CO2 Footprint 2013 Goudappel Groep

CO2 Footprint 2013 Goudappel Groep

Zienergie BV Dokter Stolteweg 2 8025 AV Zwolle Postbus 10055 8000 GB Zwolle Tel: 038-8531395 E-mail: d.vandewoestijne@zienergie.nl Versie Datum Opgesteld door Geaccordeerd door 1.0 23-04- 2014 D. van de Woestijne Zienergie BV W. Dommerholt Goudappel Groep 1.1 24-04-2014 D. van de Woestijne Zienergie BV W. Dommerholt Goudappel Groep CO 2 Footprint 2013 2

Inhoudsopgave 1 Inleiding... 4 1.1 Over dit rapport... 4 1.1.1 Wijzigingen referentie jaar... 4 1.2 Leeswijzer... 5 1.3 Over Goudappel Groep BV... 6 2 CO 2 footprint... 7 2.1 Afbakening CO 2 footprint... 7 2.1.1 Scopes van de CO2 footprint... 7 2.1.2 Organisatorische grenzen... 8 2.1.3 Referentie... 8 2.1.4 Verificatieverklaring... 8 2.2 Energie review... 9 2.2.1 CO 2 uitstoot per thema... 10 2.2.2 CO 2 uitstoot naar scope... 11 2.3 Analyse van de CO 2 footprint... 12 2.3.1 Scope 1: directe CO2-emissie... 12 2.3.2 Scope 2: indirecte CO2-emissie... 12 2.3.3 Scope 3: emissie door derden... 12 2.3.4 Kwantificeringsmethodes... 12 2.3.5 Vergelijking energieverbruik en benchmark... 13 2.3.6 Invloed van meetonnauwkeurigheden... 15 2.3.7 CO 2 compensatie... 16 2.4 Energieprestatie indicatoren... 16 2.5 Voortgang reductiedoelstellingen... 17 2.5.1 Verwarming van gebouwen... 17 2.5.2 Elektriciteit... 17 2.5.3 Zakelijk verkeer... 18 2.5.4 Woonwerk verkeer... 18 2.5.5 CO 2 reductie... 18 CO 2 Footprint 2013 3

1 Inleiding 1.1 Over dit rapport Deze rapportage bevat de CO 2 emissie inventaris (footprint) van Goudappel Groep BV over het kalenderjaar 2013. De CO 2 footprint geeft een beeld van de periodieke uitstoot van broeikasgassen veroorzaakt door activiteiten van Goudappel Groep BV. De aanleiding voor het opstellen van dit rapport is de eis vanuit de CO 2 Prestatieladder om jaarlijks een emissie inventaris op te stellen en deze te vergelijken met het referentiejaar. In het geval van Goudappel Groep BV is dat 2011. Op basis van deze rapportage kunnen de reductiedoelstellingen en aanpak waar noodzakelijk worden bijgesteld. 1.1.1 Wijzigingen referentie jaar Ten opzichte van CO 2 footprint rapportage van 2011 (d.d. 28 februari 2013) zijn om verschillende redenen een aantal verbruiksgegevens van 2011 herzien. Dit heeft gezorgd voor een gewijzigde CO 2 footprint van 2011. Het gaat hier om de volgende wijzingen. Onderdeel Oude waarde Gecorrigeerde waarde Toelichting Woonwerk verkeer 1.598.152 km 1.584.670 km Rekenfout hersteld Gasverbruik huurpand Deventer Elektraverbruik huurpand Deventer 7.689 m3 9.024 m3 161.307 kwh 45.381 kwh Bijgesteld op basis van afrekening servicekosten 2011 i.p.v. naar rato vloeroppervlak Gasverbruik Amsterdam 1.780 m3 5.227 m3 Bijgesteld op basis van afrekening servicekosten i.p.v. inschatting van verhuurder De herziene footprint over 2011 zal als referentie dienen voor deze en komende CO 2 footprint rapportages CO 2 Footprint 2013 4

