Jaarverslag 2009
2
Inhoud Jaarverslag 2009 Mission Statement Corporate Values Procuratiebevoegdheid Organogram Prae-advies van de Raad van Commissarissen Vijf jaar geconsolideerde kerncijfers 4 5 6 8 10 12 Macro-economische beschouwing Koersnoteringen Het bedrijf van de bank 14 22 24 Verslag van de directie Vennootschappelijke balans vóór winstverdeling per 31 december 2009 Vennootschappelijke balans ná winstverdeling per 31 december 2009 Vennootschappelijke winst- en verliesrekening over 2009 Geconsolideerde balans vóór winstverdeling per 31 december 2009 Geconsolideerde balans ná winstverdeling per 31 december 2009 Geconsolideerde winst- en verliesrekening over 2009 Toelichting op de jaarrekening 2009 Activa vennootschappelijke en geconsolideerde balans ná winstverdeling Passiva vennootschappelijke en geconsolideerde balans ná winstverdeling Vennootschappelijke en geconsolideerde winst- en verliesrekening 38 39 40 41 42 43 44 46 48 49 Jaarrekening 2009 Geconsolideerd kasstroomoverzicht 2009 Accountantsverklaring Adressen Colofon 51 52 53 54 Overige informatie 3
Mission Statement Het aanbieden van een verscheidenheid aan topkwaliteitsproducten, tot stand gebracht door enthousiaste medewerkers. Onze leiderschapspositie en professionele kennis van het bankwezen, ons uitgebreid binnenlands kantorennet en het aangaan van strategische internationale allianties dienen als solide basis voor deze visie. In samenhang hiermee ligt een voortdurend streven tot het creëren van een win-win situatie voor zowel de bank als de cliënt, met als resultaat vergroting van de rentabiliteit. De win-win situatie houdt onder meer in: het opbouwen van zo gunstig mogelijke verdiensten voor onze cliënten, aandeelhouders en de samenleving in het algemeen. 4
Corporate Values Jaarverslag 2009 Integriteit Boven alle criteria geldt bij ons: integriteit; integriteit in het denken en handelen, steeds en overal. Respect Elk individu met zelfrespect geniet van ons respect. In de overtuiging van de waarde van verscheidenheid van inbreng en het geloof in gelijke kansen voor iedereen ligt onze kracht. Wij waarderen en stimuleren persoonlijke groei, ontwikkeling en ondernemende instelling van iedere individuele medewerker, hetgeen tot voordeel van alle partijen leidt. Teamwork Teamwork is de sleutel tot ons succes als grootste bank van Suriname. Loyaliteit ten opzichte van de organisatie als geheel is bij ons primair. Deze eerlijkheid verplicht ons onze kennis en ervaring steeds bij te stellen en uit te bouwen en internationaal in te zetten in het belang van het bedrijf en onze cliënten. Milieu Milieu is de corporate value die wij in dit jaarverslag voor het voetlicht plaatsen. Pas de laatste decennia is het milieu daadwerkelijk in de publieke belangstelling komen te staan. Dagelijks horen en lezen we nu over ondermeer het gat in de ozonlaag, de klimaatveranderingen, de stijging van de zeespiegel en het (dreigend) tekort aan schoon drinkwater. Zo langzamerhand raakt de mensheid ervan doordrongen dat het milieu letterlijk en figuurlijk van levensbelang is. Daarnaast komen wij steeds meer tot het besef dat de mens degene is die de hoofdveroorzaker is van de milieuproblematiek. Door de wereldwijde groei van de bevolking en de toegenomen welvaart neemt de vervuiling van lucht, water en bodem hand over hand toe. Het is van eminent belang dat wij alle krachten bundelen om verdere verontreiniging te voorkomen. Bij alles wat wij als mensen, maar ook als bedrijven doen, zullen wij ons moeten afvragen welke gevolgen onze handelingen voor het milieu hebben. Wij, als De Surinaamsche Bank N.V., beseffen het enorme belang en willen daar ook expliciet onze verantwoordelijkheid in nemen. Professionalisme Een optimale en consistente dienstverlening stelt de hoogste eisen aan ons professionalisme. Uit dien hoofde streven wij voortdurend naar innovatie, creativiteit en slagvaardigheid. Om een nauwe relatie met onze cliënten op te bouwen en in stand te houden, stellen wij ons met niet minder tevreden dan het leveren van de hoogste kwaliteit. Milieu DSB Bank, als grootste bank, kent haar verantwoordelijkheden en kan niet heen om de ontwikkelingen op milieugebied en de daarmee gepaard gaande hoge eisen aan overheden en bedrijven. Wij stellen derhalve hoge eisen aan onszelf en vragen hetzelfde van diegenen die met ons in contact staan. 5
Procuratiebevoegdheid Naam Functie Abdoelkariem-Abdoelbasier Z.N. mw. Section Head Bills B Adna B.I.P. drs. MBA Accounting & Reporting Officer B Amatnoerngalim U.S. mw. Branch Clerk C Amatsoemarto A.S. mw. Section Head Processing B Atmidi-Djasmadie E.S. mw. Branch Clerk C Bakboord-Satimin P.R. mw. Customer Representative C Bendt G.E. Trainee Branch Manager Moengo C Bergraaf-Tan A Kiam M.B. mw. Branch Manager Kasabaholo B Bhagwandin P.A. mr. cams Department Manager Compliance A Bhola-Raghoebarsing A. mw.drs. MBA Department Manager Contract Handling A Blokland M.F. mw. Customer Representative C Breinburg M.C. mw. Customer Representative C Brussel van J. Customer Representative C Chang-Sim A Sjoei I.G. mw. Branch Manager Nieuwe Haven B Colli S.M. Section Head Insurance C Debs Y. mw. Section Head Salary, Compensation & Benefits A Diepenbos van S. mw. B.HA. Department Manager Marketing B Doelsamsoedi-Kartosentiko L.N. mw. mr. Branch Clerk C Edam-Morsen S.A. mw. Branch Manager Maretraite B Elshot M.H.G mw. Branch Clerk C Fazal Alikhan-Oedaichand G.A. mw. Branch Clerk C Garcia Castro-Elias G. mw. Customer Representative Nickerie B Gordon-Dover C.A.M. mw. Branch Clerk C Hanenberg E.G. Branch Manager Moengo B Heerenveen P.I. mw. drs. Senior Relationship Manager B Helstone S.H. Branch Clerk C Henar H.L. mr. Chief Commercial Officer A Hijlaard I. Section Head Support & Services B Hijlaard-Chin D.S. mw. Section Head Customer Desk A Jaliens E.L. Department Manager Financial Restructuring & Recovery A Kaliar R.A. Department Manager Corporate Banking A Kalipersad M. Junior Relationship Manager Nickerie B Kallan N.F.A. drs. Suritrust Relationship Manager B Karg A.J. Department Manager Payments & Settlements A Kartomoehamat-Amatdjimirin F.M. mw. Customer Representative C Kartoredjo C. mw. Branch Clerk C Kartoredjo-Norjodikromo G. mw. Branch Clerk C Kasnawi-Kasanpawiro W.F. mw. Customer Representative C Kasto-Notopawiro S. mw. drs. Senior Relationship Manager B Ketwaru-Boedhoe U. mw. mr. Senior Relationship Manager A Kom de J.M. mw. Customer Representative C Komproe U.M. Section Head Custody C 6
