Nummer 2-2014 Rondje langs de directies: Deelnemingen In deze knipselkrant vind je drie afleveringen van onze rubriek Rondje langs de directies. In deze editie Het ministerie van Financiën kent diverse directies. Vaak hebben we een globaal beeld van wat zij doen, maar wat zijn nu werkelijk hun taken? In deze aflevering van 'Rondje langs de directies' is het woord aan Niels Heijstek, beleidsmedewerker bij afdeling Deelnemingen, directie Financieringen van de Generale Thesaurie. D e overheid heeft aandelen in 38 Nederlandse bedrijven - staatsdeelnemingen- waaronder enkele grote ondernemingen met een strategisch belang voor de Nederlandse economie. Denk aan Schiphol, Gasunie en de NS. 'De Staat heeft in deze bedrijven geïnvesteerd vanwege hun grote publieke belang', legt GT Niels Heijstek uit. 'Wet- en regelgeving zijn de eerst aangewezen instrumenten voor de borging van dit belang. En bij staatsdeelnemingen draagt het aandeelhouderschap daaraan bij. Wij kijken dan bijvoorbeeld mee met grote investeringen die het bedrijf wil doen en de bedrijfsstrategie: zijn die in het publieke belang? Hebben ze een positief effect op de financiële waarde?' Rondje langs de directies: Deelnemingen Achter de schermen van Prinsjesdag - Coördinator Miljoenennota: Je moet een pietje-precies zijn Rondje langs de directies: AGT Achter de schermen van Prinsjesdag - We moeten vooral poetsen, poetsen, poetsen Rondje langs de directies: Rijksacademie Prinsjesdag: de techniek achter de schermen Nieuw 10 euro biljet in omloop Boekrecensie Arm & rijk in Nederland (Willem Vermeend) Uitslag van de fotowedstrijd Vele duizenden medewerkers Van die 38 staatsdeelnemingen beheert de vijftien man sterke afdeling Deelnemingen er vijftien 'actief'. Dat zijn de deelnemingen waarvan de staat vrijwel alle aandelen heeft. 'Daar hebben we bijna dagelijks contact mee.' De overige deelnemingen zijn beleidsdeelnemingen of deelnemingen in 'afbeheer'. Een hele kluif, want het is niet zo dat elke medewerker één deelneming heeft. 'Met z n vijftienen beheren we bedrijven met vele duizenden medewerkers.' Niels beheert bijvoorbeeld naast Holland Casino ook NL Financial Investments (NLFI), de stichting met onder meer de aandelen van ABN AMRO, ASR en SNS Reaal. 'Dat is inderdaad druk geweest de laatste tijd. Zo hebben we een half jaar hard gewerkt aan de beleidsvisie op de casinomarkt, bijvoorbeeld door een waardering van Holland Casino te maken.' De nieuwsberichten en achtergrondartikelen in deze knipselkrant zijn verschenen op Rijksportaal Financiën. Vragen, opmerkingen, tips? Mail ze naar redactie@minfin.nl Postadres: Ministerie van Financiën T.a.v. Directie Communicatie, Redactie Rijksportaal Postbus 20201 2500 EE Den Haag 1 van 8 FinanciënKnipsels nummer 2-2014
Wij brengen de politiek mee' 'Soms vinden bedrijven ons lastig, want wij brengen ook een hele politieke kant mee, terwijl zij zelf al te maken hebben met de bedrijfsmatige kant. Werken op het snijvlak van politiek en bedrijf vind ik heel erg leuk. Zo werk ik aan politiek-gevoelige onderwerpen denk aan beloningsbeleid bij banken en houd ik me tegelijkertijd bezig met keiharde cijfers, zoals die waardeberekening van Holland Casino. Als iets in de media komt, moeten soms alle afspraken uit de agenda. Die dynamiek op onze afdeling geeft heel veel energie.' 'Leerzaam' Niels heeft Financiën een klein jaar geleden versterkt en werkte eerder bij KPMG. 'Ik heb altijd wat gehad met het publieke belang sinds mijn stage bij de Verenigde Naties, maar dat stond me te ver weg.' De komende periode gaat Niels aan de slag met de verkoop van de financiële instellingen. 'We kijken of we ABN AMRO en SNS Bank op termijn kunnen verkopen. Voor het inhoudelijke advies hebben we nauw contact met NLFI. Is de financiële sector stabiel genoeg? Is er voldoende interesse in de markt? Zijn de banken er klaar voor?' De medewerkers van Financieringen werken heel dicht op het bedrijfsleven en hebben vaak contact op RvB-niveau. 