6
Edith Schippers en haar strijd tegen de stijgende zorgkosten Het einde van het recht op vrije artsenkeuze? Tekst: Geert-Jan van der Sangen Beeld: Ministerie van VWS Vorig jaar lieten we minister Schippers al aan het woord in MoveMens. Zij pleitte toen voor gepast gebruik van de zorg, want de zorgkosten rijzen de pan uit. We hebben allemaal een rol in het betaalbaar houden van de zorg. Inmiddels zijn we anderhalf jaar verder en zijn vooral plannen tot wijziging van artikel 13 van de Zorgverzekeringswet actueel. Hoe staan we er nu voor? Wat zijn haar plannen en ideeën? Als opvolger van Ab Klink is Edith Schippers (1964) sinds 14 oktober 2010 minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Een zware functie waarin ze de hele dag beslissingen moet nemen over niet de minste zaken. Ethische en medische dilemma s in een sector waarin de kosten blijven stijgen, omdat wij steeds ouder worden dankzij betere kennis, behandelmethodes en medicijnen. Ook de belangen van de verschillende partijen zoals verzekeraars, ziekenhuizen en beroepsgroepen zijn niet alleen groot, maar botsen ook regelmatig. Meest recente voorbeeld is haar veelbesproken voorstel tot afschaffing van de vrije artsenkeuze. Schippers wist als politica pur sang met een slim voorstel de patstelling te doorbreken en loodste de wijziging van artikel 13 van de Zorgverzekeringswet dit jaar door de Tweede Kamer. Alleen de Eerste Kamer moet er nog over beslissen. Drie typen verzekeringspolissen De huidige wet is niet helemaal consequent, betoogt Schippers. Patiënten met een goedkopere verzekering hebben toch recht op een redelijke vergoeding als zij met hun gebroken enkel naar een niet-gecontracteerd ziekenhuis gaan. 7
Kort geding dreigt om vrije artsenkeuze De discussie over het recht van patiënten om zelf hun arts te kiezen, dreigt zen straks voor de goedkope polissen. en mensen met lage inkomens kie- een felle juridische strijd te worden. De Vooral laatstgenoemde groep heeft dus Stichting Handhaving Vrije Artsenkeuze een probleem. Alleen ouderen met veel die dit jaar werd opgericht, telt al geld zouden straks hun recht op vrije meer dan 5000 aangesloten artsen en artsenkeuze kunnen behouden. paramedici. Afschaffing van het recht op vrije artsenkeuze levert volgens Ger Binnenkort doet de Eerste Kamer Jager, voorzitter van de stichting, nauwelijks besparingen op en leidt tot Zorgverzekeringswet. Mocht deze wor- uitspraak over de wijziging van de een tweedeling. Bovendien meent de den aangenomen, dan volgt een kort stichting dat afschaffing van dit recht geding, zegt Jager. In eerste instantie strijdig is met Europese mededingingsregels. Een kort geding dreigt tegen de overheid bij de Nederlandse zullen we een kort geding aanspannen rechter, maar het kan ook zijn dat De stichting stelt grote vraagtekens we naar het Europese Hof gaan. bij de nieuwe zorgplannen. Jager: Als Jager heeft vertrouwen in een goede de plannen door zouden gaan, bepaalt afloop. Zeker nu de Hoge Raad in juli de zorgverzekeraar dus de relatie uitspraak deed in een geschil tussen zorgverlener-patiënt. Wij zijn tegen het een grote zorgverzekeraar en de instelling voor geestelijke gezondheidszorg afschaffen van de vrije artsenkeuze. De keuze voor een arts is persoonlijk Momentum. Een zorgverzekeraar mag en hoort sowieso bij de patiënt te de vergoeding van een behandeling liggen, maar ik geloof ook niet dat hiermee geld bespaard kan worden. Een de belemmerd wordt in de vrije keuze niet zo laag vaststellen dat de verzeker- ziekenhuis maakt bijvoorbeeld geen van een zorgaanbieder. De behandelingen daar vallen onder het basispakket, onderscheid en rekent eenzelfde tarief voor een bepaalde behandeling. Hoe maar omdat Momentum geen contract ga je dan de zogenoemde basispolis heeft met de