Jaarverslag 2009 Naam Functie Koosman M.M.S. Section Head Treasury B Li Fo Sjoe-Lion Sjin Tjoe A. mw. mr. Management Trainee Legal Officer B Lie Tjauw J. H. ir. MBA Chief Operating Officer A Lie-Ten S.C. mw. Branch Clerk C Lo Fo Wong G.H. mw. drs. Assistant Treasurer B Loor M.P. drs. MA. Chief Financial Officer A Mahindre Singh J.M.M. mw. Customer Representative C Marjanom-Tjokrosentono J. mw. Customer Representative C Martodimedjo E.M. Section Head Back Office Product Units A Mentowidjojo V.N. mw Customer Representative C Moerasim A.S. mw. Insurance Employee C Oostburg A.C.M. Department Manager Retail Banking A Peneux M.S.A. mw. drs. Human Resources Officer B Proeve S.L.J. drs. Chief Executive Officer A Ramnath H.S. Senior Relationship Manager A Redmount-Perk H.C. mw. Customer Representative C Reigman-Lieveld R.T. mw. Customer Representative C Rellum H.A.J. mw. Department Manager General Affairs A Seedorf R.H. Supervisor Branch Nieuwe Haven B Setrokarijo W. mw. Customer Representative C Sewberath Misser H.H. drs. Senior Relationship Manager A Sodirijo-Lalji M.J. mw. Customer Representative C Soesman-Blinker M.M. mw Customer Representative C Soesman-Chelius K.B. mw Customer Representative C Stolk G.M. mw. Customer Representative C Sylvester H.W. Branch Manager Kwatta B Tan A Kiam M.E. mw. Branch Clerk C Tijndaal M.R. Branch Clerk C Tjin A Tam W.T.M. Department Manager Suritrust A Tjokrosentono S. Branch Manager Nickerie A Waidoe W. drs. Junior Relationship Manager Nickerie B Wirodikromo A. Branch Clerk C Wiroredjo D.I. mw. Branch Clerk C Wolff A.E. Section Head Cash B Wolff-Jong Sang R. mw. Authorisation Officer B Wong Chung I.H. drs. Senior Relationship Manager A A= Algemene procuratiebevoegdheid B= Beperkte procuratiebevoegdheid C= Specifieke procuratiebevoegdheid voor bepaalde producten 7
Organogram 1) Raad van Commissarissen Drs. S. Smit AAG, voorzitter Drs. M.J.A. Brahim J.J. Healy Jr. Dr. S.E. Jharap Ir. L.C. Johanns Mw. Mr. R. Sohansingh Chief Executive Officer Drs. S.L.J. Proeve Human Resources Mw. Drs. M.S. Peneux (B) 2) Internal Audit A.C. Martopawiro Legal Affairs & Compliance Mr. P.A. Bhagwandin (A) Secretariat Mw. S. Boetius Branch Nieuw Nickerie S. Tjokrosentono (A) Suritrust W.T. Tjin A Tam (A) Chief Financial Officer Drs. M.P. Loor MA. (A) Chief Operating Officer Ir. J.H. Lie-Tjauw MBA (A) Chief Commercial Officer Mr. H.L. Henar (A) Accounting & Reporting Drs. B.I.P. Adna MBA (B) 2) Contract Handling Mw. Drs. A. Bhola-Raghoebarsing MBA (A) Corporate Banking R.A. Kaliar (A) Risk Management A.A. Sabiran B.Sc. Payments & Settlement A.J. Karg (A) Retail Banking A.C.M. Oostburg (A) General Affairs Mw. H.A.J. Rellum (A) Treasury (ALM) Mw. Drs. G.H. Lo Fo Wong 2) (B) ICT Ing. J. Chen Poun Joe Marketing Mw. S. van Diepenbos B.HA (B) Financial Restructuring & Recovery E.L. Jaliens (A) 1) Situatie per 25 februari 2010 2) Deze functionaris is momenteel met de leiding van deze afdeling belast. A= Algemene procuratiebevoegdheid B= Beperkte procuratiebevoegdheid 8
Jaarverslag 2009 9
Prae-advies van de Raad van Commissarissen Aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders Ter voldoening aan het voorschrift van artikel 22 van de statuten hebben wij de eer u inzake de jaarrekening 2009 van De Surinaamsche Bank N.V. het volgende te berichten. Wij hebben de vennootschappelijke balans per 31 december 2009, de vennootschappelijke winst- en verliesrekening over 2009 alsmede de toelichting daarop, waarbij zijn gevoegd de geconsolideerde balans per 31 december 2009, de geconsolideerde winst- en verliesrekening over 2009 en de toelichting daarop, doen onderzoeken en wij adviseren u de onderhavige jaarrekening, zoals die tezamen met de accountantsverklaring van BDO Assurance N.V., door de directie ter behandeling wordt aangeboden, vast te stellen. Deze vaststelling strekt tot décharge van de directie voor het bestuur en van de Raad van Commissarissen voor het gehouden toezicht. Het geconsolideerde resultaat vóór belastingen bedroeg SRD 31.326.068. Na aftrek van belastingen ad SRD 10.422.095 rest ter verdeling een bedrag van SRD 20.903.973. Bij goedkeuring van de jaarrekening en het verwerkte voorstel tot winstverdeling zal over het boekjaar 2009 een contant dividend worden uitgekeerd van SRD 8.005.590 dat is SRD 0,92 per aandeel van SRD 0,10. Voorgesteld wordt om het totaal dividendbedrag van SRD 8.005.590 in contanten uit te keren. Een deel van het contante dividend, namelijk SRD 0,30 is reeds betaalbaar gesteld als interim-dividend. Als slotdividend zal derhalve SRD 0,62 per aandeel in contanten worden uitgekeerd. De resterende nettowinst ad SRD 12.898.383 zal aan de reserve worden toegevoegd. Met deze voorstellen van de directie kunnen wij ons verenigen. Wij adviseren u dan ook deze voorstellen goed te keuren. Volgens het door de Raad van Commissarissen opgemaakte rooster van aftreden, zoals bepaald in artikel 17 van de statuten, is aan de beurt om af te treden de heer Dr. S.E. Jharap en mw. Mr. R. Sohansingh. Wij stellen u voor de aftredende commissarissen, die zich herkiesbaar stellen, te herbenoemen. De heer Ir. L.C. Johanns zal, in verband met het bereiken van de statutaire leeftijdsgrens zoals verwoord in artikel 17 lid 3 van de statuten, eveneens aftreden. Hij is niet herkiesbaar. De heer Johanns sluit een verbondenheid van bijkans 18 jaren met onze bank af. Wij zijn hem zeer erkentelijk voor de aan onze bank bewezen diensten. Ter invulling van de aldus ontstane vacature in de Raad van Commissarissen stellen wij u voor de heer Drs. D.M.R. Currie te benoemen tot commissaris. Ook stellen wij u voor de heer B. F. J. Nuboer M.Sc. te benoemen tot commissaris, waarmee het aantal commissarissen van de bank thans wordt uitgebreid naar zeven (7). Wij spreken onze waardering en erkentelijkheid uit voor de wijze waarop de directie en alle andere medewerkers van de bank zich gedurende het boekjaar voor de vennootschap hebben ingezet. Paramaribo, 25 februari 2010 Raad van Commissarissen Drs. S. Smit AAG, voorzitter Drs. M.J.A. Brahim J.J. Healy Jr. Dr. S.E. Jharap Ir. L.C. Johanns Mw. Mr. R. Sohansingh 10
Jaarverslag 2009 Drs. S. Smit AAG Voorzitter 11
