Jaarverslag MMT 2004
Inhoudsopgave 1. Inleiding 1 2. Doelstelling van het MMT 3 3. Organisatiestructuur 4 4. MMT AZG en helikopteroperator 4 5. Samenwerking extern 5 Regionaal Nationaal Internationaal 6. Kwaliteitssysteem 6 Audits Tekortkomingen 7. Registratie 6 8. Beleidsontwikkeling: 24-uurs MMT zorg 7 9. Personeel 8 Opleiding en training Personele bezetting Onderwijs, Research and Development 10. Communicatie en Public Relations 10 11. Kerncijfers 11 12. Financiering 17 13. Speerpunten 2005 18 2
1. Inleiding Voor u ligt het tweede gepubliceerde jaarverslag van het Mobiel Medisch Team van het Universitair Medisch Centrum Groningen over het jaar 2004. Wij hopen u wederom een goede indruk te geven van de activiteiten, die in 2004 door het MMT AZG zijn uitgevoerd. Het jaar 2004 is voor het MMT in Groningen een jaar geweest waarin verdere groei van het aantal inzetten heeft plaatsgevonden, zoals blijkt uit onderstaand overzicht. In het jaar 2001 vonden er in totaal 251 inzetten plaats In het jaar 2002 vonden er in totaal 349 inzetten plaats In het jaar 2003 vonden er in totaal 409 inzetten plaats In het jaar 2004 vonden er in totaal 600 inzetten plaats Dit positieve resultaat is onzes inziens mede tot stand gekomen door intensivering van de samenwerking van ketenpartners met het MMT. In 2004 is een aanvang gemaakt met het stageprogramma voor ketenpartners, dat met groot enthousiasme is ontvangen. Ook door de enorme inspanningen van de operators ADAC Luftrettung en Medical Air Assistance en de inzet van alle MMT-leden is het MMT product in de Noordelijke regio van Nederland en in het Duitse grensgebied verder geaccepteerd en gewaardeerd. De daadwerkelijke grensoverschrijdende helikopterhulpverlening is in 2004 ook in de Eems Dollard Euregio tot stand gekomen. 1
Dat deze positieve ontwikkelingen automatisch leiden tot consolidatie van het HEMS concept en tot verdere uitbreiding naar een 24 uurs parate organisatie is echter allerminst vanzelfsprekend. In 2004 is veel overleg gevoerd met het ministerie van VWS over de structuur en financiering van de MMT zorg in Nederland. Positief resultaat is geweest dat in 2004 er een sluitende financiering is gevonden voor de helikopteroperaties gedurende de daglichtperiode. In november 2004 is door de traumacentra een intentieverklaring ondertekend, waarmee onderzoek naar mogelijke samenwerking tussen traumacentra en de Dienst Luchtvaartpolitie is gestart. Deze samenwerking zou moeten leiden tot een efficiënter gebruik van middelen met verbetering van de dienstverlening. Het AZG participeert actief in dit onderzoek en zal gelet op de uitstekende ervaringen met de huidige operator in 2004 het proces kritisch volgen. De discussie over een adequate structuur en financiering van de MMT-zorg zal naar verwachting nog tot in 2006 voortduren. Dit verslag bevat naast de specifieke informatie over het jaar 2004 ook enige algemene informatie met betrekking tot de doelstellingen van het MMT, inzetcriteria, verzorgingsgebied etc., bedoeld voor hen die het eerste jaarverslag over 2003 nog niet in hun bezit hebben. 2
