POSITIE NEDERLAND ALS PRODUCTIE- EN HANDELSLAND GROENTEN EN FRUIT. Rapportnr. : 97-60

POSITIE NEDERLAND ALS PRODUCTIE- EN HANDELSLAND GROENTEN EN FRUIT Rapportnr. : 97-60

POSITIE NEDERLAND ALS PRODUCTIE- EN HANDELSLAND GROENTEN EN FRUIT Rapportnr. : 97-60 Auteurs: Wilco van den Berg, afd. Statistiek : Ernst de Groot Irma Looye Ed Slagboom Productschap Tuinbouw Den Haag, 9 september 1997

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande toestemming van de uitgever of auteur (Productschap Tuinbouw, Postbus 90403, 2509 LK Den Haag, telefoon 070-3041234). ii Productschap Tuinbouw

Inhoudsopgave 1. SWOT-ANALYSE NEDERLAND ALS PRODUCTIE- EN HANDELSLAND 5 1.1 Waar is Nederland als productie- en handelsland sterk in? 5 1.2 Waar is Nederland als productie- en handelsland zwak in? 6 1.3 Kansen voor de Nederlandse productie en handel 7 1.4 Bedreigingen voor de Nederlandse productie en handel 9 2. KWANTITATIEF BELANG NEDERLAND IN WERELDHANDEL VAN GROENTEN EN FRUIT 11 3. WERELDWIJD GROENTEN 15 3.1 Wereldproductie 15 3.2 Productielanden belangrijkste groenten 16 Tomaat,komkommer,paprika,ui,champignon 3.3 Exportlanden groenten 21 3.4 Importlanden groenten 23 3.5 Wereldexport uitgesplitst naar groenten 24 4. WERELDWIJD FRUIT 27 4.1 Productielanden fruit 27 4.2 Export- en importlanden fruit 27 4.3 Belangrijkste producten 30 Sinaasappel, banaan, appel,peer 4.4 Wereldexport fruit uitgesplist 43 5. DE NEDERLANDSE GROENTE- EN FRUITTUIN 44 5.1 Afnemende productie 44 5.2 Productie vers fruit 46 6. SPANJE IN OPKOMST 47 6.1 Productie groenten 47 6.2 Productie fruit 49 7. EXPORT EN IMPORT VERSE GROENTEN EU 53 7.1 Totaal overzicht export en import.-...53 7.2 Export- en importstromen belangrijkste groenten 55 Tomaat,ui,komkommer,paprika,krop-ijsbergsla,sperzie-en snijbonen 8. EXPORT EN IMPORT VERS FRUIT EU 71 8.1 Totaaloverzicht export en import vers fruit EU 71 Productschap Tuinbouw j

8.2 Export- en importstromen belangrijkste fruit 73 Appel,peer,sinaasappel, mandarijn,grapefruit, citroen, banaan 9. REËXPORT VANUIT NEDERLAND IN STIJGENDE LIJN 86 10. CONSUMENTENAANKOOP GROENTEN EN FRUIT DAALT 88 10.1 Aankoop verse groenten 88 10.2 Aankoop vers fruit 90 11. AANKOPEN GROENTEN EN FRUIT IN DUITSLAND 91 12. GESNEDEN/VOORBEWERKTE GROENTEN IN OPKOMST 93 12.1 Ontwikkelingen 93 12.2 Trend naar gemak 94 BIJLAGEN Wereldproductie van groenten naar product (incl. meloenen) Wereldproductie van fruit naar product (excl. meloenen) Europese Unie : Export verse groenten naar product (excl. intrahandel) Europese Unie : Import verse groenten naar product (excl. intrahandel) Europese Unie : Export vers fruit naar product (excl. intrahandel) Europese Unie : Import vers fruit naar product (excl. intrahandel) Uitvoer van verse groenten uit de EU-landen naar product Invoer van verse groenten in de EU-landen naar product Uitvoer van vers fruit uit de EU-landen naar product Invoer van vers fruit in de EU-landen naar product 11 Productschap Tuinbouw

Inleiding De Nederlandse tuinbouwsector kent een lange traditie. Teelt- en handelsbedrijven werden van vader op zoon overgenomen en werden in de loop der jaren steeds professioneler. De productie, maar ook de export van groenten en fruit nam gestaag toe. Keer op keer werden nieuwe afzetmarkten gevonden of kon de afzet op de huidige markten worden verruimd. De Nederlandse tuinbouw werd al gauw gezien als leverancier van groenten en fruit die borg staat voor een hoogwaardige kwaliteit. Niet alleen nam de productie in ons eigen land toe, maar ook de teelt in het buitenland ontwikkelde zich in een gestaag tempo. Het buitenland is Nederland op zowel productie- als afzetgebied gaan imiteren. Het kwaliteitsniveau ging omhoog, de kostprijs bleef laag, de toegankelijkheid tot de EU verbeterde en het transportsysteem ging met grote stappen vooruit. Qua kostprijs verliest de Nederlandse tuinbouw het van Zuideuropese productielanden. Vandaar is het van belang dat men zich blijft richten op levering van producten met een zekere toegevoegde waarde. In dit rapport komen een aantal uiteenlopende zaken aan de orde. Wat is nou de positie van Nederland als productieland van groenten en fruit binnen en buiten de Europese Unie? Welke markten worden beleverd vanuit Nederland met Nederlands en/of reexport product en wat zijn de ontwikkelingen op die markten? Hierbij ontkom je af en toe niet aan grote cijferreeksen. Dit zijn enige punten die in dit rapport aan de orde komen. Daarnaast wordt het rapport aangevangen met een SWOT-analyse. Dit is een sterkte/zwakte en kansen/bedreigingen analyse van Nederland als productie- en handelsland van groenten en fruit. Bij alle tabellen met cijfermateriaal van import- en exportstromen dient een kanttekening worden geplaatst. Als gevolg van de gewijzigde registratie in de EU zijn de gegevens over de buitenlandse handel na 1992 minder betrouwbaar dan in de jaren daarvoor. Productschap Tuinbouw 3

1. S WOT-ANALYSE NEDERLAND ALS PRODUCTIE- EN HANDELSLAND Hieronder volgt een SWOT (Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats) - analyse van Nederland als productie en handelsland van groenten en fruit. Voor de overzichtelijkheid zijn de punten zoveel mogelijk puntsgewijs opgeschreven. Daarnaast valt er onderscheid te maken in productie- en handelszaken. Zo is als voorbeeld voor de handel reexport van groot belang, terwijl dit door de Nederlandse telers als concurrerend product wordt gezien. Uiteraard is er bij veel punten een zekere overlapping. 1.1 Waar is Nederland als productie- en handelsland sterk in? Productie Hoogwaardige teeltmethoden/hoge productie-opbrengsten/breed en innovatief assortiment. Gestart segmentatiebeleid bij diverse groenten brengt toegevoegde waarde. Als voorbeeld kan de tomaat genoemd worden. De trostomaat maakt een geweldige groei door. Vooral op de Duitse markt gaat de opname van trostomaten in het assortiment zeer snel. Grafiek 1 : Export Nederlandse trostomaten 140000 120000 f l o, 100000 y o 80000 60000. u B 40000. HB 20000. H 1 0, m.m. co ir> co O) O) O) O) O) O O O) g Duitstand g USA q Overig Goed op weg met de milieubewuste teelt (MBT). Het gebruik van bestrijdingsmiddelen tegen insektenplagen is de afgelopen jaren gedaald. Zo is in de periode 1992-1995 volgens een CBS-meting het gebruik van middelen ter bestrijding van insecten bij glasgroenten met zo'n 10 % afgenomen. Bij de meeste glasgroenten wordt meer dan 90 % van de productie geteeld volgens de opgestelde milieubewuste normen. Hierbij moeten alle middelen worden geregistreerd en moet minimaal één sleutelplaag het gehele jaar door biologisch worden bestreden met Productschap Tuinbouw 5