Vijf jaar geconsolideerde kerncijfers (in duizenden SRD m.u.v. de gegevens per aandeel) 2009 2008 2007 2006 2005 Resultaten Rente 68.531 70.086 64.225 52.697 42.715 Overige baten 26.486 24.726 24.202 21.376 20.987 Totale baten 95.017 94.812 88.427 74.073 63.702 Bedrijfslasten 56.009 52.519 47.051 40.122 38.672 Voorziening kredietrisico's 7.682 6.460 6.151 8.313 2.447 Bedrijfsresultaat vóór belastingen Nettowinst Dividend 31.326 20.904 8.006 35.833 22.734 8.006 35.225 22.399 7.832 25.638 16.398 5.569 22.583 14.362 4.525 Balans Kasmiddelen 319.064 133.832 268.264 159.747 114.342 Bankiers uitgezette gelden 653.822 467.429 409.366 327.646 289.729 Kredieten 838.313 721.359 526.271 388.605 302.071 Overige activa 135.599 129.283 142.354 170.917 161.702 Eigen vermogen 125.395 111.015 94.335 73.300 59.947 Bankiers opgenomen gelden 58.987 15.174 18.573 9.747 7.393 Toevertrouwde middelen 1.692.376 1.256.679 1.159.746 912.135 750.943 Overige passiva 70.040 69.035 73.601 51.733 49.561 Balanstelling 1.946.798 1.451.903 1.346.255 1.046.915 867.844 Ratio's (in %) Return on Equity 17,68 22,14 26,72 24,61 26,47 Return on Assets 1,23 1,62 1,87 1,71 1,76 Exploitation ratio 170 181 188 185 165 Verhouding personeelskosten/baten Verhouding personeelskosten/lasten Winstratio Capital ratio BIS-ratio 36,2 54,1 41,1 6,44 9,8 34,5 55,4 44,6 7,65 9,9 31,9 53,1 46,8 7,01 10,4 32,6 49,8 45,8 7,00 11,8 34,2 52,9 39,3 6,91 9,4 Gegevens per aandeel* Nettowinst per aandeel Dividend per aandeel: contant in aandelen Dividend pay out ratio (in %) Eigen vermogen Beurskoers per ultimo 2,40 0,92-38,3 14,41 25,50 2,61 0,92-35,2 12,76 20,00 10,30 3,30 0,30 35,0 43,36 47,25 1,88 0,64-34,0 8,42 9,00 1,65 0,52-31,5 6,89 7,70 Price/earnings ratio 10,63 7,66 4,59 4,79 4,67 Aantal medewerkers 349 353 350 326 328 * In 2007 heeft een aandelenconversie plaatsgevonden waarbij 4 oude aandelen van 2,5 cent omgeruild zijn in 1 aandeel van 10 cent nominaal. In 2008 is stockdividend uitgekeerd waarbij er voor ieder aandeel 3 nieuwe aandelen bijkwamen. 12
Jaarverslag 2009 13
Verslag van de directie Macro-economische beschouwing Verslag van de directie In lijn met de opbouw van de voorgaande jaarverslagen is dit directieverslag uit twee delen samengesteld. In het eerste deel worden de internationale financieel economische ontwikkelingen kort weergegeven, terwijl in het tweede gedeelte de eigen economie, op basis van de ontwikkelingen van enkele belangrijke economische indicatoren wordt beschreven. Internationale betrekkingen De in 2008 reeds geconstateerde neergang van de wereldeconomie heeft zich in 2009 voortgezet. De Amerikaanse economie heeft, evenals die van de meeste West-Europese landen, in het verslagjaar nog steeds met de effecten van de ergste financiële crisis sedert de jaren dertig van de vorige eeuw te kampen. De bankencrisis is in het verslagjaar verweven geraakt met de problematiek rond de stabiliteit van de Euro, de rol van de Volks Republiek China, India en Brazilie als grote mogendheden die ons inziens steeds meer op wereldniveau, in elk geval op economisch gebied, zullen bepalen. In het najaar van 2009 waren de eerste tekenen van een opleving van de wereldeconomie zichtbaar en wij verwachten dat deze ontwikkeling zich in 2010 zal voortzetten. Nationale ontwikkelingen Tegen de zojuist geschetste stagnerende mondiale economische situatie is 2009 voor onze eigen economie toch gematigd positief geweest. Wij concluderen dat het strakke monetaire beleid vanuit de Centrale Bank van Suriname alsook het prudente beleid van de Surinaamse Overheid aan verwezenlijking van dit resultaat hebben bijgedragen. De Jaarrede van de President van de Republiek Suriname Zijne Excellentie Drs. R.R. Venetiaan, uitgesproken in De Nationale Assemblee op 20 oktober 2009, geeft aan dat ook in 2010 dit beleid zal worden gecontinueerd. Ook Standard & Poor s, die periodiek een rating over ons land uitbrengt, geeft in haar evaluaties een positief beeld over de economische gang van zaken. In haar rapport van 20 januari 2010 geeft Standard & Poor s aan dat de basis elementen voor economische groei alleszins aanwezig zijn, dat de schuldpositie en -beheer solide zijn en dat de fundamentele economische grootheden en relaties zijn verbeterd. De rating voor de externe positie die nu aan Suriname is toegekend is ten opzichte van de vorige, die van 22 december 2009 dateert, onveranderd gebleven op B+ met de vermelding van positieve vooruitzichten. Zoals in ons vorig verslag reeds als verwachting is aangegeven, is de Surinaamse economie in 2009 minder hard gegroeid. Na jaren van reële economische groei van boven de 5% is de schatting van de groei van het Bruto Binnenlands Product 3,4%. Thans zullen de volgende onderwerpen aan een nadere beschouwing worden onderworpen: - het buitenlands betalingsverkeer en de wisselkoersontwikkeling - de monetaire ontwikkeling - de ontwikkeling van de betalingsbalans - de overheidsfinanciën - de staatsschuld - de ontwikkeling van de productiesector Onze analyse is gebaseerd op statistische data van de Centrale Bank van Suriname over de periode januari - september 2009, de Financiële Nota 2010 van het Ministerie van Financiën en cijfermatige informatie van het Algemeen Bureau voor de Statistiek. Het buitenlands betalingsverkeer en de wisselkoersontwikkeling Tabel 1 is een weergave van de officiële vaste notering van onze munt vis á vis de Amerikaanse dollar. Ofschoon deze verhouding onveranderd is gebleven hebben wij in het verslagjaar een toenemende druk op de wisselkoersverhouding geconstateerd. De officiële importhandel doet zoals gebruikelijk een beroep op de deviezenbanken voor de beschikbaarstelling van vreemde valuta, terwijl deze banken steeds minder vreemde valuta aangeboden krijgen. Deze onevenwichtigheid tussen vraag en aanbod op de officiële vreemde valutamarkt neemt steeds grotere vormen aan en verdient bijzondere aandacht van de monetaire autoriteiten. In het verslagjaar heeft de Centrale Bank van Suriname gepoogd om middels beschikbaarstelling van vreemde valuta deze druk op de wisselkoers enigszins te mitigeren, maar wij constateren dat deze interventie vanwege de daaraan verbonden voorwaarden onvoldoende effect heeft gehad en uiteindelijk door de Centrale Bank van Suriname is gestaakt. De volatiliteit van de Euro /USD verhouding was ook in 2009 merkbaar. De referentiekoersen zoals die door de Europese Centrale Bank worden gepubliceerd geven aan dat de Amerikaanse dollar in het verslagjaar is gedeprecieerd ten opzichte van de Euro. Recente ontwikkelingen geven, mede als gevolg van de problematiek in de Eurozone, echter voldoende indicatie dat de positie van de Euro thans onder druk kan komen te staan. 14
