca. 13 jaar. ISBN: Over ruimtevaart in het algemeen Inzicht in het heelal In korte hoofdstukken met veel gekleurden tekeningen en kleurenfoto s wordt informatie gegeven over zaken die met ons heelal te maken hebben. Stuart Clark Vanaf ca. 11 jaar. ISBN: De geïllustreerde ruimteatlas voor de jeugd Per bladzijde wordt een thema uitgelegd. Hierbij wordt veelvuldig gebruik gemaakt van gekleurde tekeningen en kleurenfoto s. Robert Burnham Vanaf ca. 11 jaar ISBN:
6 Het beste boek over astronomie In korte hoofdstukken met veel gekleurde afbeeldingen wordt van alles verteld over planeten, manen, sterren, maar ook over grote uitvindingen en de geschiedenis van de ruimtevaart. Carole Stott Vanaf ca. 11 jaar ISBN: Boeken voor leerlingen (verhalen) Stripboek Cassini-Huygens Aan de hand van een stripverhaal wordt verteld hoe een ruimtesonde tot stand komt, en wat zo n sonde in de ruimte gaat doen. Eric Pailharey en Fred Vignaux Vanaf ca. 9 jaar ISBN: Clips en programma s Over Satellieten Hoe weet een satelliet waar hij heen moet? - je ziet hoe een satelliet vliegt en navigeert duur: ongeveer 6 minuten. telebliknummer: Klokhuis. CanSat. Volg enkele klassen die meedoen aan het CanSat project. - Het lanceren - Uitleg over het werken van de satelliet en de eenvoudige raket. - Duur: 10 min. Klokhuis: Teleblik: Noorderlicht, aardobservatie - Verschillende typen satellieten - Geschiedenis van de satelliet - Toepassingen van aardobservatiesatellieten telebliknummer: Teleblik: Jules Unlimited - Over de bescherming die een satelliet in de ruimte nodig heeft. Telebliknummer: Over communicatiesatellieten Teleblik: Polygoonjournaal na eerste succesvolle satellietverbinding - Biedt een leuk perspectief tegen de gewoonheid van satellieten nu. Telebliknummer: 86691
7 Over telescopiesatellieten Teleblik: De telescopen van Huygens - En hoe hij Saturnus ontdekte Telebliknummer: Teleblik: Satellieten, telescopen en het zonnestelsel. - Wat is een satelliet - Wat is een telescoop - Een beetje geschiedenis van de telescoop Telebliknummer: Teleblik: De uitvinder van de telescoop, Huygens - Informatie over de andere prestaties van Huygens. Telebliknummer: Over ruimtevaart in het algemeen Teleblik: Zonnecellen - Hoe worden ze gemaakt? - Wat zijn de toepassingen? - Kun je er zelf een maken? - Waarom hebben wij als mensen geen zonnecellen? Telebliknummer: Tips voor uitjes: Space Expo In dit museum zie je echte satellieten en raketten, en leer je van alles over het leven van een astronaut. Rondleidingen zijn beschikbaar ( 25 per uur per gids). Museum Boerhaave in Leiden heeft van tot een tentoonstelling ter ere van het 400 jarig bestaan van de telescoop. Er is een boekje uitgegeven ter gelegenheid van dit jubileum, en in het museum is een speciale rondleiding langs de belangrijkste telescopen. Meer informatie op de website; Sterrenwachten Wil je zelf eens een telescoop van dichtbij bekijken? Op deze lijst staan alle sterrenwachten in Nederland. Kijk of er ook een sterrenwacht bij jullie school in de buurt is! explorion, Heerlen. Workshop raketbouw Leerlingen bouwen en lanceren een raket die 100m hoog gaat. Ze leren de raket kennen als vrachtauto voor de ruimte, maar ook de satellieten die je met zo n raket lanceert. Duur: 40 min. Kosten: 1,50 p.p.