1.2 Leeswijzer Deze rapportage is opgesteld conform de eisen van ISO 14064-1. Tabel 1 vormt de leeswijzer van deze rapportage op basis van de ISO 14064-1. Normonderdeel Invulling/referentie naar rapportage a) Beschrijving van de rapporterende organisatie Paragraaf 1.3 b) Verantwoordelijke persoon Paragraaf 1.3 c) Verslagperiode Paragraaf 1.1 d) Documentatie van de organisatiegrenzen Paragraaf 2.1.2 e) Directe emissies, in tonnen CO2e Tabel 2 f) Beschrijving CO2 emissies van verbranding van biomassa (4.2.2); n.v.t. g) Reducties of verwijdering GHG removals,in tonnen CO2e (4.2.2), indien van toepassing; n.v.t. h) Uitsluitingen GHG bronnen Paragraaf 2.1.1 i) Indirecte emissie Tabel 2 j) Basisjaar en referentiejaar Paragraaf 1.1 k) Wijzigingen in basisjaar of overige historische data Paragraaf 1.1 l) Kwantificeringsmethoden en toelichting op de keuze Paragraaf 2.3.4 m) toelichting van veranderingen van kwantificeringsmethoden welke voorafgaand gebruikt zijn (4.3.3); n.v.t. n) referentie/documentatie emissiefactoren en verwijderingsfactoren (4.3.5); Paragraaf 3.1 o) beschrijving van invloed van onzekerheden met betrekking tot de nauwkeurigheid van de emissie- en verwijderingsdata (5.4); Paragraaf 2.3.6 p) Verklaring van overeenstemming met ISO 14064-1; Paragraaf 1.2 q) statement met betrekking tot de verificatie van de emissie-inventaris, inclusief vermelding van de mate van zekerheid. n.v.t. Tabel 1: Eisen ISO 14064-1 CO 2 Footprint 2013 5

1.3 Over Goudappel Groep BV Goudappel is een adviesbureau gericht op mobiliteitsvraagstukken. Mobiliteit, omdat wij ons verplaatsen, is de drijfveer van ons bedrijf. Wij dragen bij aan bereikbaarheid, leefbaarheid, veiligheid, duurzaamheid en economische vitaliteit in Nederland en daarbuiten. Wij verbinden expertises, belangen en partijen. Dat doen wij vanuit kennisleiderschap en niet alleen. Samen met zusterbedrijven uit de Goudappel Groep, onze klanten, partners en maatschappelijke organisaties werken wij aan integrale oplossingen, voor de reis van vandaag en de wereld van morgen. Goudappel Groep bestaat uit de werkmaatschappijen Goudappel Coffeng BV, Omnitrans International BV en Tiem BV. Daarnaast heeft Goudappel Groep een belang in MAPtm BV en een minderheidsbelang in MINT in België. In Nederland voert Goudappel haar activiteiten uit vanuit vestigingen in Deventer (hoofdkantoor) Den Haag, Eindhoven, Leeuwarden en Amsterdam. In augustus 2013 is daar de vestiging van MAPtm in Utrecht bij gekomen. CO 2 Footprint 2013 6

2 CO 2 footprint 2.1 Afbakening CO 2 footprint 2.1.1 Scopes van de CO2 footprint De CO 2 footprint analyse brengt de verschillende bronnen van de uitstoot van broeikasgassen in kaart. Daarbij worden de verschillende vormen van uitstoot omgerekend naar CO 2 equivalenten. De methode van de CO 2 Prestatieladder maakt onderscheid tussen directe en indirecte emissies en emissies door derden. Dit onderscheid vertaalt zich in drie scopes: o Scope 1: Directe emissies Bijvoorbeeld: aardgasverbruik of brandstofverbruik van lease- en bedrijfsauto s. o Scope 2: Indirecte emissies Bijvoorbeeld: elektriciteitsverbruik en zakelijk gebruik privé auto door werknemers. o Scope 3: Emissie door derden Bijvoorbeeld: woon werkverkeer, openbaar vervoer en emissie door uitbesteed werk. Figuur 1: Scopediagram CO 2 prestatieladder Voor deze CO 2 footprint zijn de emissies uit Scope 1, 2 en 3 in kaart gebracht. Hierbij zijn geen bronnen van CO 2 uitstoot weggelaten. CO 2 Footprint 2013 7

2.1.2 Organisatorische grenzen De CO 2 footprint heeft betrekking op Goudappel Groep BV, met de werkmaatschappijen Goudappel Coffeng BV, Omnitrans International BV, Tiem BV en MAPtm BV. Figuur 2: Structuur Goudappel Groep BV De deelname van Goudappel in Mint NV betreft een minderheidsbelang. Een A-C analyse heeft aangewezen dat Mint NV niet tot de A- aanbieders behoort. Mint NV is daarom niet in de inventarisatie betrokken. De verantwoordelijkheid voor het opstellen van deze rapportage ligt bij de directie van Goudappel Groep BV. De verantwoordelijke persoon is dhr. J. Benschop, directeur van Goudappel Groep BV. 2.1.3 Referentie Deze CO 2 footprint is opgesteld over het kalenderjaar 2013. Goudappel Groep BV heeft eerder in 2011 een (geverifieerde) footprint opgesteld. Dit jaar geldt dan ook als basisjaar (referentiejaar). Voor de berekening van de CO 2 footprint is gebruik gemaakt van de CO 2 emissiefactoren van de CO 2 prestatieladder 2.1. 2.1.4 Verificatieverklaring De laatste verificatie van de CO 2 footprint van Goudappel Groep is uit 2011. CO 2 Footprint 2013 8