verzekeraar, krijgen verzekerden met een naturapolis slechts 50 goedkoper maken? Als de zorgverzekeraars een miljard winst maken en procent van het marktconforme tarief dit gebruiken voor lagere premies, dan vergoed. De Hoge Raad oordeelde dat scheelt dat misschien wel 8-10 euro dat 75 procent moet zijn. In artikel 13 per maand. Maar wat gebeurt er na dat van de Zorgverzekeringswet is geregeld jaar als die winst er niet meer is? dat verzekeraars weliswaar vrij zijn bij Er dreigt een tweedeling te ontstaan het bepalen van de vergoeding voor die doet denken aan de periode van behandelingen van niet-gecontracteerde zorgaanbieders, maar niet zo laag Ziekenfonds en Particulier. Die tweedeling wordt zelfs nog sterker dan voorheen, zegt Jager. Gezonde jongeren aldus de Hoge dat dit de vrije artsenkeuze belemmert, Raad. Dat ondermijnt ons zorgstelsel. In feite doet de verzekeraar zijn best om voor de verzekerde goede zorg in te kopen tegen een scherpe prijs maar vervolgens zegt de verzekerde: Bedankt voor de lagere premie, maar ik ga toch naar een niet-gecontracteerd duurder ziekenhuis en u moet dat vergoeden. Dit past niet in een systeem waarin verzekeraars selectief zorg inkopen, juist om de kosten te beheersen. Vorig jaar noemde Schippers ook transparantie als belangrijk punt. Vaak weten we niet hoe duur de zorg is, waar het goedkoper kan en of dat iets betekent voor de kwaliteit. Dat geldt voor de meeste patiënten, maar ook voor veel artsen. Ik wil dat er meer informatie beschikbaar komt. Artsen weten nu niet of ze beter of minder goed zijn dan hun collega s. Daar moet iets aan gebeuren, helemaal omdat de gegevens er zijn. In de nieuwe situatie die Schippers voorstelt, heeft iedereen drie keuzen. Men kan kiezen voor de budgetpolis, de goedkoopste variant. Hierbij bepaalt de verzekeraar welke zorgaanbieder een behandeling doet. Daarnaast kan de patiënt kiezen voor een niet-gecontracteerde aanbieder, maar bij deze naturapolis moet hij/zij een deel zelf betalen. Ook de duurdere restitutiepolis blijft bestaan. Hierbij heeft de burger alle vrijheid in keuze van een zorgaanbieder, tegen volledige vergoeding. Uiteraard resulteert dit wel in een beduidend hogere premie. Vooral deze laatste mogelijkheid bleek cruciaal na de golf van kritiek op het afschaffen van de vrije artsenkeuze en werd al het ei van Schippers genoemd. Tegenstanders van de nieuwe situatie roepen dat we feitelijk weer terug gaan naar de oude situatie. Mensen met lagere inkomens hebben min of meer 8
verplicht de keuze voor een soort ziekenfonds en de hogere inkomens hebben de luxe om te kunnen kiezen voor de duurdere particuliere verzekering. Grootste verschil is echter dat de consument nu wel degelijk keuze heeft. En wel uit drie producten. Er blijven echter belangrijke vragen bestaan als: Hoe wordt de basisverzekering ingevuld en hoe betaalbaar blijft de restitutiepolis? Het afschaffen van de vrije artsenkeuze blijft de gemoederen echter bezighouden. En dat zal nog wel even zo blijven. Naast het recht op zelfbeschikking liggen zijn zoveel extra zorgprofessionals noodzakelijk, dat de opleidingen het niet aan kunnen en er zijn zelfs niet genoeg jongeren om dit op te vangen. Schippers: In ons land worden veel meer mensen langdurig in een instelling verzorgd dan in andere landen. Dat kost niet alleen geld maar vraagt ook veel van de arbeidsmarkt. Meer macht voor (huis)artsen Een gemiddeld gezin is bijna een kwart van het inkomen kwijt aan zorgkosten, vertelt Schippers. En als we niet oppassen verdubbelt dat! Op de vraag wie nu uiteindelijk de arts die de meeste invloed heeft, vertelt Schippers. Hij bepaalt of een bepaalde behandeling noodzakelijk is. Hij beslist of er wel of geen foto gemaakt moet worden. Ze refereert aan het voorstel uit het regeerakkoord om 1.3 