inzet van biologische vijanden. Daarnaast zijn er beperkingen gekomen aan het gebruik van bepaalde middelen. Nationaal loopt Nederland vooruit op de wettelijke verplichtingen wat betreft het milieu. Als voorbeeld kan de geïntegreerde teelt genoemd worden waarbij middels een recirculatiesysteem geen lozing op het oppervlaktewater plaats vindt. Daarnaast worden energiebesparende maatregelen genomen. Afzet Spilfunctie handel aantal Westeuropese landen, gunstige ligging ten opzichte van West- Europa. Over de gehele wereld zijn afzetkanalen aangeboord. Internationaal staat de Nederlandse exporteur hoog aangeschreven, dit vooral door de hoge kennis, handelsgeest en betrouwbaarheid. De Nederlandse handel heeft een sterk informatie-netwerk en logistiek systeem. De Nederlandse exporteur gaat marktgericht te werk en zoekt de vraag van de klant op. Vrijwel volledig assortiment groenten voor een groot gedeelte van het jaar. De Nederlandse handel heeft een onafhankelijke positie. 1.2 Waar is Nederland als productie- en handelsland zwak in? Productie Nederland heeft jarenlang wet van remmende voorsprong gekend. In het buitenland hebben telers de Nederlandse sector kunnen evenaren en op sommige punten voorbij kunnen streven. Geen jaarrondteelten van Nederlandse groenten en fruit. Ten opzichte van Zuideuropese landen kent de Nederlandse tuinbouw een hoge kostprijs. Bij vollegrondsproducten en fruit is Nederland als productieland geen marktleider, maar op veel markten "gaatjesvuller". Afzet De sector is zwak in het financieren van schapruimte (gld per m2) voor groenten & fruit. Verlies marktaandeel Nederlands product op traditionele afzetmarkten, zoals Duitsland en Frankrijk. Zo nam de uitvoer van Nederlandse groenten naar Duitsland in de periode 1993-1996 af 6 Productschap Tuinbouw

van 1.126 miljoen kg naar 945 miljoen kg. De uitvoer naar Frankrijk daalde in deze periode van 194 miljoen kg naar 136 miljoen kg in 1996. De uitvoer inclusief reexport blijft daarentegen redelijk stabiel. De hoeveelheid reexport uit Nederland neemt jaarlijks nog steeds toe. Grafiek 2 : Export Nederlandse groenten naar Duitsland, Ver. Kon., Belgie en Frankrijk 1993 1994 1995 1996 g Duitsland g Ver Kon Belgie Frankrijk Het Holland-imago is in de loop der jaren verslechterd in Duitsland. Er is nog geen structurele terugkoppeling tussen detaillist/consument en teler. Zowel het winkelbedrijf als de exporteur is onafhankelijk, waardoor er sprake is van een zwakke relatie naar de teler. 1.3 Kansen voor de Nederlandse productie en handel Productie Profilering milieubewuste teelt (MBT). Nederland kan producten leveren met toegevoegde waarde en kan inspelen op niches in de markt. De Nederlandse paprika kan gezien worden als een product met toegevoegde waarde. De geblokte vorm en constante kwaliteit geven het product een bijzondere marktwaarde. Als niche kan de extra fijna trostomaat als voorbeeld genoemd worden. Door zijn uitstekende specifieke smaak doet deze tomaat het op veel markten goed, maar blijft het marktsegment klein. De Nederlandse tuinbouw moet zich blijven richten op producten met toegevoegde waarde, met teveel "buikproducten" krijgt de Nederlandse tuinbouw het moeilijk. De Nederlandse sector was de eerste op het gebied van grootschalige inkoop. Het buitenland is Nederland op zowel afzet- als productiegebied gaan imiteren. Het Productschap Tuinbouw 7

kwaliteitsniveau ging omhoog, de kostprijs bleef laag, de toegankelijkheid tot de EU verbeterde en het transportsysteem ging met grote stappen voorwaarts. Slagvaardig inspelen op de wensen van de klant blijft van groot belang. Een nauwe samenwerking binnen de bedrijfskolom en vooral informatie-uitwisseling tussen de schakels, ofwel ketendenken. De productie meer proberen af te stemmen op de vraag, waardoor grote prijsschommelingen zoveel mogelijk beperkt blijven. Toenemende marktkennis bij telers. Kostenbesparing op het gebied van vervoer (collectief vervoer), rechtstreeks naar exporteur en centrale sorteerprojecten. Internationale consumptiestijging is nog mogelijk bij diverse groenten, zoals aubergine/courgette/paprika/trostomaat. Jaarrond product gaan aanbieden, uitbreiding winterteelten glasgroenten (trostomaat, paprika) Krachtenbundeling binnen telersverenigingen. Zo kunnen onderlinge zaken afgesproken worden, zoals teeltrecepten, kwaliteits- en verpakkingseisen en kan informatie uitgewisseld worden. Afzet De Euro als betaalmiddel vanaf 1999. De sector heeft te maken met relatief veel kleine transacties, dus liggen de administratieve kosten van verschillende munteenheden ook hoog. Verder maakt de komst van de Euro schaalvergroting en schaalvoordelen in het internationale handelsverkeer gemakkelijker. Verdere ontwikkeling handel naar Oosteuropa. Uitbreiding van de EU met Oosteuropese landen. Veranderde afzetstructuur groenten & fruit, intensievere samenwerking teelt en handel. Veilingen spelen meer in op de wens van grootwinkelbedrijven naar periodieke contracten. Vermindering van het aantal distributiekanalen leidt tot kostenbesparing. Inspelen op de opmars van gemaksgroenten/gesneden/voorbewerkte groenten. Grotere slagvaardigheid op de Europese markt door nieuwe samenwerkingsverbanden/ schaalvergroting. Verdere ontwikkeling van de afzet naar verre markten, zoals USA en Japan. Opkomst relatiemanagement. Aanbieden samengestelde groentepakketten. 8 Productschap Tuinbouw

Het verlengen van de houdbaarheid van groenten & fruit middels speciale verpakking, waardoor andere transportmiddelen naast het vliegtuig voor verre bestemmingen in beeld komen. 1.4 Bedreigingen voor de Nederlandse productie en handel Productie Nog steeds uitbreiding van Spaanse teelten. Sterkere Europese concurrentie, sterke voorkeur en uitbreiding lokaal product. Hoge productiekosten, zoals arbeid, energie en milieu. Consumptiedaling verse groenten & fruit bij jongeren Nog strengere milieu-eisen, waardoor teelten bemoeilijkt worden. Afnemende open kennisinfrastructuur. Afzet Verlies Europees marktleiderschap aan Spanje bij een toenemend aantal producten. Versterking Spaanse coöperaties/afzetorganisaties. Groente & fruit bevindt zich in een prijsmarkt. Afname van het aantal verkooppunten van groenten & fruit (g&f is deels impulsaankoop). Vorming van teveel clusters binnen het afzetkanaal met eigen belangen, gevaar neerwaartse prijsspiraal Nieuwe Aziatische productielanden zijn een bedreiging voor de export richting Azië/Japan. Mogelijke protectie enkele Oosteuropese landen. BVO-circuit kan coöperatieve gedachten onder tuinders omzetten in onderlinge concurrentie Bedreiging van het besef dat de kortste weg naar Oostbloklanden (Rusland) niet via Nederland hoeft te lopen, mogelijke uitschakeling Nederlandse exporteurs. Dichtslibbende infrastructuur, achterblijven van investeringen in de infrastructuur. Toegenomen logistieke kosten, ontbreken transportalternatieven naast vrachtwagen. Productschap Tuinbouw 9

