Jouw competenties Hoofdstuk 1: Doen wat we weten Competenties zijn de verzameling van kennis, vaardigheden en attitudes. Het gaat dus over het kennen, het kunnen en het zijn. Of anders gezegd de kennis is het kennen, het weten. Bijvoorbeeld ik ken de formule voor het berekenen van een oppervlakte van een vierkant. Vaardigheden is het kunnen, de kennis kunnen toepassen. Bijvoorbeeld ik weet hoe ik een band van mijn autowiel kan vervangen en ik kan het ook uitvoeren, ik kan dus ook daadwerkelijk een autowiel vervangen. En attitudes is het zijn, onze houding, hoe reageren we, hoe stellen we ons op. Bijvoorbeeld klantvriendelijk de telefoon opnemen. Attitudes zijn een stuk moeilijker om te omschrijven dan kennis en vaardigheden. Toch is het belangrijk om die klantvriendelijkheid ook te omschrijven, wat bedoelen we daar juist mee. En soms is het ook interessant om te omschrijven wat we niet bedoelen. Iedereen heeft een pak competenties, die hij kan inzetten in het dagelijks leven, dus niet alleen op het werk en thuis, maar ook daarbuiten. Als je zo eventjes stilstaat bij jouw competenties, dan kan je waarschijnlijk wel opsommen wat jouw kennis en vaardigheden zijn. En waarschijnlijk kan je jouw attitudes ook wat inhoud geven. Bij het beschrijven van jouw competenties kan het ook handig zijn om ook op te schrijven wat je nog niet kent, kan en wie je eigelijk wilt zijn. Hierover lees je straks nog wat meer. Jouw handelen Als je achterop kijkt, dan stel je waarschijnlijk, net als ik, vast dat je heel wat geleerd hebt. Niet allen op school, maar ook tijdens jouw opvoeding en ook door mensen in jouw omgeving. Van al het geleerde zijn er heel wat dingen die je nu al toepast en waardoor je ook goede en mooie resultaten haalt. En dit is motiverend. Jouw handelen is een reflectie van al hetgeen je ooit geleerd hebt en wat je toepast. Waarschijnlijk zijn er ook dingen waarvan je zegt ja, ik heb dat ooit geleerd, maar past het eigenlijk niet (meer) toe. Het kan interessant zijn om na te gaan welke dingen we al weten en welke we nog niet of niet meer toepassen. Ja, je weet meer dan je zelf beseft. Door ook die dingen consequenter toe te passen, zal je nog betere resultaten bereiken en zal je je ook gelukkiger voelen. Waarschijnlijk zijn er ook nog dingen die je nog niet geleerd hebt, die je zou willen leren om nadien toe te passen. Hierover straks wat meer info. Herken je volgend voorbeeld? Je weet dat om je tijd goed te beheren en beheersen het belangrijk is om te werken met een to do-lijst. Als ik dit toepas, dan haal ik mooie resultaten. Als ik het echter niet toepas, dan ben ik ontevreden over mijn resultaat. Door meer en consequenter het geleerde toe te passen, zal je ook betere resultaten behalen. Jouw rugzak is gevuld Het kan heel interessant zijn om jouw competenties eens op te lijsten. Dus dat je een lijst maakt van al jouw kennis, vaardigheden en attitudes. Je beschrijft zo concreet mogelijk wat dit is. Het is alsof je een CV maakt over jezelf waarbij je deze anders indeelt dan normaal. Die lijst maakt zichtbaar wat jij allemaal kent en kunt en hoe je jou gedraagt. Beperk je niet tot enkel het professionele en denk veel ruimer dan dat. Door het visueel te maken, bv op te schrijven op papier of in de computer te typen, maak je nog sterker wie je bent en wat er allemaal in jouw rugzak zit. Je zal vaststellen dat jouw rugzak al heel goed is gevuld. Een gevulde rugzak stelt jou in staat om bepaalde dingen te doen, misschien zitten hier ook hele bijzondere dingen bij. Hoe breder, ruimer, dieper, je denkt over jouw competenties hoe vollediger jouw beeld over jezelf zal zijn. Eventueel kan je ook je partner, je familie, je vrienden, je collega s, 1 van 6
