Lectoraat Sustainable Performance Codarts Rotterdam Frank Heckman Annelies Schrijnen van Gastel Marijke Tielenius Kruijthoff foto omslag: Maarten Laupman beeldmateriaal: Jerry de Mars / Dikke Dingen beeldmateriaal: Operadagen Rotterdam
OP ZOEK NAAR DE PAREL VAN HET PARADIJS Voorwoord 1. Inleiding: Lectoraat Sustainable Performance 2. Kenniskring Sustainable Performance 3. Sustainable Performance en Operadagen Rotterdam 4. Op zoek naar de parel van het paradijs 5. Dialogen 6. Publieksgegevens 7. Onderzoeksbevindingen 8. Reflectie 9. Tot slot Lectoraat Sustainable Performance Codarts Rotterdam December 2011 Op zoek naar de parel van het paradijs 1
Veertig jonge podiumkunstenaars van Codarts presenteren een proeve van hun gezamenlijke muziektheatervoorstelling. Musici, zangers, dansers en circusartiesten zowel docenten als studenten creëerden samen met een dramaturg, een choreograaf en een componist een multidisciplinaire productie. Rondom het thema van Het verloren paradijs wisselen verschillende muziektheater scènes elkaar af in een wervelende voorstelling. Het is een reis naar het verloren paradijs, als een zoektocht naar de Heilige Graal waarbij de studenten nieuwe kwaliteiten in zichzelf en anderen ontdekken, angst en weerstand leren overwinnen, de magie van het moment ervaren om uiteindelijk de schat mee terug te nemen. Bron: Programmaboek Operadagen Rotterdam 2011 Op zoek naar de parel van het paradijs 2
1. Inleiding: Lectoraat Sustainable Performance Het lectoraat Sustainable Performance (SP) verricht onderzoek naar het didactisch concept The Journey / de Reis. De doelstellingen van het lectoraat SP zijn: studenten en docenten van Codarts reizen volgens het didactisch ontwerp The Journey en onderzoeken toepassingsmogelijkheden van dit ontwerp in het kunstvakonderwijs. The Journey is een metafoor voor het pad van ontwikkeling en groei van de studenten en docenten van Codarts Rotterdam die deelnemen aan dit onderzoeksproject. Tijdens hun reis leren zij op een actieve en adaptieve manier van elkaar en van hun omgeving. Het leerproces van deze Kenniskring Sustainable Performance geeft aanwijzingen over de manier waarop het didactisch ontwerp met haar vijf dimensies kan bijdragen aan het bevorderen van de sustainability van prestaties en presentaties.* De vijf dimensies van het didactisch ontwerp The Journey zijn ontleend aan Campbell (1949) **: # Calling / Koers zetten: wat drijft je/ waar wil je heen? # Fellowship / Reisgenoten: wie heb je nodig om je pad succesvol te kunnen afleggen? # Dragons / Tegenslag: waar struikel je en waar ligt de schat begraven? # Performance: er staan op het moment dat het nodig is; # Return / Terugkeer: erkenning en herkenning door de omgeving. * www.sustainableperformance.nl ** Campbell, J. (1949), The Hero with a Thousand Faces. MJF Books: New York. 2. Kenniskring Sustainable Performance. Onder leiding van lector Frank Heckman is een groep van circa 40 studenten en docenten uit alle academies/afdelingen van Codarts van januari 2010 tot september 2011 op reis gegaan langs deze vijf dimensies. Samen vormen zij de Kenniskring Sustainable Performance. Deze Kenniskring functioneert als een Community of Practice, een van-elkaar-lerende gemeenschap, een groep van mensen die een belang, een vraagstuk of een passie voor een bepaald onderwerp delen en die kennis en expertise op dit gebied verdiepen door voortdurend met elkaar te interacteren. (Lave, J. en E.Wenger, 1991)* * Lave J. en E. Wenger. (1991), Situated Learning. Legitimate peripheral participation. University of Cambridge Press: Cambridge. Via action research hebben de deelnemers aan de Community of Practice SP data verzameld rondom de vraag How to sustain the ability to perform on a high level again and again? Er zijn interviews gehouden, de SP Questionnaire en de Matrix Flow x Social Context zijn ingevuld, er zijn filmpjes gemaakt en zij hebben de productie Op zoek naar de parel van het paradijs gecreëerd. 