'Héél leerzaam: dat zijn mensen van zo'n 20 jaar ouder met veel ervaring waar ik nu al op zo'n hoog strategisch niveau mee samenwerk.' Staatsdeelnemingendag Minister Dijsselbloem stuurde in november vorig jaar de nota Deelnemingenbeleid Rijksoverheid 2013 naar de Tweede Kamer. Daarin stelde hij onder meer dat het kabinet jaarlijks het staatsaandeelhouderschap van een aantal deelnemingen gaat evalueren en kondigde hij een verscherping aan van de rol van de aandeelhouder. Om daarover met de bedrijven zelf in gesprek te gaan, organiseerde Financiën in juli Staatsdeelnemingendag 2014. Niels verzorgde een van de workshops, over Normrendement. 'Een gevoelig onderwerp. Financiën legt namelijk een rendementseis neer bij een deelneming. We doen dat om ervoor te zorgen dat het publieke geld behouden blijft. Het is een van onze sturingsmiddelen.' De dag werd goed bezocht en door niet de minsten. 'Onno Ruding zat bij mij in de zaal. Die was minister van Financiën toen ik geboren werd. Dan moet je het wel even goed doen.' Achter de schermen van Prinsjesdag Coördinator Miljoenennota: 'Je moet een pietje-precies zijn' Het is bij Financiën goed gebruik om de coördinatie van de Miljoenennota elk jaar over te laten aan een van de financial trainees. Dit jaar viel de eer te beurt aan Daniëlle Fictorie. 'Dit is wel een héél bijzondere eerste baan.' N a een fikse selectie werd Daniëlle september vorig jaar als trainee toegewezen aan Financiën en uitgekozen om het Miljoenennotaproces in goede banen te leiden. 'Het werk zelf is uitvoerender dan je misschien denkt. Ik moest mensen achter hun broek zitten vanwege de deadlines. De zomertijd maakte dat lastig. Vakantiegangers dienden te zorgen voor vervangers die ik dan gewatermerkte stukken op naam stuurde, vanwege de geheimhouding. Dat betekende nogal wat regelwerk. Je moet een georganiseerd pietje-precies zijn.' Daniëlle vergaderde minimaal een keer per week met de vijf auteurs van de Miljoenennota. Daarnaast sprak ze regelmatig met medewerkers van de Sdu -voor onder meer het enige papieren exemplaar, in het koffertje- over bijvoorbeeld of een illustratie goed overkomt. Uiteindelijk checkten correctors van de VU de Miljoenennota op taal- en spelfouten. Op de vrijdag voor Prinsjesdag gingen de stukken onder embargo naar de Tweede Kamer. De cijfers konden tot het laatste moment worden aangepast. 'Slimme topmensen' Na Prinsjesdag zit haar werk als coördinator erop. 'Ik voel me heel erg vereerd dat ik dit mocht doen, want ik kreeg een uitzonderlijk kijkje in de keuken en ik werkte met topmensen, ze zijn slim. Het was voor mij als niet-econoom [ze is afgestudeerd in communicatie en bestuurskunde] met economische interesse een mooie leerschool.' Wat heeft ze dan geleerd? Genoeg, zo blijkt: 'Hoe ik met mensen moet omgaan, hoe ik ervoor kan zorgen dat iedereen zich houdt aan mijn deadlines. Ook bouw je een enorm netwerk op. Nog iets: ik kan inmiddels heel snel notities schrijven. Handig voor later! En natuurlijk is het bijzonder om bij overleggen met de minister te zijn en om als een van de eersten te weten wat er in de Miljoenennota komt te staan.' Nu is het tijd voor het tweede deel van haar traineeship. 'Ik ga per 29 september een half jaar werken bij het financiële team van de Commandant der Strijdkrachten, bij Defensie. Een heel ander soort functie, veel inhoudelijker. Daarna heb ik nog een half jaar traineeship te gaan, waarschijnlijk weer bij Financiën. Ze voelt zich hier prettig: Het is een laagdrempelig ministerie met korte lijnen. Hier kun je binnen een dag een notitie bij de minister hebben liggen als dat nodig is. Dat gebeurt echt niet overal!' 2 van 8 FinanciënKnipsels nummer 2-2014