miljard euro uit het basispakket te halen. Dat hebben we niet gedaan. In plaats daarvan moeten artsen in de spreekkamer zorgen dat mensen die zorg krijgen, deze zorg ook echt nodig hebben. Dat gebeurt nu niet en daar ligt de sleutel. Dat moet echt gaan gebeuren om de noodzakelijke bezuinigingen door te voeren. Het grootste probleem zijn niet de heel dure behandelingen, maar de vele onnodige zorgkosten er vooral bezuinigingsmaatregelen ten de meeste macht heeft in de wereld van grondslag aan de gewenste wetswijziging. Want dat er in de zorg bezuinigd ter dat dat heel verschillend is. In de de gezondheidszorg antwoordt de minis- moet worden is al vele jaren duidelijk spreekkamers is dat de arts, als het gaat Bijkomend probleem, waar de minister om wetten en regels is het de minister ook al eerder over sprak, is het dreigende met het parlement. Zelfs als het gaat tekort aan arbeidskrachten in de zorg. Er om financiering en bezuinigingen is het Onnodige zorgkosten Een ander aandachtspunt is dat de zorg niet goed en efficiënt is georganiseerd. Er zijn veel teveel plaatsen in Nederland met zeer specialistische behandelmogelijkheden. Met heel dure apparatuur die te weinig gebruikt wordt en waar zelfs fouten worden gemaakt. Daar moeten we vanaf. De complexe, gespecialiseerde zorg moet veel meer geconcentreerd worden. Dit verbetert de kwaliteit en bespaart kosten. De eenvoudige zorg, die 9
nu nog veel in het ziekenhuis plaatsvindt, moeten we weer terug zien te krijgen in de wijken. De aanpak van diabetes is hier een mooi voorbeeld van. Overigens zijn de heel dure behandelingen niet het grootste probleem volgens Schippers. Daar hebben we de collectieve verzekering voor. Het grootste probleem zijn de vele onnodige zorgkosten. Schippers is van mening dat een arts altijd de kosten moet laten meewegen in zijn beslissingen. De arts speelt een zeer belangrijke rol. Behalve naar de kosten moet vooral worden gekeken naar de kwaliteit van leven. Draagt een behandeling hier (nog) wel aan bij? Moet je nog aan een kostbare chemokuur of bestraling beginnen als iemand nog een half jaar te leven heeft? Moet je een oude dame die al dement is nog een nieuwe kunstheup aanmeten? Zelf geeft Schippers nog geen antwoord op deze cruciale vragen: Eerst gaan we kijken hoe we het medisch gezien beter kunnen doen. Machtigste vrouw van Nederland Als vrouwelijke minister in de regering, en ook nog op zo n belangrijke post, moet je je mannetje wel staan. En dat doet Edith Schippers met verve. Vorig jaar nog werd ze door het blad Opzij uitgeroepen tot machtigste vrouw van Nederland. Margriet van der Linden, juryvoorzitter, introduceerde haar met de woorden: Er ligt veel op haar schouders, nu en de komende jaren, maar ze weet de lasten slim te dragen. Zelf schrijft Schippers haar macht vooral toe aan haar functie: Ik sta voor een sector die sociaal maatschappelijk, maar ook financieel economisch van enorme impact is. Ook is ze van mening dat het percentage vrouwen in de (politieke) top momenteel wel heel karig is. Vrouwen rukken wel op, maar te Schippers meent dat er voldoende keus is in het aanvullende pakket weinig. Een deel van de oorzaak ligt ook bij de vrouwen zelf. Vrouwen die bijvoorbeeld parttime werken, hebben het uiteraard moelijker om aan de top te komen. Zelf is ze tevreden met haar huidige functie. Ze ambieert ook geen leiderschap van haar partij, de VVD. Dat haar beslissingen lang niet altijd goed vallen, neemt ze voor lief: Als je populair wilt worden, moet je actrice worden of zangeres. Dan krijg je fans en een site. Maar weinig politici die volksgezondheidszorg doen, winnen de populariteitspolls. Open brief aan de minister Eind vorig jaar kreeg de 21-jarige Daniël de Rijke veel aandacht in de media en op internet met zijn open brief aan de minister. Hij had kanker maar is inmiddels 10