hierover bevragen om een duidelijker, helderder beeld te krijgen over wie je eigenlijk bent. Hoe concreter de lijst is, hoe meer je er zult uit halen. Heb ook geen schrik om deze lijst in de toekomst verder aan te vullen met nieuwe competenties die je hebt opgedaan. Jouw rugzak verder vullen Jouw rugzak verder vullen zal jou helpen om verder te groeien, om succesvoller en gelukkiger te zijn. Momenteel zitten in jouw rugzak al jouw competenties die je hebt. Waarschijnlijk heb je nog competenties die je verder wilt ontwikkelen, of volledig nieuwe competenties die je wilt aanleren. Da s schitterend want hierdoor word jij beter en beter. Denk eens terug aan toen je 6 jaar was: wat zat er toen in je rugzak? En als je denkt aan toen je 18 jaar was: wat zat er dan in je rugzak? Al een heel pak meer competenties hé, da s mooi. Je groeide, leerde nieuwe dingen, je paste deze ook toe, en je rugzak werd voller en voller. Wat is er momenteel nog niet goed? Wat kan er nog beter? Wat pas je nog niet toe? Dat zijn enkele vragen die je jezelf kan stellen, zodat je duidelijker kan bepalen waar jouw leren nu zit. Doorheen dit boek zal waarschijnlijk zaken tegen komen waarvan je zegt: aja, hier kan ik nog mee aan de slag of ja, hier wil ik meer over weten, Wel, noteer deze zaken, zodat je ze ook meer aandacht gaat geven, want wat je aandacht geeft, groeit en bloeit. Gedachten en gedragingen Denken, voelen en handelen hangen alledrie nauw met mekaar in verbinding. Ons denken beïnvloedt namelijk ons voelen en ons voelen heeft een invloed op ons handelen. Wat je denkt, voel je nadien en ga je ook uitstralen in jouw doen, jouw gedrag. Een klein voorbeeld, je staat s morgens op en je kijkt naar buiten en het is pijpenstelen aan het regenen. Je denkt maar allé da s niet tof en fijn en er flitsen nog enkele negatieve gedachten door jouw hoofd. Je voelt je hierdoor ook niet lekker, je hebt eigenlijk weinig zin om de dag aan te vatten. Je gedraagt je ook negatief, je hebt geen zin om je netjes klaar te maken voor de werkdag. Nadien rijd je met je wagen naar het werk en beland in een monsterfile. Je vloekt, je bent boos, je slaat op je stuur. Die negatieve, beperkende gedachten van bij het opstaan geven je blijkbaar negatieve emoties waardoor je je ook minder positief gaat gedragen. Daarnet als je s morgens actief uit je bed springt en je actie dingen doet. Dan zijn de positieve gedachtes daar die jouw positieve gevoelens geven. En waardoor jij je ook positief gedraagt. Jouw positief gedrag, jouw stimulerende handelingen, jouw doen heeft een invloed op jouw omgeving. Gedachten hebben dus een enorme invloed op jouw gedragingen. De 4 leerfasen Als we iets nieuws leren, doorlopen we 4 leerfasen. Graag leg ik je dit uit aan de hand van een praktisch voorbeeld. Toen ik 6 jaar was en ik in de wagen van mijn vader zat, toen besefte ik niet wat een auto zou kunnen betekenen voor mij. Ik was me onbewust onbekwaam (OO), ttz ik wist niet dat ik het niet kon. Enkele jaren nadien toen ik ongeveer 16 jaar was, dan begon ik te beseffen dat een wagen me van A naar B zou kunnen brengen, veel sneller en veel droger (toch belangrijk in dit land) en begreep ook dat ik nog niet kon rijden, laat staat dat dit al mocht. Ik was dus bewust onbekwaam (BO). Toen ik bijna 18 jaar was schreef ik me in bij een rijschool om te leren autorijden. Niet altijd zo gemakkelijk in het begin, en nog heel regelmatig extra geluiden bij het schakelen van de versnellingen. Ik werd toen bewust bekwaam (BB), en moest hier wel nog goed bij 2 van 6