Rondje langs de directies: AGT De Generale Thesaurie (GT) heet zo dankzij het Franse woord voor schatkistbewaarder; 'thésaurier'. Het organisatieonderdeel zorgt voor een gezond financieel overheidsbeleid. Daarnaast is het verantwoordelijk voor goede financiële relaties met het buitenland, een goede werking van de financiële markten, het beheer van de staatsleningen en het beheer van staatsdeelnemingen. De GT heeft vier afdelingen, waaronder het Agentschap, waar Rens Pols werkt. Het Agentschap is verantwoordelijk voor de financiering en het beheer van de Nederlandse staatsschuld, voor het beleid en de uitvoering van het schatkistbankieren en voor het betalingsverkeer van het Rijk. R ens werkt als dealer bij CMK, de afdeling Cashmanagement en Kapitaalmarktoperaties. Daarnaast besteedt hij tijd aan het schatkistbankieren. 'Ik ben vooral bezig in de dealingroom en verricht daar transacties voor de financiering van de staatschuld. Het klinkt misschien gek, maar voor ons is de staatsschuld een gegeven dat we zo efficiënt mogelijk willen financieren.' Een dealer doet dit door op de geld- en kapitaalmarkt transacties af te sluiten. Verder heeft Rens gewerkt aan 'Alt-A', de door de Staat in 2009 van de ING overgenomen portefeuille met risicovolle Amerikaanse hypotheken. 'De aankoop van de Alt-A portefeuille was een van de maatregelen van 2008 en 2009 om de rust op de financiële markten te herstellen', legt Rens uit. 'Toen het er in 2012 op begon te lijken dat de Alt-A eerder dan verwacht kon worden verkocht, ben ik bij het project gekomen.' Een goede voorbereiding Eind vorig en begin dit jaar werkte Rens fulltime aan de verkoop van de portefeuille, die afgelopen februari werd afgerond. Hoe is de geslaagde verkoop -die 600 miljoen euro meer opbracht dan verwachtverlopen? 'We konden er ons lang op voorbereiden, noodzakelijk omdat de portefeuille heel specialistisch was', vertelt Rens. 'Daardoor verliep het heel efficiënt. We merkten ook dat er een ander soort koper op af kwam dan op ons reguliere terrein, staatsobligaties. We kregen nu vooral te maken met 3 van 8 FinanciënKnipsels nummer 2-2014 risicozoekende Amerikaanse partijen, met het daarbij behorende tijdsverschil, conference calls en videocalls. Het was ontzettend leerzaam.' Emotionele markt Rens volgde bij de Erasmus Universiteit de studierichting Finance & Investment voordat hij terechtkwam bij Financiën. 'Toen ik afstudeerde, in 2011, was de financiële markt nou niet echt je van het. Iemand wees mij op de vacature, ik werd aangenomen en begon toen aan het Financial Market Traineeship van AGT, waar ik bij elke afdeling van het Agentschap gewerkt heb. En ook nu is het werk nog heel afwisselend. Zo ga ik binnenkort op reis in binnen- en buitenland voor 'roadshows' langs investeerders en banken, uitleggen hoe het gaat met Nederland en in welke producten ze precies kunnen investeren. Wereldwijd gezien is Londen, het 'financiële hart van Europa', het interessantst voor ons: na Nederland worden daar de meeste Nederlandse papieren verkocht. Ik hou me de hele dag bezig met een irrationele, emotionele markt. Geen dag ziet er daardoor hetzelfde uit en daar hou ik van.' Achter de schermen van Prinsjesdag: 'We moeten vooral poetsen, poetsen, poetsen' poetsen, poetsen.' Er lopen tientallen paarden mee in de Prinsjesdagstoet. Hoe bereiden ze zich bij de Koninklijke Stallen daarop voor? Onze collega s van AZ namen er een kijkje. Stalmeester Bert Wassenaar: We moeten vooral poetsen, B ert Wassenaar geeft leiding aan het Koninklijke Staldepartement, dat het dagelijks vervoer regelt van de leden van het Koninklijk Huis per auto, vliegtuig, bus, trein, rijtuig en te paard. Er werken zo'n 50 mensen, onder wie de chauffeurs, de koetsiers, een zadelmaker, een rijtuigmaker en het administratief personeel. Zeven dagen in de week lopen hier mensen rond, want ook in het weekend moeten de paarden eten en naar buiten toe om te bewegen. Achtspan De voorbereidingen voor Prinsjesdag starten al in het voorjaar, legt Wassenaar uit. Dan begint de eerste koetsier met het samenstellen van het achtspan, de acht paarden die voor de Gouden Koets lopen. Het staldepartement heeft zowel Friese [herkenbaar aan de lange manen, staart en haren bij de benen, red.]