2. Doelstelling van het MMT Het AZG is door het Ministerie van VWS aangewezen als Traumacentrum en heeft daarmee onder meer tot taak het beschikbaar hebben en houden van een Mobiel Medisch Team. De doelstelling van het MMT is om, in aanvulling op de ambulancezorg, medisch specialistische hulp te verlenen aan ernstig zieke of gewonde patiënten buiten het ziekenhuis. Deze medisch specialistische behandeling is primair gericht op het zo snel mogelijk stabiliseren van de vitale functies ; dit betekent een vrije ademweg, een goede ademhaling, een goede bloedsomloop en adequaat werken van hersenen en zenuwstelsel. Deze behandeling moet leiden tot een afname van sterfte (mortaliteit) en minder rest invaliditeit (morbiditeit). 3
3. Organisatiestructuur De medische zorg en coördinatie van het MMT waren in 2003 belegd bij de afdeling Anesthesiologie; in 2004 is ook de verpleegkundige zorg bij de afdeling Anesthesiologie ondergebracht. Ook de chauffeurs/ Helicopter Landing Officers (HLO s) zijn organisatorisch gezien ondergebracht bij de afdeling Anesthesiologie. Daar, waar het hun veiligheidstaken betreft, krijgen zij operationele leiding vanuit de Facilitaire Dienst. In 2004 is de UMCG-vorming, waarbij faculteit en ziekenhuisorganisatie geïntegreerd worden, alsmede de reorganisatie in het ziekenhuis nog niet afgerond. De uitkomsten worden verwacht in 2005 en 2006 en zullen van invloed zijn op de uiteindelijke inbedding van het Traumacentrum in de nieuwe structuur van het UMCG en daarmee ook op de inbedding van het MMT in de organisatie. 4. MMT AZG en helikopteroperator Nadat in 2003 de Europese aanbesteding was afgerond, werd op 22 januari 2004 ter gelegenheid van de samenwerking met de nieuwe helikopteroperator ADAC en met Medical Air Assistance, een dochteronderneming van de ANWB, een hangarfeest georganiseerd in de hangar van het AZG. Hier werden de genodigden in de gelegenheid gesteld het nieuwe bemanningsverblijf en de helikoptervoorzieningen van dichtbij te bekijken. Tevens kon men kennismaken met de nieuwe contractpartner van het AZG. Ruim 120 personen maakten van deze gelegenheid gebruik. De samenwerking met de helikopteroperator ADAC is in 2004 naar tevredenheid verlopen. De ADAC heeft het vliegoperationele deel van de operatie uitbesteed aan Medical Air Assistance. Er was in 2004 sprake van een totale down time van 3.35 uur op grond van technische oorzaken. Dit is een uitval van 0,1% ten opzichte van de totale inzetbaarheid. Daarmee heeft de operator ruimschoots aan de contractuele verplichtingen voldaan. Overigens bedroeg de uitval vanwege weersomstandigheden 5,4%. Dit is met name te wijten geweest aan langdurige mistperioden in de maanden januari, november en december 2004. In mei 2004 is in opdracht van het Ministerie van VWS door Bureau Berenschot een rapport uitgebracht betreffende mogelijke samenwerking tussen de traumacentra en de Koninklijke Luchtvaart Politie Dienst (KLPD). Dit rapport heeft een intensieve discussie op gang gebracht over de mogelijkheid en wenselijkheid van samenwerking tussen de Dienst Luchtvaartpolitie en de traumacentra met helikoptervoorziening. Deze discussie wordt in 2005 voortgezet. 4
5. Samenwerking extern - Regionaal - Nationaal - Internationaal - Regionaal Getracht wordt te komen tot samenwerking met een aantal perifere ziekenhuizen in de regio. Dit is van groot belang om te komen tot optimale dekking in de Noordelijke provincies, in het bijzonder in de avond- en nachturen. - Nationaal Zowel in 2003 als ook in 2004 heeft er overleg van de Medisch Coördinatoren en de Chief Nurses van de vier helikoptercentra plaatsgevonden. Verder heeft de uitkomst van het Europese aanbestedingstraject van