nadenken wat doe ik in welke omstandigheden. Als ik nu rijd dat denk ik als het ware niet meer na, alles verloopt precies automatisch. Ik ben dus onbewust bekwaam (OB). Als er zich echter iets speciaals voordoet op de weg, dan ben ik plotseling, in het moment, heel bewust en bekwaam om te reageren. Deze 4 fases doorlopen we telkens als we iets nieuws leren: van onbewust onbekwaam (OO) via bewust onbekwaam (BO) en bewust bekwaam (BB) naar onbewust bekwaam (OB). Zolang we ons niet in de fase bewust onbekwaam bevinden, kan het leren niet starten. Je kan meer dan je denkt Je krijgt waarschijnlijk al een beter beeld over wat je nog zou kunnen leren. Indien dit niet zo is, da s geen erg hoor, want tijdens het lezen van dit boek, zal je zeker nog nieuwe zaken ontdekken. In indien je wel al een beeld of een idee hebt, dan is het interessant om dit op te lijsten. Ja, gewoonweg een lijst maken. Je lijst voorzie je best van 3 kolommen. In een eerste kolom noteer je wat je wilt leren, dus hier is het belangrijk om je de vraag te stellen: wil ik dit ook écht leren. Willen heeft veel te maken met goesting en motivatie. We zeggen ook wel eens waar een wil is, is een weg. Inderdaad dat is zo, dat zal je verder in dit boek ook begrijpen. In een tweede kolom van je lijst, stel je de vraag kan ik dit al?. Als in je eerste kolom staat een website in wordpress zelf bouwen, en je hebt al de kennis van wordpress, dan plaats je hier OK. Indien je die kennis nog niet hebt, dan schrijf je NOK. In de derde kolom plaats je wanneer je dit zal doen. Uiteraard als er OK staat in de vorige kolom. Wat doe je dan als er NOK staat? Wel, dan ga je op zoek naar hoe je deze competentie kan verwerven. In het wordpress voorbeeld zou dat kunnen zijn het volgen van een cursus wordpress. Vermeld hier dan ook wanneer je dit gaat doen. Door deze oefening te doen, zal je beseffen dat je eigenlijk meer kan dan je dacht Klopt dit ook voor jou? Elke reis van 1000 mijlen, start met een eerste stap Elke reis richting een bepaalde bestemming start met die ene stap, de eerste stap. Da s meestal ook de moeilijkste. En daarna is het een kwestie van door te zetten, verder te doen en vooruit te gaan. Weet ook dat als je richting een bestemming je gaat, weet dat je niet altijd op de rechte lijn richting je doel zal evolueren. Een vliegtuig dat vliegt naar een bepaalde bestemming is gemiddeld met dan 90 % niet op koers, maar bereikt altijd zijn bestemming. Dus ook als je niet op koers zit, kan je jouw bestemming bereiken. Erger nog je zal veelal niet op koers zitten en toch je bestemming bereiken, als die bestemming uiteraard duidelijk en helder is. Als je weet waar je naar toe wilt, wat je wilt leren, jouw bestemming dus, dan is het mogelijk een plan op te stellen om die bestemming te bereiken. Misschien kan je niet zelf je plan invullen, dan kan je zeker te rade gaan bij familie, vrienden, collega s of experts in dit domein. Als je weet wat je te leren hebt, dan is het een kwestie van ook te doen, van die eerste stap te zetten, dingen te doen, in de actie te stappen. Nadien kan je evalueren om te kijken of je nu dichterbij jouw doel, je bestemming bent gekomen of juist niet. Evalueren om te evolueren, hierover ga ik het verder in dit boek nog hebben, omdat dit enorm belangrijk. Bepaal jouw bestemming, maak je plan en kom in actie. Walk your talk Om zo veel mogelijk duidelijkheid te creëren naar jouw medewerkers weet je dat het belangrijk is om de zeggen wat je gaat doen. Da s spijtig genoeg net niet genoeg. Het is 3 van 6