2.2 Energie review Binnen deze organisatorische grens zijn de volgende energiestromen geïdentificeerd: Elektraverbruik en verwarming van de gebouwen in Deventer, Amsterdam, Den Haag, Eindhoven, Leeuwarden en Amsterdam. Brandstofverbruik (lease)auto s. Zakelijk verkeer met huur auto s Zakelijk verkeer met privé auto s Zakelijk verkeer met OV Zakelijk vliegverkeer Woon-werkverkeer In tabel 2 staan de energiestromen en de bijbehorende CO 2 emissies. V e rk e e r zak e lijk Em is s ie factor CO2-e q. % Lease- en huurauto's 472.271 km 210 gram/voertuigkm 99,2 10,42% Zakelijk gebruik privéauto in km 857.450 km 210 gram/voertuigkm 180,1 18,91% Openbaar V ervoer 508.205 km 65 gram/reizigerskm 33,0 3,47% Luchtvaart regionaal (<700 km) 10.586 km 270 gram/reizigerskm 2,9 0,30% Luchtvaart Europa (700-2500 km) 107.895 km 200 gram/reizigerskm 21,6 2,27% Luchtvaart Mondiaal (>2500 km) 36.910 km 135 gram/reizigerskm 5,0 0,52% Woonw e rk ve rk e e r Em is s ie factor CO2-e q. % Openbaar vervoer 425.020 km 65 gram/reizigerskm 27,6 2,90% Personenauto 1.399.828 km 210 gram/voertuigkm 294,0 30,87% Ele k tricite it Em is s ie factor CO2-e q. % Deventer eigendom 342.431 kwh 455 gram/kwh 155,8 16,36% Deventer huur 30.620 kwh 455 gram/kwh 13,9 1,46% Den Haag 73.000 kwh 455 gram/kwh 33,2 3,49% Eindhoven 26.928 kwh 455 gram/kwh 12,3 1,29% Leeuw arden 9.412 kwh 455 gram/kwh 4,3 0,45% Utrecht 3.081 kwh 455 gram/kwh 1,4 0,15% A msterdam 9.698 kwh 455 gram/kwh 4,4 0,46% V e rw arm ing Em is s ie factor CO2-e q. % Deventer eigendom 22.784 m3 1825 gram/m3 41,6 4,37% Deventer huur 7.365 m3 1825 gram/m3 13,4 1,41% Den Haag 263 GJ 11.300 gram/gj 3,0 0,31% Eindhoven 4.375 m3 1825 gram/m3 8,0 0,84% Leeuw arden 539 m3 1825 gram/m3 1,0 0,10% Utrecht 496 m3 1825 gram/m3 0,9 0,10% A msterdam 3.701 m3 1825 gram/m3 6,8 0,71% Tabel 2: Energiestromen Goudappel Groep BV 2013 CO 2 Footprint 2013 9

2.2.1 CO 2 uitstoot per thema Figuur 3 geeft een overzicht van de CO 2 uitstoot per thema en figuur 4 laat zien hoe het energieverbruik (gas, stadsverwarming en elektriciteit) is verdeeld over de verschillende vestigingen. 2011 Heel jaar 2013 Heel jaar 1.089 952 71 72 82 99 252225 3 3 242 180 20 18 333 294 40 28 45 33 Figuur 3: CO2 Footprint per thema 180 160 168 155,8 140 120 100 80 60 40 20 0 41,6 32 Deventer eigendom 42 33,2 16 21 13,4 13,9 12 8,0 1212,3 10 3 3,0 6,8 1 1,0 4 4,3 0 0,9 5 0 1,4 4,4 Deventer huur Den Haag Eindhoven Leeuwarden Utrecht Amsterdam Verwarming 2011 Heel jaar (ref) Verwarming 2013 Heel jaar Elektriciteit 2011 Heel jaar (ref) Elektriciteit 2013 Heel jaar Figuur 4: CO 2 uitstoot energieverbruik per vestiging De totale CO 2 uitstoot is met 137 ton (7%) gedaald ten opzichte van de referentie. Het elektriciteitsverbruik, zakelijk gebruik van de privé auto en CO 2 Footprint 2013 10

