Bijlage: sjabloon voor het langetermijnherstelplan en toelichting invulling In deze bijlage wordt het sjabloon voor het door de fondsen met een reservetekort vanaf januari 27 aan te leveren langetermijnherstelplan gepresenteerd. Dit sjabloon richt zich op de prognose en analyse van de ontwikkeling van de dekkingsgraad van het fonds en ondersteunt de uitwerking van de kwantitatieve aspecten van art. 38 van de Pensioenwet en art. 6 van het besluit FTK. Tevens worden in deze bijlage formules gegeven waarmee de in het sjabloon gevraagde mutatieeffecten kunnen worden berekend. Oorzaken voor mutatie Er is voor een analysemodel rond de dekkingsgraad gekozen, omdat de ontwikkeling van de dekkingsgraad een belangrijke indicator is van de financiële positie van een fonds en de centrale grootheid is in een toekomstprognose. Het gaat echter niet alleen om de ontwikkeling van de omvang van de dekkingsgraad, maar vooral ook om de oorzaken van die ontwikkeling. In de analyse van de ontwikkeling van de dekkingsgraad onderscheiden wij de volgende oorzaken van een wijziging van de dekkingsgraad:. toevoeging van nieuwe aanspraken en premie-inkomsten 2. het verrichten van pensioenuitkeringen 3. indexering van de pensioenaanspraken 4. wijzigingen in de rentetermijnstructuur (alleen invloed op de technische voorziening)* 5. extra rendement gegenereerd door de beleggingen 6. (evt.) overige oorzaken * ad. 4: De invloed van een wijziging van de rentetermijnstructuur op de vastrentende waarden portefeuille wordt meegenomen bij oorzaak 5: extra rendement gegenereerd door de beleggingen. Hierin wordt het extra rendement van de gehele beleggingsportefeuille (dus incl. vastrentende waarden) ten opzichte van het benodigde intrestpercentage voor de technische voorziening bedoeld. In het sjabloon wordt de ontwikkeling van de dekkingsgraad gepresenteerd aan de hand van een uitsplitsing naar deze oorzaken, alle uitgedrukt in mutaties (in procentpunten) van de dekkingsgraad. Dit maakt de mutaties onderling vergelijkbaar en maakt een analyse van de ontwikkeling van de dekkingsgraad mogelijk. Het ingevulde sjabloon dient de verwachte ontwikkeling te tonen van de dekkingsgraad in de komende 5-x jaar, waarbij x het aantal jaren is dat het fonds per januari 27 reeds een reservetekort heeft. Gehanteerde veronderstellingen Naast het onderscheid naar oorzaken van de mutaties in de dekkingsgraad, is het voor de beoordeling verder nodig om per prognosejaar inzicht te hebben in de gehanteerde veronderstellingen omtrent het gehanteerde beleggingsrendement, het premiepercentage en de hoogte van de indexatie. Deze gegevens kunnen in extra kolommen in het sjabloon worden weergegeven. Waar nodig dient een nadere toelichting te worden gegeven. Dit is bijvoorbeeld het geval als er significante waarden in de kolom overige oorzaken worden ingevuld en is ook nodig als onderbouwing van de gehanteerde beleggingsrendementen (zie bijgevoegde sjablonen voor het geometrisch rendement bij de uitwerking van de formules voor oorzaak 5 (extra rendement).
Invulling van sjabloon U kunt het in te vullen sjabloon downloaden van de website van De Nederlandsche Bank (www.dnb.nl). U kunt dit sjabloon vinden door op de homepage van de website de zoekfunctie te activeren en daar te zoeken op de tekst sjabloon herstelplan 27. Om de spreadsheet te kunnen invullen dient u te beschikken over Microsoft Excel. Als u niet beschikt over Microsoft Excel kunt u de bij de brief gevoegde papieren versie van de spreadsheet gebruiken. De ingevulde spreadsheet kan worden geretourneerd naar het volgende e-mail adres: herstelplan27@dnb.nl. U wordt dringend verzocht het originele sjabloon, dat van de website is gedownload, te gebruiken en het sjabloon elektronisch te versturen. U wordt tevens verzocht bij het elektronisch versturen van het sjabloon uw fondsnummer bij De Nederlandsche Bank in de onderwerpregel te vermelden. Een papieren versie kan via de normale post naar uw toezichthouder worden verstuurd. U dient bij het invullen van de spreadsheet de in de bijlage beschreven richtlijnen te volgen. Indien u vragen hebt over het downloaden van de spreadsheet, kunt u contact opnemen met uw toezichthouder. Hieronder volgt eerst het sjabloon zelf. Vervolgens wordt theoretisch aangegeven hoe de grootte van de mutaties in de dekkingsgraad als gevolg van de verschillende oorzaken in algemene zin wordt bepaald. Daarna geven we voor elk van de onderscheiden oorzaken een uitgewerkte formule om de mutatie-effecten eenvoudig te berekenen. 2
Sjabloon langetermijnherstelplan Δ DG(oorzaken voor mutaties van de dekkingsgraad) veronderstellingen jaar DG primo premie uitkering indexering rente rendement overig DG ultimo premie% indexatie% beleggings rendement % Δ%-punt Δ%-punt Δ%-punt Δ%-punt Δ%-punt Δ%-punt % % % % 27 28 29 2 2 22 23 24 25 26 27 28 29 22 22 3