Tabel 1 : Belang Nederland bij productie en handel in verse groenten en vers fruit Bron :PT,KCB,FAO,Eurostat 1980 1985 1990 1992 1993 1994 1995 1996 PRODUCTIE Wereld 297,0 363,0 424,0 NA NA 490,1 510,3 509,6 EU 41,9 43,6 44,4 46,3 47,5 47,5 47,5 47,5 Nederland 2,3 2,7 3,4 3,9 3,8 3,6 3,7 3,4 - aandeel Nederland in wereld 0.8% 0,8% 0,8% NA NA 0,7% 0,7% 0,7% - aandeel Nederland in EU 5,5% 6,3% 7,7% 8,4% 7,9% 7,6% 7,8% 7.2% Vers fruit Wereld 338,0 366,0 402,0 NA NA 447,0 457,8 469,8 EU 28,8 29,6 31,0 27,1 36,1 33,0 33,0 33,0 Nederland 0,6 0,5 0,5 0,5 0,8 0,7 0,7 0,6 - aandeel Nederland in wereld 0,2% 0,1% 0,1% NA NA 0,2% 0.2% 0.1% - aandeel Nederland in EU 2,!% 1,6% 1.6% 1,9% 2,1% 2,1% 2,2% 1,8% EXPORT Verse proenten Wereld 7,6 14,9 18,6 NA NA 25,2 2 5,4 NA EU-totaal NA 4,6 5,2 6,2 6,2 7,1 7,2 7,3 waarvan: binnen EU NA 4,1 4,6 5,7 5,5 6,3 6,3 6,3 waarvan: buiten EU NA 0,5 0,6 0,5 0,6 0,8 0,9 1,0 Nederland(incl. reexport) 1,4 1,8 2,4 2,8 2,6 2,8 2,8 2,9 - aandeel Nederland in wereld 18,6% 11,8% 12,7% NA NA 11,3% 10.9% NA - aandeel Nederland in EU NA 38,5% 45,6% 44,9% 42,4% 40,2% 38,4% 39,9% Yggyjmi Wereld 21,4 22,4 28,5 NA NA 36,9 37,3 NA EU-totaal NA NA 12,5 8,7 10,7 12,1 12,1 12,8 waarvan: binnen EU NA NA 11,2 7,5 8,9 9,9 10,0 10,4 waarvan: buiten EU NA NA 1,3 1,2 1,8 2,2 2,1 2,4 Nederland(incl. reexport) 0,3 0,4 0,7 0,8 1,0 1,2 1,3 1,4 - aandeel Nederland in wereld 1%, 1,9% 2.4% NA NA 3,3% 3,4% NA - aandeel Nederland in EU NA NA 5.5% 9.1% 9,6% 10,0% 10,4% 10,8% IMPORT Verse groenten Wereld 7,6 14,9 18,6 NA NA 25,2 25,4 NA EU-totaal 3,6 4,4 5,5 6,3 5,7 6,6 7,1 7,4 waarvan: binnen EU 2,4 2,9 4,6 5,4 4,9 5,6 6,0 6,3 waarvan: buiten EU 1,2 1,6 0,9 0,9 0,8 1,0 1,1 1,1 Nederland(incl. reexport) 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,7 0,8 - aandeel Nederland in wereld 2,7% 2,1% 2.3% NA NA 2,8% 2,7% NA - aandeel Nederland in EU 5,6% 7,2% 7.6% 8,3% 9,9% 10,9% 9,7% 11.1%, Vers fruit Wereld 21,4 22,4 28,5 NA NA 36,9 37,3 NA EU-totaal 3,3 4,0 13,3 15,4 14,4 15,6 17,5 18,5 waarvan: binnen EU 2,2 2,7 6,7 7,5 7,5 8,9 9,7 10,2 waarvan: buiten EU 1,1 5,5 6,6 7,9 6,9 6,7 7,7 8,3 Nederland(incl. reexport) 0,9 1,0 1,3 1,5 1,5 1,7 1,7 1,8 - aandeel Nederland in wereld 4,2% 4,6% 4,7% NA NA 4,7% 4,6% NA - aandeel Nederland in EU 27,1%, 26,2% 10.1% 10,0% 10,7% 11,1% 9.7% 9.9% * EU: i.v.m. uitbreiding is een goede vergelijking voor 1990 en daarna niet goed mogelijk 10 Productschap Tuinbouw

2. KWANTITATIEF BELANG NEDERLAND IN WERELDHANDEL VAN GROENTEN EN FRUIT Wereldwijd gezien speelt Nederland een belangrijke rol bij de handel in groenten en fruit. In 1995 had de export aan verse groenten/fruit van alle landen een (fob)waarde van dik 60 miljard gulden. Nederland exporteert voor ca. 7 miljard gulden aan verse groenten en fruit. Gemeten naar de waarde is het aandeel van Nederland dus ruim 10 procent. Ook als importeur van groenten en fruit speelt Nederland een belangrijke rol in de wereld. De totale (c.i.f.-)importwaarde van verse groenten/fruit bedroeg in 1995 wereldwijd gezien ca. 75 miljard gulden. Nederland importeert voor zo'n 3,5 miljard gulden aan verse groenten/fruit. Dat komt neer op een aandeel van om en nabij de 5 procent. Als exporteur van verse groenten speelt Nederland een hoofdrol. Nederland heeft een aandeel in de totale exportwaarde aan verse groenten van rond de 20 procent. Het is opvallend bij hoeveel producten Nederland zowel als importeur als als (re-)exporteur in de top-10 staat. Het is bekend dat Nederland mondiaal gezien veruit de grootste exporteur is van uien. Dat Nederland ook bij tomaten de toppositie inneemt is minder bekend. Wat te denken van het feit dat Nederland wereldwijd gezien de vierde exporteur is van mango's. De positie als exporteur bij andere grote producten is: appelen(5^e), peren(6^e), smaasappelen(7de) en druiven(8 ste ). Rotterdam speelt een belangrijke rol. Veel overzeese import van groenten en fruit komt daar aan. Echter ook het vervoer over de weg uit Zuid-Europa is niet weg te cijferen. In hoeveelheden gezien is het kwantum groenten en fruit die door de lucht wordt aangevoerd aan de bescheiden kant. Verder is de Belgische haven een belangrijke aankomplaats van overzees fruit. Het belang van de Belgische haven wordt geïllustreerd door de cijfers van bananen. Maar een zeer bescheiden deel van de handel in Europa loopt via Nederland. België heeft een veel prominentere positie als "bananenhandelaar". Na Ecuador, Costa Rica, Columbia en de Filippijnen is België de vijfde exporteur van bananen in de wereld. Hoge posities op de lijst met importeurs neemt Nederland bij producten als sinaasappelen(3d e ) appels (4de) 5 mango's (4de)? tomaten (5de), peren (5de), druiven (óde), sinaasappelen (7de). Productschap Tuinbouw 11

Als klein land (qua oppervlakte gezien) speelt Nederland als het om de productie gaat natuurlijk een minder prominente rol. Wereldwijd wordt er ruim 500 miljard kilo verse groenten geteeld. De wereld fruitproductie bedraagt op dit moment rond de 470 miljard kilo. Nederland telt naar volume gezien met 3,5 miljard kilo groenten en 600 miljoen kilo fruit maar een bescheiden rol. Dat geldt ook binnen de Europese Unie. Bevolkingsrijke landen als China en India zijn de grote producenten van groenten en fruit. De Chinese groentenproductie wordt geschat op maar liefst ruim 200 miljard kilo en die van India op zo'n slordige 65 miljard kilo. Op afstand volgt de Ver. Staten met "maar" 35 miljard kilo. Turkije is koploper in Europa met ca. 20 miljard kilo. Italië is binnen de EU de grootste groentenproducent met ruim 13 miljard kilo. Tomaten is wereldwijd het belangrijkste product met jaarlijks ruim 80 miljard kilo van geplukt. Kool en uien zijn de andere belangrijke groentenproducten. Bij fruit zijn China en India minder dominant. De Chinezen zouden jaarlijks 45 miljard kilo fruit oogsten en de Indiërs 40 miljard. Brazilië blijft met 35 miljard kilo niet ver achter. Grootste fruitproducent in de EU is Italië met 13 miljard kilo. De top-4 wat de fruitproducten betreft ontloopt elkaar niet veel. Sinaasappelen, druiven, bananen en appels zijn met elkaar goed voor ongeveer de helft van de wereldproductie aan fruit. Een bij ons klein product als mango's staat op de 6de plaats en ananas op de 9de. Overigens is de positie van Nederland binnen de EU bij groenten en fruit minder sterk dan een aantal jaren geleden. Dat is vooral het geval bij de export van verse groenten. In 1992 had Nederland een aandeel van rond de 45 procent in de export van verse groenten van alle (15) EUlanden. Dat is de afgelopen twee jaar gezakt naar minder dan 40 procent. Hierbij moet ook nog in ogenschouw genomen worden dat de reëxport is toegenomen. Als we uitsluitend naar het in Nederland geteelde product kijken is het aandeel zelfs gedaald van 40 naar 30 procent. Uit deze cijfers blijkt ook weer overduidelijk dat met name de teelt in de hoek zit waar de klappen vallen. De sterke stijging van de reëxport zorgt ervoor dat de import van verse groenten en vers fruit in Nederland blijft groeien. De laatste jaren zijn de gegevens hierover minder betrouwbaar geworden maar er kan wel gesproken worden van een duidelijke groeiende import. Zoals gezegd 12 Productschap Tuinbouw