8
Lesmateriaal bovenbouw
Lesmateriaal bovenbouw Workshopdag Satellieten 8 oktober 2008 Space Expo, Noordwijk Bouw je eigen telescoop Benieuwd naar het oppervlak van de maan? Of de ringen van Saturnus? Deze dingen staan te ver
Nadere informatieTips en achtergrondinformatie voor ruimtevaart/sterrenkunde in de klas
Tips en achtergrondinformatie voor ruimtevaart/sterrenkunde in de klas Bron: Soho, ESA en NASA Workshopdag over de Zon 27 januari 2010 science center NEMO 1 Licht en Schaduw Rekenen met licht en schaduw
Nadere informatieTest je kennis! De heelalquiz
Test je kennis! heelalquiz Introductie les 3 Planeten, sterren, manen, de oerknal. Het zijn termen die leerlingen vast wel eens voorbij hebben horen komen. Maar wat weten de leerlingen eigenlijk al van
Nadere informatieT2b L1 De ruimte of het heelal Katern 1
Het heelal of de kosmos is de ruimte waarin de zon, de maan en de sterren zich bevinden. Het heelal bestaat uit een oneindig aantal hemellichamen waarvan er steeds nieuwe ontdekt worden. De hemellichamen
Nadere informatieTips, achtergrondinformatie en lesmateriaal voor ruimtevaart in de klas
Tips, achtergrondinformatie en lesmateriaal voor ruimtevaart in de klas Workshopdag Rode reuzen, bruine dwergen en zwarte gaten 30 januari 2007 Planetarium Artis, Amsterdam Achtergrondinformatie voor leerkrachten
Nadere informatieTULE inhouden & activiteiten Oriëntatie op jezelf en de wereld - natuur en techniek. Kerndoel 46. Toelichting en verantwoording
TULE - ORIËNTATIE OP JEZELF EN DE WERELD KERNDOEL 46 162 TULE inhouden & activiteiten Oriëntatie op jezelf en de wereld - natuur en techniek Kerndoel 46 De leerlingen leren dat de positie van de aarde
Nadere informatieSterre, de familie Huygens in de Gouden Eeuw. van Rieks Veenker. Voor groep 6, 7 en 8
Sterre, de familie Huygens in de Gouden Eeuw van Rieks Veenker Voor groep 6, 7 en 8 Vooraf Sterre is de zus van Christiaan Huygens. Hij is natuurkundige en een kei in wiskunde en astronomie. Hij doet een
Nadere informatieSamenvatting door D woorden 28 november keer beoordeeld. Aardrijkskunde
Samenvatting door D. 1387 woorden 28 november 2016 0 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Kosmografie Onderzoeken van heelal basis wetenschap = fysica Hoofdstuk 1: Structuur van het heelal 1.1 Samenstelling
Nadere informatiePresentatie bij de cursusbrochure Sterrenkunde voor Jongeren
JongerenWerkGroep voor Sterrenkunde Presentatie bij de cursusbrochure Sterrenkunde voor Jongeren 1 Inhoud Wat is de JWG Sterren en dwaalsterren Alles draait! De zon en de maan Het zonnestelsel Buiten het
Nadere informatieDe ruimte. Thema. Inhoud
Thema De ruimte Inhoud 1. Het heelal 2. Het ontstaan van het heelal en het zonnestelsel 3. Sterren en sterrenstelsels 4. De zon 5. De planeten van ons zonnestelsel 6. De stand van de aarde de maan de zon
Nadere informatieWerkbladen In de klas. Leven in het heelal. Naam. School. Klas 2 en 3 havo-vwo. Klas
Werkbladen In de klas Leven in het heelal Naam Klas 2 en 3 havo-vwo School Klas Leven in het heelal Het heelal lijkt groot en ver weg. Toch hoef je alleen maar op een heldere nacht naar boven te kijken
Nadere informatieIntroductie Ruimtemissie Rosetta
Introductie Ruimtemissie Rosetta klas 1-2 Tien jaar kostte het ruimtesonde Rosetta om op de plaats van bestemming te komen: komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko: een reis van bijna 6,4 miljard kilometer. Rosetta
Nadere informatieDe Melkweg groep 3-4. Lesbeschrijving De Melkweg. Inleiding 15 minuten. 1 Bron: www.ruimtevaartindeklas.nl
De Melkweg groep 3-4 Als je naar de sterren kijkt, komen als vanzelf veel vragen op. Hoeveel sterren zijn er? Waar bestaan al die sterren uit? Hoe ver weg zijn ze? De sterren die wij vanaf de aarde zien,
Nadere informatieBasiscursus Sterrenkunde
Basiscursus Sterrenkunde Les 1 Sterrenwacht Tweelingen te Spijkenisse 24 April 2019 Inhoud van de cursus Inleiding Geschiedenis Afstanden in het heelal Het zonnestelsel Onze zon en andere sterren Sterrenstelsels
Nadere informatieInleiding. Ik heb hiervoor gekozen omdat ik het heel interessant vind en ik had een onderwerp nodig.
Het heelal Inleiding Ik heb hiervoor gekozen omdat ik het heel interessant vind en ik had een onderwerp nodig. Hoofdstukken Hoofdstuk 1 Het Heelal. blz. 3 Hoofdstuk 2 Het Zonnestelsel. blz. 4 Hoofdstuk
Nadere informatieMeedoen? Wat kun je winnen? Voorwaarden. En daar gaat de waterraket de lucht in!