de drie andere traumacentra met helikoptervoorziening in 2004 geresulteerd in één gezamenlijke provider, n.l. Medical Air Assistance (MAA) in Utrecht. Deze voert tevens de vliegoperationele activiteiten voor de contractpartner van het AZG (ADAC Luftrettung) uit. Hierdoor zal een belangrijke verbetering in de samenwerking tussen de traumacentra met helikoptervoorziening kunnen worden gerealiseerd op het gebied van onder meer opleidingseisen, kleding en aanschaf van medische uitrusting. - Internationaal In mei 2004 is de grensoverschrijdende samenwerking concreet tot stand gekomen. In 2004 was er sprake van in totaal 31grensoverschrijdende inzetten. Daarnaast zijn er gesprekken met de Duitse Leitstellen gevoerd, waarbij duidelijke afspraken over de inzetcriteria zijn gemaakt. Met name op de Duitse Waddeneilanden blijkt er regelmatig behoefte te zijn aan inzet van het MMT. Het ligt in de bedoeling, de samenwerking met Duitsland verder uit te werken en waar mogelijk te intensiveren. 5
6. Kwaliteitssysteem In samenwerking met de dienst Arbeidsomstandigheden, Veiligheid & Milieu (AV&M) is in 2001 gestart met de ontwikkeling van een kwaliteitssysteem volgens de in het AZG gebruikte Resultaat Gerichte Bedrijfsvoering (RGB)-systematiek. Dit heeft geresulteerd in het uitbrengen van het Kwaliteitshandboek MMT. Audits In 2004 heeft een aantal interne audits plaatsgevonden, gevolgd door een externe audit door Det Norske Veritas (DNV). Met als gevolg, dat het MMT AZG als eerste MMT in Nederland op 1 juli 2004 ISO-gecertificeerd is volgens de NEN-EN-ISO 9001:2000 norm. Tekortkomingen Conform het kwaliteitssysteem worden klachten apart gedocumenteerd. Ook ongevallen, waarbij de behandeling zou kunnen leiden tot vragen worden hierbij ondergebracht. In 2004 is één keer een overleg gehouden tussen de leden van het dienstdoende MMT en de ambulancebemanning in verband met onvrede ten aanzien van de samenwerking bij een inzet. Hiervan heeft verslaglegging plaatsgevonden. Afhandeling werd door alle partijen als correct ervaren. 7. Registratie Sinds 2003 wordt door het MMT geregistreerd in het LIKS (Luftrettungs Informations- und Kommunikations System). De vertaling van het systeem is vrijwel voltooid. In 2004 werd een vernieuwde LIKS versie op alle ADAC stations toegepast. Het Nederlandse LIKS systeem is hierbij aangesloten. Met ingang van 2005 zal een variant op het LIKS, n.l. het BIKS worden ingevoerd. Dit is hetzelfde systeem, waarbij de inzetten van het Busje (ambulancevoertuig) apart worden geregistreerd. Deze inzetten dienen apart te worden geregistreerd om vertroebeling van inzettijden te voorkomen. Daarnaast is er in 2004 een registratietraject opgezet bij de meldkamers in de Noordelijke Regio, met als doel een beeld te krijgen van de behoefte aan 24-uurs MMT zorg. In deze registratie van de Meldkamers wordt geregistreerd, wanneer het MMT ingezet zou zijn, gesteld dat dit beschikbaar was geweest ongeacht weersomstandigheden, tijdstip etc. De registratie zal formeel in 2005 van start gaan en gedurende een jaar gevoerd worden. Mede op basis van deze gegevens kan de wenselijkheid c.q. noodzaak voor een 24-uurs MMT voorziening worden onderbouwd. Uiteindelijk doel is het LIKS te koppelen aan het in het AZG gebruikte traumaregistratiesysteem van de Deutsche Gesellschaft für Unfallchirurgie (DGU). Naar verwachting zal dit in 2005 verder worden uitgewerkt en geëffectueerd. 6