Jaarverslag 2009 Tabel 1 Verkoopkoers CBvS voor de USD in SRD bankpapier in 2009 1/1 31/3 30/6 30/9 31/12 Verkoopkoers 2,780 2,780 2,780 2,780 2,780 Bron: Centrale Bank van Suriname Tabel 2 Geldontwaarding Omschrijving 2009* 2008 2007 2006 2005 Binnenlandse liquiditeitenmassa 1.939,6** 1.569,8 1.360,3 1.082,0 880,2 (x SRD mln.) Inflatie in % 1,3 9,4 8,3 4,7 15,8 Gemiddelde USD-koers 2,775 2,775 2,775 2,775 2,775 Relatieve mutatie van de koers 0 0 0 0 2,0 Bron: Centrale Bank van Suriname Algemeen Bureau voor de Statistiek DSB Bank * Voorlopige cijfers **Voorlopige cijfers per ultimo derde kwartaal 2009 De monetaire ontwikkeling Per ultimo september 2009 bedroeg de binnenlandse liquiditeitenmassa SRD 1.939,6 mln., hetgeen ten opzichte van december 2008 een stijging van ruim 23% inhoudt. Evenals in 2008 is de groei van de binnenlandse liquiditeitenmassa vooral toe te schrijven aan liquiditeitstoevoer uit het buitenland. De groei van de monetaire reserve heeft zich in 2009 voortgezet en per ultimo september van dat jaar bedroeg deze grootheid SRD 1.956,5 hetgeen een toename van ongeveer 44% ten opzichte van 2008 betekent. Hierdoor is de dekking van onze munt verder verbeterd en is de monetaire reserve/invoer ratio eveneens toegenomen, hetgeen vooral in deze periode van mondiale economische neergang als positief moet worden gekwalificeerd. Tabel 5 belicht de positie van de algemene banken. Over het algemeen kan worden gesteld dat de ontwikkelingen in de bancaire sector positief te noemen zijn. De kredietverlening aan de private sector vertoont een verdere toename terwijl de post kapitaal en reserves ten op zichte van ultimo december 2008 met ongeveer 18% is toegenomen. De balanstotalen vertonen een stijging van ongeveer 11% per ultimo september 2009 ten opzichte van december 2008. Tabel 3 Omvang en samenstelling van de monetaire reserve (in mln. SRD) Omschrijving 2009** 2008* 2007 2006 2005 Netto deviezenpositie 1.805,3 1.244,3 1.086,8 639,4 395,8 Goud 151,2 114,7 94,4 62,2 43,3 Totaal 1.956,5 1.359,0 1.181,2 701,6 439,1 Bron: Centrale Bank van Suriname * Voorlopige cijfers ** Voorlopige cijfers per ultimo derde kwartaal 2009 15
Tabel 4 Binnenlandse liquiditeitenmassa (in mln. SRD) Omschrijving 2009** 2008* 2007 2006 2005 Chartaal geld 558,6 488,3 434,8 370,2 309,2 Giraal geld 1.116,3 874,7 743,1 571,1 463,7 Totaal primaire liquiditeiten (M1) 1.674,9 1.363,0 1.177,9 941,3 772,9 Termijndeposito's < 1 jaar 176,5 132,3 114,6 89,1 62,9 Oneigenlijke spaargelden 56,3 46,4 40,9 31,2 25,2 Goudcertificaten (met het karakter van binnenlandse liquiditeit) 31,9 28,1 26,9 20,4 19,2 Totaal secundaire liquiditeiten 264,7 206,8 182,4 140,7 107,3 Binnenlandse liquiditeitenmassa (M2) 1.939,6 1.569,8 1.360,3 1.082,0 880,2 Monetaire reserve in % van M1 117 100 100 75 57 M2 101 87 87 65 50 Bron: Centrale Bank van Suriname * Voorlopige cijfers ** Voorlopige cijfers per ultimo derde kwartaal 2009 De monetaire reserve / invoerratio is per ultimo van de verslagperiode verder verbeterd, hetgeen vooral in deze periode van mondiale economische neergang als positief moet worden gekwalificeerd. Tabel 5 Balansen der algemene banken (in mln. SRD) 2009** 2008* 2007 2006 2005 Activa Vorderingen op liquiditeitscreërende instellingen 755,6 775,9 521,4 362,5 252,7 Kortlopende vorderingen op de overheid 58,5 80,0 146,6 202,9 199,5 Vorderingen op de private sector 858,3 786,0 541,4 389,6 330,4 Beleggingen op de binnenlandse kapitaalmarkt 577,7 450,5 308,6 207,8 157,9 (waarvan de overheid) (7,7) (7,7) (8,9) (10,0) (0,0) Buitenlandse activa 2.449,1 2.270,1 1.997,6 1.519,7 1.173,7 Diverse binnenlandse activa 230,2 76,4 230,2 188,5 162,4 Totaal 4.929,4 4.438,9 3.745,8 2.871,0 2.276,6 Passiva Schulden met het karakter van binnenlandse liquiditeit 1.205,5 997,3 852,1 660,0 531,5 Verplichtingen aan liquiditeitscreërende instellingen 87,7 361,8 66,0 34,7 44,1 Kortlopende verplichtingen uit hoofde van ontwikkelingssamenwerking 55,7 35,6 32,1 27,5 40,1 Lang aangetrokken binnenlandse middelen 621,3 505,2 435,2 318,0 258,5 a. eigenlijke spaargelden (506,4) (417,7) (368,0) (280,6) (227,1) b. termijndeposito's >1 jaar (114,9) (87,5) (67,2) (37,4) (31,4) c. overige (0,0) (0,0) (0,0) (0,0) (0,0) Kapitaal en reserves 274,8 233,2 195,2 157,3 131,0 Buitenlandse passiva 2.403,9 2.208,0 1.909,2 1.459,1 1.110,2 Diverse binnenlandse passiva 235,4 97,8 256,0 214,4 161,2 Totaal 4.929,4 4.438,9 3.745,8 2.871,0 2.276,6 Bron: Centrale Bank van Suriname * Voorlopige cijfers **Voorlopige cijfers per ultimo derde kwartaal 2009 16
Jaarverslag 2009 De ontwikkeling van de betalingsbalans Mede als gevolg van de drastische verlaging van de prijzen van onze voornaamste exportprodukten is een afname van de uitvoerwaarde op de betalingsbalans in 2009 merkbaar. Per ultimo september 2008 was de uitvoerwaarde USD 1.294,3 mln., terwijl over dezelfde periode in 2009 voor USD 1.000,1 mln. is geëxporteerd. Mede als gevolg hiervan is het saldo van de lopende rekening per ultimo september 2009 afgenomen tot USD 38,2 mln., terwijl het per ultimo 2008 nog USD 124,6 mln. bedroeg. Evenals voorgaande jaren bepleiten wij wederom aanscherping van het beleid om investeringen in de exportsectoren verder te stimuleren, waardoor de deviezen verdiencapaciteit van ons land wordt verhoogd. Tabel 6 Betalingsbalans op kasbasis (in mln. USD) Omschrijving Goederen uitvoer Goederen invoer Saldo goederenrekening Saldo onzichtbaar verkeer ¹) Saldo lopende rekening Saldo overheidskapitaalverkeer Saldo particulier kapitaalverkeer Herwaardering monetair goud Saldo kapitaalrekening Nog te rubriceren posten ²) Saldo niet-monetaire sector 2009** 1.000,1 1.007,9-7,8 46,0 38,2-12,2-33,7 13,5-32,6-39,3-33,7 2008* 1.689,2 1.537,6 151,6-27,0 124,6 29,1-69,8 7,5-33,2-47,0 44,4 2007 1.317,2 1.125,1 192,1 21,1 213,2-8,5-189,7 11,8-186,4 131,3 158,1 2006 931,1 868,8 62,3-50,6 11,7-6,3-158,5 7,5-157,3 232,3 86,7 Bron: Centrale Bank van Suriname * Voorlopige cijfers **Voorlopige cijfers per ultimo derde kwartaal 2009 1) omvat diensten, primaire inkomens en inkomstenoverdrachten 2) inclusief aankopen en verkopen vreemde valuta van en aan ingezetenen en mutaties van vreemde valuta rekening van ingezetenen. 17