5... 4 3 2 1 0 En daar gaat de waterraket de lucht in! De lancering is altijd een spannend moment voor raketbouwers. En dat kunnen kinderen uit groep 6, 7, en 8 nu zelf ervaren! Vanwege de verschijning
Nadere informatieKijken naar het heelal
Kijken naar het heelal GROEP 7-8 75 65 minuten 1 en 45 De leerling: weet dat de uitvinding van de telescoop voor bewijzen heeft gezorgd dat de aarde niet het middelpunt van het heelal is weet dat je met
Nadere informatieSatellieten worden vanaf de aarde met raketten naar de juiste hoogte in een baan om de aarde gebracht.
Rond onze aarde draaien heel veel satellieten. Die noemen we ook wel eens kunstmanen. Net zoals een maan draaien ze in een vaste baan om een planeet, vandaar kunstmaan. Satellieten worden vanaf de aarde
Nadere informatiedag en nacht Vragen behorende bij de clip dag en nacht op
RUIMTE Naam: dag en nacht Vragen behorende bij de clip dag en nacht op www.schooltvbeeldbank.nl 1. Planeten Uit hoeveel planeten bestaat ons zonnestelsel? De aarde en dan nog.. planeten. (vul aantal in)
Nadere informatieHOE VIND JE EXOPLANETEN?
LESBRIEF GEEF STERRENKUNDE DE RUIMTE! ZOEKTOCHT EXOPLANETEN Deze NOVAlab-oefening gaat over een van de manieren om planeten buiten ons zonnestelsel op te sporen. De oefening is geschikt voor de bovenbouw
Nadere informatieDe mens verovert de ruimte!
Gerwin De Decker Astronowat? Geschiedenis van de astronomie Heel lang geleden al dachten mensen na over de beweging van de hemellichamen. Ze gebruikten die om wat op aarde gebeurde te verklaren of om voorspellingen
Nadere informatieWat weten we van ASTRONOMIE? Dr. Jonathan F. Henry
Wat weten we van ASTRONOMIE? Dr. Jonathan F. Henry Wat weten we van ASTRONOMIE? Wetenschappelijk jeugdboek 1 Geactualiseerde eerste druk: 2008 Vertaling: stichting De Oude Wereld www.oude-wereld.nl Distributie:
Nadere informatieONTDEK HET PLANETARIUM! DE ANTWOORDEN GROEP 5-6
ONTDEK HET PLANETARIUM! DE ANTWOORDEN GROEP 5-6 OPKAMER (12) Dit onderdeel past bij kerndoel 46, 52, 53 en 56. Het bed hier is heel kort. Eise zelf was 1 meter 74. Hoe moest hij dan slapen? Mensen sliepen
Nadere informatieAntwoorden ANW Blok 4 Heelal
Antwoorden ANW Blok 4 Heelal Antwoorden door een scholier 2235 woorden 20 maart 2007 5,9 9 keer beoordeeld Vak Methode ANW Scala Hoofdstuk 1 1) Bewegingen in ons zonnestelsel a. Lees de inleiding. Noem
Nadere informatieDe telescoop een seecker instrument om verre te sien
De telescoop een seecker instrument om verre te sien Robert Wielinga robert@sonnenborgh.nl 11 e eeuw: ontdekking van de leessteen een druppel water werkt als een vergrootglas brillen vanaf 1300 bolle lens:
Nadere informatiePlaneten. Zweven in vaste banen om een ster heen. In ons zonnestelsel zweven acht planeten rond de zon. Maar wat maakt een planeet nou een planeet?
Planeten Zweven in vaste banen om een ster heen In ons zonnestelsel zweven acht planeten rond de zon. Maar wat maakt een planeet nou een planeet? Een planeet: zweeft in een baan rond een ster; is zwaar
Nadere informatieHet draait allemaal om de Zon!
Het draait allemaal om de Zon! De zon: een doodgewone ster Henny J.G.L.M. Lamers Sterrenkundig Instituut Universiteit Utrecht lamers@astro.uu.nl astro.uu.nl Een reusachtige gloeiend hete gasbol De zon
Nadere informatieWerkblad. Ons zonnestelsel. Naam Ruimte-ontdekkingsreiziger. Zon en planeten Missie opdracht 1: Streep door wat niet goed is.