8. Beleidsontwikkeling: 24-uurs MMT zorg Onderwerpen als inzetregistratie, benchmarking, participatie in onderzoeken en ontwikkeling van grensoverschrijdende MMT hulpverlening vanuit het AZG waren in 2004 onderwerp van gesprek en onderzoek. Verdere uitwerking zal plaats vinden in 2005. Aangezien er in 2004 sprake was van toenemende onvrede m.b.t. het functioneren van het crashteam is besloten deze voorziening begin 2005 op te heffen. Het crashteam was niet specifiek opgeleid, beschikte over relatief weinig ervaring en moest daarbij worden vrijgemaakt uit de bestaande dienstploeg. Daarmee was het kwaliteitsverschil met het MMT aanzienlijk. Voor 2005 is de planning, naast de parate tijden van het MMT (07.00 tot 19.00 uur) gedurende de nachtelijke uren de MMT-arts op pilotbasis beschikbaar te hebben. De MMT-arts wordt dan door een ambulancechauffeur van huis gehaald. Ontwikkelingen in het kader van de 24-uurs zorg zijn uiteraard afhankelijk van de keuzes, die door het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport worden gemaakt. 7
9. Personeel - Opleiding en training - Personele bezetting - Onderwijs, Research and Development - Opleiding en training In de afgelopen jaren zijn alle door de minister vereiste basisopleidingen gevolgd. De trainingen, gevolgd in 2004 waren vooral gericht op vliegtechnische aspecten. Dit om de veiligheid van de vliegoperatie te maximaliseren. Alle teamleden hebben in 2004 de Crew Ressource Management (refresher) course gevolgd. Ook is de herhalingscursus Brandbestrijding gevolgd door de Helicopter Landing Officers en de MMT-verpleegkundigen. Daarnaast is in 2004 is een aantal medische protocollen vastgesteld. Door het MMT is in 2004 deelgenomen aan een tweetal GHOR trainingen (training eerste ambulance en training luchtvaartincident). Eveneens is door individuele leden deelgenomen aan kleinschalige GHORoefeningen. In 2005 zal er meer aandacht uitgaan naar hulpverleningstrainingen zoals ICET. De HLO s en de MMTverpleegkundigen zullen (via de ambulancedienst) in 2005 de PHTLS refresher course volgen. Op medisch inhoudelijk terrein worden trainingen ontwikkeld samen met derden (Brandweer, VVAA opleidingen), die specifiek ingaan op de medische behandeling bij beknellingsituaties. Het ligt in de bedoeling om ook de simulatorafdeling hierbij te betrekken en deze training uiteindelijk onderdeel te maken van een landelijke MMT-opleiding. Ook in het kader van Grensoverschrijdende samenwerking zal er aandacht worden besteed aan training en opleiding. 8
- Personele bezetting Medici: Bij het MMT waren in 2004 in totaal acht anesthesiologen werkzaam, waarbij een tweetal in verband met hun IC-opleiding samen een plaats in het rooster invulde. Eén anesthesioloog heeft zijn werkzaamheden als MMT-arts per 31-12-2004 neergelegd. Deze vacature is inmiddels ingevuld. Afhankelijk van de ontwikkelingen op het gebied van 24-uurs MMT zorg zal uitbreiding worden gerealiseerd, waarbij gedacht wordt aan het werven van anesthesiologen vanuit het Medisch Centrum Leeuwarden en vanuit het Traumacentrum Zwolle. Verpleegkundigen: In 2004 hebben zich geen wijzigingen op het gebied van de verpleegkundige bezetting voorgedaan. Er zijn acht verpleegkundigen werkzaam binnen het MMT. HLO/Chauffeurs / GESP: Wat betreft de combinatiefunctie van chauffeur van het MMT-voertuig en Helicopter Landing Officer zijn in