Transcriptie

1

2 LIEVE KINDEREN VAN PULAU MOTI. Dit boekje gaat over een bijzondere gebeurtenis, die binnenkort zal plaatsvinden. Op woensdag 9 maart 2016 zal er iets heel moois te zien zijn aan de hemel. Op die ochtend zal de Maan precies voor de Zon langs schuiven. Dat gaat heel langzaam. Daardoor kunnen jullie de Zon een poosje niet zien, en het zal donker worden, bijna net zo donker als in de nacht. Daar hoeven jullie niet bang voor te zijn. Het is zó iets moois, dat je er van kunt genieten en dat jullie het je hele leven lang niet zullen vergeten! HET WORDT OVERDAG EEN POOSJE DONKER. Op de ochtend van 9 maart 2016 wordt het een poosje donker. Dat is heel raar, maar ook heel mooi, en als je goed oplet en rond kijkt, kun je veel mooie dingen zien. Als het donker wordt, is de Zon zwart. Er staat dan een prachtige, witte krans van stralen om de Zon. Je kunt dan ook mooie kleuren zien aan de hemel. Daarna wordt het weer licht. Heel mooi licht! WAT IS EEN ZONSVERDUISTERING? Overdag zien we de Zon en voelen we de warmte van de Zon. s Avonds en s nachts kunnen we de Maan zien, soms ook s morgens vroeg. Soms gebeurt het dat de Maan overdag voor de Zon schuift en dat de Maan de Zon helemaal bedekt. De zonnestralen kunnen dan niet meer op de Aarde vallen. Dan wordt het donker. Het wordt donker, op de dag! Dat duurt drie minuten. Daarna wordt het weer licht. Dit heet een totale zonsverduistering. In het Engels: Total Solar Eclipse. Pulau Moti is één van de beste plaatsen om de totale zonsverduistering te bekijken. Jullie hebben dus heel veel geluk op 9 maart, dat jullie dit kunnen zien. Maar je kunt het alleen goed zien als er niet te veel wolken zijn. In dit boekje kun je lezen wat er gaat gebeuren en wat je allemaal kunt zien bij deze totale zonsverduistering. 2.

3 EEN TOTALE ZONSVERDUISTERING GEBEURT NIET VAAK. Een totale zonsverduistering gebeurt niet vaak, ongeveer 1 keer in de 2 jaar, en dan alleen op een kleine plek op onze Aarde. Deze totale zonsverduistering van 9 maart 2016 zal alleen te zien zijn in Indonesië, en nergens anders op de Aarde. Het is wel jammer dat niet alle mensen in Indonesië er van kunnen genieten. Maar jullie wel! Alleen in een smal gebied op Sumatera, Kalimantan, Sulawesi en Halmahera zal de Zon volledig worden bedekt door de Maan. Op die plaatsen zal de Zon helemaal achter de Maan verdwijnen. Veel mensen willen graag een totale zonsverduistering zien. Maar, op de plaats waar zij op de Aarde wonen, zal in hun leven nooit een totale zonsverduistering zijn. Op een computer kun je op het Internet opzoeken waar in de komende jaren een totale zonsverduistering te zien zal zijn. Sommige mensen gaan dan sparen om een verre reis te maken naar zo n plaats. Veel van deze mensen, wel een paar duizend, zullen naar Indonesië komen. Ze komen uit Azië en Australië, uit Europa en uit Amerika. Uit alle delen van de wereld zullen mensen naar Indonesië komen om deze prachtige gebeurtenis mee te maken. Veel mensen zullen naar Ternate komen. Daar zal het druk worden. Bij jullie op Pulau Moti is de totale zonsverduistering mooier dan op Ternate. Daarom zal er ook een groep mensen naar Pulau Moti komen. Die mensen moeten s morgens vroeg met de boot uit Ternate vertrekken om er op tijd te zijn. EEN ZONSVERDUISTERING IS HEEL SPECIAAL. Een totale zonsverduistering is zó bijzonder, dat veel mensen een lange reis gaan maken om het te zien. Omdat het zo mooi is. Jullie hoeven alleen maar naar boven te kijken. Jullie zijn echte geluksvogels! DE STERREN, DE ZON, DE AARDE EN DE PLANETEN. Als je s avonds naar boven kijkt, zie je veel lichtpuntjes. Dat zijn allemaal sterren. Hoe langer je kijkt, hoe meer je er ziet. Dat komt doordat je ogen beter kunnen zien, als je langer in het donker kijkt. Probeer het maar eens, om langer naar de sterren te kijken. Je gaat er steeds meer zien! 3.