pagina 1 Met Space Expo de ruimte in is een werkblad bestemd voor leerlingen uit de bovenbouw van het basisonderwijs en brugklassers. Door middel van vraag en opdracht verwerven de leerlingen zelfstandig
Nadere informatieHet eetbare zonnestelsel groep 5-7
Het eetbare zonnestelsel groep 5-7 Hoe groot is de aarde? En hoe groot is de zon in vergelijking met de aarde? Welke planeet staat het dichtst bij de zon en welke het verst weg? Deze les leren de leerlingen
Nadere informatieMercurius Op bijna 58 miljoen kilometer afstand van de Zon staat Mercurius. Met de Zon vergeleken is het maar een kruimeltje. Hij staat op 57 miljoen
Mercurius Op bijna 58 miljoen kilometer afstand van de Zon staat Mercurius. Met de Zon vergeleken is het maar een kruimeltje. Hij staat op 57 miljoen kilometer van de Zon en het is er dus gloeiendheet,
Nadere informatie3,9. Samenvatting door een scholier 738 woorden 25 juni keer beoordeeld
Samenvatting door een scholier 738 woorden 25 juni 2004 3,9 14 keer beoordeeld Vak ANW 4.1.1 Wegwijs in tijd en ruimte -Vraagstuk: vorm van de aarde. Waarnemen aan de hand v/d schaduw -De zon -> komt op
Nadere informatieReis naar andere hemellichamen
Reis naar andere hemellichamen GROEP 5-6 44 80 minuten 1, 5, 6, 8, 23, 54 en 55 De leerling: weet welke planeten manen hebben weet welke planeten ringen hebben weet welke kleur de verschillende planeten
Nadere informatieLicht 7. Welk deel van het licht wordt door een plant gebruikt voor de fotosynthese? A. groen licht B. rood licht C. zwart licht D.
Licht 20 Hoe verklaar je lichtbreking aan de hand van de gebroken lepel in het glas met water? A.Licht heeft in water of glas een hogere snelheid dan in lucht; dit komt omdat water en glas en lagere dichtheid
Nadere informatieONTDEK HET PLANETARIUM! DE ANTWOORDEN GROEP 3-4
ONTDEK HET PLANETARIUM! DE ANTWOORDEN GROEP 3-4 OPKAMER (12) Dit onderdeel past bij kerndoel 46. Gebruik deze foto om te bespreken dat de zon een ster is, net als alle andere sterren. De zon is heel dichtbij.
Nadere informatieAuditieve oefeningen bij het thema: de ruimte
Auditieve oefeningen bij het thema: de ruimte Boek van de week: 1; Ik wil de maan 2; De ruimte 3; Papa pak je de maan voor mij 4; Aarde, zon en sterren Verhaalbegrip: Bij elk boek stel ik de volgende vragen:
Nadere informatieNoten schieten 9 april 2009
Noten schieten 9 april 2009 Project Circus groep 1 t/m 8 juni/juli 2007. Op dit moment zijn alle groepen bezig met het project Circus De groepen 1 en 2 maken alle artiesten die in het circus werken en
Nadere informatieOnderzoeken. Jouw werkbladen. In de klas. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam: Onderzoeken Groep 5-6 Leerlingen In de klas versie 10-2013 1
Onderzoeken Jouw werkbladen In de klas Mijn naam: Mijn school: Ik zit in groep: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Onderzoeken Groep 5-6 Leerlingen In de klas versie 10-2013 1 Wetenschap overal om ons heen
Nadere informatieAuditieve oefeningen bij het thema: de ruimte
Auditieve oefeningen bij het thema: de ruimte Boek van de week: 1; Een hapje maan 2; De ruimte 3; Papa pak je de maan voor mij 4; Verhaalbegrip: Bij elk boek stel ik de volgende vragen: Wat staat er op
Nadere informatieInstrumentatie & Adaptieve optiek
Instrumentatie & Adaptieve optiek Tim van Werkhoven Universiteit Utrecht JWG - Zaterdag 29 Maart Overzicht Sterren waarnemen Een stukje over telescopen Overzicht Sterren waarnemen Een stukje over telescopen
Nadere informatie1-Kennismaking met archeologie
UITLEG VOOR DE LEERKRACHT Deze opdracht is de start van de lessenserie. Met deze opdracht introduceert u bij de leerlingen het onderwerp op een leuke manier. U kunt het onderwerp op verschillende manieren
Nadere informatieWe wensen jullie veel succes en een leuke en leerzame Eureka Cup!
Space exploration gaat over ruimtevaart. Nergens is techniek zo belangrijk als in de ruimtevaart. De allernieuwste technieken worden gebruikt in spaceshuttles en marslandertjes. Nieuwe materialen worden
Nadere informatie6.1. Boekverslag door K woorden 22 mei keer beoordeeld
Boekverslag door K. 1555 woorden 22 mei 2002 6.1 301 keer beoordeeld Vak ANW 1. Inleiding Ik doe mijn werkstuk over ons zonnestelsel, omdat het me boeit wat er verder is dan onze aarde. Ook doe ik mijn
Nadere informatieTitel Invloed van de maan
Invloed van de maan Shirley Wouters ESERO p.o. conferentie 31 oktober 2018 Foto: Kobiz Med Introductie ESERO en Ruimtevaart en sterrenkunde is leuk, fascinerend en inspirerend! wetenschap en technologie
Nadere informatieInhoud. 1. Algemenen weetjes 2. Reizen naar Mars 3. Ruimtestations 4. Satellieten 5. Ruimtesondes 6. Waarom een werkstuk over ruimtevaart?
