RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK Daltonschool Columbus Plaats : Heerhugowaard BRIN nummer : 12BF C1 Onderzoeksnummer : 242143 Datum onderzoek : 17 september 2013 Datum vaststelling : 5 december 2013
Pagina 2 van 13
INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING............................................ 5 2 BEVINDINGEN.......................................... 7 3 TOEZICHTARRANGEMENT................................. 13 Pagina 3 van 13
Pagina 4 van 13
1 INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 17 september 2013 een onderzoek uitgevoerd op Daltonschool Columbus te Heerhugowaard naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende. De inspectie heeft, tijdens een vierjaarlijks bezoek in maart 2013 voor Daltonschool Columbus vastgesteld dat de opbrengsten niet beoordeeld konden worden. Daarop is met het bevoegd gezag afgesproken een kwaliteitsonderzoek uit te voeren teneinde meer zicht te krijgen op de opbrengsten en het onderwijsleerproces. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Een controle van de aanwezigheid van de schoolgids en het schoolplan bij de inspectie. Een toets op de aanwezigheid van informatie over enkele wettelijke verplichte onderdelen in de schoolgids en het schoolplan. Een controle op de onderwijstijd die de school heeft gepland. Onderzoek en analyse van jaardocumenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatieactiviteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd, te weten: resultaten van de leerlingen, gebruikte ontwikkelingslijnen, jaarverslag 2012-2013, resultaten van tevredenheidsonderzoeken en schoolontwikkelingsplan. Schoolbezoek, waarbij in alle units de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Gesprekken met de directie en twee leerkrachten over de kwaliteit van de indicatoren. Een gesprek met leraren. Een eindgesprek met de directie en een vertegenwoordiging van het bestuur, na afloop van het schoolbezoek. Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie indicatoren van de volgende aspecten: opbrengsten, leerstofaanbod, tijd, didactisch handelen, afstemming, begeleiding, zorg en kwaliteitszorg. Pagina 5 van 13
Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2012 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. Pagina 6 van 13
2 BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs 2012. Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2012 op www.onderwijsinspectie.nl. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) In verband met het programmatisch handhaven heeft de inspectie daarnaast enkele controles uitgevoerd op bepaalde wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score 'ja' of 'nee'. Opbrengsten 1 2 3 4 5 1.1* De resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.2* De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.5 De sociale competenties van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. Leerstofaanbod 1 2 3 4 2.1* Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. Pagina 7 van 13
Leerstofaanbod 1 2 3 4 2.2* De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar 8. 2.3 De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 2.4* De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. Tijd 1 2 3 4 3.1 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. Didactisch handelen 1 2 3 4 5.1* De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2* De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3* De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Afstemming 1 2 3 4 6.1 De leraren stemmen de aangeboden leerinhouden af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Begeleiding 1 2 3 4 7.1* De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. Zorg 1 2 3 4 8.1 De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. Pagina 8 van 13