4 Sterren zijn heel groot en heel heet. Het zijn enorm grote bollen van vuur. De meeste sterren zijn wel honderd keer, en sommige wel duizend keer zo groot als de Aarde. De sterren staan ontzettend ver van ons vandaan. Ze staan zó ver weg, dat wij die grote bollen van vuur alleen in de nacht kunnen zien, als kleine lichtpuntjes aan de hemel. Overdag kunnen we de sterren niet zien, maar ze staan er wel! Er is één ster die dichter bij onze Aarde staat dan alle andere sterren, maar toch nog heel ver weg. Die ster noemen wij de Zon, ónze Zon. Onze Aarde is een grote bol van land en water. De Aarde draait om de Zon heen. De tijd die de Aarde er over doet om één rondje om de Zon te draaien is 365 dagen. Dat heet een jaar. De Zon staat wel dichterbij de Aarde dan de andere sterren, maar dat is toch zó ver dat wij ons dat niet kunnen voorstellen. In een getal: 150 miljoen kilometer. Om jullie een idee te geven: Een vliegtuig vliegt in 2 uur van Halmahera naar de hoofdstad Jakarta. Dat vliegtuig zou dagen moeten vliegen om bij de Zon te komen. Dat is 20 jaar! En het zou geen pretje zijn. Op de helft van de reis zou het in dat vliegtuig al erg warm worden. Nog dichter bij de Zon zou het vliegtuig verbranden door de hitte van de Zon. Onze Aarde is best groot, maar de Zon is nog véél groter. Een voorbeeld, om jullie een idee te geven hoe groot de Aarde is en hoe enorm groot de Zon is. Als je met een motorfiets steeds rechtdoor een rondje over de Aarde zou rijden, met 50 kilometer per uur, zonder te stoppen, zou je daar 30 dagen over doen, dat is 1 maand. Als je met die motorfiets een rondje over de Zon zou kunnen rijden, zonder te stoppen, zou je daar 120 maanden over doen. Dat is 10 jaar! Je kunt natuurlijk niet over de Zon rijden, want de Zon is gloeiend heet. DE ZON. Onze Zon is een ster. Een ster is een ontzettend grote bol van vuur. De Zon is zó groot, dat daar veel meer dan duizend Aardes in zouden passen! Een ster, zoals onze Zon, straalt enorm veel licht en warmte uit. In één seconde straalt de Zon zó veel licht uit, dat jullie hoofdstad Jakarta daarmee een jaar lang kan worden verlicht, dag en nacht. 4.

5 Andere aardes die om een ster heen draaien, worden planeten genoemd. Om onze Zon draaien 8 planeten. Dicht bij de Zon draaien 2 planeten. Wij noemen ze Mercurius en Venus. Omdat ze veel dichter bij de Zon ronddraaien dan onze Aarde, is het daar erg heet, veel heter dan kokend water. Daar kunnen dus geen mensen en dieren en bomen en planten leven. Onze Aarde is de 3 e planeet vanaf de Zon. Verder van de Zon af, dus voorbij de Aarde, draaien nog meer planeten om de Zon. Wij noemen ze Mars, Jupiter en Saturnus en nog een paar. Daar is het erg koud, omdat de warmte van de Zon niet zo ver kan komen. Van alle planeten die om de Zon draaien, draait alleen onze Aarde precies op de goede afstand van de Zon. Daardoor is het op de Aarde niet te warm en niet te koud. Denk maar eens aan een vuur. Dichtbij het vuur is het te heet, verder weg is het lekker warm, en heel ver weg voel je het vuur niet meer. Door de warmte en het licht van de Zon kunnen op de Aarde mensen wonen. De Zon, met de planeten die om de Zon heen draaien, noemen wij het zonnestelsel. In plaatje 1 kun je zien hoe groot de Zon is, in vergelijking met onze Aarde en de andere planeten. De Aarde is de 3 e planeet vanaf de Zon, dat kleine blauwe bolletje. De afstanden tussen de Zon en de planeten zijn te klein getekend, anders zou het niet in het plaatje passen. Als de Zon net zo groot zou zijn als op dit plaatje, zou onze Aarde net zo klein zijn als het blauwe bolletje, en op een afstand van 15 meter vanaf de Zon ronddraaien! plaatje 1. Het zonnestelsel. Je ziet de zijkant van de grote Zon en de planeten, die veel kleiner zijn, als je ze bij elkaar zou kunnen zien. De Aarde is de 3 e planeet. Wij wonen op dat kleine, blauwe bolletje. Hier zie je goed hoe enorm groot de Zon is. 5.