de loop van 2004 door personeelswijzigingen twee vacatures ontstaan. De ontstane vacatures zijn inmiddels opgevuld. Er zijn twee kandidaten aangenomen, die na afloop van de benodigde trainingen in mei 2005 als HLO/chauffeur het team zullen komen versterken. Daarmee komt het aantal HLO/chauffeurs in totaal op acht. Afhankelijk van de ontwikkelingen ten aanzien van een 24-uurs MMT zorg zullen in de toekomst nog medici, verpleegkundigen en HLO s geworven worden. Piloten: Aanstelling van piloten behoort tot de verantwoordelijkheden van de operator, die deze verantwoordelijkheid delegeert aan Medical Air Assistance. Het team bestaat uit vijf piloten, waarvan drie vast aan het station in Groningen zijn verbonden en twee als vaste waarnemer fungeren. - Onderwijs, Research and Development (R & D) In 2004 zijn de eerste Traumacasusbesprekingen gehouden. Deze avonden zijn georganiseerd door het Traumacentrum AZG in samenwerking met het MMT. De avonden zijn interactief en worden bijgewoond door diverse disciplines uit de ambulancediensten en de ziekenhuizen in de regio. In het kader van R & D is in 2004 een aanvang gemaakt met de registratie op de Meldkamers Ambulancezorg (zie hoofdstuk 7). Daarnaast zijn er door leden van het MMT diverse bijdragen in de vorm van presentaties geleverd, zowel aan congressen in Nederland als in Duitsland. Ook zijn door diverse MMT-artsen artikelen gepubliceerd voor wetenschappelijke tijdschriften en boeken. 9
10. Communicatie en Public Relations - Communicatie C2000 In 2004 is er veel aandacht besteed aan het operationeel maken van het C2000 communicatiesysteem. Invoering van C2000 grondgebonden staat in de Noordelijke Regio gepland voor begin 2005. Hiertoe worden begin 2005 regionale instructie avonden georganiseerd. Het grondgebonden C2000 systeem zal naar verwachting met ingang van februari 2005 in de provincie Groningen functioneren. Certificatie van de C2000 Luchtvaartapparatuur wordt medio 2005 verwacht, waarna de uitrol zal volgen. - Public Relations In 2004 is veel aandacht besteed aan het aanbieden van stagedagen aan personeel van Meldkamers en Ambulancevoorzieningen in de Noordelijke Regio. Tweemaal wekelijks werd een stagedag aangeboden. Hiervan is veelvuldig gebruik gemaakt. Vrijwel alle CPA-centralisten van Groningen, Friesland en Drenthe hebben in 2004 een dag als observer met het MMT meegelopen. Ook de verpleegkundigen en chauffeurs van de ambulancediensten worden in de gelegenheid gesteld, een stage bij het MMT te volgen. Daarnaast heeft het MMT aan in totaal 12 open dagen in de Noordelijke Regio een bijdrage geleverd door met de traumahelikopter een uur ter plaatse te zijn, deze aan het publiek te tonen en vragen betreffende de helikopterhulpverlening te beantwoorden. Ook zijn er door de individuele teamleden diverse bijdragen geleverd aan avonden van het Rode Kruis, Rotary bijeenkomsten etc. In 2005 zal een website worden opgezet, waarop door geïnteresseerden actuele informatie over het Traumacentrum en het Mobiel Medisch Team te vinden is. 10