Formules algemeen De effecten van de mutatiefactoren in het sjabloon kunnen aan de hand van de hieronder beschreven formules worden berekend. Daarbij worden de verschillende oorzaken steeds onafhankelijk van de andere oorzaken bekeken en wordt er dus steeds uitgegaan van de effecten ten opzichte van de dekkingsgraad primo boekjaar. Er wordt in deze analyse dus geabstraheerd van eventuele afhankelijkheden en kruiseffecten. De mutaties geven uitdrukking aan het verschil tussen de dekkingsgraad voor en de dekkingsgraad na een bepaalde gebeurtenis. In algemene zin kunnen deze mutaties in de dekkingsgraad in formulevorm worden weergegeven als: ΔDG DG DG V TV + ΔV V TV ΔV * TV V * ΔTV TV * ( TV ) ofwel ΔDG ΔV DG Δ * TV TV waarin, Δ DG toename van de dekkingsgraad in procentpunten als gevolg van een bepaalde oorzaak ΔV toename van de waarde van de activa (vermogen) als gevolg van deze oorzaak ΔTV toename van de technische voorziening als gevolg van deze oorzaak DG dekkingsgraad na mutatie DG dekkingsgraad primo boekjaar TV V technische voorziening primo boekjaar vermogen primo boekjaar De formule kan ook worden geschreven als: ΔDG ΔV ΔTV DG * ΔTV TV Waarbij ΔV ΔTV kan worden geïnterpreteerd als de dekkingsgraad van de mutatie(balans). 4
Formules per mutatie-oorzaak Uitgewerkt voor de in het sjabloon onderscheiden oorzaken van een mutatie van de dekkingsgraad, leidt dat tot de volgende formules:. Toevoeging van nieuwe aanspraken en premie-inkomsten Δ DG(Premie) (Premie-DG -/- DG ) * Gewicht Nieuwe Aanspraken Premie-DG premiedekkingsgraad feitelijke premie-inkomsten / premiecomponenten voor onvoorwaardelijke verplichtingen * %, met als premiecomponenten voor onvoorwaardelijke verplichtingen de premie die actuarieel benodigd is in verband met de pensioenverplichtingen en de opslag die nodig is voor de uitvoeringskosten van het pensioenfonds Gewicht Nieuwe Aanspraken nieuw / (bestaand + nieuw) ΔTV / (TV ) met ΔTV de toename van de technische voorziening als gevolg van nieuwe aanspraken Als premiedekkingsgraad dekkingsgraad van het fonds, geldt: ΔDG(Premie). Voor het gemak noemen we deze mutatie-oorzaak Δ DG(Premie), maar het gaat om de combinatie van nieuwe aanspraken die in dat jaar ontstaan door salarisgroei en groei van deelnemingsjaren en de premie-inkomsten. 2. Het verrichten van pensioenuitkeringen Δ DG(Uitkeringen) (DG %) * uitkeringen / (TV uitkeringen) Het deel dat aan de technische voorziening wordt onttrokken ten behoeve van de uitkeringen is even groot als de verlaging van de activa. 3. Indexering van de pensioenaanspraken Δ DG(Indexatie) -/- DG * deel TV * [ indexatie% / ( + indexatie%) ] indexatie% percentage waarmee de pensioenaanspraken worden verhoogd deel TV gedeelte van de technische voorziening waar dit verhogingspercentage betrekking op heeft, er kan sprake zijn van verschillende percentages voor verschillende delen van de voorziening. N.B. ΔDG(Indexatie) is altijd <. 5
4. Wijzigingen in de rentetermijnstructuur (alleen invloed op de technische voorziening) Δ DG(Renteverandering) -/- DG * [ ΔTV / (TV ) ] ΔTV de toename van de technische voorziening als gevolg van de wijziging van de rentetermijnstructuur Deze factor is in het sjabloon pro memorie als kolom toegevoegd want in de gevraagde (ex ante) analyses is de aanname dat er geen mutatie van de dekkingsgraad optreedt a.g.v. verandering van de rente. De mutaties van de dekkingsgraad zijn in het sjabloon daarom al op gesteld. Ex post kan de invloed van wijzigingen in de rentetermijnstructuur op technische voorziening uiteraard wel een oorzaak van een verandering van de dekkingsgraad zijn. Deze factor betreft alleen de invloed van een verandering van de rentetermijnstructuur op de technische voorziening. De invloed van een verandering van de rentetermijnstructuur op de vastrente waardenportefeuille wordt meegenomen in de volgende factor, die het overrendement op de activa betreft. 5. Extra rendement gegenereerd door de beleggingen Δ DG(Overrendement) DG * extra rendement DG * (p-b) / (+b) p het totale (geometrische) portefeuillerendement (%), dus het gewogen gemiddelde rendement van alle activa b het benodigd rendement voor de technische voorziening (%). Een onderbouwing van de gehanteerde beleggingsrendementen kan in het volgende sjabloon worden toegelicht: Percentage van Beleggingsport. Rekenkundig rendement Standaard deviatie Geometrisch rendement Vastrentend Aandelen ontwikkelde Aandelen niet beursgenoteerd Aandelen opkomende Onroerend goed Totaal % p in formule Toelichting: Bij de afleiding van het geometrisch portefeuillerendement zijn de aangenomen correlaties van belang, welke bijvoorbeeld als volgt gepresenteerd kunnen worden. Randvoorwaarden voor aannames voor beleggingsrendementen zijn te vinden in art. lid d van de Regeling Parameters FTK 6
Correlatiematrix Vastrentend Aandelen ontwikkelde Vastrentend Aandelen niet beursgenoteerd Aandelen opkomende Onroerend goed Aandelen ontwikkelde Aandelen niet beursgenoteerd Aandelen opkomende Onroerend goed 6. Overige oorzaken Δ DG(Overig ) restant In principe zijn alle mutatie-oorzaken meegenomen en is deze restcategorie vanuit ex ante optiek gelijk aan nul. In geval van significante waarden dient er een afdoende verklaring te worden gegeven. 7