3. SP en Operadagen Rotterdam De Community of Practice SP was begin 2011 op weg naar de vierde dimensie van The Journey: Performance. De Operadagen Rotterdam bood de Community of Practice SP de prachtige gelegenheid artistieke talenten en disciplines te combineren en reiservaringen in de praktijk toe te passen: samenwerken, brainstormen, experimenteren, repeteren en fine tuning waren gericht op het samen creëren en produceren van een muziektheatervoorstelling: Op zoek naar de parel van het paradijs. Op zoek naar de parel van het paradijs 3
De voorbereiding voor de productie vond plaats in de periode februari 2011 mei 2011. In een eerste productie weekend werd het basis concept en de outline van de productie in elkaar gezet:! The audience will be invited to join the journey. The production is experienced based, and will NOT follow traditional performer audience settings, the audience will be part of an experience and be involved in the production. The audience will not be able to take the role of consumer.! The productions structure is build upon the possibilities for everyone within the group to contribute in their own way and with their own talent. The two performances will therefor have the same structure but might not be with the same performers. So also the travelers who can only participate one day, will be able to join the production.! The audience will be in constant movement as they are on a journey as well. Going up the stairs but there seems to be no paradise there. They will stay in constant movement.! The performance shows individual people, but still connected.! Meaning and key words: together/movement/ervarium/ active/gevoel/heart/ openness/with inspiration returning home/kaleidoscope/acceptance/individuality.! The performance starts when the audience enters the building and finishes when the audience leaves the building, using the whole building. (Bron: Draaiboek Operadagen Rotterdam SP, voorjaar 2011) De voorbereidingen voor deze productie hebben niet alleen in Nederland plaatsgevonden, maar ook in Istanbul: zeven musici van de Community of Practice (4 studenten en 3 docenten) zijn eind maart 2011 onder leiding van lector F r a n k H e c k m a n n a a r I s t a n b u l g e g a a n v o o r e e n samenwerkingsproject met studenten en docenten van het ITU / Turkish Music State Conservatory: World Port, World City, World Art / Rotterdam meets Istanbul. Zij hebben samen met zeven Turkse musici (4 studenten en 3 docenten) In C van Terry Riley uitgevoerd in Istanbul. Om de Turkse en Rotterdamse musici in eenzelfde ritme te krijgen en een gezamenlijke performance neer te zetten is in Istanbul het Reis concept impliciet gehanteerd. Dit proces van samenwerken ging niet helemaal vanzelf: pas toen de musici door een muzikale improvisatie elkaar echt gingen ontmoeten, opende zich ruimte voor muzikale ontwikkeling. De reacties van de reizigers over het Istanbulproject waren unaniem positief: Het is een geweldige ervaring om mee te maken dat je met volledig wederzijds respect, aandacht, belangstelling en ruimte voor ieders talent en individu tot prachtige diepgaande samenwerking (concert) kunt komen met musici van uiteenlopende muziekstijlen / achtergronden. Geweldig goed contact / muzikaal zeer diepe, bijzondere connectie in zeer korte tijd. Het was voor beide partijen een geweldige en verrijkende ervaring! Het is ons gelukt om binnen een paar dagen keihard werken een brug te slaan, onze ervaringen te delen en een fantastisch concert te geven Dit is een bijzonder geslaagd voorbeeld van internationale uitwisseling. (Bron: SP Questionnaire Istanbul, voorjaar 2011) Het concept is in de weken daarna in vijf groepsrepetities in Rotterdam met andere leden van de Community of Practice SP verder uitgewerkt en ingestudeerd. Half mei zijn de Turkse musici naar Rotterdam gereisd om de muzikale uitwisseling en samenwerking te continueren t.b.v. performances tijdens de Operadagen Rotterdam. Op zoek naar de parel van het paradijs 4
