X Gemeente Amsterdam Bezoekadres Jodenbreestraat 25 1011 NH Amsterdam Postbus 1900 woo BX Amsterdam Telefoon 14 020 amsterdam.n1 Retouradres: Postbus 1900, woo BX Amsterdam Aan: de leden van de gemeenteraad Amsterdam Datum 7 mei 2019 Onderwerp Resultaten handhaving en incassoresultaten woonfraude over 2018 Geachte raadsleden, In deze brief informeert het college van B en W u over de resultaten van de handhaving woonfraude 2018, uitgevoerd door de gemeente Amsterdam in samenwerking met de corporaties. Tevens worden de door de corporaties behaalde resultaten benoemd. Zoals gebruikelijk wordt u jaarlijks geïnformeerd over de resultaten van de handhaving. Tot slot behandelt de brief de resultaten van de invordering van de handhavingsbesluiten. Op grond van de cijfers kan onder meer worden geconcludeerd dat: Er is afname is in het aantal Zoeklichtmeldingen. De oorzaken hiervan worden nader onderzocht. Daarnaast kijkt het college naar het verbeteren van de vindbaarheid en de zichtbaarheid van het Meldpunt Zoeklicht; Er hebben meer buitendienstonderzoeken plaatsgevonden; Bij de sancties heeft een verschuiving plaatsgevonden van last onder bestuursdwang naar last onder dwangsom; Er hebben minder sluitingen plaatsgevonden dan in 2017; De handhaving op de meldplicht vakantieverhuur blijft een belangrijk aandachtspunt; De inning van boetes en het inningsproces zal verder worden geoptimaliseerd. Zoeklichtmeldingen Bij het Meldpunt Zoeklicht van de gemeente komen meldingen binnen van vermoedens van woonfraude. In 2018 ontving het meldpunt 2.847 meldingen over mogelijke woonfraude. Dit is 12,5% minder dan in 2017 (3.245). In 2018 heeft net iets meer dan de helft van de meldingen betrekking op toeristische verhuur (1.493). Daarna volgen onderhuur en kamerverhuur met respectievelijk 697 en 285 meldingen (zie figuur a.). Daarbij vertoont het aantal meldingen over kamerverhuur een duidelijke stijging ten opzichte van eerdere jaren. Tijdens de bespreking van de resultaten woonfraude 2017 in de commissie Bouwen en Wonen van 7 nnaart 2028, was de toezegging gedaan aan de raadsleden Dijk en Van Soest om na te gaan of de meldingen vakantieverhuur worden uitgesplitst in type overlast, en of daar verdere informatie over te melden is. Dit wordt echter niet bijgehouden. Het college beschouwt de toezegging hiermee als afgedaan. 1
Pagina 2 van 5 In 2018 zijn 8.460 buitendienstonderzoeken uitgezet (in 2017 waren het 7.783). In 2018 bedroeg het aantal sluitingen van woningen 96 tegenover 149 in 2017. In 2018 zijn er 341 bestuurlijke boetes opgelegd tegenover 381 in 2017. In 2018 zijn er in totaal 1.323 woningen beschikbaar gekomen voor legale bewoning. Fi uur 1. Soort en aantallen zoeklichtmeldin en _ Soort melding 2014 2015 2016 2017 2018 Toeristische verhuur 403 834 1.332 1.772 1.433 Onderverhuur 688 733 690 710 697 Drugs 259 321 285 293 214 Lege woning 63 91 97 171 132 Kamerverhuur 141 120 120 208 285 Prostitutie en mensenhandel 67 79 55 68 53 Uitkeringsfraude 44 44 27 25 33 Totaal 1.675 2.222 2.606 3.245 2.847 Meldingen in 2018 teruggelopen Afgelopen jaar is het aantal meldingen bij Zoeklicht, na een jarenlange stijging, met circa 400 meldingen afgenomen. Voor een belangrijk deel betreft dit meldingen over toeristische verhuur. Deze liepen terug van 1.772 in 2017 naar 1.433 in 2018. De teruggang werd in de eerste helft van 2018 al gesignaleerd. In 2018 is er via sociale media een publiekscampagne geweest om het meldpunt onder de aandacht te brengen van de Amsterdammers. Dit heeft de daling echter niet gekeerd. Op beperkte schaal is onderzoek gedaan naar de achterliggende reden hiervan. Hieruit blijkt dat de bereidheid om te melden individueel zeer kan verschillen. Momenteel wordt een uitgebreider vervolgonderzoek gedaan om een beter beeld te krijgen. Op basis van de uitkomsten wordt bepaald hoe de communicatie verder vorm zal worden gegeven. Het college blijft daarnaast inzetten op het communiceren over de aanpak, zodat zichtbaar blijft wat handhaving doet om de overlast en illegaal gebruik van woningen tegen te gaan en wat de regels zijn. De handhaving op basis van meldingen is belangrijk en die manier van handhaving wordt ook voortgezet. Daarnaast wordt steeds meer gehandhaafd op basis van data signalen. Samen met de rijksoverheid en de woningbouwcorporaties wil het college dit data gestuurd handhaven verder door ontwikkelen. De meeste mensen vinden informatie op onze websites door middel van