4 van 8 FinanciënKnipsels nummer 2-2014 als Gelderse paarden op stal. Die twee soorten wisselen elkaar jaarlijks af voor de Gouden Koets. We kijken altijd welke paarden qua karakter met elkaar kunnen opschieten. Paarden zijn eigenlijk net als mensen. Vervolgens besluiten we welke paarden waar komen te staan binnen het achtspan, vertelt Wassenaar. De achterste vier zijn eigenlijk de 'werkpaarden'. Zij trekken de 2,5 ton zware Gouden Koets grotendeels. De vier voorste zijn meer de 'luxepaarden'. Al zijn dit wel de paarden met meer lef, want zij krijgen als eersten te maken met harde geluiden, rook of water op de grond. Tuigage Ook de paarden dragen een 'gala tenue' (gala tuigage) in de koninklijke stoet. Sommige zijn meer dan honderd jaar oud. Op de tuigage staan afbeeldingen van familiewapens en kroontjes. Het tuig dat de paarden op Prinsjesdag dragen, weegt 30 kilo en gebruiken we alleen voor de Gouden Koets. Gouden Koets Helemaal achteraan in het koetshuis staat de Gouden Koets, naast twintig andere imposante koetsen. Alles is nog origineel, sinds 1898, vertelt Wassenaar. Een stukje aan de buitenkant met bladgoud bijwerken of het borduurwerk van een deurpaneel vervangen, kan niet. Dan moet je gelijk een groter deel onder handen nemen. Gelukkig is renovatie voorlopig niet nodig. Wel controleren we geregeld de wielen en smeren we de assen. Op Prinsjesdag legt vervoermaatschappij HTM op verschillende plekken op de 'Gouden Koets-route' touwen in de tramrails. Voor de zekerheid, zegt Wassenaar. De koets is vanwege zijn grootte en gewicht moeilijk wendbaar door bepaalde bochten op de route van Paleis Noordeinde naar het Binnenhof. We maken dan ook wel eens een oefenrondje met een ingepakte Gouden Koets, als Den Haag nog slaapt. Rijpaarden Naast 24 koetspaarden staan er negen rijpaarden in de stallen aan de Hogewal. Eén van die paarden is Mitch, de schimmel waar de stalmeester op Prinsjesdag op rijdt. Vroeger al was het gebruikelijk dat de bevelhebber bij veldtochten op een schimmel rijdt, zodat hij goed zichtbaar is tussen zijn mensen. Bert Wassenaar heeft geen last van zenuwen. Toch weet je nooit hoe de dag gaat lopen, hoeveel je ook van tevoren oefent. Het blijven toch dieren. Zeker wanneer we met de paarden voor het paleis staan en het Koninklijk Paar naar buiten komt lopen, het Wilhelmus wordt ingezet en het publiek begint te klappen. Dat is altijd even een spannend moment. Voor een groot deel is het elk jaar natuurlijk hetzelfde en kan ik het programma na achttien Prinsjesdagen wel redelijk dromen. Toch zeg ik altijd tegen mijn mensen: doe alsof het voor de eerste keer wordt gevierd. Prinsjesdag 2014 is immers maar één keer. Rondje langs de directies: Rijksacademie 'De Rijksacademie verzorgt sinds 2003 opleidingen en congressen aan de Haagse Zeestraat. Sinds 2012 bieden we naast audit-, financieel management- en economieopleidingen ook bedrijfsvoeringsopleidingen aan,' vertelt Damiët de Lange. De Rijksacademie is alleen voor ambtenaren. Het instituut is niet het enige: 'Naast ons zijn er zo n vijfendertig interne aanbieders binnen de overheid. Wij zijn wel één van de grootste van én onze docenten zijn bijna allemaal Rijksambtenaren.' Medewerkers kunnen zelf kiezen of ze een opleiding willen volgen bij de Academie of ergens anders, maar soms is het instituut preferred supplier. 'Bij de ADR bijvoorbeeld doen we een belangrijk deel van de permanente educatie van de auditors die regelmatig moeten bijspijkeren voor hun certificering.' D e bekendste en grootste opleiding van de Rijksacademie is Vakopleiding Openbare Financiën voor Hogere Ambtenaren: de VOFHA, de financiële basisopleiding binnen het Rijk. 'We hebben hem ooit hernoemd in 'leergang Financieel Management' omdat we dat beter vonden aansluiten bij de inhoud, maar de 'merknaam' VOFHA bleek te sterk. Dus dat hebben we maar snel teruggedraaid.' Hoewel de naam misschien wat verouderd is, geldt dat zeker niet voor de inhoud. 'Onze opleidingen passen we steeds aan als dat nodig is.' Een andere bekende -en zwareopleiding is die voor de controllers. 'Het is een posthbo die we aanbieden sinds 2006. Deelnemers