is vooral import bestemd voor de reexport. In 1987 had de reexport van groenten en fruit een omvang van iets minder dan 500.000 ton. Dat groeide in 1990 naar ca. 650.000 ton. Met het openbreken van o.a. Oost-Europese markten nam de reexport daarna nog sneller toe via 865.000 ton in 1992 naar ca. 1,3 miljoen ton in het afgelopen jaar. Aangezien er geen statistieken meer zijn over de reexport naar landen binnen de EU gaat het om een raming. Productschap Tuinbouw 13

Tabel 2 : Productielanden groenten vers en verwerkt (exclusief meloen) x 1.000 kg Bron : FAO 1980 1985 1990 1994 1995 1996 INDIA 44.119.600 52.362.500 59.272.880 64.614.400 64.670.900 64.671.900 USA 24.793.920 27.284.360 31.085.500 35.189.160 34.162.060 34.392.950 TURKEY 13.028.270 16.603.200 18.076.020 19.644.560 21.730.960 20.795.960 JAPAN 15.160.800 15.115.400 14.472.100 13.419.300 13.589.300 13.589.300 ITALY 13.429.020 15.216.030 14.136.340 13.882.770 13.554.720 13.554.720 USSR 31.097.500 31.891.000 31.593.000 10.078.700 11.551.000 11.099.000 KOREA REP 8.707.048 8.582.041 9.948.962 10.127.730 10.758.500 10.561.500 SPAIN 8.541.990 9.532.359 11.446.960 10.531.680 10.183.500 10.524.000 IRAN 4.996.000 8.171.215 9.839.983 9.592.445 10.119.960 9.900.000 EGYPT 7.402.361 8.960.000 9.246.131 9.436.346 9.605.766 9.376.786 FRANCE 7.061.481 7.392.853 7.223.728 7.690.070 7.928.580 7.926.796 MEXICO 4.021.962 4.875.504 5.759.920 5.720.829 6.508.027 6.740.482 BRAZIL 4.103.984 4.771.248 5.610.307 6.333.396 6.214.847 6.165.069 NIGERIA 2.758.000 3.485.000 4.268.000 5.826.000 5.707.000 6.039.100 POLAND 3.871.050 4.644.649 5.732.816 5.468.920 6.028.002 5.807.800 INDONESIA 2.466.963 3.235.245 4.385.118 5.513.682 5.566.870 5.783.000 UKRAINE 5.324.000 6.377.000 5.531.000 PHILIPPINES 3.450.371 3.701.593 4.144.280 4.463.190 4.700.776 5.014.016 PAKISTAN 1.697.789 2.217.393 3.236.583 3.757.511 4.048.063 4.313.904 GREECE 3.475.298 4.293.384 3.882.183 4.281.708 4.103.222 4.197.500 VIET NAM 2.464.800 2.725.000 3.671.500 4.284.300 4.163.000 4.163.000 UK 3.790.000 3.592.847 3.975.303 4.061.609 4.128.659 4.128.859 KOREA D P RP 2.583.000 3.410.000 4.471.000 3.988.300 3.988.300 3.988.300 NETHERLANDS 2.366.500 2.877.500 3.507.300 3.756.800 3.732.200 3.732.200 ROMANIA 3.785.500 5.867.000 2.746.096 3.180.327 3.509.826 3.509.826 ASIA 169.789.800 230.286.200 280.318.400 351.416.000 368.281.200 368.123.200 CHINA 55.171.720 94.217.970 128.226.800 189.870.200 201.824.600 202.154.600 EUROPE 61.672.890 69.969.440 68.928.030 68.492.060 69.816.180 69.911.660 N C AMERICA 32.308.650 36.401.580 41.381.980 45.338.850 45.240.460 45.645.790 AFRICA 23.359.150 27.928.730 32.106.900 34.584.680 34.947.520 35.478.100 SOUTH AMERIC 11.745.610 12.554.720 14.537.340 16.530.970 16.650.350 16.623.250 OCEANIA 1.758.555 2.045.823 2.510.930 2.733.575 2.915.241 2.930.241 TOTAAL 300.634.655 379.186.493 439.783.580 519.096.135 537.850.951 538.712.241 Productie groenten naar werelddeel in 1996 SOUTH AMERIC OCEANIA 14 Productschap Tuinbouw

3. WERELDWIJD GROENTEN 3.1 Wereldproductie Nederland speelt op mondiaal niveau een bescheiden rol in de voorziening van groenten. In 1996 bedroeg de totale Nederlandse groentenproductie 3,5 miljard kg. Wereldwijd is er in 1996 daarentegen 538 miljard kg geproduceerd. Dit bestaat zowel uit vers product als product dat bestemd is voor de verwerkende industrie. Bijna de helft van de totale wereldproductie is tot stand gekomen in Aziatische landen. Vooral China kent een enorme groentenproductie. In de hierna volgende tabellen hebben we China steeds geplaatst tussen de werelddelen. Voor vrijwel alle groenten is China het grootste productieland. Europa is met 70 miljard kg het op twee na grootste werelddeel wat betreft productie van groenten. Het is opvallend dat de productie van groenten in Europa niet zo fors gestegen is in de afgelopen 15 jaar als in bijvoorbeeld Azië, Noord-Amerika en Afrika. Zo nam de Europese productie de afgelopen 15 jaar met 13 procent toe, terwijl in Azië de productie in deze periode meer dan verdubbelde. Een belangrijke verklaring hierbij is de sterke bevolkingsgroei in het verre oosten. Op de lijst van productielanden van groenten staat Nederland op de 25'ste plaats. Naast China bestaat de top 5 productielanden uit India, USA, Turkije, Japan en Italië. Hieruit valt op te maken dat Italië binnen Europa het belangrijkste productieland is. Zoals later zal blijken is het merendeel van deze productie bestemd voor de lokale markt. Daarnaast wordt een groot gedeelte van de oogst industrieel verwerkt. Bij de USSR in de tabel valt een kanttekening te plaatsen. In de jaren 1994/95 en '96 wordt onder USSR namelijk Rusland verstaan. In de jaren daarvoor vielen onder de USSR in de tabel alle Russische staten, zoals onder meer de Oekraïne en Wit-Rusland. Productschap Tuinbouw 15