6 Om onze Zon draaien 8 planeten. Twee draaien dicht bij de Zon rond. Andere planeten draaien ver van de Zon rond. Eén planeet draait niet te dichtbij en ook niet te ver van Zon. DE AARDE. Onze Aarde is een fijne planeet. Er is genoeg licht en warmte van de Zon. Er is land en water voor de mensen, de dieren en de vissen. Op de andere planeten kún je helemaal niet wonen. Daar is het te heet, omdat ze te dicht bij de Zon draaien, of te koud, omdat ze te ver van de Zon draaien. Alleen op onze Aarde is goede lucht om te ademen. Op de andere planeten niet. Op verschillende plaatsen op onze Aarde wonen verschillende mensen. Ze zien er allemaal een beetje anders uit. De kleur van hun huid is anders. Sommigen zijn een beetje bruin, anderen wit, en anderen donkerbruin. Mensen op andere plaatsen op de Aarde dragen andere kleren dan jij, ze vinden andere dingen lekker om te eten en ze spreken een andere taal. De mensen op Aarde kunnen veel van elkaar leren en veel plezier met elkaar hebben. Zie plaatje 2. plaatje 2. DE PLANETEN. In het zonnestelsel geeft alleen onze ster, de Zon, licht. De planeten zelf geven geen licht. De planeten worden verlicht en verwarmd door de Zon. Op de planeten die dicht bij de Zon ronddraaien is het erg heet. Op onze planeet Aarde schijnt niet te veel en ook niet te weinig licht van de Zon ; precies genoeg. Op de planeten die verder van de Zon ronddraaien valt veel minder licht en warmte van de Zon. Daar is het erg koud. Een tekening van onze Aarde met land en water en de verschillende kinderen die er op wonen. Het is heel leuk dat er zoveel verschillende mensen op de Aarde wonen. 6.

7 DE AARDE EN DE MAAN. Om onze planeet Aarde draait de Maan. De Aarde en de Maan horen bij elkaar. De Maan is kleiner dan de Aarde. De Maan staat veel dichter bij de Aarde dan de Zon. In een getal: de Maan draait om de Aarde op een afstand van bijna km. Een vliegtuig zou er 20 dagen over doen om naar de Maan te vliegen. De Maan doet er iets meer dan 27 dagen over om één rondje om de Aarde te draaien. Voor het gemak zullen we dat in dit boekje afronden op 28 dagen, dat is vier weken, of iets minder dan een maand. En de Aarde draait om de Zon heen in iets meer dan 365 dagen. Dat is een jaar. Dus, in een jaar dat de Aarde 1 keer om de Zon heen draait, draait de Maan iets meer dan 13 keer om de Aarde heen. De Aarde en de Maan draaien dus samen om de Zon. In plaatje 3 zie je een tekening van de Maan, die om de Aarde draait, en de Aarde en de Maan, die samen om de Zon heen draaien. Let op de twee mensen op de Aarde. plaatje 3. De Maan draait om de Aarde in 28 dagen, dat is bijna 1 maand (de blauwe cirkel). De Aarde en de Maan draaien samen om de Zon in 1 jaar (de rode cirkel). Iemand op Aarde wijst naar de Zon. Daar is het dag. Op de andere kant wijst iemand naar de Maan. Daar is het dan nacht. De Aarde en de Maan horen bij elkaar, maar ze lijken helemaal niet op elkaar. De Aarde en de Maan zijn totaal verschillend. Op de Aarde is land en water en wind en regen. Op de Maan is geen water en geen lucht. De Maan is een grote bol van droge woestijn, met rotsen en bergen. 7.