volgen ongeveer veertig dagdelen van drie uur en zijn, nadat ze een referaat geschreven hebben, gecertificeerd controller.' Verder doet de Academie het opleidingsprogramma voor financial trainees. 40 opleidingen per jaar 'Soms organiseren we grote evenementen zoals de Baten-Lastendag of IOFEZdag, waar een paar honderd collega's op afkomen. Inspirerend en uitdagend, want we zorgen voor interessante sprekers en workshops.' Ook heeft de Rijksacademie een 'vrij populaire' serious game ontwikkeld die het interdepartementale programma Herinrichting Governance Bedrijfsvoering Rijk -SGO5- simpel uitlegt. Een van de praktische opleidingen is Lean management Rijksoverheid, waarmee je efficiënter leert werken. Hier plukt de Rijksacademie zelf ook de vruchten van: 'Ik ben nu projectleider Lean binnen onze eigen organisatie.' Deelnemers zijn geneigd te denken dat Damiët er alleen is voor hun opleiding, maar schijn bedriegt: 'Ik begeleid zo'n veertig projecten per jaar.' Makelaar Damiët deed eerst de heao in Den Haag en later 's avonds Bestuurskunde. In 2000 begon ze bij de directie Financiële Markten: 'echt hardcore Financiën.' Na zeven jaar was het tijd voor iets anders en kwam ze terecht op haar huidige functie. Ik vind de financial traineeships erg leuk om te doen.' En de zware controllersopleiding schept een band. 'Je leert deelnemers persoonlijk kennen omdat je langer met ze te maken hebt.' Ze overlegt veel met departementen. 'Vooral bij nieuwe opleidingen moeten we flink doorvragen. Bijvoorbeeld een traject dat nu loopt bij een groot departement: in februari hadden we het eerste gesprek en de opleiding startte pas in juli. Het duurt soms lang voordat de wensen concreet kunnen worden en als Rijksacademie willen we ook goed werk leveren. Inhoudelijk goede docenten, een interessant programma, geschikte faciliteiten dat is belangrijk. Eigenlijk ben ik een soort makelaar. Ik koppel partijen aan elkaar en voeg daar wat van mezelf aan toe.' Prinsjesdag: de techniek achter de schermen Bij 'Prinsjesdag' denken we vaak aan paarden, militairen, de Gouden Koets, hoedjes en de grote vraag: wat draagt Máxima? Maar het draait natuurlijk vooral om de Miljoenennota en de Troonrede. Die laatste wordt uitgesproken in een Middeleeuwse zaal en moet hoorbaar zijn voor 1.000 aanwezigen. Dat vergt nogal wat techniek. Toch? V incent Semil draagt samen met zijn collega zorg voor 'alles met een draadje' in de Ridderzaal op het moment suprême; de Troonrede. Onder hun verantwoordelijkheid vallen de elektriciteit, de computers, beveiliging, het geluid, de infrastructuur en bekabeling en de verlichting. Wat moet er allemaal gebeuren? De voorbereidingen starten zo n twee weken van tevoren. Er mag bijvoorbeeld geen kapotte lamp zitten in een van de acht kroonluchters in de Ridderzaal: 'Daarom vervangen we elk jaar alle 400 peertjes.' Een fikse klus die niet 1-2-3 geklaard is want de kroonluchters hangen op 12 meter hoogte. Het wisselen gebeurt daarom met een lift én met z n tweeën, voor de veiligheid. Verder zorgt een bouwkundig aannemer er eerst voor dat er voldoende ruimte is. 'En dit jaar testen we nieuwe lampen in de Rolzaal boven de Ridderzaal, waar de ministers vooraf samenkomen. De oude waren wat te geel.' Ook dat gaat wat ingewikkelder dan je zou denken: 'de Rijksarchitect zoekt nieuwe lichten uit die we eerst moeten testen.' Vanaf de week voor de Derde Dinsdag beginnen ze met het koelen van de zaal. 