4. Op zoek naar de parel van het paradijs Op 21 en 22 mei 2011 presenteerde het lectoraat SP Op zoek naar de parel van het paradijs, een multidisciplinaire muziektheatervoorstelling door 19 musici, dansers en circusartiesten van Codarts (studenten en docenten) en zeven Turkse collega s. De voorstellingen vonden plaats in het hoofdgebouw van Codarts aan het Kruisplein in Rotterdam: op de roltrappen, in de kantine en het trappenhuis. De musici waren continu in beweging en het publiek ging met hen mee en had dus geen vaste zitplaatsen. Hoofdpunten uit het programma waren de uitvoering van I n C van Terry Riley op de roltrappen, de individuele presentaties storytelling op de vijfde verdieping in de kantine, het gezamenlijke lied Ederlezi, de body percussion toen het publiek via het trappenhuis naar beneden ging en de streetsoundscape bij binnenkomst en vertrek van het publiek. De voorstellingen zijn vastgelegd op film en een impressie van circa 10 minuten is te zien op www.sustainable performance.nl en staat ook op een dvd. 5. Dialogen De vierde dimensie Performance is optimaal tot ontwikkeling gekomen tijdens de uitvoering in Istanbul op 1 april en de twee uitvoeringen op 21 en 22 mei 2011 in Rotterdam. In de context van deze creatieve prestaties hebben bovendien boeiende dialogen plaatsgevonden: # Dialogen in de vorm van artistieke en muzikale uitwisseling zijn tot stand gekomen in twee stappen: in Istanbul was het ITU / MIAM de ontvangende partij en in Rotterdam was Codarts gastheer. De wederkerigheid is als positief ervaren, was erg inspirerend voor de betrokken kunstenaars, en daardoor is dit uitwisselingsproject echt een reis, een ontwikkelingspad geworden voor studenten en docenten, en door de prachtige voorstellingen ook een absolute meerwaarde voor de omgeving. # Dialogen met de stad: de musici en dansers zijn in beide steden op diverse locaties gaan luisteren naar de geluiden van de stad: het zogenaamde deep listening, luisteren naar de onderstroom van de stad. In Istanbul bezochten zij de overdekte markt, een zakencentrum, de Blauwe Moskee en Aya Sofia en de oevers van de Bosporus. In Rotterdam waren zij op de markt, aan de Maas en in het winkelcentrum Lijnbaan / Beurstraverse. Zij trokken gezamenlijk door de stad, luisterden, maakten op diverse locaties geluidsopnamen, interpreteerden en antwoordden met een muzikale impressie. Deze streetsoundscapes hebben bijgedragen aan de voorstellingen bij binnenkomst en vertrek van het publiek. # Op 21 mei 2011 heeft Operadagen Rotterdam in de Rotterdamse Schouwburg een paneldebat Het verloren paradijs georganiseerd. Tijdens dit debat keken internationale sprekers en theatermakers vooruit naar mogelijkheden om het paradijs te hervinden. Zij spraken over duurzaamheid, milieubewustzijn, migratiestromen en vooral ook over de vragen: Hoe kunnen (podium)kunstenaars daar een rol in spelen? Kan kunst de wereld redden? Frank Heckman, lector Sustainable Performance, heeft deelgenomen aan dit debat. Op zoek naar de parel van het paradijs 5
6. Publieksgegevens Communicatie / Publiek / Reacties Het optreden in Istanbul heeft plaatsgevonden op 1 april 2011 tijdens de lunch in de grote hal van het hoofdgebouw van ITU, waar naar schatting 1000 studenten, docenten en ander personeel ademloos hebben geluisterd naar de muzikale improvisatie over de onderstroom van de stad. De reacties van het publiek waren enthousiast. Onduidelijk is of en op welke wijze dit optreden is aangekondigd, maar de keuze van plaats en tijdstip door de Turkse organisator van dit samenwerkingsproject had niet beter gekund. Zijn reactie over de kwaliteit van het concert en het resultaat van de samenwerking