Inhoud 1. Algemenen weetjes 2. Reizen naar Mars 3. Ruimtestations 4. Satellieten 5. Ruimtesondes 6. Waarom een werkstuk over ruimtevaart? 1. Algemenen weetjes Duizenden jaren geleden konden mensen beelden
Nadere informatieDe maan. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres DigilessenPO 19 September 2013 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/41890 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatieTelescopen. N.G. Schultheiss
1 Telescopen N.G. Schultheiss 1 Inleiding Deze module volgt op de module Lenzen of Lenzen slijpen. Deze module wordt vervolgd met de module Telescopen gebruiken. Je kunt met na deze module een telescoop
Nadere informatieZweven en zwaartekracht
Leerkrachtinformatie - pag 1 Zweven en zwaartekracht Doelgroep Dit educatieve programma is bestemd voor groep 5 t/m 8. Onze begeleiders stemmen de opdrachten af op het niveau van uw groep. Geef relevante
Nadere informatieSpeurtocht Wandelen met Licht. Naam leerling:...
Zaal 3 Speurtocht Wandelen met Licht Naam leerling:... Zaal 3 Brillen Loop de trap op achter het anatomisch theater (het grote houten bouwwerk) en ga door de glazen deuren zaal 2 in. Ga in zaal 2 de trap
Nadere informatiekilometer hoogte. Bizar. Ik moet zeggen: ik had het me anders voorgesteld; meer zoals een atlas eruitziet.
1 Ik vlieg. Ik vlieg met een snelheid van 28.000 kilometer per uur in een baan om de aarde. Een baan om de aarde wat klinkt dat toch stom. De Amerikanen zeggen het veel beter: in orbit. Ik ben in orbit.
Nadere informatieVoorbereidende les bij:
Voorbereidende les bij: 1 U heeft een bezoek aan de tentoonstelling 24 uur met Willem in het Nationaal Archief gepland. Wij verheugen ons op uw komst, u bent van harte welkom! Om uw bezoek aan het Nationaal
Nadere informatieWe wensen jullie veel succes en een leuke en leerzame Eureka Cup!
Space exploration gaat over ruimtevaart. Nergens is techniek zo belangrijk als in de ruimtevaart. De allernieuwste technieken worden gebruikt in spaceshuttles en marslandertjes. Nieuwe materialen worden
Nadere informatieAvontuurlijke ruimtestages. 6 dagen / 5 nachten (van dag 1 om 17 u. tot en met dag 6 om 15 u.)
Euro Space Center 15/12/2013 1/5 ACTIVITEITENPROGRAMMA Astronomiestage 6 dagen - 5 nachten Duur 6 dagen / 5 nachten (van dag 1 om 17 u. tot en met dag 6 om 15 u.) Timing n Dag 1 17.00 u : Aankomst / onthaal
Nadere informatieDelfstoffen uit de ruimte
Delfstoffen uit de ruimte Waar werk je? Je ben als deskundige op het gebied van sterrenkunde en ruimtevaart deel van een team bij het Kapteyn Instituut van de Rijksuniversiteit Groningen en SRON (Netherlands
Nadere informatieWerkstuk Natuurkunde Negen planeten
Werkstuk Natuurkunde Negen planeten Werkstuk door een scholier 1608 woorden 3 januari 2005 5,7 93 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Planeten Ontstaan van het zonnestelsel Vlak na een explosie, de Big Bang
Nadere informatieThema 5 Aarde in het heelal
Naut samenvatting groep 6 Mijn Malmberg Thema 5 Aarde in het heelal Samenvatting Van binnen naar buiten De aarde is een grote bol van steen en ijzer. Deze bol heeft verschillende lagen. Binnenin de aarde
Nadere informatieLeerkrachten handleiding werkboekje sterrenwacht Halley
Leerkrachten handleiding werkboekje sterrenwacht Halley Doel Kinderen van groep 7 bereiden zich voor op een bezoek aan sterrenwacht Halley in Heesch. Resultaat De voorkennis van de leerlingen is geactiveerd.
Nadere informatieSamenvatting Natuurkunde Hoofdstuk 2 Licht. Wat moet je leren/ kunnen voor het PW H2 Licht?
Wat moet je leren/ kunnen voor het PW H2 Licht? Alles noteren met significantie en in de standaard vorm ( in hoeverre dit lukt). Eerst opschrijven wat de gegevens en formules zijn en wat gevraagd wordt.