3.2 Productielanden belangrijkste groenten Tomaat Tabel 3 : Productielanden tomaat in 1.000 kg 1994 1995 1996 1. USA 12.132.700 11.719.000 11.700.000 2. Turkije 6.350.000 7.250.000 7.300.000 3. Italie 5.129.544 5.155.598 5.155.598 4. Egypte 5.010.682 5.034.197 5.037.970 5. India 4.800.000 4.800.000 4.800.000 6. Spanje 3.108.820 2.705.500 2.780.000 7. Brazilië 2.678.147 2.700.197 2.639.290 8. Iran 2.088.287 2.403.367 2.150.000 9. Mexico 1.368.290 1.935.470 2.144.909 1 O.Griekenland 2.017.209 1.798.203 1.990.000 25.Nederland 561.000 590.000 475.000 Azie 30.646.680 33.013.020 33.679.790 Europa 15.589.460 15.165.380 15.231.560 N&M Amerika 14.635.170 14.847.450 14.898.640 China 12.027.960 12.832.440 13.632.440 Bron : FAO 1997 Na China als productieland van tomaten volgen de USA, Turkije en Italië. Reeds eerder vermeld plaatsen we China vanwege het grote productievolume onder het rijtje van de werelddelen. De productie in de USA is de afgelopen jaren licht gedaald, maar was in 1996 altijd nog goed voor maar liefst 11,7 miljard kg. De Turkse en Mexicaanse productie (dit zijn landen in de top 10) is de afgelopen 3 jaar echter fors toegenomen. Zo viel er in Turkije van 1994 tot en met 1996 een toename te constateren van 1 miljard kg. Ook in Mexico nam de productie in deze periode toe met maar liefst 800 miljoen kg. De verwerkende industrie speelt hierbij in beide landen een belangrijke rol. Nederland neemt op de productie ranglijst van tomaten de 25'ste positie in. In Nederland is de productie de afgelopen jaren afgenomen. Door een sterke concurrentie van Zuideuropese tomaten stonden de prijzen met name in 1995 onder zeer zware druk. In het daarop volgende jaar is het areaal om die reden fors ingekrompen. Daarnaast zijn telers in Nederland trostomaten gaan telen. De teelt van trostomaten geeft per hectare altijd nog een iets lagere productie dan de teelt van "losse" tomaten. 16 Productschap Tuinbouw

Komkommer/Augurk In de gebruikte statistiek is komkommer en augurk samengenomen. Het Nederlandse type is buiten Europa nauwelijks bekend. Zelfs in Spanje teelt men voor de lokale markt een ander type komkommer, namelijk een kort type. Het "Nederlandse" type teelt men in Spanje uitsluitend voor de export. In de overige top 10 landen worden met name augurken geteeld. Tabel 4 : Productielanden Komkommer/augurk in 1.000 kg 1994 1995 1996 1. Iran 1.226.736 1.286.120 1.250.000 2. Turkije 1.140.000 1.150.000 1.150.000 3. USA 956.800 990.060 992.000 4.Japan 865.500 826.400 826.400 5. Oekraine 516.000 669.000 550.000 6. Nederland 537.000 528.000 500.000 7. Polen 365.963 406.100 379.000 8. Irak 340.000 345.000 340.000 9. Korea 303.436 330.000 340.000 1 O.Spanje 338.908 330.000 330.000 Azie 15.764.370 16.598.920 17.197.250 China 10.542.180 11.250.540 11.850.540 Europa 2.566.676 2.609.114 2.509.923 N&M Amerika 1.414.024 1.487.650 1.477.890 Bron : FAO 1997 De Nederlandse komkommerproductie is de afgelopen jaren afgenomen. Op de belangrijkste afzetmarkten ondervindt het Nederlandse product nog steeds in toenemende mate concurrentie van de Spaanse komkommer. Door het grote Europese aanbod staan de prijzen voor de teler al enige jaren onder druk. Hierdoor is het areaal in Nederland dan ook ingekrompen. Paprika (inclpeper) Binnen Europa verzorgt Spanje de grootste paprika-oogst. Op de wereldlijst volgt Spanje als teeltland na Turkije, Nigeria en Mexico. De Spaanse productie is de afgelopen jaren fors toegenomen. In 1980 bedroeg de productie nog ongeveer 552 miljoen kg, tegenover 835 miljoen kg in 1996. Voor een deel bestaat de productie naast paprika's uit pepers. In veel top-10 landen is de productie de afgelopen 15 jaar verdubbeld, zoals in Turkije, Mexico, USA en natuurlijk Nederland. In ons land steeg de productie van 29 miljoen in 1980 naar ruim 250 miljoen kg in 1996. Inmiddels is deze toename tot stilstand gebracht. Productschap Tuinbouw 17

In Italië is het beeld echter minder positief. De oogst loopt de laatste jaren terug. Het areaal bedraagt toch nog zo'n 13.000 hectare. Met een productie van 85 miljoen kilo is Sicilië het belangrijkste productiegebied. Vooral in de herfstperiode is op dit eiland de teelt afgenomen, ten gunste van de meer winstgevende trostomatenteelt. Voor de komende jaren wordt een verdere productie-afname verwacht. Tabel 5 : Productielanden paprika (inclusief pepers) in 1.000 kg 1994 1995 1996 1. Turkije 1.008.000 1.110.000 1.110.000 2. Nigeria 920.000 950.000 970.000 3. Mexico 765.725 930.126 904.000 4. Spanje 745.900 779.100 835.200 5. USA 699.400 597.100 597.100 6. Indonesië 450.000 450.000 460.000 7. Italie 341.875 308.000 308.000 8. Korea 290.398 300.000 300.000 9. Bulgarije 223.078 262.866 262.866 1 O.Nederland 234.600 253.000 252.000 Azie 7.265.445 7.691.537 7.905.360 China 5.020.603 5.322.178 5.522.178 Europa 2.277.862 2.344.458 2.382.558 Africa 1.701.584 1.777.110 1.839.010 Bron : FAO 1997 Ui Tabel 6 : Productielanden Ui in 1.000 kg 1994 1995 1996 1. India 4.006.400 4.057.900 4.057.900 2. USA 2.881.700 2.911.250 2.792.700 3. Turkije 1.800.000 2.850.000 1.900.000 4. Japan 1.109.000 1.278.000 1.278.000 5. Iran 1.112.422 1.130.473 1.200.000 6. Pakistan 911.468 1.013.071 1.082.000 7. Spanje 1.008.550 1.031.700 1.006.700 8. Brazilië 1.018.841 930.673 942.750 9. GOS 630.000 730.000 700.000 1 O.Nederland 475.000 500.000 600.000 Azie 19.188.760 21.732.390 20.761.180 China 7.629.142 8.029.895 8.229.895 Europa 4.616.971 5.157.039 4.955.419 N&M Amerika 3.122.582 3.182.552 3.081.861 Bron : FAO 1997 18 Productschap Tuinbouw

Voor wat betreft de uienproductie is Nederland het 10'de land. Binnen Europa neemt de teelt in Nederland de tweede plaats na die in Spanje in beslag. Aziatische landen spelen evenals voor veel groenten voor de wereldproductie van uien een dominante positie. Zo bedraagt de totale oogst in Azië ruim 20 miljard kg, terwijl de oogst in Europa "slechts" neer komt op 5 miljard kilo. De Nederlandse oogst viel in 1996 groot uit. Zo nam het areaal toe en viel de productie per hectare vanwege het groeizame weer hoog uit. Niet alleen in ons land werden in 1996 veel uien geproduceerd, maar vrijwel alle Europese landen hadden grote oogsten. Hierdoor waren de prijzen erg laag. Met name in de tweede helft van het jaar daalden de beursprijzen naar een absoluut dieptepunt. Champignon Nederland is als land een belangrijke producent van champignons. In de top 10 staat Nederland als productieland op de tweede plaats. In deze lijst nemen Europese landen een belangrijke positie in beslag. In de meeste top 10 landen is de productie de afgelopen jaren redelijk stabiel. De kaarten lijken voor de champignonmarkt geschud. Tabel 7: Productielanden champignon in 1.000 kg 1994 1995 1996 1. USA 354.250 352.836 355.000 2. Nederland 220.000 230.000 237.000 3. Frankrijk 171.692 164.154 185.000 4. Engeland 133.842 133.842 133.842 5. Polen 100.000 100.000 100.000 6. Japan 74.300 74.500 74.500 7. Spanje 73.779 70.000 70.000 8. Italie 68.007 69.914 69.914 9. Duitsland 58.000 57.000 57.000 1 O.Canada 56.590 54.000 55.000 Europa 948.723 918.915 938.807 Azie 649.138 669.063 670.127 China 489.941 508.632 508.632 N&M Amerika 410.840 406.836 410.000 Bron : FAO 1997 Productschap Tuinbouw 19