de helft van het verhaal, want het is belangrijk dat je doet wat je zegt. Het is immers gemakkelijk om te zeggen wat je gaat doen en nadien je er niet aan te houden. Dan krijg je situaties, die je waarschijnlijk kent, waarbij je eigenlijk een belofte deed en deze niet nakwam. Als medewerker heb je dit misschien zelf al meegemaakt bij jouw leidinggevende. Herinner je je hoe je je dan voelt? Da s niet zo prettig hé. Zeg wat je doet en doe wat je zegt. Zo ben je ook zo écht mogelijk, en mensen houden van authentieke mensen. Authentieke leiders worden ook meer gewaardeerd, omdat ze ook rechtlijniger, voorspelbaarder, duidelijker, zijn. Medewerkers houden van authentieke, échte leidinggevenden. Jij kan hier aan werken door jezelf de vraag te stellen zeg ik wat ik doe & doe ik wat ik zeg?. Een antwoord op deze vraag zal jou helpen om nog échter, nog authentieker, nog meer jezelf te zijn. Dat zal niet altijd even gemakkelijk zijn. In het Engels zeggen ze walk your talk, zowel jouw wandelen en jouw spreken zullen meer en meer een spiegel van mekaar worden en zijn. Practice what you preach Zeggen en doen lopen niet altijd even mooi naast mekaar. Het is echter ook belangrijk om de dingen te blijven doen. Practice what you preach geeft aan dat je blijft doen wat je zegt. Een klein voorbeeld als je als leidinggevende feedback geven en ontvangen belangrijk vindt en je geeft bijna nooit feedback aan jouw medewerkers. Wat gaan je medewerkers dan denken? Da s een leuke leidinggevende die we hebben, hij zegt dat feedback geven en ontvangen belangrijk is, maar hij doet het zelf niet. Da s dus minder belangrijk. Hoe gaan jouw medewerkers zich voelen? Waarschijnlijk niet zo goed, ze verwachten iets en het komt niet. Dat kan leiden tot frustraties, Bijkomend als de medewerkers hun leidinggevende feedback geven en hij reageert er niet op. Dan worden ze nog meer bevestigd in hun denken en voelen. En zullen ze nog minder feedback geven. Hun vertrouwen in jou als leidinggevende zal minderen en minderen. Ze zullen zelfs zeggen: wat hij zegt en doet klopt toch niet, dus je hoeft niet te veel te luisteren naar hem. Je geloofwaardigheid krijgt meer en meer een deuk. Je zal minder en minder gedaan krijgen van jouw medewerkers. Blijf ook effectief doen wat je zegt. Als je feedback geven en ontvangen belangrijk vindt, geef dan ook feedback aan je medewerkers en laat hen ook feedback geven aan jou. Zet jouw woorden ook in de praktijk en blijf dit ook consequent doen. Congruentie (binnen & buiten) Jouw buitenkant straalt uit hoe je binnenkant is. Hoe je denkt en voelt, straal je uit in jouw gedragingen. Er is dus een overeenkomst tussen jouw buitenkant en je binnenkant. In de literatuur rond communicatie kom je ook het woord congruentie tegen. Ben jij ook congruent, ttz komt jouw binnenkant en buitenkant overeen? Kan het zijn dat jouw buitenkant niet overeenkomt met je binnenkant, met wie je echt bent. Ja, dat kan. Het volgend voorbeeld toont dit. Je bent leidinggevende en er komt één van je medewerkers naar jou met de melding dat er een probleem is met de productie en dat hij een bepaalde actie heeft ondernomen. Eigenlijk vind je de actie niet zo goed en toch zeg je ok. Op welke manier zeg je die ok. Je voelt dat die ok eigenlijk niet zo ok