Nadere informatieBiologie Tijdsduur : * Goed gezien????? Doel: Na deze opdracht heb je zelf gemerkt dat je soms de dingen anders ziet dan ze zijn.
Thema: Mini Moeilijkheid : *** Biologie Tijdsduur : * De mens Juf Nelly Zintuigen Goed gezien????? Doel: Na deze opdracht heb je zelf gemerkt dat je soms de dingen anders ziet dan ze zijn. Uitleg opdracht
Nadere informatieDe droom. De sneeuw dwarrelt in de ruimte.
De droom Hassan droomt dat het sneeuwt. De sneeuw dwarrelt in het donker. Hij valt niet naar beneden, want er is geen beneden. En er is geen boven. Hij valt niet van de hemel naar de aarde, want er is
Nadere informatieLESBRIEF. Vrijdag 20 maart: Zonsverduistering! Geniet van de zonsverduistering: bescherm je ogen met een eclipsbril!
LESRIEF ard u d E ben et mij k i, i Ho je m r? a G! u lips p avontu o mee Vrijdag 20 maart: Zonsverduistering! Geniet van de zonsverduistering: bescherm je ogen met een eclipsbril! arde Maan Op deze plek
Nadere informatieSpreekbeurt Aardrijkskunde Zonnestelsel
Spreekbeurt Aardrijkskunde Zonnestelsel Spreekbeurt door een scholier 2417 woorden 16 december 2006 6,7 138 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Het zonnestelsel Inleiding Mijn spreekbeurt gaat over het
Nadere informatieSterrenkunde. Materialen Karton Meetlat Passer Touw Potlood Schaar Lange stok
Pruiken en revoluties Groep 7 Handleiding voor de leerkracht Deze handleiding en de opdrachten zijn bedoeld als aanvulling op de geschiedenislessen over Pruiken en revoluties. De lesonderdelen beschreven
Nadere informatieWetenschap hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd 15 December 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/61310 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 9.1 De hemel Wanneer s nachts naar een onbewolkte hemel wordt gekeken is het eerste wat opvalt de vele fonkelende sterren. Met wat geluk kan ook de melkweg worden gezien als een
Nadere informatieWerkbladen In NEMO. Zoeken naar leven. Naam. School. groep 7-8. Klas
Zoeken naar leven groep 7-8 Naam School Werkbladen In NEMO Klas Zoeken naar leven Wat is leven, wat is dood en wat is levenloos? Jij leeft, een plant leeft en een hond ook. Een steen leeft niet. Maar leeft
Nadere informatieConcept Cartoons Wetenschap
Concept Cartoons Wetenschap Digitale weegschaal Voor het exact bepalen van gewicht. Deze digitale weegschaal bepaalt het gewicht van 0.1g tot 1000g. Te gebruiken in allerlei situaties waarbij het belangrijk
Nadere informatieSTERREN KIJKEN STICHTING KENNISNET / CMO INTRODUCTIE - II
februari of maart Inleiding Al vóór het begin van de geschreven geschiedenis volgden mensen de zon, de maan, de planeten en andere hemellichamen in hun bewegingen aan de hemel. Dat deden ze ook nadat het
Nadere informatieKijken naar sterrenbeelden
Kijken naar sterrenbeelden GROEP 5-6 54 70 minuten 1, 5, 6, 8, 23, 54 en 55 De leerling: (her)kent de sterrenbeelden uit de horoscopen weet dat de sterrenbeelden deel uitmaken van de dierenriem weet dat
Nadere informatieNLT: een vak voor jou? Januari 2015 HWC AMSTELVEEN
NLT: een vak voor jou? Januari 2015 HWC AMSTELVEEN NLT: een vak voor jou? Waarom deze voorlichting? NLT is een nieuw vak sinds 2005 NLT is een belangrijk (profiel)keuzevak NLT wát NLT wát Wat ga je doen
Nadere informatie2 > Kerndoelen 11. 4 > Aan de slag 15. 5 > Introductie van de manier van werken 22. 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27
Inhoud 1 > Uitgangspunten 9 2 > Kerndoelen 11 3 > Materialen 12 4 > Aan de slag 15 5 > Introductie van de manier van werken 22 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27 7 > Waarom samenwerkend
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info
Oog Inleiding De meeste mensen hebben 5 zintuigen. Het gezichtsvermogen om te zien, het gehoor om te horen, de reuk om te ruiken, de smaak om te proeven en het gevoel om te voelen. Met zintuigen maak je
Nadere informatieZorg voor de activiteit Licht door wrijving voor vuursteentjes.