Zorg 1 2 3 4 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.3* De school voert de zorg planmatig uit. 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. Kwaliteitszorg 1 2 3 4 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. Wet- en regelgeving Ja Nee NT1A NT2A NT4A NT4B De inspectie is in het bezit gesteld van de geldende schoolgids (art. 16, lid 2 en 3, WPO). De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende schoolplan (art. 16, lid 1 en 3, WPO). Er is voldoende onderwijstijd geprogrammeerd om te kunnen voldoen aan de daarvoor gestelde minima (art. 8, lid 7 onder b, WPO). Er is maximaal zevenmaal een onvolledige schoolweek geprogrammeerd voor de groepen 3 t/m 8 (artikel 8, lid 7 onder b, WPO). 2.2 Beschouwing Algemeen beeld Tijdens het kwaliteitsonderzoek op de Daltonschool Columbus is nadrukkelijk gekeken naar de (eind)resultaten van de school omdat deze bij het vierjaarlijks bezoek niet goed te beoordelen waren door de samenstelling van de leerlinggroepen. De inspectie stelt naar aanleiding van dit onderzoek vast dat de kwaliteit van het onderwijs van voldoende niveau is. Zowel de tussentijdse opbrengsten als de eindopbrengsten beoordeelt de inspectie als voldoende. Dat geldt eveneens voor het leerstofaanbod, de leertijd, de afstemming en de kwaliteitszorg. De inspectie Pagina 9 van 13
constateert verbeterpunten op enkele onderdelen van didactisch handelen, begeleiding en zorg. Hieronder volgt een toelichting op het oordeel. Toelichting Opbrengsten De school werkt met 17 fasen van elk een half jaar. Per halfjaar kunnen de leerlingen doorstromen naar een volgende fase. Alle leerlingen maken per fase een methodeonafhankelijke toets voor de basisvakken met uitzondering van het begrijpend lezen, dat slechts één toets per schooljaar kent. Het blijft van belang om op schoolniveau goed zicht te houden op de doorstroming, het versnellen en het vertragen. Dit geldt tevens voor plaatsing bij tussentijdse instroom. De eindopbrengsten zijn voldoende: de resultaten van 2013, 2012 en 2011 liggen allen boven de ondergrenzen die de inspectie daarvoor hanteert. Voor de resultaten aan het eind van de schoolperiode zijn de resultaten van begrijpend lezen en rekenen en wiskunde van belang. Voor de berekening van de eindopbrengsten is gebruikgemaakt van de gezamenlijke resultaten van fase 15 en 16 van het betreffende schooljaar (M8). De resultaten gedurende de schoolperiode zijn eveneens van voldoende niveau. In haar oordeel betrekt de inspectie de resultaten aan het eind van het schooljaar op de toetsen voor technisch lezen (fase 5 tot en met 8), rekenen en wiskunde (fase 7 tot en met 12) en begrijpend lezen (fase 9 tot en met 12). Omdat elke fase zijn eigen aanbod heeft, zijn de resultaten beoordeeld met de ondergrens van de bijbehorende (halfjaars-)toets. Daardoor heeft elke fase zijn eigen ondergrens, waardoor er in totaal 14 toetsen zijn beoordeeld. De resultaten van de toetsen die de school gebruikt voor technisch lezen zijn niet te beoordelen omdat deze toets diagnostisch bedoeld is en geen gemiddelde vaardigheidsscore heeft. De resultaten van de overige toetsen zijn van voldoende niveau. De school volgt de sociaal-emotionele ontwikkeling van al haar leerlingen, maar doet dit met een instrument waarvoor geen landelijke normering bestaat. Daarom is indicator 1.5 niet beoordeeld. Tijd en didactisch handelen De school gaat voldoende efficiënt met haar onderwijstijd om, die daarnaast evenwichtig is verdeeld tussen de basisvakken en de overige vakken. Ook de Pagina 10 van 13
taakgerichte werksfeer is van voldoende niveau, maar laat een wisselend beeld zien als gevolg van leswisselingen. Daarnaast hebben bepaalde leerlingen moeite met uitgestelde aandacht. De leerlingen zijn actief bij de lessen betrokken. De wijze waarop de leraren en de leerlingen met elkaar omgaan, getuigt van een positief en veilig schoolklimaat. De instructie is van onvoldoende niveau. De inspectie heeft betrekkelijk weinig goed gestructureerde uitleg in de (sub-)groepen waargenomen. Als er sprake was van instructie dan beperkte die zich vaak tot een toelichting op en inoefening van de opdrachten. Verder ontbreekt het regelmatig aan een terugblik en het verhelderen van de lesdoelen. De interactie met leerlingen over een goede aanpak van leerstof in