'Er zijn zo n duizend aanwezigen, dus bij warm weer wordt het binnen al snel onaangenaam.' 'Niet zomaar een geluidsbox neerzetten' Op de dag zelf, als de Gouden Koets vertrekt vanuit Paleis Noordeinde, zet Vincent in de Ridderzaal de uitgangsbordjes aan boven de deuren. 'Dat moet met de hand, omdat ze werken op batterijen die we na twee uur al moeten vervangen.' Tijdens de Troonrede is hij paraat in de Ridderzaal achter bij de firma Jacot die het geluid regelt. In pak, want 'je kunt daar niet in je werkkloffie tussen zitten.' Goed geluid blijft lastig zo blijkt: 'Al zit de Ridderzaal vol hightech geluidsapparatuur, het is complex want het is een grote zaal. En je kunt er ook niet zomaar een willekeurige geluidsbox neerzetten, het moet wél passen bij het gebouw.' Vincents collega zit op dat moment in de technische ruimte en bewaakt daar alle stroomveiligheden om bij een stroomstoring snel te kunnen handelen. 'Ik zorg er verder voor dat het geluid van de brandmelders uitgeschakeld is. Dat klinkt gek, maar mocht er iets gebeuren dan zijn er BHV ers in de zaal die iedereen wegloodsen. We willen alleen niet dat het geluid zorgt voor paniek.' Hij en zijn collega zijn op alles voorbereid: 'We hebben als back-up het transformatorstation van de Tweede Kamer en mocht dát plat gaan dan kunnen 5 van 8 FinanciënKnipsels nummer 2-2014
we nog terugvallen op een dieselaggregaat voor de grafelijke zalen.' 'Na de Troonrede valt er een last van m n schouders' Vincent werkt al sinds 1979 op het Binnenhof. 'Ik ben begonnen bij de Tweede Kamer, daarna ging ik naar AZ, naar de Eerste Kamer, het Kabinet der (toen nog) Koningin, de Algemene Rekenkamer, het Catshuis, Huis ten Bosch Ik kon altijd wel wat anders doen en heb ook veel meegemaakt, veel presidenten gezien.' De oude president Bush maakte daarbij de meeste indruk. 'Zijn securityteam nam het hele Binnenhof over!' Lachend: 'Ik hoor inmiddels bij het meubilair.' En dat heeft zo zijn voordelen: 'Ik ken de gebouwen door en door. Voor dit werk heb je liefde voor en kennis van oude gebouwen nodig. Je mag namelijk niets zien. Voorheen boorde men gewoon door een eeuwenoude lambrisering heen om een kabel aan te leggen, maar dat kan echt niet. Je moet het zo doen dat je het gebouw niet aantast.' Over Prinsjesdag: 'Zelfs na 35 jaar is het nog steeds spannend. Pas na de Troonrede valt er een last van m n schouders. Elk jaar weer! Nieuw 10 eurobiljet in omloop De Europese Centrale Bank heeft sinds 23 september het nieuwe 10 eurobiljet in omloop gebracht. In Nederland gebeurt dit via DNB en de banken. Aan de nieuwe biljetten zijn extra veiligheidspunten toegevoegd zodat ze beter bestand zijn tegen vervalsing en ze zijn duurzamer vanwege een extra coating. H et nieuwe 10 eurobiljet is onderdeel van de Europaserie, die de ECB over een periode van een aantal jaar geleidelijk invoert als vervanging van de eurobiljetten uit de eerste serie. Net als het nieuwe biljet van 5 euro dat vorig jaar in omloop kwam, heeft het nieuwe tientje enkele nieuwe en verbeterde echtheidskenmerken: Een portret van Europa, een vrouwelijke figuur uit de Griekse mythologie, is te zien in het hologram en het watermerk. Een smaragdgroen cijfer verandert van kleur bij beweging naar donkerblauw en geeft een op en neer bewegend lichteffect. Korte, verhoogde lijntjes, voelbare inkt, aan de linker- en rechterrand van het biljet maken het gemakkelijker te herkennen, met name voor mensen met een visuele beperking. De nieuwe bankbiljetten gaan waarschijnlijk langer mee vanwege een extra coating, vooral belangrijk bij de slijtgevoelige -want veelgebruikte- biljetten van 5 en 10 euro. Net als bij het nieuwe briefje van 5 euro komt het nieuwe biljet van 10 euro in omloop naast de bestaande biljetten en worden de versleten exemplaren geleidelijk uit de roulatie gehaald. Boekrecensie: Arm & rijk