8 De Aarde en de Maan zijn heel erg verschillend. Zie plaatje 4.. plaatje 4.. Zo zien de Aarde en de Maan er uit. Je kunt goed zien dat de Maan veel kleiner is dan de Aarde. De Maan draait om de Aarde in iets minder dan 28 dagen. KIJKEN NAAR DE MAAN. Het is heel leuk om s avonds zelf te gaan bekijken dat de Maan om de Aarde heen draait. Als je op het strand staat en naar Pulau Makian kijkt, kijk je naar het Zuiden. Rechts is het Westen, links is het Oosten. Als je regelmatig s avonds gaat kijken, zul je zien dat de Maan iedere avond een stukje is opgeschoven naar links, naar het Oosten. Het Oosten is links van de steiger Pulau Makian ligt in het Zuiden Zo kijk je naar het Westen De Maan ziet er iedere avond anders uit. Als de Maan s avonds in het Westen staat, zie je de Maan als een smal verlicht randje. Dat komt doordat de Zon op de achterkant van de Maan schijnt, maar nog net een stukje op de onderkant. De Maan staat dan bijna tussen de Zon en de Aarde in. Op de Aarde zien wij dan de Maan als een smal verlicht sikkeltje. Zie plaatje 5. 8.

9 In plaatje 5 zie je hoe de Zon op de achterkant en de zijkant van de Maan schijnt en hoe de Maan er dan uitziet vanaf de Aarde. plaatje 5.. Soms schijnt de Zon, vanaf de Aarde gezien, op de zijkant van de Maan. We zien dan een smal maansikkeltje. Iedere volgende avond staat de Maan een beetje meer naar links, naar het Oosten. Dan is een groter stuk van de Maan verlicht door de Zon. Een paar dagen later wordt de helft van de Maan verlicht. Dit heet het Eerste kwartier. Weer een week later heeft de Maan de helft van haar rondje om de Aarde heen gedraaid. Zij staat dan aan de andere kant van de Aarde. De Maan wordt dan helemaal verlicht door de Zon. Dit heet de Volle Maan. Dat kun je pas s avonds laat zien. Het is een prachtig gezicht, als de Volle Maan aan de hemel staat. De Maan is dan zo helder, dat het niet helemaal donker wordt. Om dat te zien moet je wel een keer laat op mogen blijven. In de volgende twee weken draait de Maan verder om de Aarde. De Maan komt iedere avond later op, en een kleiner deel van de Maan is verlicht door de Zon. Maar dat is pas laat in de nacht. Dan liggen jullie lekker te slapen. Als de Maan haar rondje om de Aarde heeft gedraaid, staat zij tussen de Aarde en de Zon in. De Zon schijnt dan op de achterkant van de Maan, en die kunnen wij niet zien. De Maan staat er dus wel, als de Zon schijnt, maar we zien haar niet. Dit wordt de Nieuwe Maan genoemd. 9.

10 In plaatje 6 kun je zien waarom de Maan er steeds anders uitziet, als zij om de Aarde draait. Vanaf de Aarde zien wij dat steeds een ander stuk van de Maan wordt verlicht door de Zon. plaatje 6. Het verlichte deel van de Maan. Het zonlicht komt van rechts. Aan de bovenkant zie je Eerste Kwartier (Maan half verlicht). Aan de linkerkant zie je de Volle Maan. Beneden zie je Laatste Kwartier (Maan half verlicht). Aan de rechterkant zie je de Nieuwe Maan (Maan tussen de Aarde en de Zon in, dus onzichtbaar). Dit worden de schijngestalten van de Maan genoemd. DE NIEUWE MAAN. Als de Maan tussen de Aarde en de Zon in staat, kun je haar niet zien. Dan is het Nieuwe Maan. Alleen als het Nieuwe Maan is, kan er een zonsverduistering zijn. DE AARDE DRAAIT ZELF OOK ROND! Onze Aarde draait niet alleen om de Zon in 365 dagen, samen met de Maan, maar de Aarde draait zélf ook rond. We noemen dit: de Aarde draait om haar as. De tijd die onze Aarde er over doet om één keer rond (om haar as) te draaien is 24 uur. Dit heet een etmaal. Een etmaal bestaat uit een dag en een nacht. Een etmaal is verdeeld in 24 uren. Als de plaats waar jij op de Aarde woont naar de Zon is gericht, is het dag. Bij de mensen, die aan de andere kant van de Aarde wonen, is het donker. Daar is het dan nacht. Kijk nog maar eens naar plaatje