zoekmachines. De gemeente start in het tweede kwartaal een onderzoek naar het bezoekersgedrag en vindbaarheid op zoekmachines op verschillende termen. Doel is om de vindbaarheid en zichtbaarheid van het Meldpunt Zoeklichtte vergroten. Sancties Bij een overtreding van de woonregels wordt een sanctie opgelegd. Afhankelijk van de overtreding die wordt geconstateerd zijn verschillende sancties mogelijk. In figuur 2 treft u een overzicht aan van de verschillende sancties die in 2018 door de gemeente zijn opgelegd. Dit wordt vergeleken met de sancties die in 2017 zijn opgelegd. Het totaal aantal sancties dat in 2018 is opgelegd bedroeg 824, tegenover 774 in 2017. Een routebeschrijving vindt u op www.amsterdam.ni
Pagina 3 van 5 Fi uur2. Ovaeleade sancties Aantal 2017 2018 Bestuurlijke boete 381 341 Sluitingen 149 96 Last onder dwangsom 58 349 Last onder bestuursdwang 132 20 Short stay ingetrokken 18 7 Short stay waarschuwing 36 11 Totaal 774 824 In figuur 2 komt naar voren dat het aantal bestuurlijke boetes enigszins is teruggelopen, het aantal sluitingen is afgenomen en voorts valt vooral de grote stijging van het aantal sancties op in de vorm van een last onder dwangsom. Er heeft duidelijk een verschuiving plaatsgevonden van de last onder bestuursdwang naar de last onder dwangsom. Een last onder dwangsom wordt vooral opgelegd bij overtredingen van de Huisvestingsverordening. Bij brandonveilige situaties wordt nog steeds een last onder bestuursdwang opgelegd (directe sluiting). Daarnaast is vorig jaar in bepaalde gevallen nog wel een last onder bestuursdwang opgelegd bij een overtreding van het bestemmingsplan (bijvoorbeeld als een kantoorpand wordt gebruikt voortoeristische verhuur). Het betreft dan een herstelsanctie met een begunstigingstermijn. Binnen deze termijn moet de overtreding dan worden beëindigd anders wordt bestuursdwang ingezet om de overtreding te beëindigen. De last onder dwangsom is eveneens een herstelsanctie, waarbij de overtreding binnen een gestelde termijn moet worden beëindigd en als daar niet aan wordt voldaan wordt een dwangsom verbeurd. Toelichting bestuurlijke boete In 2018 zijn in totaal 341 bestuurlijke boetes opgelegd, waarvan 58 voor het schenden van de meldplicht van vakantieverhuur. Iedereen die zijn woning verhuurt voor vakantieverhuur, moet dit vooraf melden bij de gemeente Amsterdam. Wordt bij een controle geconstateerd dat geen melding is gedaan, dan wordt een bestuurlijke boete van c 6.000 opgelegd. Wordt bij de verhuur aan andere voorwaarden niet voldaan, zoals het in 2018 geldende 6o dagencriterium of het maximum aantal personen, dan wordt geen boete voor het niet melden van de vakantieverhuur maar een boete van c 20.500 voor woningonttrekking opgelegd. Het combineren van deze bestuurlijke boetes is niet mogelijk. In 2018 zijn 33.544 meldingen vakantieverhuur ontvangen voor 5.675 unieke adressen. Het ging hierbij in totaal om 140.381 dagen. Er worden derhalve duidelijk nog veel te weinig vakantieverhuurmeldingen gedaan. De handhaving op de meldplicht vakantieverhuur blijft voor het college een belangrijk aandachtspunt. Daarom wordt sinds het Paasweekend meer gehandhaafd op het niet melden van vakantieverhuur. Dit is niet alleen noodzakelijk in verband met het achterblijven van het aantal meldingen maar ook omdat de platforms sinds 1 januari 2019
Pagina 4 van 5 geen cap meer hanteren op het maximaal aantal dagen dat toegestaan is volgens de huisvestingsverordening. Ontbonden huurcontracten corporatiewoningen. De Amsterdamse woningcorporaties hebben in 2018 bij 821 woningen de huurcontracten ontbonden in verband met woonfraude. De meest geconstateerde overtreding betrof illegale onderhuur (ongeveer 8o%). Andere veel voorkomende overtredingen waren vakantieverhuur, hennepteelt en illegale prostitutie. In 2017 bedroeg het aantal door de corporaties ontbonden huurcontracten 911. De corporaties geven een aantal verklaringen voor de terugloop van het aantal ontbindingen: Fraudeurs blijven beter onder de 'radar'. Interne organisatieontwikkelingen, zoals onder meer de implementatie van een nieuw systeem dat veel capaciteit heeft gevergd; In verband met de privacyregelgeving mogen corporaties veel minder gegevens bewaren en gebruiken in woonfraudedossiers, waardoor het lastiger kan zijn om de dossiers rond te krijgen. Het college ontvangt van meerdere kanten signalen dat woonfraude bij sociale huurwoningen veel meer voorkomt dan uit het aantal ontbonden