Tabel 8 : Exportlanden groenten vers en verwerkt (excl. meloen) x 1.000 kg 1980 1985 1990 1993 1994 1995 NETHERLANDS 1.787.184 2.234.850 3.075.926 3.295.314 3.711.786 3.468.943 SPAIN 887.829 1.549.094 1.433.146 2.199.486 2.505.609 2.740.859 MEXICO 925.140 1.383.320 1.486.832 1.744.971 1.797.721 2.355.710 USA 813.993 595.709 1.698.506 2.125.581 2.303.724 2.302.074 ITALY 1.268.145 1.545.022 1.593.773 1.914.470 1.945.047 2.024.032 BEL-LUX 431.044 716.298 1.057.057 1.310.697 1.484.244 1.362.521 FRANCE 757.002 725.562 922.963 1.104.098 1.207.083 1.180.739 TURKEY 95.085 440.247 402.867 499.202 580.282 561.119 INDIA 151.191 287.639 287.710 409.210 467.848 465.780 HUNGARY 450.689 555.395 482.637 251.762 349.166 394.859 POLAND 70.583 182.843 246.609 329.801 426.313 310.745 NEW ZEALAND 71.616 127.513 187.999 239.048 315.987 309.523 CANADA 154.406 192.398 186.785 207.320 262.813 307.878 THAILAND 28.835 79.260 202.339 241.676 298.720 305.337 JORDAN 299.261 305.054 400.380 232.414 183.464 263.418 CHILE 37.774 25.950 146.985 148.047 197.312 255.483 ARGENTINA 30.550 24.946 85.569 147.796 206.909 246.583 GERMANY 102.943 184.197 247.777 222.013 256.770 236.531 GREECE 215.414 275.748 262.871 276.085 273.733 225.492 HONGKONG 71.821 105.741 234.738 269.408 270.442 215.666 AUSTRALIA 36.494 56.205 104.248 134.365 186.950 206.481 MALAYSIA 77.664 86.530 154.807 201.867 198.904 204.931 UK 101.403 112.656 133.130 177.888 228.680 202.369 MOROCCO 134.682 134.865 187.152 216.526 203.582 197.635 SYRIA 16.824 7.348 66.789 172.281 201.109 188.395 EUROPE 7.191.940 9.205.429 10.110.836 11.990.110 13.367.729 13.006.918 N C AMERICA 2.090.604 2.342.144 3.493.001 4.255.699 4.561.495 5.178.271 ASIA 1.205.177 1.833.186 2.468.961 2.891.728 3.589.798 3.409.312 CHINA 929.659 961.701 1.409.521 1.841.235 2.014.660 2.101.259 SOUTH AMERICA 138.418 97.441 294.639 476.417 553.196 657.637 OCEANIA 109.159 184.416 299.674 388.299 520.770 533.832 AFRICA 278.264 289.861 490.394 567.894 563.059 533.179 TOTAAL 11.013.562 14.946.370 18.627.620 22.411.380 25.170.710 25.420.410 Bron : FAO Exportlanden groenten naar werelddeel in 1996 OCEANIA SOUTH 2% AFRICA AMERICA 2% 20 Productschap Tuinbouw

3.3 Exportlanden groenten De cijfers in tabel 8 hebben betrekking op groenten inclusief bevroren en geconserveerd product. Uiteraard is het verse product het belangrijkst. Zo bestaat ongeveer 80 % van de export uit Nederland uit vers product. Van deze uitvoer is zo'n 80 % van Nederlandse origine en bestaat 20 % uit reexport product. Nederland is internationaal het grootste exporterende land van groenten. In de loop der jaren heeft de Nederlandse handel wereldwijd een sterke positie verworven. Internationaal staat de Nederlandse exporteur hoog aangeschreven vanwege zijn hoge kennis, handelsgeest en betrouwbaarheid. In het verleden heeft de handel een sterk informatie-netwerk en goed logistiek systeem opgebouwd. Dit heeft ertoe geleid dat zelfs afzetmarkten zijn bereikt waar men een tiental jaren geleden nog lang niet aan hoefde te denken. Als voorbeeld kan Japan genoemd worden. Sinds een paar jaar exporteren "we" paprika's en sinds vorig jaar op grotere schaal tomaten. In 1996 bedroeg de export van Nederlandse paprika's en tomaten naar Japan respectievelijk 3200 en 226 duizend kilogram. Daarnaast wordt er op kleine schaal witlof naar Japan uitgevoerd, namelijk 150 duizend kg vorig jaar. Binnen 15 jaar is de exporthoeveelheid uit Nederland verdubbeld naar 3,5 miljard kilo. Dit ligt overigens in de trend die de meeste exporterende landen hebben doorgemaakt. Zo is de uitvoer van groenten uit Spanje zelfs verdrievoudigd. In de afgelopen jaren zijn de Spaanse afzetorganisaties sterker geworden. Daarnaast speelt de lage kostprijs voor de afzet een positieve rol. In de totale wereldproductie van groenten behaalt Europa als werelddeel een aandeel van ruim 10 procent. Geheel in tegenstelling bedraagt het aandeel van alle Europese landen in de wereldexport van groenten maar liefst 55 procent. Productschap Tuinbouw 21

Tabel 9 : Importlanden groenten vers en verwerkt(excl. meloen) x 1.000 kg Bron : FAO 1980 1985 1990 1993 1994 1995 GERMANY 2.965.275 2.955.117 3.741.876 3.797.129 4.090.139 3.791.495 USA 1.105.694 1.641.846 1.935.266 2.162.420 2.319.309 2.726.233 UK 903.818 1.316.873 1.671.405 1.583.804 1.769.006 1.788.992 FRANCE 853.033 1.298.272 1.556.827 1.555.474 1.698.973 1.731.807 JAPAN 438.068 537.020 874.173 1.233.956 1.569.179 1.715.757 CANADA 896.723 1.001.919 1.163.059 1.416.299 1.350.339 1.381.490 NETHERLANDS 336.432 516.966 726.127 884.565 1.121.553 992.575 BEL-LUX 334.514 457.627 674.978 769.812 929.811 984.564 USSR 613.301 751.586 464.342 500.342 1.145.076 879.988 UNTD ARAB EM 174.847 268.404 332.672 408.834 449.680 473.556 SAUDI ARABIA 358.887 451.672 506.756 492.650 438.964 468.001 SINGAPORE 189.621 258.877 321.652 467.395 451.251 454.325 HONG KONG 414.605 423.194 491.554 539.111 536.028 447.499 ITALY 115.966 200.562 309.455 444.921 468.886 446.285 MALAYSIA 141.677 204.373 259.801 361.005 362.681 431.238 SWEDEN 218.895 214.323 280.982 310.633 334.561 318.636 BRAZIL 31.421 19.107 101.604 191.573 244.584 305.941 SWITZERLAND 240.670 223.484 241.459 257.225 287.367 297.493 AUSTRIA 142.991 157.052 213.840 225.832 239.346 276.676 SPAIN 21.570 25.921 188.483 262.575 286.402 264.204 CZECHOSLOVAK 114.330 255.100 150.000 182.266 224.274 228.923 POLAND 100.721 30.952 10.207 191.736 170.293 185.087 KUWAIT 155.110 217.550 117.849 159.303 161.692 165.990 DENMARK 90.974 124.532 165.630 180.940 197.515 160.405 LEBANON 59.550 64.900 101.410 109.250 133.580 130.880 EUROPE 6.616.594 8.037.732 10.463.670 11.915.361 13.940.160 13.286.925 ASIA 2.317.569 2.873.745 3.620.002 4.420.038 4.857.116 5.082.953 N C AMERICA 2.223.959 2.835.760 3.392.565 3.935.331 4.044.035 4.413.211 SOUTH AMERICA 139.737 48.839 141.958 370.227 382.391 497.586 AFRICA 281.031 277.488 371.661 344.870 327.580 392.432 OCEANIA 55.142 86.933 141.537 148.196 181.572 177.997 CHINA 4.404 9.201 62.425 99.298 135.464 135.806 TOTAAL 11.634.032 14.946.370 18.627.620 22.411.380 25.170.710 25.420.410 Export groenten naar werelddeel in 1996 SOUTH AMERIC AFRICA OCEANIA N C AMERICA 19% EUROPE 55% 22 Productschap Tuinbouw