in Nederland Moet de kloof tussen welvarenden en minder welvarenden worden gedicht met extra vermogensbelasting, zoals Thomas Piketty stelt? Nee, vindt Willem Vermeend. Zijn boek 'Arm & rijk in Nederland' is behalve een weerlegging van het pleidooi van de populaire Franse econoom een recept voor een levensvatbare economie. De voornaamste ingrediënten: lastenverlichting en het creëren van banen. P iketty stelt in zijn bestseller 'Le Capital au XXIe siècle' dat rijkdom geconcentreerd raakt bij het allerrijkste deel van de bevolking, als het rendement op het eigen vermogen groter is dan het tempo van de economische groei. Op de lange termijn zou dit leiden tot een kleine rijke groep van superrijke renteniers met supervermogens en economische instabiliteit. Deze ontwikkeling is alleen enkel door overheidsingrijpen tegen te gaan, bijvoorbeeld via een wereldwijd systeem van progressieve (vermogens)belasting. Niet-gefundeerd doemdenken Ex-staatssecretaris en -minister Willem Vermeend prijst zijn collega-econoom om diens veldwerk, de grote hoeveelheid data die hij heeft verzameld. Inderdaad laten internationale studies zien dat de kloof tussen rijk en arm in de meeste westerse industrielanden groeit. Van Piketty s conclusies is Vermeend minder gecharmeerd. Want tegelijkertijd 6 van 8 FinanciënKnipsels nummer 2-2014
neemt de wereldwijde ongelijkheid, ofwel de inkomensverschillen tussen alle mensen op de wereld, af. En dat kapitaal de toekomstige wereld zou gaan beheersen, is een 'ongekende vorm van niet-gefundeerd doemdenken.' Over Nederland hoeft Piketty zich bovendien geen zorgen te maken, aldus Vermeend. Wij zijn het 'meest gelijke land'. En al zal ook hier de ongelijkheid toenemen, de vraag is of je die met (overheids)maatregelen moet tegengaan. Fiscaal afgestraft Een zwaardere belasting op rijkdom, zoals Piketty voorstelt, is volgens Vermeend in elk geval niet de oplossing: 'Je maakt de armen niet rijker door de rijken armer te maken.' Sowieso zijn aan het afdwingen van een gelijkmatiger inkomensverdeling meer na- dan voordelen verbonden en hebben we in Nederland ook nog eens een behoorlijk hoge lastendruk, schrijft Vermeend. Als je hard werken fiscaal afstraft, neemt de bereidheid om (extra) arbeid aan te bieden en carrière te maken af. Ook nemen migratie, belastingontwijking of zelfs ontduiking toe, zo meent hij. Human capital Wat is dan wel een goede aanpak? Volgens Vermeend moeten we ons niet focussen op capital maar op human capital, oftewel de arbeidsmarkt. De ongelijkheid dient onder meer te worden aangepakt via onderwijs dat adequaat inspeelt op de nieuwe economie. Het komende decennium kenmerkt zich door baanarme groei, waarschuwt Vermeend. Plus een afname van het aantal vaste banen en toename van het aantal zzp'ers. We moeten er dus voor zorgen dat we geen mensen opleiden voor banen die er straks niet meer zijn. Vermeend pleit voor een arbeidsmarkt die alle ruimte biedt voor flexibel werken en die individueel maatwerk mogelijk maakt, waardoor de arbeidsdeelname toeneemt. Vlaktaks Veel twijfel kent Vermeend niet, als het aankomt op alternatieve oplossingen. Een vlaktaks invoeren? Bij de belastingherziening van 2001 is die mogelijkheid al onderzocht, en onwenselijk geacht. Het minimumloon verhogen? Evenmin een goed idee. In veel westerse industrielanden waarin, zoals de VS, is het niet genoeg om van rond te komen. In Nederland wel. Een verhoging heeft diverse negatieve economische effecten, waaronder een lagere groei, lagere bedrijfsinvestering en een hogere werkloosheid, stelt Vermeend. Een verlaging van de loonkosten voor werkgevers, gecombineerd met een belastingverlaging over het minimumloon, zou beter zijn. Op die manier kun je de netto-inkomens van de laagstbetaalden op peil houden of verbeteren. En tegelijkertijd extra banen voor deze groep scheppen. Verder is het 'onontkoombaar' dat op de uitgavenposten collectieve zorg en sociale zekerheid verdere bezuinigingen worden doorgevoerd. Door de stijging van de collectieve uitgaven is immers ook de lastendruk op arbeid toegenomen, aldus Vermeend. 