huurcontracten kan worden opgemaakt. Het college streeft er daarom naar om de aanpak van woonfraude in samenwerking met de corporaties en het Rijk aan te scherpen en te verbeteren. Het gaat hierbij om drie actielijnen: A. Zorg voor voldoende betaalbare woningen. Het gaat daarbij niet alleen dat vol wordt ingezet op de bouw van betaalbare woningen maar dat ook bestaande woningen in het middensegment betaalbaar zijn én blijven. B. Data gestuurd handhaven en het delen van data. Er zijn veel gegevens beschikbaar bij de gemeente en bij het Rijk die, gecombineerd, een duidelijk signaal kunnen bevatten over woonfraude. Deze bronnen zijn nog beperkt beschikbaar en worden daardoor onvoldoende benut. De redenen hiervoor heeft deels te maken met privacy en deels met organisatorische belemmeringen. Het college wil deze belemmeringen samen met de woningcorporaties, in overleg met het rijk, zoveel mogelijk wegnemen. C. Woonfraude mag niet lonen. Momenteel is het vaak lonend om woningen illegaal doorte verhuren. Het college streeft ernaar dat het mogelijk wordt bestuursrechtelijke sancties op te leggen waarbij het doel is om illegale winsten af te pakken. Hiervoor is de rol van de Rijksoverheid cruciaal. Voor de zomer wordt u over de aanscherping van de aanpak nader geïnformeerd. Conclusies handhaving woonfraude De resultaten van de aanpak woonfraude laten zien dat het aantal sluitingen afneemt. Dit betekent dat er minder grote panden worden aangetroffen die gebruikt worden voor toeristische verhuur. Dit is een positief resultaat van de inzet van de afgelopen jaren. Daarnaast is zichtbaar dat vaker wordt gekozen voor de inzet van een last onder dwangsom in plaats van bestuursdwang. Ondanks dat het aantal meldingen afneemt, blijft het aantal handhavingsbesluiten hoog. Dit betekent dat er nog steeds veel woonfraude wordt aangetroffen, maar dat de aard van de overtredingen aan het verschuiven is. Het gaat momenteel meer dan vroeger om overtredingen in individuele woningen dan om overtredingen in hele panden. Ondanks de successen zal het college de komende periode onverminderd inzetten op handhaving om woonfraude in Amsterdam te bestrijden en te voorkomen.'
Pagina 5 van 5 Incassoresultaten bestuurlijke boetes woonfraude 2016-2018 Het college hecht er aan dat overtreders opgelegde boetes ook daadwerkelijk betalen, omdat er een prikkel vanuit moet gaan om het foute gedrag te veranderen. Het incasseren van bestuurlijke boetes is een langdurig en weerbarstig proces. Langdurig omdat veel boetes pas worden betaald nadat een invorderingstraject is gestart en meerdere fases daarvan zijn doorlopen (reguliere incassoprocedure, minnelijke fase, gerechtelijke fase en beslaglegging). Weerbarstig omdat niet alle opgelegde boetes kunnen worden geïnd, wat meestal ligt aan het ontbreken van een verhaalsmogelijkheid bij de schuldenaar of de uitkomst van een juridische procedure. Zo kan een schuldenaar zijn overleden, geëmigreerd of failliet verklaard, maar ook de gegrondverklaring van een bezwaar- of beroep resulteert in een oninbare boete. In het schema hieronder is de ontwikkeling weergegeven van de gefactureerde boetes en de invorderingsresultaten in de periode 203.6-2018. Hieronder ziet u de stand van zaken met betrekking tot de resultaten over de jaren 2016-201.8 in maart 2019. Figuur 3. Rapportage invordering bestuurlijke boetes Wonen in euro's Periode Gefactureerd Ingevorderd Bezwaar/ beroep gegrond Oninbaar Openstaand 2016 1.291.599, - 330.971, - 507.405, - 37.500, - 415.723, - 2017 4.357.500, - 841.125, - 810.844, - 115.001, - 2.590.530, - 2018 4.129.317, - 1.118.003, - 310.650, - 33.253, - 2.667.410, - Ten aanzien van de tabel dient nog te worden opgemerkt dat bij een aantal bestuurlijke boetes betalingsregelingen zijn getroffen. In het schema worden deze boetes pas bij 'ingevorderd' vermeld als het hele boetebedrag is betaald. Het bovenstaande overzicht laat zien dat de invordering van handhavingsbesluiten in deze periode op gang is gekomen. Het college ziet mogelijkheden om het inningsproces nog verder te optimaliseren. Het betreft enerzijds maatregelen om het inningsproces te verkorten en anderzijds maatregelen om de inning van opgelegde boetes te verhogen. De verwachting is dat mede hierdoor meer boetes worden geïnd. Wij hopen u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Hoogachtend, Namens het college van burgemeester en wethouders van Amsterdam, Laurens!yens Wethouder Bouwen en Wonen