3.4 Importlanden groenten De Duitse handel importeert wereldwijd de meeste groenten. In 1995 bedroeg de totale hoeveelheid (incl. verwerkte groenten) 3,8 miljard kilogram. Nederland als producerend en exporterend land levert hieraan een belangrijke bijdrage. De consumptie van verse groenten is in Duitsland de afgelopen jaren toegenomen. In 1996 werd bijna 2 miljard kilogram verse groenten door Duitse huishoudens ingekocht. In 1994 was dit nog 1,85 miljard kg. Na Duitsland volgen de USA en het Verenigd Koninkrijk als belangrijkste importlanden van groenten. In beide landen is de import in de afgelopen 15 jaar verdubbeld. De import in Nederland is in deze periode zelfs verdrievoudigd. Nederland is in importvolume het 6'de importland ter wereld. In de Top-10 van importlanden staan 5 Europese landen. Hierdoor is Europa dan ook het grootste importerende werelddeel. De import in Europese landen is de afgelopen 15 jaar dan ook meer dan verdubbeld. In Azië zijn de meeste landen zelfvoorzienend en blijft de handel van groenten over de grens beperkt. In de USA en Japan is het importvolume jaarlijks toegenomen. Ook in de laatste 3 jaar was dit het geval. De Nederlandse uitvoer naar deze landen levert hieraan een belangrijke bijdrage. Vanuit Europa is de Nederlandse handel de belangrijkste leverancier van groenten in beide landen. Productschap Tuinbouw 23

3.5 Wereldexport uitgesplitst naar groenten Tabel 10 : Wereldexport uitgesplitst naar groenten in tonnen BRON: FAO/PT 1985 1990 1993 1994 1995 TOMATOES 2.259.057 2.390.316 2.892.272 3.227.203 3.393.546 ONIONS, DRY 1.790.007 2.064.067 2.333.284 3.237.018 3.066.278 CUCUMBERS AND GHERKINS 885.247 967.634 1.093.047 1.272.456 1.265.988 LETTUCE 480.631 818.282 992.856 1.082.399 1.086.747 CHILLIES+PEPPERS, GREEN 433.155 666.480 873.714 926.198 1.053.131 CABBAGES 428.022 647.332 802.245 884.196 874.153 CARROTS 507.644 695.934 786.914 841.427 932.137 CAULIFLOWER 237.155 439.600 504.222 608.176 617.912 GARLIC 150.978 254.550 549.549 439.927 446.992 PUMPKINS, SQUASH, GOURDS 266.571 372.811 382.275 424.115 437.325 ONIONS+SHALLOTS, GREEN 176.340 254.691 334.491 376.297 397.693 MUSHROOMS 50.865 99.368 160.974 183.686 174.707 BEANS, GREEN 85.406 164.514 157.166 158.944 193.028 LEEKS AND OTH.ALLIAC.VEG 23 108.017 150.415 156.671 154.409 EGGPLANTS 96.545 106.016 136.527 150.167 168.864 ASPARAGUS 48.647 89.378 140.860 140.559 141.590 PEAS, GREEN 36.163 76.290 75.757 94.675 128.665 BROAD BEANS, GREEN 18.908 23.853 57.133 60.973 56.052 ARTICHOKES 34.810 40.505 50.449 55.909 49.736 SPINACH 22.917 44.247 51.111 45.219 51.773 GREEN CORN (MAIZE) 17.072 42.170 41.827 42.121 71.006 ABACA (MANILA HEMP) 32.508 32.685 28.655 35.523 32.733 OKRA 20.070 4.460 17.115 8.661 8.233 STRING BEANS 1.098 643 3.073 1.768 4.037 VEGETABLES FRESH NES 1.489.141 1.234.993 1.288.726 1.499.993 1.458.827 VEGETABLES 14.946.370 18.627.620 22.411.380 25.170.710 25.420.410 De tomaat is de meest geëxporteerde groente ter wereld. De wereldexport van tomaten is tot en met 1995 jaarlijks toegenomen. Binnen 10 jaar is de export met meer dan 50 procent toegenomen. Als tweede groente volgt de ui met een wereldexport van ruim 3 miljard kilogram. De paprika, die mondiaal op de vijfde plaats stond in 1995, is nog steeds in opkomst. In 1985 bedroeg de totale export nog geen 500 miljoen kg, in 1995 was dit al ruim 1.000 miljoen kg. 24 Productschap Tuinbouw

Productschap Tuinbouw

Tabel 11 : Productielanden fruit (inclusief meloen) x 1.000 kg 1980 1985 1990 1994 1995 1996 INDIA 20.352.330 24.977.750 30.533.280 38.977.800 39.196.800 39.196.800 BRAZIL 19.256.600 25.347.900 29.556.860 31.590.390 33.689.140 35.927.750 USA 28.937.480 22.568.600 24.156.410 28.907.610 29.215.630 28.841.040 ITALY 21.429.440 18.181.490 17.112.420 18.288.100 16.651.640 17.181.970 MEXICO 7.412.929 9.230.211 9.140.678 11.082.950 11.612.060 12.179.320 SPAIN 12.655.150 12.442.880 14.344.620 11.956.160 10.825.600 12.094.800 FRANCE 14.602.370 12.708.480 11.946.820 11.177.830 11.255.460 11.211.480 UGANDA 6.105.000 6.940.000 8.449.400 9.627.200 10.147.200 10.189.200 IRAN 3.144.125 5.357.996 7.163.554 9.671.349 9.543.877 9.773.805 TURKEY 7.725.000 7.989.925 9.016.925 9.772.400 9.786.800 9.534.200 INDONESIA 5.050.210 5.479.294 6.739.892 7.241.090 7.430.000 7.430.000 PHILIPPINES 7.032.175 6.602.095 6.186.347 7.001.709 7.232.929 7.387.966 NIGERIA 5.172.000 5.813.000 6.382.000 7.065.000 7.112.000 7.112.000 ARGENTINA 6.189.142 5.540.970 5.782.738 6.547.477 6.716.331 6.979.056 THAILAND 7.287.450 5.659.128 6.075.637 6.851.000 6.633.707 6.576.952 COLOMBIA 3.897.150 3.859.865 4.757.429 5.880.590 5.998.325 6.427.677 ECUADOR 3.966.509 3.526.568 4.524.789 6.397.334 6.447.795 6.373.981 EGYPT 2.284.135 2.992.599 4.617.523 5.071.274 5.635.416 5.753.168 PAKISTAN 2.535.261 3.537.724 3.905.478 5.019.954 5.188.250 5.437.889 GERMANY 4.750.811 4.702.318 4.709.066 5.219.741 4.436.553 4.881.825 VIETNAM 2.720.439 3.263.910 4.048.752 4.324.224 4.355.435 4.355.434 JAPAN 6.227.900 5.775.155 4.905.691 4.232.680 4.306.300 4.120.900 SOUTH AFRICA 3.237.396 3.242.862 3.855.990 3.964.500 3.932.304 3.985.800 GREECE 3.519.917 3.897.241 3.925.102 4.430.735 3.952.044 3.967.302 CHILE 1.633.588 1.886.500 2.637.695 3.332.760 3.515.160 3.589.160 NETHERLANDS 618.890 397.612 561.700 782.600 767.500 657.500 ASIA 84.650.620 96.794.410 117.567.800 146.664.900 153.873.700 157.749.700 SOUTH AMERICA 39.887.020 45.648.440 53.589.350 60.532.410 63.560.220 66.727.990 EUROPE 75.476.640 68.956.660 69.706.620 66.773.220 62.533.420 65.002.600 AFRICA 38.320.810 43.370.780 48.717.760 52.271.590 52.988.520 54.393.970 N C AMERICA 46.936.770 42.877.210 46.322.730 52.333.390 53.693.360 53.843.910 CHINA 8.281.916 12.943.130 21.429.060 35.923.130 42.016.000 45.461.780 OCEANIA 3.606.020 4.051.913 4.399.964 4.731.512 4.639.810 4.965.775 TOTAAL 338.000.000 366.102.000 402.154.000 447.000.000 457.800.000 469.800.000 Bron : FAO Productie fruit naar werelddeel in 1996 N C AMERICA 13% OCEANIA 1% SOUTH AMERIC 17% 26 Productschap Tuinbouw