De Overheidsfinanciën Tabel 7 geeft data aan die uit de Financiële Nota 2010 behorende bij de begroting voor het dienstjaar 2010 zijn gehaald. Tabel 7 De ontwerpbegroting (SRD) Omschrijving Ontvangsten en schenkingen Lopende Ontvangsten Totaal belastingontvangsten - Directe belastingen - Indirecte belastingen Niet belastingontvangsten Schenkingen 2010 2.633.290.000 2.342.262.000 1.690.200.000 827.200.000 863.000.000 652.062.000 291.028.000 2009 2.672.893.000 2.289.197.000 1.716.200.000 842.200.000 874.000.000 572.997.000 383.696.000 2008 1.902.487.000 1.702.513.000 1.299.200.000 627.200.000 672.000.000 421.313.000 181.974.000 Uitgaven en leningen minus aflossingen Lopende Uitgaven - Lonen en salarissen - Overige goederen en diensten - Subsidies en Bijdragen - Interest 3.680.453.000 2.683.963.000 1.227.243.000 716.615.000 653.879.000 86.226.000 3.442.597.000 2.249.063.000 919.494.000 648.471.000 592.188.000 88.910.000 2.518.940.000 1.662.146.000 754.816.000 435.243.000 397.322.000 74.765.000 Leningen minus aflossingen Totale kapitaaluitgaven Kapitaaluitgaven Schenkingen 20.973.000 863.242.000 (572.214.000) (291.028.000) 8.960.000 1.049.945.000 666.249.000 383.696.000 733.821.000 551.847.000 181.974.000 Aflossingen 12.275.000 134.629.000 122.973.292 Tekort/surplus lopende rekening -341.701.000 40.134.000 58.367.000 Tekort/surplus totale rekening Tekort/surplus totale rekening(incl. afl.) -635.075.000-934.888.000-635.075.000-769.704.000-493.480.000-616.453.000 BBP (x SRD 1000) Tekort/surplus lopende rekening in % v/h BBP Tekort/surplus totale rekening in % v/h BBP 9.172.916 0,44-6,9 9.172.916 0,44-6,9 7.494.705 1,1-6,6 Tekort/surplus in % BBP (incl.afl.) -12,7-8,4-8,2 Bron: Ministerie van Financiën, Financiële Nota 2010 18
Jaarverslag 2009 Voor het dienstjaar 2010 zijn de overheidsontvangsten begroot op SRD 2.633,3 mln. terwijl de overheidsuitgaven op SRD 3.680,5 mln. zijn geraamd. Dit leidt tot een toename van het tekort op de overheidsbegroting van circa 36% ten opzichte van de begroting 2009. Dit tekort ad SRD 1.047,2 mln. is ongeveer 13% van het BBP. Gelet op de gevoeligheid van onze economie voor wat betreft de overheidsinkomsten is het van belang dat de staat het prudente budgettaire beleid continueert zodat de negatieve effecten van een minder monetair-neutrale financiering van het overheidstekort geminimaliseerd worden. Tabel 8 De bruto binnenlandse schuld naar de verschillende schuldcomponenten over 2004-juni 2009 (in miljoenen SRD) Omschrijving juni 2009* juni 2008 2007 2006 2005 2004 Schatkistpapier 114,6 153,0 230,6 242,1 221,9 189,3 Leningen w.o. voorschotten (ex.art 21 van de Bankwet) en andere kortlopende schulden bij de CBvS w.o. Geconsolideerde schuld bij de CBvS w.o. Korte termijn leningen bij het Bankwezen 297,2 127,8 7,7 273,4 133,3 0,0 243,4 138,9 0,0 184,3 141,7 0,0 265,5 147,2 0,0 172,2 152,8 0,0 Schulden aan diverse binnenlandse bedrijven 105,7 84,7 89,1 79 55,7 24,9 Achterstallige betalingen aan bedrijven 0 n.b. n.b. n.b. 5,8 22,4 Afgeroepen garanties 3,1 3,1 3,1 3,1 0 0 Niet afgeroepen overheidsgaranties 22,8 22,4 21 16,5 18,4 16,6 Niet opgenomen committeringen op leningen 251,6 219,2 29 46,8 81,4 112,2 Niet opgenomen committeringen op garanties 1,7 1,9 0 11,5 8,4 8,2 Totale binnenlandse schuld in mln. SRD volgens de definitie in de Wet op de Staatsschuld 932,2 891,0 765,2 735,1 806 676,2 Bron: Ministerie van Financiën, Financiële Nota 2010 *voorlopige cijfers n.b. = niet beschikbaar 19
De Staatsschuld Tabel 8 en 9 geven inzicht in de opbouw van de staatsschuld. De Wet op de Staatsschuld (SB. 2002 no.27) is de wettelijke basis voor de schuldadministratie die door het Bureau voor de Staatsschuld wordt bijgehouden. Het is vermeldenswaard dat de totale schuldpositie van de staat tussen 2007 en juni 2009 met ca. 66% is toegenomen tot USD 1.106,7 mln. Deze toename is vooral toe te schrijven aan een toename van buitenlandse leningen. Zo is op 16 mei 2008 met de Eximbank van India een creditline van USD 10,6 mln. getekend terwijl op 25 februari 2009 een andere kredietovereenkomst ad USD 4,3 mln. is aangegaan. Met de Eximbank van de Volksrepubliek China zijn in 2008 twee leningsovereenkomsten gesloten voor een totaal bedrag van USD 199 mln terwijl op 24 april 2009 een derde overeenkomst van USD 2,9 mln. is aangegaan. Ondanks deze stijging is het belangrijk te vermelden dat de totale schuldpositie van de staat Suriname ver binnen de wettelijke normen, zoals vastgesteld in de Wet op de Staatsschuld, ligt. Tabel 9 Omschrijving Totale bruto binnenlandse en buitenlandse schuld in mln. USD op kasbasis op basis van de Wet op de Staatsschuld juni 2009** juni 2008* 2007 2006 2005 2004 Binnenlandse schuld Buitenlandse schuld Totaal 335,3 771,4 1.106,7 323,8 591,7 915,5 227,6 437,0 664,6 264,4 490,5 754,9 289,9 486,4 776,3 245,9 516,0 761,9 Wisselkoers 2,78 2,78 2,78 2,78 2,78 2,75 Bron: Ministerie van Financiën, Financiële Nota 2010 *Voorlopige cijfers Tabel 10 Productie en exportgegevens van de bauxietsector Omschrijving Productie in metrieke ton Export in metrieke ton Export in mln. USD 2009* 2008 2007 2009* 2008 2007 2009* 2008 2007 Bauxiet 3.388.418 5.333.031 5.273.200 0 0 0 0 0 0 Aluinaarde 1.536.187 2.153.968 2.178.500 1.536.086 2.176.531 2.161.800 322,9 715,5 701,2 Bron: Bauxiet Instituut Suriname *Voorlopige cijfers 20
Jaarverslag 2009 De ontwikkeling van de productiesector De aardoliesector Ook in 2009 zijn de ontwikkelingen in deze sector goed te noemen. De Staatsolie Maatschappij Suriname heeft naast haar reguliere activiteiten op het gebied van aardolie exploratie, exploitatie en raffinage ook een aanzet gedaan om in de toekomst een producent van groene energie (biobrandstof ) te worden. In dat verband heeft Staatsolie in het najaar van 2009 een areaal van ca. 12.600 hectare van de Stichting Machinale Landbouw gekocht, waarop in samenwerking met een Braziliaanse partner suikerriet zal worden geteeld voor de productie van ethanol. De goudsector In 2009 heeft Rosebel Goldmines wederom een toename van haar productie (8%) gerealiseerd. Met de stijgende trend van de wereldmarktprijs van goud is het verwachtbaar dat deze sector een steeds grotere rol in onze economie zal spelen. Het is evenwel van belang om de mogelijke negatieve effecten op ons milieu te beperken. De bauxietsector In 2009 is de productie van bauxiet, alsook die van aluinaarde afgenomen. Als gevolg van de lage wereldmarktprijs is een daling van de exportwaarde van aluinaarde in 2009 merkbaar. Het vertrek van de BHP-Billiton (BMS) uit Suriname en de overname van haar aandelen door de Suralco kan zondermeer een markante gebeurtenis genoemd worden. De activiteiten in het oosten van Suriname (Nassau- en Lelygebergte) gericht op de winning van bauxiet zullen bijdragen aan de versteviging van de rol van deze sector in onze economie. De agrarische sector Het jaar 2009 laat over het algemeen een positief beeld zien voor wat de productie en export van agrarische producten betreft. Als gevolg van verhoogde inzaai is de padiproductie in 2009 met ca 28% tot 127.500 ton toegenomen. De door de overheid toegekende subsidie heeft hier een belangrijke impuls aan gegeven. Naast deze subsidie, die ongeveer SRD 12,6 mln. bedroeg, heeft de beschikbaarstelling van krediet via het Agrarisch Krediet Fonds een positieve invloed op de sector gehad. Het exportvolume van bananen is de afgelopen jaren toegenomen. De exportwaarde beloopt thans ca USD 20 mln. bij een volume van ca 65.000 ton. Overige sectoren De constructiesector heeft in het verslagjaar wederom een sterke groei te zien gegeven. De aktiviteiten vanuit de overheidssector in weg- en waterbouw hebben in 2009 bijgedragen aan een toename van investeringen in deze sector. De toerismesector maakt nog steeds goede tijden door en het is vermeldenswaard dat ons land in de top 10 van landen is opgenomen in de vijfde editie van Best in Travel 2010, welke door het internet bedrijf Lonely Planet, een bekende uitgever van reisgidsen, wordt gepubliceerd. Deze positieve publiciteit zal ongetwijfeld haar invloed op de verdere groei van deze sector hebben. 21