genezen. Zijn pogingen om een aanvullende zorgverzekering af te sluiten, vooral voor fysiotherapie, strandden meerdere malen. Veel zorgverzekeraars wilden hem niet zomaar een aanvullend pakket aanbieden. Verzekeraars zijn verplicht om iedereen voor een basisverzekering te ring accepteren voor dezelfde premie. De aanvullende verzekering is in tegenstelling tot de basisverzekering een volledig particuliere verzekering, waar de overheid zich niet mee mag bemoeien. Verzekeraars maken daarom hun eigen afwegingen. Schippers meent dat er en arbeidsmarkt en secretaris ruimtelijke ordening van VNO-NCW. Uiteindelijk belandde ze in 2003 als lid in de Tweede Kamer. Sinds het najaar van 2010 is zij minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Als echte liberaal heeft ze marktwerking hoog in het vaandel staan. Dat ze Artsen moeten in de spreekkamer zorgen dat mensen die zorg krijgen, deze ook echt nodig hebben accepteren, maar er zijn geen regels wat betreft aanvullende verzekeringen. Minister Schippers reageerde direct. Over fysiotherapie schreef ze onder andere: In de basisverzekering is fysiotherapie beperkt opgenomen. Zo behoren voor verzekerden van 18 jaar of ouder de eerste 20 behandelingen met fysiotherapie niet tot het basispakket. Dit betekent echter niet dat voor deze categorie verzekerden fysiotherapie helemaal niet in het basispakket is opgenomen. Voor de aandoeningen die vermeld staan op de lijst met aandoeningen waarvoor langdurige of chronische fysiotherapie is aangewezen, wordt na 20 behandelingen wel langdurige of chronische fysiotherapie uit de zorgverzekering vergoed. Eén van de gevallen die op de zogeheten chronische lijst staat is de fysiotherapie die je na ontslag uit het ziekenhuis nodig hebt en waardoor je sneller herstelt. Denk bijvoorbeeld aan een aandoening als gescheurde kruisbanden. Deze fysiotherapie in het basispakket is dus ook van belang bij ernstige sportblessures. Voor de basisverzekering geldt een acceptatieplicht. Zorgverzekeraars moeten iedereen die zich aanmeldt voor de basisverzeke- voldoende keus is in het aanvullende pakket: Er zijn minimaal zes zorgverzekeraars die geen medische selectie toepassen op het aanvullende pakket. Enkele verzekeraars passen voor de meest uitgebreide aanvullende verzekeringen wel selectie toe. Er zijn voor jou en anderen met een vergelijkbaar verhaal gelukkig voldoende keuzemogelijkheden voor de aanvullende verzekering. Carrièrevrouw Minister op één van de belangrijkste posten word je uiteraard niet vanzelf. Na haar VWO-diploma studeerde ze politicologie in Leiden. In 1993 en 1994 was ze de persoonlijk medewerker van Tweede daar ver in gaat blijkt onder andere uit haar houding inzake het rookverbod. Het komt haar op veel kritiek te staan dat ze het rookverbod voor kleinere eenmanscafés terugdraait en in eerste instantie zelfs hulp bij het stoppen niet meer wil vergoeden en de subsidie voor de anti-rookorganisatie Stivoro intrekt (later wordt dit door druk uit de Tweede Kamer teruggedraaid). De anti-tabaksactivisten betichten haar zelfs van te nauwe banden met de tabaksindustrie. Eind 2012, tijdens de onderhandelingen tussen de PvdA en de VVD, krijgt PvdA-fractievoorzitter Diederik Samsom een open brief namens de Stichting Rookpreventie Jeugd. Hij moet eisen van Schippers dat ze haar banden met de tabakslobby verbreekt en nu echt met een sterk tabaksontmoedigingsbeleid komt. Naar verluid is Schippers woedend over de brief. Naar eigen zeggen betaalt ze miljoenen meer aan rookpreventie dan haar voorgangers en haar banden met de tabakslobby noemt ze onzin. Uiteindelijk De complexe, gespecialiseerde zorg moet veel meer geconcentreerd worden. Dit verbetert de kwaliteit en bespaart kosten Kamerlid Dick Dees. Hierna werkte ze moet ze zich toch gewonnen geven. Ze drie jaar als fractiemedewerker voor de draagt het tabaksdossier over aan staatssecretaris Van Rijn. Het tekent de strijd- Tweede Kamerfractie van de VVD en was ze tot 2003 secretaris gezondheidszorg bare politica pur sang 11