aanvoelt voor jou. Je bent dus niet echt congruent. Hetgeen je denkt en voelt over die actie (je binnenkant) en hetgeen je zegt ok (je buitenkant) komen niet echt overeen. En je voelt dat ook. Hoe congruenter je door het leven gaat, hoe beter je je zal voelen en hoe beter ook je medewerkers zich zullen voelen. Want de medewerker die daarnet bij jou kwam om zijn mededeling te doen, gaat weg met gedachten en een gevoel van meent mijn baas dat nu echt. Hoe congruenter, hoe echter, hoe duidelijker. Verder in dit boek zullen we enkele technieken zien die je daarbij kunnen helpen. 4 van 6
Jouw behoeften, verwachtingen, groei Wat heb je nog nodig om te groeien? Wat heb je nog te leren? Dit zijn vragen die je kan helpen om jouw behoeften te leren kennen. Je verwachtingen helder krijgen zorgt er voor dat het leren ook sneller en beter kan gebeuren. Meestal krijg je heel bewust antwoorden op die vragen. Soms moet je wat gaan zoeken. Waar heb je het moeilijk mee? Wat vind je lastig? zijn alternatieve vragen die jou antwoorden kan geven zodat jij verder vooruit kunt gaan. Soms zal je onbewust antwoorden krijgen. Je denkt niet expliciet na over de vraag en plotseling komt er een antwoord op jouw weg. Of er gebeurt iets en je denkt aja, nu begrijp ik het. Ja, onbewust gebeurt er heel wat en hoe meer je hier op let hoe meer je zal vaststellen dat jouw onbewuste jou ook verder kan helpen. Als je zelf de antwoorden niet vind op hierboven gestelde vragen, dan kan je deze ook vragen aan anderen (jouw partner, familie, vrienden, collega s, ). Misschien ligt je dat wat moeilijk om deze vragen direct te stellen. Via een omweg kom je zeker en vast ook tot antwoorden. Uit hoe mensen reageren naar jou in bepaalde situaties, kan je bepaalde elementen halen waaruit jij verder kan leren en groeien. Start jouw zoektocht Misschien stel je de vraag hoe kan ik nu starten?. Wel, da s eigenlijk vrij eenvoudig. Stel jezelf de vraag. Het schitterende aan mens-zijn is dat als je een vraag hoort of leest, dat je eigenlijk automatisch begint na te denken. Je kan niet niet-nadenken bij het horen van een vraag. Een vraag levert altijd een antwoord op. Meestal krijg je vrij snel een antwoord op je vraag. Soms duurt het wat langer doordat je met andere dingen in je hoofd zit. Dus heel belangrijk is dat je je afzondert en deze vraag aan jezelf stelt. Je concentreert je als het ware op die vraag. En wat indien er echt niets komt. Kan dat? Inderdaad dit zou kunnen. Wel, vraag dan raad aan iemand anders. Als je met twee mensen op zoek gaat naar antwoorden op één vraag, is de kans heel groot dat je heel wat antwoorden zult vinden. Bijkomend kan een antwoord van de ene persoon, de andere persoon ook stimuleren, inspireren om tot nog andere antwoorden te komen. Zo creëer je als het ware een verzameling van antwoorden op jouw vraag. Nadien kan je selecteren met welke antwoorden je ook verder gaat. Start jouw zoektocht nu door de vraag te stellen aan jezelf en antwoorden te ontvangen van jezelf. Het pad naar succes & geluk Succes en geluk zijn twee heel belangrijke begrippen die we meestal ook heel persoonlijk invullen. Ik zal deze beide woorden niet in detail invullen voor jou. Het enige wat ik wil meegeven is dat voor mij succes vooral te maken heeft met resultaat (zichtbare en tastbare dingen) en geluk meer te maken heeft met het relationele (de voelbare zaken). Voor de rest ga ik beide begrippen niet verder gaan definiëren omdat iedereen deze zelf heel persoonlijk invult. Het is wel belangrijk om