Koersnoteringen Wisselkoersen Centrale Bank van Suriname per 31 december 2009 Wissels, cheques en overboekingen Bankpapier Vreemde valuta aankoop verkoop aankoop verkoop US Dollar (USD) Euro (EUR) Pond Sterling (GBP) Nederlands Antilliaanse Gulden (ANG) Arubaanse Florin (AWG) Braziliaanse Real (BRL) Trinidad & Tobago Dollar (TTD) Barbados Dollar (BBD) Eastern Caribbean Dollar (XCD) Guyana Dollar (per 100 GYD) Bovenstaande koersen zijn richtkoersen Bron: Centrale Bank van Suriname 2,710 3,886 4,298 1,507 1,507 1,535 0,421 1,346 0,996 1,307 2,780 3,986 4,409 1,563 1,563 1,599 0,437 1,390 1,029 1,361 2,710 3,874 4,268 1,507 1,507 1,530 0,416 1,341 0,991 1,302 2,780 3,996 4,419 1,563 1,563 1,599 0,437 1,390 1,029 1,361 Koersontwikkeling op de vrije valutamarkt (per ultimo van de maand) 2009 Middenkoers Middenkoers Depreciatie in % Depreciatie in % Maand USD EURO (USD-YTD) (EURO-YTD) januari 2,769 3,659 0,000 0,000 februari 2,765 3,534-0,126-3,416 maart 2,765 3,730-0,126 1,940 april 2,769 3,804 0,000 3,949 mei 2,769 4,007-0,000 9,511 juni 2,769 3,993-0,000 9,128 juli augustus september oktober november december 2,772 2,772 2,769 2,772 2,772 2,772 3,228 4,098 4,134 4,159 4,224 4,084 0,108 0,108 0,000 0,108 0,108 0,108-11,779 11,998 12,982 13,665 15,441 11,615 Bron: DSB Bank N.V. Verkoop- tevens wederinkoopwaarde Powisi Goudcertificaten per 31 december 2009 Coupure 5 gram 10 gram 50 gram 100 gram 500 gram 1.000 gram Sur. Dollar (SRD) 846,51 1.693,02 8.465,02 16.930,04 84.650,22 169.300,54 Goudprijs LME: 1.087,50 USD per troy oz. (31,1035 gr.) Bijdrage druk- en administratiekosten: eenmalig SRD 0,80 per certificaat Bron: Centrale Bank van Suriname 22
Jaarverslag 2009 23
Het bedrijf van de bank ALGEMEEN Aan onze aandeelhouders Evenals voorgaande jaren heeft de bedrijfsvoering van de bank zich in 2009 gericht op de liquiditeit, soliditeit en rentabiliteit. Over 2009 is een nettowinst behaald van SRD 20.904.000. Na een moeilijk eerste halfjaar zijn wij gelukkig in staat geweest, ondanks de internationale financiële crisis en de onverwachte extra rentelasten en gerechtskosten als gevolg van het voortduren van de rechtszaak, een goed tweede halfjaar neer te zetten. Het 2009 netto resultaat bedraagt ca. 8% minder dan 2008. Het geconsolideerde balanstotaal per eind van het verslagjaar is daarentegen gestegen tot SRD 1.947.000; een toename van 34% ten opzichte van het jaar daarvoor. Het eind 2008 door de regering in het leven geroepen programma woningbouwfinanciering voor lage inkomensgroepen, is op 16 januari van het verslagjaar officieel van start gegaan. Op die dag heeft onze bank namelijk een overeenkomst gesloten met het Ministerie van Financiën en de Centrale Bank van Suriname en is dit product aan de samenleving gepresenteerd. Het rentetarief is daarbij gesteld op 9% per jaar, waarvan 4 procentpunten door de overheid gesubsidieerd wordt. Behalve de Minister van Financien en de Governor van de Centrale Bank van Suriname waren bij de ondertekening van deze overeenkomst in het Gardenhouse van onze bank ook de eerste cliënten aanwezig die voor deze modaliteit in aanmerking kwamen. Per eind 2009 hebben wij van dit product in totaal 135 leningen verstrekt met een waarde van ruim SRD 3,8 mln. In het jaarverslag over het jaar 2008 hebben wij melding gemaakt van de door Parbhoe s Handelmaatschappij e.a. ingestelde vordering terzake van volgens hen onrechtmatig handelen zijdens ons, in het kader van hun verhouding met Dorset Hotels and Resorts, Inc., die ook aandeelhouder is in de Aruba Vrijgestelde Vennootschap, Suriname Leisure Company. Deze vordering is zowel in Suriname als in Nederland ingesteld. Terzake van de vordering in Suriname is, zoals wij reeds meldden in ons vorig jaarverslag, beslag gelegd op een gedeelte van onze tegoeden bij de Centrale Bank van Suriname en bij de overige bankinstellingen. Wij hebben de opheffing van die beslagen gevorderd. Voorzover betreft het beslag onder de Centrale Bank van Suriname is de stand van zaken, dat partijen zich moeten uitlaten over een aantal documenten, die in het geding zijn gebracht, zulks op last van het Hof van Justitie van Suriname in verband met de behandeling van het hoger beroep in die zaak. Wij verwachten, dat het Hof vervolgens vonnis zal wijzen en hopelijk gebeurt dat in de loop van de maand april 2010. Wat betreft het beslag onder de commerciële bankinstellingen, heeft de Kantonrechter de uitspraak omtrent al dan niet handhaving daarvan bepaald op 25 maart 2010. Ten aanzien van het geding in Nederland is de stand van zaken, dat de Rechter moet beslissen over de vordering van ons, inhoudende dat wij zullen worden gevrijwaard tegen elke veroordeling door degenen, die aan ons de opdracht tot handelen hebben verstrekt, zoals Dorset en SLC. Voorts hebben wij tegen Parbhoe s Handelmaatschappij e.a. een vordering ingesteld tot vergoeding van alle schade, die wij hebben geleden als gevolg van door hen gelegde beslagen. De jaarrekening Evenals voorgaande jaren presenteren wij ook nu de ontwikkelingen binnen ons bankbedrijf. Zulks is af te lezen uit de geconsolideerde balans, de geconsolideerde winst- en verliesrekening en uit de ontwikkelingen van het bedrijf van de bank zoals in het overzicht Vijf jaar geconsolideerde kerncijfers is weergeven. Daarnaast zijn per afdeling belangrijke ontwikkelingen die zich in het verslagjaar hebben voorgedaan, weergeven. Balans Het balanstotaal per eind 2009 is met 34,0% toegenomen ten opzichte van 2008 naar SRD 1.947.000. Aan de actiefzijde komt dit vooral tot uiting middels stijging van kasmiddelen, vorderingen op banken en de kredietverlening. De passivazijde van de balans bestaat