tussen beide groepen musici was positief. De samenwerking werd ook door betrokken musici genoemd als een mooie, positieve ervaring: The wonderful and constructive musical exchange which took place in Istanbul. (FH); zie ook eerdere citaten in hoofdstuk 3. De communicatie m.b.t. de voorstellingen in Rotterdam verliep via: " de algemene informatiecampagne van de Operadagen Rotterdam met algemene brochures, folders, affiches en Dagkrant Operadagen; " de specifieke pr-acties van Codarts en het lectoraat Sustainable Performance via intranet, internet, website, stickers en uitnodigingen. In Rotterdam vonden de performances plaats tijdens de Operadagen Rotterdam in het hoofdgebouw van Codarts. Per voorstelling konden maximaal 100 personen worden toegelaten. Beide voorstellingen waren - op een enkel ticket na uitverkocht. De opbrengst van de voorstellingen is ten goede gekomen aan het project De meiden van Mumbai, een project dat kinderprostitutie in Mumbai tegengaat. De samenstelling van het publiek liet een grote variatie naar leeftijden zien en de reacties zijn onder meer in de Dagkrant Operadagen Rotterdam 2011 op 22 mei 2011 als volgt beschreven: De hele voorstelling is een bijzondere beleving. Op originele wijze worden bezoekers bij aankomst ontvangen en aan het denken gezet over hun eigen paradijs. Daarna wordt men op een muzikale tocht meegenomen waar men bijzonder verrast vandaan komt. Ook de directie van de Operadagen Rotterdam was zeer positief over de verrassende kwaliteit van de performances, hetgeen vooral ook relevant is met het oog op de relatie Nederland-Turkije die tijdens de Operadagen 2012 centraal staat. Andere reacties zijn geciteerd in hoofdstuk 4 en zijn te horen en zien in het filmverslag van de voorstellingen: www.sustainableperformance.nl. Naast dit filmverslag geven ook schriftelijke impressies van een aantal muziekstudenten uit het publiek een goed beeld van de verrassende voorstellingen. Enkele citaten illustreren dit: For me the whole loose, free, fun and improvisation like atmosphere was a true example of how music and per formance should be: fun, free and full of magic. Wat echt goed overkwam was de flow die in de performances zaten, het bleef de aandacht trekken. Je zag ook dat de spelers daarop inspeelden door met plezier en overtuiging de stukken te spelen. Op zoek naar de parel van het paradijs 6
Heel mooi en de tijd leek voorbij te vliegen. Wat me vooral opviel was het verschil in publiek, die twee avonden (noot: deze student is beide avonden naar de performance gekomen). Beter gezegd: de uitwerking van een verschillend publiek op de uitvoerenden was opmerkelijk. Natuurlijk speelde het een rol dat de tweede avond iedereen meer ingespeeld was, maar ook de sfeer was anders. Het was hoe dan ook opmerkelijk om nu duidelijk te zien dat het publiek en de samenstelling daarvan grote invloed uitoefent op het verlopen van de performance. Het begin van de performance was werkelijk geweldig! Het gebruikmaken van verschillende functies van het gebouw, het vermengen van muzikanten en publiek, het verrassingseffect, het gebruikmaken van de roltrappen, de beweging, de grote cirkels die zo gemaakt werden, de daardoor telkens andere mensen die aan je voorbij gingen, het was fascinerend. Het was duidelijk waarneembaar dat iedereen, werkelijk iedereen in hoger sferen kwam, bijzonder passend bij het thema dus. What I found interesting about the concert itself that there was no fixed stage area, so each of the performers chose his/her own place or moved from one group of the audience to another. That way the concert became more lifelike and transparent. Het sterke element was dat publiek en performer een werden. Een goede energie stroomde over de roltrappen van het normaal zo statische kantoorachtige gebouw. Het leek alsof alle aanwezigen helemaal opgingen in zichzelf binnen de groep. Iedereen kon zich laten gaan en was in zijn element. It felt like an improvisation, but a very good one. So I think that in those prospects, they (=the musicians) achieved a feeling of freedom in their performances. (Bron: Verslagen van muziekstudenten uit het publiek over Op zoek naar de Parel van het Paradijs, mei 2011.) 