Vallende sterren Kijken naar de sterren * groep 3-4 33 tijdsduur 45 minuten kerndoelen 1 en 42 lesdoelen De leerling: weet dat een vallende ster een steen(tje) is dat door wrijving warmte en een lichtspoor
Nadere informatieVragen die naar voren komen zijn: Is het in Australië even laat, en waarom? Hoe lang duurt een dag op de maan? Waarom zijn er seizoenen?
Hoe zit het met het draaien van de aarde, de maan en de zon, en wat merken we hier eigenlijk van? Het doel van deze les is om leerlingen te laten nadenken over het zonnestelsel. Wat kunnen we te weten
Nadere informatieWerkbladen Webquest Pret met een ballonraket
Werkbladen Webquest Pret met een ballonraket Namen groepsleden: Stap 3: Luchtdruk Gebruik bij dit werkblad de bronnen die bij stap 3 staan. Ben je klaar? Ga dan door met stap 4. 1. Met welk instrument
Nadere informatieVreemde groene cirkels
Vreemde groene cirkels In deze les onderzoeken de kinderen satellietbeelden van vreemde groene cirkels in Libië en de Verenigde Staten. Stap voor stap ontdekken ze wat deze cirkels kan hebben veroorzaakt.
Nadere informatieSTERREN DANSEN OP DE MUUR WAT HEB JE NODIG? BOUWTEKENING
STERREN DANSEN OP DE MUUR Als je op een onbewolkte avond naar de hemel kijkt zie je overal sterren. Net zoals je soms in wolken gekke figuren kunt ontdekken, kun je dat in sterren ook. Door lijnen te trekken
Nadere informatie1. De maan 3 2. Volle maan 4 3. Een maand 6 4. De maan trekt 8 5. Een reis naar de maan 9 6. Op de maan Maanweetjes 11 8.
De maan 1. De maan 3 2. Volle maan 4 3. Een maand 6 4. De maan trekt 8 5. Een reis naar de maan 9 6. Op de maan 10 7. Maanweetjes 11 8. Filmpjes 13 Pluskaarten 14 Bronnen en foto s 16 Colofon en voorwaarden
Nadere informatieWerkstuk Nederlands De Ruimte werkstuk
Werkstuk Nederlands De Ruimte werkstuk Werkstuk door Denise 1472 woorden 24 maart 2019 0 keer beoordeeld Vak Nederlands Het zonnestelsel Inhoudsopgave Inleiding Onderzoeksvraag Het ontstaan Planeten De
Nadere informatieBeginnen met sterren kijken
Beginnen met sterren kijken Een gids voor kinderen Waar begin je en hoe vind je de beste sterrenkijker in het steeds maar meer uitgebreide telescopenbos wat je op internet kan vinden. Geen eenvoudige opgave,
Nadere informatieSterrenbeelden en sterrensporen. Orionnevel
Sterrenbeelden en sterrensporen. Orionnevel Je zet je camera op de M stand. ISO waarden zet je op 800. De sluitertijd op -25 Je camera blijft dan 25 seconden open staan. Je diafragma zet op als het kan
Nadere informatieAstronaut van de toekomst
Astronaut van de toekomst INHOUD WORKSHOP 1. BOUW DE SAPI-RAKET IN LEGO Aan de hand van een bouwschema bouw je een unieke raket in Lego. 2. LAAT DE LEDJES BRANDEN Door gebruik te maken van zonne-energie
Nadere informatieCursus Inleiding in de Sterrenkunde
Cursus Inleiding in de Sterrenkunde Sterrenbeelden naamgeving ca. 3000 v Chr. (Kreta) 48 klassieke sterrenbeelden, w.o. Dierenriem nu 88 officieel (door I.A.U.) met blote oog ca. 6000 sterren sternamen:
Nadere informatieEen vreemde planeet groep 5-8
Een vreemde planeet groep 5-8 Hoe weten we wat voor weer het is op Mars? Of uit welk materiaal de ringen van Saturnus bestaan? De leerlingen onderzoeken in deze les zelfgemaakte planeten. Ze leren dat
Nadere informatieIn deze docentenhandleiding vindt u alle benodigde informatie om deze lessenserie uit te kunnen voeren.
Inleiding In deze media lessenserie voor groep 7 en 8 gaan we inzoomen op de theorie van de schepping vanuit de Bijbel en de oerknal vanuit wetenschappelijk oogpunt. De kinderen maken via verschillende
Nadere informatieZon, aarde en maan. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/87197
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 16 december 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/87197 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs
Nadere informatieWorkshop. Stellarium. De hemel op je PC met:
Edumaat Tel: 079 360 37 18 Sloepkade 37 06 1343 55 86 2725EX, Zoetermeer Mail: info@edumaat.org De hemel op je PC met: Stellarium Workshop 1 van 10 Inhoud Inleiding... 3 De plaats instellen.... 4 Rondkijken...