hoofdzakelijk uit de door de cliënten aan de bank toevertrouwde middelen en het eigen vermogen. In het verslagjaar zijn de aangetrokken middelen met 34,7% gestegen tot SRD 1.692,4 mln. Het aandeel van de spaargelden daarin bedraagt 36%; hetzelfde als het jaar daarvoor. Het aandeel van de girogelden daarentegen is gestegen van 43% in 2008 naar 44% in 2009, en dat van termijndeposito s ten opzichte van 2008 gedaald van 21% naar 20%. Het eigen vermogen nam in het verslagjaar toe van SRD 111,0 mln. naar SRD 125,4 mln; een stijging van 13,0%. In lijn met onze doelstelling ter verbetering van de soliditeit bepleiten wij, evenals voorgaande jaren, een daarop afgestemd dividendbeleid. Met name is het passend dat, gezien de internationale ontwikkelingen, een groot deel van de netto winst in de financiële sector wordt toegevoegd aan de algemene reserves. Dit om als buffer te dienen in verband met de vele risico s waar die sector aan onderhevig is. Bovendien stelt een sterkere eigen vermogenpositie ons beter in staat in te spelen op gevallen van hoge kredietvraag. De solvabiliteitsratio (BIS-ratio) bedraagt per eind 2009 9,8%; hiermee voldoen wij in ruime mate aan de internationale norm van 8%. Voorts voldoen wij geheel aan de voorgeschreven liquiditeitseisen van de Centrale Bank van Suriname. Voor wat betreft de analyse van de ratio s Return on Equity (ROE) en Return on Assets (ROA) vermelden wij dat beiden lager zijn dan het jaar daarvoor. Primaire reden daarvan is de afgenomen winst ten opzichte van 2008. 24
Jaarverslag 2009 Geconsolideerde balanstelling (x SRD 1.000) 2.000.000 1.800.000 1.454.096 1.600.000 1.342.881 1.400.000 1.200.000 1.046.915 1.000.000 867.844 800.000 600.000 400.000 1.946.798 toevertrouwde middelen, hogere rentelasten met zich mee. Tenslotte stellen wij aanzienlijke dalingen van de rentepercentages op onze buitenlandse beleggingen vast. De provisies namen toe met 8,1% tot SRD 22,8 mln., een stijging die kan worden toegeschreven aan verhoogde inkomsten uit hoofde van het betalingsverkeer, vermogensbeheer en het garantiebedrijf. Ook willen wij vermelden dat, ondanks waardedaling van enkele obligaties in het buitenland als gevolg van ontwikkelingen op de internationale obligatiemarkten, wij vanwege het toegenomen transactievolume een stijging van het resultaat uit financiële transacties hebben kunnen realiseren. Nettowinst (x SRD 1.000) 200.000 25.000 22.399 22.734 20.904 0 2005 2006 2007 2008 2009 Kapitaal en reserves (x SRD 1.000) 20.000 15.000 14.362 16.398 130.000 125.395 10.000 5.000 120.000 100.000 80.000 60.000 40.000 59.947 73.300 94.335 111.015 0 2005 2006 2007 2008 2009 Evenals voorgaande jaren zijn wij in staat geweest onze verdiencapaciteit uit te bouwen, hetgeen zich heeft vertaald in een toename van onze baten. Dit komt evenwel niet tot uiting in de verlies- en winstrekening, vanwege de extra rentelasten van SRD 5,7 mln. als direct gevolg van de beslaglegging op onze tegoeden. 20.000 0 2005 2006 2007 2008 2009 Geconsolideerde winst- en verliesrekening De rentemarge is in het verslagjaar gedaald met SRD 1,6 mln. (2,2%) naar SRD 68,5 mln. Deze daling heeft verschillende oorzaken. Allereerst hebben wij te maken gehad met de extra lasten die gepaard zijn gegaan met het voortduren van het conservatoir beslag op onze tegoeden bij de Centrale Bank van Suriname en de algemene banken in Suriname. Daarnaast brengt de toename van het volume van de aan onze bank De sanering van onze kredietportefeuille is in 2009 voortgezet. Vanwege het plegen van een volledige voorziening op enkele dubieuze debiteuren is de netto toevoeging aan de voorziening kredietrisico s gestegen ten opzichte van 2008. Het geconsolideerde bedrijfsresultaat vóór belastingen is in het verslagjaar gedaald met 12,6% of SRD 4,5 mln. tot SRD 31,3 mln. In het navolgende wordt ingegaan op enkele specifieke werkgebieden van de bank. 25
CORPORATE BANKING Een belangrijk onderdeel van onze dienstverlening aan ondernemers is de advisering gericht op optimalisering van de financieringsstructuur. Naast de gebuikelijke vormen van bancaire financiering door middel van werkkapitaal, middellange leningen en garanties, adviseren wij ondernemers steeds vaker omtrent de mogelijkheden van kapitaalsuitbreiding dan wel het aantrekken van vreemd vermogen door het arrangeren van obligatieleningen. Daarnaast spitst de dienstverlening zich steeds meer toe op het begeleiden van kleinere en startende ondernemers. De Small Business Unit (SBU) binnen Corporate Banking vervult in deze een centrale rol. Kredietverlening In het jaarverslag 2008 is reeds aangegeven dat een minder sterke groei van de kredietportefeuille voor 2009 verwacht werd. Geheel in overeenstemming met deze verwachting noteren wij een groei van 16% in 2009 (vgl 2008: 37%). Kredietbeheer en bewaking Wij zijn in het verslagjaar door aanscherping van ons acceptatiebeleid en door strakkere bewaking erin geslaagd de kwaliteit van de kredietportefeuille verder te verbeteren; het aandeel van de dubieuze debiteuren in de totale kredietportefeuille is afgenomen. Ontwikkeling van de rente In het jaar 2009 zijn de rentepercentages voor zowel de SRD kredieten als de vreemde valuta kredieten marktconform gebleven, waarbij kredieten met geringer risico ook dienovereenkomstig zijn geprijsd. Vooruitzichten Wij verwachten in 2010 een toename van de kredietvraag. Deze verwachting is ingegeven door grootschalige investeringen in onder andere de mijnbouw- en constructiesector, welke tevens een positief spin-off effect zullen hebben op de overige sectoren. Met de opening van ons filiaal te Lelydorp in 2010 spelen wij in op de financieringsbehoefte van de agrarische sector en de agro-industrie in het district Wanica. In het laatste kwartaal van 2009 hebben wij geparticipeerd in een inschrijving van Staatsolie Maatschappij Suriname N.V. in verband met de financiering van hun voorgenomen grootschalige investeringen in onder andere de raffinaderij. Deze tender, die inmiddels aan onze bank is toegewezen, omvat het arrangeren van een consortiaal bankkrediet en de begeleiding van een obligatielening in Suriname. RETAIL BANKING Naast de uitbreiding en verbetering van ons kantorennetwerk en elektronische distributiekanalen hebben wij, meer dan voorheen, de focus gericht op verruiming van onze dienstverlening aan particuliere clienten. Hierbij staan gemak en snelheid centraal. Bankshops In 2009 hebben wij een nieuw concept op de Surinaamse bancaire markt geintroduceerd, namelijk bankshops. De eerste bankshop in Suriname, gevestigd in de