hierbij stil te staan en eventjes na te denken: wat betekent succes en geluk voor mij als mens?. Je kan je daarna ook de vraag stellen: wat betekent succes en geluk voor mij als leidinggevende?. Het is vooral met dit laatste dat we verder gaan in dit boek. Als de antwoorden op beide vragen nu nog niet duidelijk zijn, dan zullen beide begrippen doorheen dit boek ook meer en meer helderheid krijgen. Als je op een groot schip zit en je gaat naar de voorsteven en je staat daar helemaal alleen (ja, zo n beetje als in de film Titanic ), en je kijkt voor je wat zie je dan. Zie je dan het pad dat je uitgaat, nee, niet echt. Je ziet wel de richting waar het schip naar toe vaart 5 van 6
en de vele mogelijkheden om daar te geraken. Daarentegen als je naar de achtersteven van het schip gaat en je kijkt van waar het schip komt zie je dan duidelijk het pad?. Ja, da s bijzonder hé, je ziet dus van waar het schip komt, je ziet een omgekeerde V. Waarbij de punt van de V staat voor de plaats waar we nu zijn. De basis van de V, het breedste gedeelte geeft aan van waar we echt komen. Wel, tussenin zit de weg die we momenteel gevaren hebben. Ga eens terug in de tijd en voor vorm eens blokjes van 5 à 10 jaren in jouw leven. En stel je telkens de vraag wat was voor mij toen in dit tijdsblok het allerbelangrijkste?. Als je de antwoorden hebt op de verschillende tijdsblokken en dan plaats je die in de omgekeerde V, de basis is je geboorte en de punt van de V is nu. Verbind nu eens al deze belangrijke zaken, waardevolle dingen uit jouw leven. Wel, dit geeft de richting aan waar jij nu naar toe beweegt. Kom In Actie Nù Stap in de actie, blijf niet stil zitten of stil staan. Experimenteer, ga aan de slag met nieuwe dingen en evalueer hoe deze lopen. Als ik altijd doe wat ik altijd deed, zal ik altijd krijgen wat ik altijd kreeg. Sta hier eventjes bij stil. Ja, da s spijtig hé. Als ik niet verander, hoe wil ik dan dat ik andere resultaten kan krijgen. Durf de stap te zetten om te veranderen, om te verbeteren, om te groeien, om te worden wie je écht bent. Door nieuwe dingen toe te passen, kun je nieuwe resultaten krijgen. Deze nieuwe resultaten zullen je aanzetten om nog verder vooruit te gaan, om nog nieuwe dingen te proberen, te doen. Experimenteer met vele nieuwe dingen, zodat je verder de rand van jouw comfortzone gaat aftasten, wat daar ligt jouw leren, jouw groei, jouw succes en geluk. Alles wat je tot nu toe deed en je bepaalde resultaten opleverde en oplevert ligt binnen jouw comfortzone. Zoek die op en kom in actie, verlaat de comfortzone, leer nieuwe dingen aan. Herinner je je nog toen je leerde stappen. Ja, dat was een serieuze stap (letterlijk en figuurlijk) uit jouw toenmalige comfortzone. En lukt dit? Niet meteen, je bent blijven doorzetten. En door jouw discipline ben je er in geslaagd op te stappen. Ga op zoek naar andere successen die je ooit behaalde. Hou die vast en denk hier regelmatig aan terug. Dit zal jou verder motiveren om verdere stappen te zetten in het vergroten van jouw comfortzone. Als je jouw actuele comfortzone verlaat en dan maak je jouw comfortzone groter en groter en word je nog meer en meer jezelf. Je laat jouw kwaliteiten verder schijnen. Kom In Actie Nù Experimenteer met nieuwe dingen. In dit boek geef ik je heel wat praktische tips, pas deze ook toe. En evalueer ze nadien om verder te evolueren richting die succesvolle en gelukkige leidinggevende die je mag zijn. Jij mag en moet als mens succesvol en gelukkig zijn. Kom In Actie Nù. 6 van 6