7. Onderzoek 7.1 Onderzoeksinstrumenten Data zijn verzameld met behulp van de Sustainable Performance Questionnaire en de Matrix Flow x Social Context. De Sustainable Performance Questionnaire is voorgelegd aan de zeven SP-reizigers die naar I s t a n b u l g i n g e n. Z i j h e b b e n o p d e h e e n r e i s h u n verwachtingen geformuleerd en op de terugreis hun ervaringen genoteerd, alsook aangegeven wat voor hen het meest relevant is was tijdens dit buitenlands project. Bij de verwachtingen en ervaringen is expliciet gevraagd naar de invalshoeken artistically, mentally, socially / with Codarts students group, socially / with foreign colleagues, entrepeneurial. In dit verslag ligt de focus op de ervaringen. Via de Matrix Flow x Social Context hebben de reizigers aangegeven welke aspecten van flow zij zoal ervaren in diverse sociale omgevingen waarin zij hun vak uitoefenen. De volgende aspecten van flow zijn ontleend aan Csikszentmihalyi *: clear goal, this is really me intense concentration and focus loss of self-consciousness; complete absorption in the activity; effortlessly; like a fish in the water direct feedback: success and failure in the activity become clear immediately; one can adjust on the spot Op zoek naar de parel van het paradijs 7
match between one s own capabilities and the challenge stretching it a sense of personal control over the situation or activity the activity offers an intrinsic reward, it is worth doing in itself, for example it s just fun to do experience of pleasure in what I am doing easier to talk about difficult things more open / accessible the activity offers more energy than it asks for Bij de Istanbulgangers is expliciet gevraagd naar ervaringen m.b.t. dit internationale samenwerkingsproject. Bij degenen die aan de voorstellingen tijdens de Operadagen hebben meegewerkt is expliciet gevraagd naar ervaringen in die sociale context. Verschillende sociale omgevingen waarin studenten en docenten hun vak uitoefenen zijn: practising alone practising with friends practising in class exams audition performance with friends performance at Codarts performance outside Codarts / Netherlands performance abroad / world stage performance in Istanbul performance Operadagen * Csikszentmihalyi, M. (1990), Flow: The psychology of optimal experience. Harper and Row: New York. Csikszentmihalyi, M. (1992), Flow: The classic work on how to achieve happiness. Rider: London. Csikszentmihalyi, M. (2007), Psychologie van de optimale ervaring. Boom: Amsterdam. Csikszentmihalyi, M. (2007), De weg naar Flow. Boom: Amsterdam. 7.2 Onderzoeksbevindingen SP Questionnaire Deze vragenlijst is slechts door een deel van de medewerkers aan Op zoek naar de parel van het paradijs ingevuld, te weten de groep van zeven die in de voorbereidende periode naar Istanbul is gegaan. Zij zijn de dragers van de voorstellingen in Istanbul en Rotterdam geweest. De Istanbulreizigers (N=7) hebben allen zonder uitzondering de ervaring dat zij door deelname zich meer bewust zijn geworden van hun artistieke kwaliteiten en hun eigen artistieke rol als musicus in het groepsproces en de performance. Ofschoon h e t p r o c e s v a n s a m e n w e r k e n n a a r e e n gezamenlijke performance niet helemaal vanzelf is gegaan, hebben allen zowel de contacten met de Codarts-collega s als de samenwerking met de Turkse collega s als positief en inspirerend ervaren, en onderstrepen zij het belang van investeren in netwerken en sociale processen. Op zoek naar de parel van het paradijs 8