Tulip Supermarket in Paramaribo Noord, draagt bij aan de verwezenlijking van de doelstelling om onze dienstverlening dichterbij de klant te brengen. Daarnaast heeft dit concept zondermeer voordelen voor de locatie waarin de bankshop gevestigd is. Door onze openingstijden zoveel als mogelijk gelijk te stellen aan die van de vestiging hebben onze klanten het voordeel om inkopen doen te combineren met het afnemen van bankdiensten. Voor diverse bankdiensten, zoals het openen van rekeningen, de afgifte van overboekingsopdrachten en cheques, het verkrijgen van financiele adviezen, maar ook voor de aanvraag van een creditcard, een persoonlijke lening of internet- en phonebanking, kan men er terecht. Easycell In het verslagjaar hebben wij de opwaardeer-mogelijkheden via ons ATM netwerk verruimd door een overeenkomst met Digicel Suriname aan te gaan. Hierdoor kunnen onze klanten op ons ATM netwerk beltegoed voor zowel Telesur als Digicel aanschaffen. Hiermee krijgt ons Banking+ concept steeds meer gestalte door het in uw tijd, op uw manier, bankieren met uw bank dichterbij de markt te brengen. Internet Banking De betaalmogelijkheden op onze Internet Banking applicatie zijn verruimd. Onze klanten kunnen nu via bill payment, naast opdrachten in SRD, ook opdrachten in vreemde valuta geven. Vernieuwing kantoor Internationale Luchthaven J.A.Pengel Zoals eerder vermeld in ons halfjaarverslag 2009 hebben wij onze dienstverlening verder verruimd; na twee en een half jaar in de oude aankomsthal kantoor gehouden te hebben, heeft onze bank op 6 mei 2009 haar kantoor in de nieuwe aankomsthal van de Johan Adolf Pengel Luchthaven in gebruik genomen. Op dit kantoor kunnen aankomende pas- 26
Jaarverslag 2009 sagiers terecht voor ondermeer het verkopen van vreemde valuta. Jongerenbeurs In de periode eind mei, begin juni heeft onze bank deelgenomen aan een door het Directoraat Jeugdzaken van het Ministerie van Onderwijs en Volksontwikkeling georganiseerde jongerenbeurs. Jongeren konden bij ons terecht voor informatie over onze bankproducten en -diensten waarbij met name de student account onder de aandacht is gebracht. Ter gelegenheid van deze beurs is er een speciale editie van het DSBulletin uitgegeven waarin naast uitgebreide informatie over diverse bankdiensten ook een prijsvraag was opgenomen. Bijkans 1500 studenten hebben aan deze prijsvraag deelgenomen. Electronische Distributiekanalen Electronische distributiekanalen zijn een belangrijk onderdeel van onze dienstverlening. In het verslagjaar hebben wij ons ATM netwerk uitgebreid met zeven ATM s waardoor wij per ultimo 2009 totaal 59 ATM s in gebruik hebben. Met de investering in nieuwe technologie op onze ATM s zijn klanten in staat op elke ATM een MasterCard/Maestro transactie uit te voeren. Naast uitbreiding van ons ATM-netwerk is ook ons POS-netwerk uitgebreid. Hierbij moet worden vermeld dat wij in 2009 een POS apparaat hebben geintroduceerd dat gebruik maakt van het mobiele netwerk (GPRS POS), of een netwerkaansluiting (TCP/IP POS). Hiermee kunnen merchants debit- en creditcards accepteren op een POSapparaat zonder over een vaste telefoonaansluiting te beschikken. Met de GPRS POS-technologie wordt het girale betalingsverkeer gestimuleerd, waardoor het betalen met cash geld afneemt en de daarmee samenhangende risico s worden beperkt. Het totaal aantal transacties via onze ATM s vertoonde een lichte stijging van ruim 5% ten opzichte van 2008, terwijl het aantal betaaltransacties via onze POS-apparaten wederom met meer dan 20% toenam. Dit betekent dat onze klanten er steeds meer voor kiezen om betalingen giraal te verrichten in plaats van chartaal. In 2009 is het aantal gastgebruik transacties via de ATM gestegen met 4%; voor POS was dit 31%. Het in 2008 ingezette traject om onze merchants via POS-assistants te bedienen is ook in 2009 voortgezet. Gastgebruik transacties via ATM en POS zijn mogelijk door onze aansluiting op Banking Network Suriname (BNETS). Hiernaast hebben wij ons ATM- en POS-netwerk ook aangesloten op MasterCard. Wij zijn verheugd te constateren dat ook in 2009 een toename te zien is van het gebruik van ons netwerk door kaarthouders met een buitenlandse Maestro/ MasterCard. Met het onlangs verkregen lidmaatschap van VISA zullen wij in 2010 een aanvang maken met het aansluiten van ons ATM- en POS-netwerk op VISA, waardoor onze merchants in staat zullen zijn om naast MasterCard ook VISA kaarten te accepteren. Het gebruik van Internet Banking is sinds de introductie in 2005 sterk gegroeid. Met name het betalen van rekeningen (Bill Payment), alsook het verstrekken van buitenlandse overmakingsopdrachten (Wire Transfers), nemen steeds meer in populariteit toe. Wij zijn daarom verheugd te constateren dat wij ook in 2009 een groei van meer dan 30% hebben gerealiseerd. Het gebruik van Phone Banking is in 2009 licht gegroeid. Onze klanten gebruiken deze faciliteit met name voor het opvragen van het saldo van hun giro- dan wel spaarrekening; in 2009 zien wij ook een groei van het aantal overmakingen tussen de rekeningen van dezelfde klant (de zogeheten Intra Account Transfers). PAYMENTS & SETTLEMENTS (P&S) Dagelijks worden door de afdeling Payments and Settlements duizenden betalingsopdrachten, zowel binnenlandse als buitenlandse, verwerkt. Voor de verwerking van deze betalingsopdrachten wordt gebruik gemaakt van diverse systemen waaronder SWIFT, Giro Betaal Dienst en Internet Banking. Evenals in 2008 constateren wij in het verslagjaar een groei van cheques en giro s (paper payments). Ofschoon wij content zijn met de toename van het transactievolume van paper payments, zal het gebruik van onze electronische betaalwijzen verder worden gestimuleerd. In dit verband zal in 2010 een herziene versie van het Giro Betaal Dienst-systeem worden geintroduceerd waarmee het voor onze klanten mogelijk wordt om op elke branch een bestand met betaalopdrachten aan te bieden. Bij het buitenlands betalingsverkeer constateren wij een toename van het aantal ingekomen overmakingen; het totaal aantal uitgaande overmakingen is gelijk gebleven. Naast het uitvoeren van het binnen- en buitenlands betalingsverkeer verzorgt de afdeling Payments and Settlements ook de verwerking van de documentaire kredieten en incasso. TREASURY Opnieuw was het vinden van een balans tussen vraag en aanbod van vreemde valuta in het verslagjaar een uitdaging voor deze afdeling. De druk op de wisselkoers bleef bestaan. De Centrale Bank van Suriname heeft in het verslagjaar de aanbodzijde tijdelijk vergroot door met additionele midde- 27