11 DE MAAN DRAAIT ZELF OOK ROND! De Maan draait om de Aarde in (bijna) 28 dagen. Maar de Maan zélf draait ook rond om haar as. De tijd die de Maan er over doet om één keer rond te draaien is 28 dagen. Dat is veel langzamer dan de Aarde. De Aarde draait om haar as in 24 uur, dat is 1 dag (en nacht). In de tijd dat de Maan één keer rond de Aarde draait (28 dagen) draait de Maan zelf ook één keer rond om haar as (28 dagen). Hierdoor komt het dat je altijd dezelfde kant van de Maan ziet. De Maan ziet er iedere avond wel anders uit, maar dat komt doordat een groter of kleiner deel wordt verlicht door de Zon. De Maan staat altijd met dezelfde kant naar de Aarde toe. plaatje 7. Een leuke tekening van de Aarde en de Maan. De Aarde draait rond (om haar as) in 24 uur. De Maan draait om de Aarde in 28 dagen. De Maan draait zelf ook rond om haar as, ook in 28 dagen. Daardoor zien wij vanaf de Aarde altijd dezelfde kant van de Maan. DE MAAN. De Maan draait om de Aarde. De Aarde en de Maan draaien samen om de Zon. De Maan is veel kleiner dan de Aarde. Dat kun je goed zien in plaatje 4. De Maan draait om de Aarde in 28 dagen. De Maan draait zelf ook rond (om haar as) in 28 dagen. Daardoor komt het dat wij op de Aarde altijd dezelfde kant van de Maan zien, het gezicht van de Maan. Op de Maan is geen lucht. Je kunt er dus niet ademen. 11.

12 Onze Aarde draait in het rond in 24 uur en wij draaien met de Aarde mee. Daardoor komt het dat je s ochtends de Zon ziet opkomen in het Oosten. Maar eigenlijk is het andersom. De Aarde draait naar het Oosten. Daar voel je niets van, en daardoor lijkt het alsof de Aarde stil staat en de Zon beweegt. s Avonds gaat de Zon onder in het Westen. Nu begrijpen jullie dat dit maar zo lijkt. Het komt doordat de Aarde verder is gedraaid. Daardoor lijkt het alsof de Zon onder gaat in het Westen. Wij zien overdag de Zon langs de hemel bewegen, en s nachts de Maan en de sterren ook. Maar dat komt doordat de Aarde draait! Heel lang geleden wisten de mensen nog niet dat de Aarde rond draait. Daarom dachten zij dat de Zon, de Maan en de sterren om de Aarde heen draaiden. Jullie weten nu hoe dat komt. HOE ONTSTAAT EEN TOTALE ZONSVERDUISTERING? De Maan draait om de Aarde. De Aarde en de Maan draaien samen om de Zon. Eén keer in de vier weken staat de Maan dus eventjes tussen de Aarde en de Zon in. Dan is het Nieuwe Maan. Kijk nog eens naar plaatje 6. Meestal staat de Nieuwe Maan net iets onder of net iets boven de Zon, vanaf de Aarde gezien. Heel af en toe komt de Maan precies voor de Zon langs. De Maan kun je niet zien, als de Zon schijnt. Maar nu kun je de Zon ook niet meer zien, omdat de Maan er voor staat! Dan lijkt het alsof de Zon zwart is. Maar het is de Nieuwe Maan, die zwart is, en precies voor de Zon staat. Dan wordt het donker. Dan is er een totale zonsverduistering! Het grappige van zo n totale zonsverduistering is dat de Maan, vanaf de Aarde gezien, aan de hemel even groot lijkt als de Zon. Dat is erg toevallig. De Maan is kleiner dan de Aarde. De Zon is veel groter dan de Aarde, maar de Zon staat ver weg. Iets dat ver weg staat, zie je altijd kleiner. Hierdoor lijkt de Maan aan de hemel net zo groot als de grote, verre Zon. Hierdoor komt het dat de Maan precies groot genoeg is om de Zon helemaal te bedekken. MAAK ZELF EEN ZONSVERDUISTERING. Doe één oog dicht en houd een munt voor de Zon. Als je je hand naar voor en naar achter beweegt, vind je een plekje waarop de munt precies groot genoeg is om de Zon helemaal te bedekken. Zo kun je zelf zien dat iets dat klein en dichtbij is, toch iets kan bedekken dat heel groot en ver weg is. 12.