7 van 8 FinanciënKnipsels nummer 2-2014 Amsterdamse miljonairs Arm & rijk is doorspekt met leuke feitjes en interessante statistieken. Zo leren we dat 1 op de 38 Amsterdammers miljonair is, in dollars gemeten. En dat het gemiddelde inkomen tussen 1000 voor Christus en 1800 na Christus vrijwel gelijk gebleven is. Waar de industriële revolutie vervolgens een eind aan maakt. Vermeends vlot geschreven betoog gaat wel enigszins gebukt onder de nodige herhalingen. Keer op keer wordt gehamerd op het belang van meer banen en lastenverlichting. Ook lezen we meermalen dat internet steeds belangrijker wordt, evenals de technologische ontwikkelingen. Dat is geen echte eye-opener. Ideale belastingstelsel Hoe ziet, tot slot, Vermeends ideale belastingstelsel eruit? Dat kenmerkt zich door eenvoud en stimuleert economische groei, werkgelegenheid en ondernemerschap. Weinigen zullen het hierin met hem oneens zijn. Arm & rijk in Nederland. Hoe het echt zit met inkomen en vermogen. Willem Vermeend. Prijs: 15 euro Financiën Fotowedstrijd Indrukwekkende vergezichten, beelden van het wonderlijke dierenrijk, de schoonheid van landschap en architectuur, sportieve vakantievierders. De jury van de Financiën Fotowedstrijd werd verleid met de meest fantastische vakantiefoto's uit alle windstreken of gewoon uit eigen land. Toch kan er maar een de winnaar zijn: Roos Kalker van de ADR. R oos Kalker schoot de foto van haar in de branding spetterende zoontje Rijk op een warme avond in juli aan het Scheveningse strand. Ze legde het moment vast met haar iphone. Een toevalstreffer, noemt ze haar
winnende inzending. Volgens de jury roept de foto een vakantiegevoel op dat velen - al dan niet uit hun jeugd - zullen herkennen. De foto valt op door het prachtige licht, is daarnaast sprankelend, energiek en vertederend. Michiel maakte zijn foto tijdens een van de activiteiten die voor kinderen werden georganiseerd op een groot vakantiepark in Eersel. Een aandoenlijk, vrolijk, kleurrijk plaatje met een mooi perspectief, vindt de jury: Nummer twee De tweede prijs is voor Paul de Jong (ADR). Met zijn partner en een bevriend echtpaar doorkruiste hij per camper het zuidwesten van Noorwegen. Op zijn tocht trof hij een vakantietafereel aan dat afkomstig lijkt te zijn uit de jaren zestig. Een mooie compositie die een serene rust uitstraalt, vindt de jury. Bovendien een foto die de fantasie prikkelt, verhalen oproept: Derde prijs Monique de Jong (ADR) wint de derde prijs met een welhaast surrealistisch beeld geschoten op het Griekse eiland Kefalonia. Een bezienswaardigheid daar is het Melissani-meer. Het ligt verscholen in een grot waarvan vele jaren geleden het dak gedeeltelijk is ingezakt. Het bootje met mensen lijkt te zweven boven het water, het zeer bijzondere licht trekken de kijker de foto in, aldus de jury: Het tafereel van Rob Klaassen is volgens de jury herkenbaar voor alle kampeerders. Een goed getroffen, compleet beeld ook: Han van Gelder, directeur Bedrijfsvoering, reikte op 16 oktober de prijzen uit onder het toeziend oog van de twee andere juryleden Ton Hofman, hoofdredacteur interne nieuwsvoorziening en Hans Moolenaar, professioneel fotograaf. Eervolle vermeldingen Twee inzendingen ontvangen een eervolle vermelding. 'Wedstrijd limonade drinken met een rietje' van Michiel Wijma (ADR) en 'Natte boel' van Rob Klaassen (COMM). 86 inzendingen De jury beoordeelde 86 inzendingen. Opvallend is het aanzienlijk aandeel door ADR-collega's vastgelegde vakantiemomenten. 8 van 8 FinanciënKnipsels nummer 2-2014