relatie tot het leerdoel blijft daardoor beperkt. Ook een duidelijke afsluiting van de instructie waarbij de aanpak wordt samengevat ontbreekt veelal. Aanbod en afstemming De school gebruikt een actueel leerstofaanbod dat dekkend is voor de kerndoelen en voldoende mogelijkheden biedt om het onderwijs aan te passen aan verschillende onderwijsbehoeften van de leerlingen. De inspectie is van oordeel dat de leerlijn voor fase 17 een meer concrete invulling verdient en niet ad hoc kan worden samengesteld op basis van eventueel niet behaalde doelen van individuele leerlingen. De afstemming op onderwijsbehoeften krijgt per fase planmatig vorm. De leerlingen die meer aan kunnen worden daarbij eerder aan het werk gezet. Andere leerlingen krijgen extra instructie. Deze werkwijze is onderbouwd in het "fase aanbod plan". Wel bestaat er een zekere spanning tussen de mate van differentiatie binnen fasen, de instructiemogelijkheden en de kwaliteit van het klassenmanagement in de groepen. Niet altijd is daarin het optimale evenwicht gevonden. Begeleiding De school gebruikt in alle groepen landelijk genormeerde toetsen om de ontwikkeling van de leerprestaties te volgen, evenals een ontwikkelingsvolgmodel bij fase 1 tot en met 4. Daarnaast nemen de leerkrachten regelmatig methodegebonden toetsen af voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Er is nog geen schoolbrede werkwijze voor de analyse en registratie van de conclusies over de resultaten van methodegebonden toetsen. De inspectie heeft waargenomen dat er onvoldoende systematisch sprake is van het maken van (fouten)analyses van de resultaten. Pagina 11 van 13
Zorg De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen extra zorg nodig hebben. Zij heeft hiervoor duidelijke criteria opgesteld. Er is tevens een planmatige aanpak voor de leerlingenzorg, waarbij een duidelijke koppeling gemaakt is tussen de weekplanning en de "specifieke aanbod plannen" zodat duidelijk is welke zorg daadwerkelijk gegeven is. Ook de evaluatie van de zorg is van voldoende niveau. Naast het gegeven of het doel van de zorgaanpak is behaald, is er aandacht voor een eventueel vervolg van de zorg. De inspectie is kritisch over de (ortho)didactische analyse van de leerproblemen van zorgleerlingen. Ook het benoemen van specifieke onderwijsbehoeften is te wisselend van kwaliteit. In slechts een enkel geval mondt deze fase van de zorg uit in concrete aanknopingspunten voor het verdere handelen, maar vaak ontbreekt een dergelijke beschrijving. Kwaliteitszorg De kwaliteitszorg is in zijn geheel van voldoende niveau. Zo is er een duidelijk beeld van de leerlingpopulatie en is daar het leerstofaanbod op afgestemd. Ook de resultaten van de leerlingen evalueert het team op voldoende wijze, op basis van eigen geformuleerde streefdoelen. De evaluatie van het onderwijsleerproces is volledig. Hiervoor heeft de school niet gekozen voor een top-down benadering maar is er een duidelijke actieve voortrekkersrol vanuit het team aanwezig waardoor de betrokkenheid van het gehele team bij de evaluatie groot is. Dat is de reden waarom de inspectie dit als goed beoordeeld. De planmatige aanpak van verbeterpunten is van voldoende niveau, al kunnen de resultaatindicatoren concreter geformuleerd worden. Verder borgt de school de gemaakte afspraken door onder meer het uitvoeren van groepsbezoeken en door de gemaakte afspraken regelmatig te bespreken in teamvergaderingen. De gemaakte afspraken zijn voor alle teamleden beschikbaar in een borgingsmap. De ontwikkelingen in het onderwijsleerproces, maar ook de resultaten van de school worden aan de ouders gecommuniceerd via website, nieuwsbrieven en schoolgids. Pagina 12 van 13
3 TOEZICHTARRANGEMENT Kwaliteit De Inspectie van het Onderwijs kent aan de Daltonschool Columbus het basisarrangement toe. Dit betekent dat de inspectie op dit moment geen reden heeft om het toezicht te intensiveren. Naleving De inspectie concludeert tevens dat er geen tekortkomingen zijn in de naleving van de wettelijke voorschriften die zijn gecontroleerd. Pagina 13 van 13