11. Kerncijfers In 2004 was er sprake van exact 600 inzetten. Dit is een groei van 46% ten opzichte van 2003. Gezien de stijgende lijn in het aantal inzetten mag worden gesteld, dat de meerwaarde van het MMT algemeen erkend wordt. Het aanbieden van stagedagen heeft hieraan zeker een bijdrage geleverd. De kerncijfers worden weergegeven in de onderstaande grafieken. Grafiek 1: Verdeling soorten inzetten MMT AZG 275 250 225 200 175 150 125 100 75 50 25 0 267 219 217 203 148 109 78 37 37 26 0 3 1 4 10 CA PT PV IK OV 2002 n=350 2003 n=409 2004 n=600 CA= cancel PT= patiënt getransporteerd PV= patiënt verzorgd IK= interklinisch transport OV= overige In 2004 zijn 104 patiënten per helikopter vervoerd, in 78 gevallen op basis van primaire inzet. In 26 gevallen betrof het een spoedeisend interklinisch vervoer. 11
Grafiek 2: oproepen per CPA 2004 (n=600) 25,2% 0,5% 0,7% 0,8% 3,2% 0,2% 0,7% 1,0% 1,7% 27,8% 38,3% Groningen Drenthe Friesland IJssel Vecht Flevoland Noord Holland N Leer (D) Aurich Emden Kost Niedersachsen AAD-Oost CPA aantal oproepen Groningen 230 Drenthe 167 Friesland 151 IJssel Vecht 10 Flevoland 6 Noord Holland N 4 Leer (D) 19 Aurich 4 Emden 3 Kost Niedersachsen 5 AAD-Oost 1 12
Grafiek 3: Cancels per CPA 2004 (n=219) 0,5% 0,9% 2,3% 1,4% 1,4% 29,7% Groningen CPA Drenthe, CPA 32,4% 31,5% Friesland CPA Emden, RLST Flevoland CPA IJssel Vecht CPA Leer, RLST Noord Holland CPA CPA aantal cancels Groningen CPA 65 Drenthe, CPA 69 Friesland CPA 71 Emden, RLST 1 Flevoland CPA 2 IJssel Vecht CPA 5 Leer, RLST 3 Noord Holland CPA 3 13
Grafiek 4: Oproepen per voertuig 2004 MMT helikopter; 522; 87% MMT voertuig; 78; 13% Grafiek 5: Inzetten per maand MMT AZG 70 60 63 68 62 58 54 61 60 50 46 40 34 38 2002 30 20 31 25 2003 2004 10 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 14
Grafiek 6: Inzetten per uur van de dag 2004 12,00% 10,00% 8,00% 6,00% 4,00% 2,00% 0,00% 06:00-07:00 uur 07:00-08:00 uur 08:00-09:00 uur 09:00-10:00 uur 10:00-11:00 uur 11:00-12:00 uur 12:00-13:00 uur 13:00-14:00 uur 14:00-15:00 uur 15:00-16:00 uur 16:00-17:00 uur 17:00-18:00 uur 18:00-19:00 uur 19:00-20:00 uur In 2004 zijn door het MMT AZG in totaal 395 patiënten gezien. Urgentie 1 vervoerd per heli 78 Urgentie 1 vervoerd per ambulance 291 Urgentie 2 (interklinisch) 26 totaal 395 15
Grafiek 7: aard van de inzetten met hulpverlening 2004 60,0% 50,0% 50,4% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% verkeersongeval in huis ongeval werk /school ongeval sport aantal inzetten Trauma verkeersongeval 186 ongeval in huis 26 ongeval werk /school 43 ongeval sport 11 ongeval vrije tijd 17 ongeval met kinderen 26 overig chirurgisch spoedgeval 5 Non trauma intern/cardiologisch spoedgeval 23 neurologisch spoedgeval 9 spoedgeval bij kinderen 17 suïcide 6 Totaal 369 11,6% 7,0% 3,0% 4,7% 7,0% 1,3% ongeval vrije tijd ong eval m et kinde ren overig chirurgisch spoedgeval 6,2% 2,5% 4,7% 1,6% intern/cardiologisch spoedgeval neurologisch spoedgeval spoedgeval bij kinderen suicide 16
12. Financiering In 2004 waren de inkomsten van het Mobiel Medisch Team inclusief de helikoptervoorziening 2.557.667. De totale uitgaven bedroegen 2.978.266. Hierdoor is er in 2004 een negatief saldo ontstaan ter hoogte van 420.599. De stijging van de uitgaven wordt grotendeels veroorzaakt door de toename van de variabele kosten, met name het aantal inzetten. De inzetten die in Duitsland plaatsvinden worden met de ADAC verrekend. 17
13. Speerpunten voor 2005 In het jaar 2005 zal in het MMT met name aandacht worden besteed aan de volgende punten: Opzet pilot 24-uurs MMT Realisatie 24-uurs MMT-zorg Optimale grondgebonden dekking in de regio Grensoverschrijdende samenwerking LIKS Organisatie Landelijke MMT-dag 2005 Training en opleiding MMT leden 18