13 In plaatje 8 zie je de Maan, als die precies voor de Zon staat. De schaduw van de Maan valt op een kleine plek op de Aarde. Als je daar bent, zie je een totale zonsverduistering. Je staat dan in de schaduw van de Maan. plaatje 8. In dit plaatje staat de Maan precies tussen de Zon en de Aarde in, zoals op 9 maart. De Maan houdt het zonlicht tegen en de schaduw van de Maan valt op een kleine plek op de Aarde. DE ZONSVERDUISTERING IN INDONESIË. Bij deze zonsverduistering schuift de schaduw van de Maan over Indonesië en daarna verder over de Grote Oceaan. In plaatje 9 zie je de kant van de Aarde waar de zonsverduistering zal gebeuren. Links zie je Indonesië, en daaronder, ten Zuiden, Australië. Aan de rechterkant, ten Oosten van Indonesië, is alleen water. Dat is de Grote Oceaan. Die gaat helemaal tot aan Amerika. De blauwe lijn is het gebied waar de schaduw van de Maan op Aarde valt. Alleen daar zal er een totale zonsverduistering zijn. In een groot gebied boven en onder de blauwe lijn wordt de Zon niet helemaal verduisterd, maar voor een deel. Dat heet een gedeeltelijke zonsverduistering. Daar wordt het dus niet donker. De mensen daar kunnen niet de mooie dingen zien van een totale zonsverduistering. Maar jullie wel! In de plaatjes 10 en 11 zie je waar de totale zonsverduistering te zien zal zijn in Indonesië en in de omgeving waar jullie wonen. 13.

14 plaatje 9. plaatje 10. Plaatje 9. De schaduw van de Maan schuift over de Aarde over de blauwe lijn. Hij gaat van West (links, Sumatera) naar Oost (rechts) over Indonesië en daarna over de Grote Oceaan. Plaatje 10. De totale zonsverduistering zal alleen te zien zijn als je ergens tussen de rose lijntjes bent. Op de blauwe lijn in het midden is dit het mooist. De pijl wijst naar Pulau Moti, vlak bij de blauwe lijn! Plaatje 11 is een kaart van de omgeving waar jullie wonen. Sofifi is de hoofdstad van Halmahera. Je ziet Ternate, Tidore, Pulau Moti en Pulau Makian. Je ziet weer de blauwe lijn waar de totale zonsverduistering het langst duurt en het mooist zal zijn. Die lijn gaat precies tussen Pulau Moti en Pulau Makian door! Waar de gele ster staat, daar wonen jullie. Op Ternate en in Sofifi zal de totale zonsverduistering ook zijn, maar daar duurt het korter dan bij jullie. Jullie hebben echt de beste plek! plaatje De blauwe lijn van de langste zonsverduistering gaat precies tussen Pulau Moti en Makian door.

15 WAT KUN JE ZIEN TIJDENS DE ZONSVERDUISTERING? Het is Woensdag 9 maart Zoals elke dag komt de Zon op in het Oosten. Dit wordt een heel bijzondere dag! De Maan staat bijna tussen de Zon en de Aarde in. Je kunt niet zien dat de Maan dicht bij de Zon aan de hemel staat, want het is het Nieuwe Maan. Zie plaatje 6. Om vijf over half negen (8u.35) schuift de Maan voor de Zon. Het lijkt net of er een zwart deukje in de Zon komt. Dat deukje is de rand van de Maan. De zonsverduistering is begonnen! Plaatje 12 laat zien wat er gaat gebeuren. Kijk op de onderste rij, van links naar rechts, dan de middelste rij, dan de bovenste rij. Op de middelste rij verdwijnt het laatste restje zonlicht achter de Maan. Dan gaan de mensen juichen en klappen. Dan komt er een krans van stralen om de Zon. Die kroon om de Zon heet de Corona. Alleen bij een totale zonsverduistering kun je die zien. Na 3 minuten komt het licht weer terug, aan de andere kant van de Maan. Dat is prachtig. Het voelt raar, als de Zon overdag verdwijnt. En ook daarna, als het licht weer terugkomt, heel raar licht. Kijk goed naar de Zon, en kijk ook in het rond, want er is veel moois te zien. Iets dat je misschien nooit meer zult zien. plaatje 12. Een voorstelling van de zonsverduistering. Linksonder het eerste deukje in de Zon, tot rechtsboven, het laatste deukje. Dit duurt iets meer dan 2½ uur. De totale verduistering, het plaatje in het midden met de stralenkrans, duurt 3 minuten en 16 seconden. 15.