U kent Chemodol, de hypo-allergene afwasbare massage-olie. Maar Chemodis heeft meer massage-oliën. Zoals Chemotherm, een massage-emulsie met milde en verantwoorde warmtewerking. Het zuiver plantaardige Olivine, zonder conserveermiddelen en emulgatoren. Chemovine, speciaal voor de sterk behaarde huid. Over de rug van Chemodol. En, speciaal voor de overgevoelige huid, Chemoderm met natuurlijke werkstoffen en de ongeparfumeerde Baselin Emulsion met biologische eigenschappen. Uw leveranciers kunnen u er alles over vertellen. Of bel voor meer informatie: 0800-chemodis (0800-24 36 63 47). www.chemodis.nl CHEMODIS Dat ligt voor de hand Chemodis B.V. Para-medische Farmacie Postbus 9160 NL-1800 GD Alkmaar Tel. +31 (0)72-520 50 83 Fax +31 (0)72-512 82 14
Schippers is gehuwd en heeft één dochter van negen. De gezondheidszorg speelt een belangrijke rol, ook in haar thuissituatie. Haar man Sander Spijker was tot eind vorig jaar werkzaam als hoofd innovatie en e-health bij het Slotervaartziekenhuis. Dit leidde overigens tot de nodige ophef vanwege mogelijke belangenverstrengeling. Op het Binnenhof staat Schippers bekend als keiharde werker. In het blad Margriet zei ze al eens dat ze van haar imago van koel en afstandelijk, als vrouw in een mannenwereld niet wakker ligt. En thuis gaat ze voor warmte en gezelligheid: Lekker samen met mijn dochter op de bank televisie kijken, zo vertelde ze. Zelfredzaamheid De zorg, en vooral de vraag hoe we de nog steeds stijgende kosten kunnen beteugelen, zal ook de komende jaren alle aandacht vragen van deze bevlogen minister. Zorg moet daarom zinnig en zuinig zijn, zegt Schippers. Ik zal me volledig inzetten voor een betaalbare zorg van goede kwaliteit en met oog voor mensen. Uiteraard kan ze dit niet alleen. Schippers vindt dat er in het verleden onvoldoende aandacht is gegeven aan de mogelijkheden om zelfredzaamheid van mensen te vergroten, door middel van de juiste woningen en voorzieningen. Dat er veel moet gebeuren staat buiten kijf, maar ze benadrukt dat iedereen daar een rol in heeft: de artsen, de verzekeraars, de ziekenhuizen, de verpleeghuizen en de thuiszorg. Maar ook de patiënten zelf. Patiënten moeten meer zelfredzaam worden en oplossen wat ze zelf op kunnen lossen, geen onnodig beroep doen op de zorg en zo efficiënt mogelijk met zorg omgaan. j CV Edith Schippers, Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Edith Schippers (1964) wordt in 1993 persoonlijk medewerker van VVD Tweede Kamerlid Dees. Van 1994 tot 1997 is ze beleidsmedewerker volksgezondheid, welzijn en sport bij de VVD-fractie in de Tweede Kamer. Schippers vervolgt haar loopbaan in 1997 bij het VNO-NCW. Tot 2001 is ze daar secretaris volksgezondheid en arbeidsmarkt en (tot 2003) secretaris ruimtelijke ordening. Op 3 juni 2003 wordt Edith Schippers voor de VVD lid an de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Ze is woordvoerster voor volksgezondheid. Vanaf maart 2006 is ze tevens vicefractievoorzitter. Van juni 2009 tot september 2010 is ze lid van de onderzoekscommissie financieel stelsel, de commissie De Wit.Edith Schippers wordt op 14 oktober 2010 benoemd tot minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport in het kabinet-rutte-verhagen. Op 5 november 2012 is Edith Schippers wederom benoemd tot minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport in het kabinet-rutte-asscher. In oktober 2013 wordt Schippers door het feministische maandblad Opzij benoemd tot machtigste vrouw van Nederland Meer info? 13