Nadere informatiePaulo op bezoek in de klas
Kunst voor peuters en kleuters Dit materiaal is bestemd voor leerkrachten van groep 0, 1 en 2. Met de informatie en lessuggesties kunt in de klas aan de slag met beeldende kunst. Het kijken naar en praten
Nadere informatieONTDEKKINGSREIZIGERS en AVONTURIERS. Van:
ONTDEKKINGSREIZIGERS en AVONTURIERS Van: Ieder groepje gaat op ontdekkingsreis, deze gebieden worden verdeeld: heelal, de zee, een onderaards gebied, een vulkanisch gebied, een bergachtig gebied, een woestijn
Nadere informatieHoofdstuk 8. Samenvatting. 8.1 Sterren en sterrenhopen
Hoofdstuk 8 Samenvatting Een verlaten strand en een onbewolkte lucht, zoals op de voorkant van dit proefschrift, zijn ideaal om te genieten van de sterren: overdag van de Zon de dichtstbijzijnde ster en
Nadere informatieDinoLab LIVE Lesbrief websessie
DinoLab LIVE Lesbrief websessie Een kijkje achter de schermen van museum Naturalis voor groep 6, 7 en 8 1 DinoLab LIVE lesbrief DinoLab LIVE 1 Introductieles 2 Beschrijving websessie 3 Afsluiting 4 Bijlage:
Nadere informatieMUSICEREN. Thema 3 Uitvinden. Les 3.1 Het concertgebouw. 2. De fagot: een groot houten blaasinstrument,met
Les 3.1 Het concertgebouw 1.Het klavecimbel: een muziekinstrument dat veel op een piano lijkt. 2. De fagot: een groot houten blaasinstrument,met klepjes waar je met je vingers opduwt om verschillende tonen
Nadere informatieDe mens verovert de ruimte
Hugo Vanderstraeten Russen eerst Voor de Russen was dit het derde ruimtesucces op rij. In 1957 hadden ze het eerste ruimtetuig, de Spoetnik I, in een baan om de aarde gebracht. De Spoetnik I, de eerste
Nadere informatieZelf aan de slag. Lesbrief Wetenschap & Techniek-lessen voor kinderen in groep 1 t/m 3 van het basisonderwijs
Zelf aan de slag Lesbrief Wetenschap & Techniek-lessen voor kinderen in groep 1 t/m 3 van het basisonderwijs kennismaking met Wetenschap & Techniek. Inleiding In deze lesbrief staan suggesties voor een
Nadere informatieWikiKids Atlas. Lerarenhandleiding Project WikiKids Atlas
WikiKids Atlas Lerarenhandleiding Project WikiKids Atlas 1. Inhoudsopgave. 1. Inhoudsopgave. p. 43 2. Inleiding. p. 44 3. Uitleg en kerndoelen WikiKids Atlas. p. 46 3.1. Inleiding. p. 46 3.2. Uitleg WikiKids.
Nadere informatiePersdossier ikgeeflevenaanmijnplaneet.indeklas.be 28 september 2010
Persdossier ikgeeflevenaanmijnplaneet.indeklas.be 28 september 2010 Persbericht Wat vind je in de virtuele edukit? Een dynamische website Activiteiten in detail De algemene campagne ikgeeflevenaanmijnplaneet.be
Nadere informatieBasiscursus Sterrenkunde. Sterrenwacht Tweelingen, Spijkenisse 22 Mei 2019
Basiscursus Sterrenkunde Sterrenwacht Tweelingen, Spijkenisse 22 Mei 2019 Inhoud van de les Zijn er nog vragen n.a.v. de vorige les? Deze les: Komeet Wirtanen Sterrenhemel waarnemen Telescopen Komeet Wirtanen
Nadere informatieIk doe mijn spreekbeurt over de ruimte omdat ik het een interessant onderwerp vind en ik er graag meer over wilde weten.
Boekverslag door J. 1981 woorden 29 juli 2003 6.3 208 keer beoordeeld Vak Nederlands Ik doe mijn spreekbeurt over de ruimte omdat ik het een interessant onderwerp vind en ik er graag meer over wilde weten.
Nadere informatieinhoud 1. Overal sterren 2. Wat is een ster? 3. Het leven van een ster 4. Een ster dichtbij 5. De zon 6. Sterren en kleuren 7.
Sterren inhoud 1. Overal sterren 3 2. Wat is een ster? 4 3. Het leven van een ster 5 4. Een ster dichtbij 6 5. De zon 7 6. Sterren en kleuren 8 7. Een vallende ster 9 8. De melkweg 10 9. Verrekijkers en
Nadere informatie