16 HOE MAG JE NIET EN HOE MAG JE WEL NAAR DE ZON KIJKEN? LET OP! JE MAG NIET NAAR DE ZON KIJKEN : - MET JE BLOTE OGEN - DOOR EEN ZONNEBRIL - DOOR EEN VERREKIJKER DAT IS GEVAARLIJK. DE ZON IS VEEL TE FEL VOOR JE OGEN. DAAR KUN JE BLIND VAN WORDEN! JE MAG WEL NAAR DE ZON KIJKEN : - DOOR EEN ECLIPSBRIL - DOOR EEN VERREKIJKER MET EEN FILTER - MET EEN VERREKIJKER OP PAPIER DAT IS NIET GEVAARLIJK VOOR JE OGEN. EN HET GEEFT VEEL PLEZIER. Je mag alleen naar de Zon kijken met een bescherming voor je ogen! Dat kan met een eclipsbril. Dit is een brilletje van karton met een filter er in voor je ogen. Eclipsbrilletjes worden speciaal gemaakt voor een zonsverduistering. Zie plaatje 13 en 14. plaatje 13. plaatje 14. Kinderen kijken naar de zonsverduistering met een eclipsbril. En het hondje ook! Als je iemand kent die een verrekijker heeft, kun je de Zon op een stuk papier laten schijnen. Zie plaatje 15 en 16. Je moet één lens van de verrekijker goed afdekken met zwart papier en plakband. Iemand houdt een stuk wit papier achter de verrekijker. Dan moet je de verrekijker op de Zon richten. Dan zie je de zonsverduistering op het papier verschijnen. Het leuke van deze manier van kijken is dat andere mensen kunnen meekijken. Dat geeft veel plezier. Let op: Je moet niet door de verrekijker naar de Zon kijken! Het is best een beetje moeilijk om de verrekijker precies op de Zon te richten en het papier op de goede afstand te houden. Ga het dus maar eens proberen met een paar mensen, in de dagen voor 9 maart, rond 10 uur s morgens. Dan kun je het goed zien als de zonsverduistering er is. Het gaat het beste als je een standaard hebt, of er één maakt, om de verrekijker en het papier op te zetten. 16.

17 plaatje 15. plaatje 16. Zo kun je met een verrekijker de zonsverduistering op een stuk papier laten schijnen. Dat is heel leuk. Het is niet gevaarlijk voor je ogen en er kunnen meer mensen meekijken. In de eerste 3 kwartier dat de Maan voor de Zon schuift merk je er eigenlijk niets van. De kracht van de Zon is zó sterk, dat het gewoon licht en warm blijft, als de Zon voor de helft is bedekt. In plaatje 17 zie je hoe de Zon er dan uit ziet door een verrekijker met een filter er voor. plaatje 17. Zo ziet de Zon er uit door een verrekijker, met een speciale bescherming er voor, een filter. 17.