De meerderheid noemt de nauwe en goede samenwerking binnen de groep in relatie tot het artistieke product als het meest relevante aspect van het project. Binnen deze samenwerking zijn waarden als openheid, respect en ruimte genoemd: Feeling the strength of us all as a group, where everyone takes his responsibility for creating musical adventures. Ook het leerproces en de ervaring zelf zijn diverse keren als relevant genoemd: That for me made it an unforgettable experience. Meer in detail zijn de onderzoeksbevindingen m.b.t. de ervaringen: Artistically Allen waren verrast door de samenwerkingsmogelijkheden en nagenoeg allen noemde artistieke bewustwording van (eigen) nieuwe mogelijkheden. Mentally Alle musici signaleerden een toegenomen bewustwording m.b.t. zichzelf en hun rol als musicus in het groepsproces. Socially / with Codarts students group Men heeft het groepsproces positief ervaren wat betreft sfeer, individuele verschillen en samenwerking, al hebben sommigen moeite gehad met het bepalen van hun positie in de groep. Socially / with foreign colleagues Men was unaniem positief over de contacten en samenwerking met de buitenlandse collega s. Entrepeneurial De meerderheid heeft ervaren dat het belangrijk is om te investeren in netwerken en sociale processen. Matrix Flow x Social Context. Deze matrix is zowel ingevuld door de studenten en docenten die naar Istanbul zijn geweest (N=7), als door de helft van de (Nederlandse) musici, dansers en circusartiesten (N=10) die meewerkten aan Op zoek naar de parel van het paradijs. De Istanbulreizigers hebben de volgende indicatoren het vaakst genoemd als flow-ervaringen: experience of pleasure in what I am doing the activity offers an intrinsic reward, it is worth doing in itself, e.g. it is just fun to do. Zij ervaren flow met name in practising with friends en performances with friends. Tijdens de voorstellingen van Op zoek naar de parel van het paradijs hebben alle respondenten (N=10) ruimere flow-ervaringen gehad zelfs 10% meer dan zij aangeven m.b.t. het optreden met vrienden. Zij noemen allemaal intrinsic reward / just fun to do (100%), clear goal (9 van de 10), intense concentration and focus (9 van de 10) en experience of pleasure (8 van de 10). Vergelijken wij deze bevindingen met de aard van de flow-ervaringen in Istanbul, dan zien wij behalve intense concentration and focus ook de indicatoren the activity offers more energy than it asks for a sense of personal control over the situation or activity loss of the sense of time: time flies by. Het minst vaak hebben de Istanbulreizigers de in de matrix aangedragen indicator easier to talk about difficult things genoemd, ofschoon diverse deelnemers aangeven dat in Istanbul de sterke, open groep met respect voor elkaar ook ruimte heeft geboden om moeilijke zaken te bespreken: Door het creëren van ruimte gaan mensen bloeien! Op zoek naar de parel van het paradijs 9
Ook de respondenten van de Operadagen noemden easier to talk.. slechts een enkele keer, evenals de indicator more open / accessible. Experience of pleasure in what I am doing wordt vaak genoemd in relatie tot lessen / practising in class, evenals direct feedback: success and failure in the activity become clear immediately, easier to talk about difficult things en the activity offers more energy than it asks for. 8. Samenvatting en reflectie In de werkwijze van het lectoraat Sustainable Performance is het didactisch ontwerp de Reis een reflectief practicum met de vijf dimensies uit het ontwerp als leidraad. Zowel in Istanbul als in Rotterdam tijdens de Operadagen waren de performances voor de reizigers Rotterdamse SP-reizigers en Turkse collega s momenten van being on stage. De productie is tot stand gekomen via een dialogisch proces waarin rollen en verantwoordelijkheden zijn uitgekristalliseerd, resulterend in een co-creatie van alle participanten. Zonder uitzondering hebben alle zeven deelnemers