4. WERELDWIJD FRUIT 4.1 Productielanden fruit De internationale productie van fruit is van 1980 tot en met 1996 toegenomen van een kleine 300 miljard kg naar ruim 450 miljard kg in 1996. Na China zijn India, Brazilië en de USA de grootste producerende fruitlanden. Italië is binnen Europa de grootste fruitproducent, vlak daarna gevolgd door Spanje en Frankrijk met ieder ruim 10 miljard kilo. Brazilië is vooral een belangrijke leverancier van citrusfruit. Nederland is wereldwijd het 77'de productieland van fruit. Dit is geen verrassing, aangezien in ons land alleen de appel en peer in redelijke hoeveelheden worden geoogst. Citrusfruit neemt een aandeel van ongeveer 25 % van de totale fruitproductie in beslag. In 1996 bedroeg de totale wereldproductie van citrusfruit 103 miljard kg. Brazilië is de grootste producent met 23 miljard kg in 1996. Van deze hoeveelheid bestond bijna 22 miljard kg uit sinaasappelen. Het tweede citrusproducerende land is de USA met 15 miljard kg. Hierna volgen China en Mexico. Het belangrijkste citrusland in Europa is Spanje met 4 miljard kg. 4.2 Export- en importlanden fruit In de fruitsektor is Nederland het 8'ste exportland. Hierbij valt echter een kanttekening te plaatsen. De export vanuit België is veelal in handen van Nederlandse handelaren. Via de Belgische havens wordt vooral fruit ingevoerd uit overzeese landen. Het merendeel gaat over de Belgische grens elders Europa in. Productschap Tuinbouw 27

Tabel 12 : Exportlanden fruit (x 1.000 kg) 1980 1985 1990 1993 1994 1995 SPAIN 2.069.172 2.463.410 3.437.837 4.732.894 4.704.198 4.701.423 USA 2.451.130 2.006.894 3.549.525 4.105.612 4.474.792 4.532.202 ECUADOR 1.295.995 1.076.872 2.223.262 2.648.784 3.101.603 3.448.529 ITALY 2.150.015 2.466.594 2.271.835 2.908.921 3.221.268 2.780.297 COSTA RICA 1.009.193 867.591 1.598.623 1.536.627 2.215.269 2.635.414 BEL-LUX 247.873 374.573 514.341 1.361.681 1.727.076 2.365.939 PHILIPPINES 1.299.244 1.210.756 1.295.783 1.675.568 1.718.545 1.776.218 NETHERLANDS 479.162 692.260 1.022.509 1.385.640 1.803.223 1.727.277 FRANCE 1.045.856 1.091.700 1.272.656 1.385.888 1.554.465 1.649.885 CHILE 296.706 568.929 1.141.462 1.335.108 1.410.007 1.534.378 COLOMBIA 698.006 785.532 1.159.653 1.603.085 1.714.827 1.370.864 GREECE 855.379 1.046.910 1.029.404 1.344.687 1.557.645 1.303.747 SOUTH AFRICA 1.096.875 925.754 1.055.185 1.147.328 1.291.755 1.294.075 BRAZIL 633.159 765.865 1.204.048 1.612.733 1.580.996 1.239.874 MEXICO 517.146 582.092 881.265 1.019.212 1.006.764 1.157.974 ARGENTINA 432.767 517.559 869.986 566.780 666.526 1.004.528 TURKEY 381.502 522.231 788.641 690.138 931.557 914.678 GERMANY 288.849 414.311 606.453 701.738 952.795 856.433 THAILAND 195.039 296.537 681.567 895.932 962.309 847.494 EUROPE 8.888.691 10.592.056 11.937.346 16.285.876 18.385.342 17.948.617 N C AMERICA 6.730.017 6.711.061 9.671.935 9.994.147 10.929.820 11.650.710 SOUTH AMERIC 3.463.480 3.901.763 6.804.120 8.076.580 8.788.835 8.926.852 ASIA 4.842.505 4.700.269 5.845.163 6.549.381 7.410.143 7.162.928 AFRICA 2.653.789 2.384.786 2.460.036 2.506.546 2.694.914 2.714.070 OCEANIA 418.162 463.499 715.785 806.392 836.585 908.224 CHINA 683.591 580.641 488.232 644.421 754.939 808.961 TOTAAL 26.996.644 28.753.434 37.434.385 44.218.922 49.045.639 49.311.401 Spanje is veruit het grootste uitvoerland van fruit, gevolgd door de USA en Ecuador. Vooral de uitvoer uit Ecuador is de afgelopen jaren in opkomst. De Spaanse uitvoer is de laatste 3 jaar redelijk stabiel. Grafiek 3 : Export fruit naar werelddeel NCAIVB*ICA 25% 28 Productschap Tuinbouw

Tabel 13 : Invoerlanden fruit incl. verwerkt fruit (x 1.000 kg) 1980 1985 1990 1993 1994 1995 USA 3.748.937 6.151.663 6.960.276 7.187.802 7.538.270 7.507.889 GERMANY 4.406.017 4.459.750 6.159.295 6.090.141 6.371.680 6.085.971 FRANCE 2.311.724 2.436.472 3.155.362 3.347.002 3.536.552 3.578.863 UK 2.268.331 2.485.375 2.985.287 2.971.530 3.164.035 3.109.483 NETHERLANDS 1.245.970 1.485.048 2.100.298 2.259.336 2.815.895 2.675.283 BEL-LUX 743.776 848.757 1.322.308 1.764.636 2.303.334 2.599.186 JAPAN 1.324.128 1.406.609 1.821.726 2.185.240 2.460.211 2.469.959 USSR 1.431.631 1.572.580 1.234.881 1.170.982 2.381.115 2.102.045 CANADA 1.441.702 1.554.861 1.686.328 1.906.427 1.939.819 1.976.359 ITALY 633.711 850.963 1.114.181 1.183.715 1.286.830 1.280.795 HONG KONG 431.675 472.954 589.947 761.459 809.251 863.378 SAUDI ARABIA 765.335 621.488 801.718 827.541 859.483 847.282 SPAIN 69.502 67.377 361.965 479.093 651.609 769.686 POLAND 313.931 111.732 119.967 556.259 622.006 751.256 AUSTRIA 481.546 572.805 747.193 897.547 829.851 696.016 UNTD ARAB EM 250.401 418.400 537.302 520.072 689.431 618.714 SWEDEN 420.548 436.510 590.594 643.142 656.010 561.893 EUROPE 15.070.713 15.799.700 21.467.128 25.072.501 28.987.179 28.568.159 N C AMERICA 5.527.381 7.960.610 9.059.456 9.703.809 10.237.010 10.031.420 ASIA 4.427.884 4.520.426 5.474.812 6.846.997 7.460.621 7.604.599 SOUTH AMERICA 731.548 368.928 517.135 941.031 1.147.017 1.456.847 CHINA 134.372 125.685 279.129 391.110 517.663 597.950 AFRICA 258.412 154.952 194.796 250.699 280.930 358.730 OCEANIA 190.467 202.234 235.493 264.050 272.937 309.967 TOTAAL 26.206.405 29.006.850 36.948.820 43.079.087 48.385.694 48.329.722 Bron : FAO 1997 Wereldwijd gezien wordt het meeste fruit ingevoerd in de USA. De Duitse markt is een goede tweede afnemer. De import van fruit in Duitsland is vanaf 1990 redelijk stabiel. Zo bedroeg de fruitimport in zowel 1990 als 1995 ongeveer 6.100 miljoen kilo. De invoer in Nederland komt op wereldniveau op de vijfde plaats. Opnieuw staat in de buurt van Nederland in de top-10 België als invoerland. Zoals reeds eerder genoemd bedraagt de invoer vooral fruit uit Zuid-Amerika. Productschap Tuinbouw 29