18 HOE GAAT HET VERDER? Er blijft een klein stukje van de Zon over. Je zult verbaasd zijn hoeveel licht dit stukje nog geeft. Daarna merk je dat het minder licht wordt en ook minder warm. Zie de plaatjes 18, 19 en 20. plaatje 18. plaatje 19. plaatje 20. Zo ziet de zon er uit, 20 minuten voor de totale verduistering. Het licht is nog zó fel dat je daar niet zonder een eclipsbril of zonder een filter naar mag kijken. Dit is 2 minuten voor de totale verduistering. Nu heb je geen eclipsbril of een filter voor de verrekijker meer nodig. Je kunt met je blote ogen kijken. In de laatste 10 seconden zie je een fel plekje zonlicht verdwijnen achter de Maan. Er zijn vlammen van de Zon aan de rand. Dan komt de stralenkrans. Om 9 minuten voor 10 (9 u.51) begint de grote gebeurtenis. De Maan staat dan precies voor de Zon en de Zon is helemaal verduisterd. Rondom de zwarte Maan zie je de corona van de Zon. In de plaatjes 21 en 22 zie je hoe de zonsverduistering er dan uit ziet, op het strand en door een verrekijker. Je kunt dit zonder eclipsbril en zonder filter voor de verrekijker zien. Als de Zon er uit ziet als op plaatje 19 mag je met je blote ogen kijken en door de verrekijker zonder filter. plaatje 21. plaatje 22. Op het strand zal de zonsverduistering er zo uit zien. Het is bijna net zo donker als in de nacht. Zo zie je het door een verrekijker, nu zonder een filter. De Maan lijkt precies even groot als de Zon. De stralenkrans is heel mooi. 18.

19 In plaatje 23 zie je hoe het licht weer terug komt, aan de andere kant van de Maan. De Maan is voorbij de Zon geschoven. Dit wordt de Ring met diamant genoemd. Dit is één van de mooiste momenten. Dan moet je heel goed kijken. Elke seconde is het weer anders. Je moet goed opletten, en niet met andere mensen praten, want het gaat snel voorbij. Dit moois zul je nooit vergeten! De stralenkrans gaat weg en het licht wordt snel groter en feller. Het licht ziet er vreemd uit. Kort hierna is het licht al zó fel, dat je de eclipsbril weer op moet zetten, of het filter voor de verrekijker moet doen. Dan is het mooiste voorbij. plaatje 23. Het licht van de zon komt terug. Dit is een heel mooi moment. De Ring met diamant. Iedereen is blij, omdat ze zo iets moois hebben gezien. Nu gaat het verder als in plaatje 12, de bovenste rij. Het duurt nu nog meer dan een uur tot het laatste deukje in de Zon verdwijnt. Wie ziet dat kleine deukje als laatste? WAAR KUN JE OP LETTEN TIJDENS DE ZONSVERDUISTERING? De dieren zijn in de war. Dit hebben ze nog nooit meegemaakt. De vogels zijn stil en ze gaan naar hun nest. De bloemen gaan dicht. Er zijn mooie kleuren aan de hemel. Op Pulau Makian is het ook donker, want de lijn van de langste verduistering gaat tussen de twee eilanden door. De hemel daar boven zal donkerblauw, geel en paars zijn. Je kunt ook sterren en planeten zien. Vlak bij Zon staat de planeet Mercurius (lichtpuntje) en Venus (die straalt helder). In het westen, net boven de bomen, staat het sterrenbeeld Schorpioen. Daarin staan de planeten Saturnus (een beetje geel) en Mars (een beetje oranje). LIEVE KINDEREN VAN PULAU MOTI. Ik hoop dat jullie gaan genieten van dit cadeautje van de natuur. Ik wens jullie een hele leuke dag toe. Veel liefs uit Nederland. HOLLAND INDONESIA ECLIPSE GROUP. Anton van der Salm. 19.

20 DE HOLLAND INDONESIA ECLIPSE GROUP. Wij wonen in Nederland en wij willen deze zonsverduistering graag zien. Nederland is een klein land in West Europa. Naast ons liggen de landen Duitsland en België, en aan de andere kant van de Noordzee ligt Engeland. Auteur: A.J. van der Salm, Hoogland, Nederland. Colofon: Medewerking is verleend door: Mevr. J.W.M. van Zetten, dhr. M.M.A. Drummen. Gebruikte foto s: voor zover kon worden achterhaald zijn in deze uitgave foto s opgenomen van dhr. J.S. Sussenbach, dhr. B. van Dijk, dhr. en mevr. B. en B. van Beek, dhr. J. Molders. Niets uit deze publicatie mag worden verveelvoudigd of openbaar gemaakt of anderszins voor commerciële doeleinden gebruikt, zonder voorafgaande toestemming van de auteur. Copyright: A.J. van der Salm, Hoogland, Nederland. Augustus 2015.

21