aan het project Istanbul de ervaring dat zij door deelname aan dat project zich meer bewust zijn geworden van hun artistieke kwaliteiten en hun e i g e n r o l a l s m u s i c u s i n h e t groepsproces en de performance. De muzikale improvisatie werkte als een k a t a l ys a tor op het groe p s p roces, w a a r d o o r r u i m t e o n t s t o n d v o o r gezamenlijke ontwikkeling naar een boeiende performance. De nauwe en goede samenwerking binnen de groep in relatie tot het artistieke product is voor de meerderheid de meest relevante ervaring geweest van het Istanbulproject, met openheid, respect en ruimte als belangrijkste waarden. De samenwerkingsmogelijkheden waren voor velen verrassend en men noemde artistieke bewustwording van (eigen) nieuwe mogelijkheden en hun rol als musicus in het groepsproces. Met deze ervaringen zijn de zeven Istanbulreizigers de Operadagen ingegaan. Zij vormden de artistieke kern van de groep die de voorstellingen Op zoek naar de parel van het paradijs gaf, een groep van 19 Nederlandse musici, dansers en circusartiesten en zeven Turkse collega s. Allen rapporteerden dat zij veel flow-ervaringen hadden tijdens deze voorstellingen en noemden unaniem the activity offers an intrinsic reward; it is worth doing it in itself; it is just fun to do. Inhoudelijk gezien zijn de coproducties die in Istanbul en Rotterdam tot stand zijn gekomen, een groot succes geweest door de duidelijk herkenbare toegevoegde maatschappelijke waarde van de voorstellingen, improvisaties en dialogen. Inhoudelijk gezien zijn de coproducties die in Istanbul en Rotterdam tot stand zijn gekomen, een groot succes geweest door de duidelijk herkenbare toegevoegde maatschappelijke waarde van de voorstellingen, improvisaties en dialogen. Met het bescheiden project Rotterdam meets Istanbul heeft het lectoraat Sustainable Performance van Codarts ervaren dat kunstenaars een boeiende rol kunnen spelen m.b.t. het artistiek bovenbrengen van de onderstromen van de stad. Deze ervaring heeft zich tijdens de Operadagen in Rotterdam verder verdiept. Kunstenaars kunnen dingen vaak anders en dieper zien en horen ( deep listening ) en kunnen daardoor verrassend bijdragen aan dialogen over grootstedelijke issues. Op zoek naar de parel van het paradijs 10
9. Tot Slot De volgende leden van de Kenniskring SP werkten mee aan Op zoek naar de parel van het paradijs: Codarts / Istanbulreizigers Lector: Frank Heckman (lector). Docenten: Carlo Balemans (conductor / composition), Laetitia van Krieken (keys), Mony Wouters (vocals / music theatre). Studenten: Tessa Nikopoulos (vocals), Melika Hadzic (violin), Hannelore Primusz (vocals / music theatre), Merijn Eugelink (keys). Codarts / overige SP-reizigers Docenten: Juan van Emmerloot (percussion), Andre Heuvelman (trumpet), Frans Huijts (vocals), Gregor Kiock (object manipulation / circus arts). Studenten: Danielle Freriks (dance therapy), Jet van Helbergen (vocals), Joris de Jong (object manipulation / circus arts), Zoe Wijnsouw (dance), Ziga Sercer (percussion), Andreas Goetze (vocals) en Maria Joao Mendes (vocals). Anders: Marijke Tielenius Kruijthoff (onderzoeksassistent), Annelies Schrijnen-van Gastel (assistent lector), Codarts afdeling facilitair/productie. ITU/ Turkish Music State Conservatory Docenten: Serpil Murtezaoglu (dance), Robert Reigle (saxophone), Amy Salsgiver (percussions). Studenten: Berna Anil (vocals), Sila Gerbaga (flute / bass flute), Onur Senturk (kemence / tulum); Erdem Simsek ( baglama). Het inhoudelijk verslag van het project Opzoek naar de parel van het paradijs is gemaakt door het kernteam van het lectoraat Sustainable Performance: Frank Heckman, Marijke Tielenius Kruijthoff en Annelies Schrijnen-van Gastel. Het beeldmateriaal van het verslag (film op website en dvd en foto) is verzorgd door Jerry de Mas / Dikke Dingen. Op zoek naar de parel van het paradijs 11