woonwerkverkeer zijn de grootste dalers. De CO 2 uitstoot ten gevolge van lease auto s en verwarming (voornamelijk het eigen pand in Deventer) is toegenomen. 2.2.2 CO 2 uitstoot naar scope Onderstaande tabel geeft een overzicht van de CO 2 uitstoot onderverdeeld naar de scope zoals beschreven in paragraaf 2.1.1. De uitstoot is daarin vergeleken met de gecorrigeerde CO 2 footprint uit het referentiejaar 2011. Soorte n e m issie s Hoe ve e lhe id in 2013 He e l ja a r Uitstoot in 2013 Uitstoot in 2011 (re f) (ton/ ja a r) (%) (ton/ ja a r) (%) Aardgas Scope 1 39.260 Nm³ 72 8% 71 7% Lease- en huurauto's Scope 1 472.271 km 99 10% 82 8% Elektriciteit Scope 2 495.170 kw h 225 24% 252 23% Stadswarmte Scope 2 263 GJ 3 0% 3 0% Zakelijk privéauto Scope 2 857.450 km 180 19% 242 22% Vliegreizen Scope 2 107.895 km 18 2% 20 2% W oonwerk verkeer Scope 3 1.399.828 km 294 31% 333 31% OV Zakelijk Scope 3 425.020 km 28 3% 40 4% OV W oonwerk Scope 3 508.205 km 33 3% 45 4% Tota a l 952 100% 1.089 100% Scope inde ling Uitstoot in 2013 Uitstoot in 2011 (re f) (ton/ jaar) (% ) (ton/ jaar) (% ) Scope 1 CO 2 Prestatieladder 171 18% 153 14% Scope 2 CO 2 Prestatieladder 427 45% 518 48% Scope 3 CO 2 Prestatieladder 355 37% 418 38% Tota a l 952 100% 1.089 100% Tabel 3: CO 2 uitstoot naar scope CO 2 Footprint 2013 11

2.3 Analyse van de CO 2 footprint De totale CO 2 uitstoot van Goudappel Groep BV in 2013 bedraagt 952 CO 2 equivalenten. Dit is ruim 136 ton (7%) minder dan in 2011. 2.3.1 Scope 1: directe CO2-emissie De directe CO 2 emissie bedraagt 171 ton CO 2 equivalent. Het grootste deel van de directe CO 2 emissie wordt veroorzaakt door het brandstofverbruik van de lease- en huurauto s, namelijk 99 ton. Dit is 10% van de totale uitstoot van Goudappel Groep. Gasverbruik voor verwarming van de kantoren zorgt voor 8% van de totale emissie. De totale de scope 1 emissie is met ruim 12% toegenomen. 2.3.2 Scope 2: indirecte CO2-emissie De indirecte CO 2 emissie bedraagt 427 CO 2 equivalent. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door het elektriciteitsverbruik binnen de kantoren van Goudappel. Dit zorgt voor 24% van de totale emissie. Het elektriciteitsverbruik is 11% lager dan 2011. Daarnaast blijft het zakelijk gebruik van de privé auto een belangrijke verbruikspost, al heeft hier wel een aanzienlijke reductie plaatsgevonden (26%). In totaal is de scope 2 emissie met 18% afgenomen. In de eerste helft van 2013 is de CO 2 uitstoot van scope 1 en 2 samen met 24 ton afgenomen. Dit is een reductie van 7%. Voor 2013 is een doelstelling van 2% opgenomen. 2.3.3 Scope 3: emissie door derden Het woonwerk verkeer zorgt voor de grootste uitstoot binnen Goudappel Groep. In vergelijking met 2011 is de totale uitstoot van deze categorie afgenomen (31%). Hetzelfde geldt voor het gebruik van het openbaar vervoer. Dit hangt deels samen met een afname van het totaal aantal fte binnen Goudappel Groep BV, van 241 in 2011naar 192 in 2013. In totaal is de scope 3 emissie met 15% afgenomen. 2.3.4 Kwantificeringsmethodes De kwantificering van de bronnen van CO 2 emissie naar CO 2 -emissiewaarden is gedaan door geregistreerde volume-eenheden van de gebruikte brandstoffen te benutten. CO 2 Footprint 2013 12

In die situaties waar geen volume-eenheden van brandstof beschikbaar waren, is gebruik gemaakt van de meest betrouwbare informatie die beschikbaar was. In het geval van voertuigkilometers is gebruik gemaakt van de kilometerregistratie. Elektriciteitsgebruik is genomen aan de hand van geijkte meters en/of aan de hand van de facturen van het energiebedrijf. Voor het gebruik van de huurpanden waar de energiekosten in de servicekosten verrekend zijn, is het totale energieverbruik van het pand naar rato van de hoeveelheid gehuurd vloeroppervlak (m²) toegerekend. Bij de huurpanden waar de verhuurders totaal geen inzicht geven in het energieverbruik, is een schatting van het energieverbruik gedaan op basis van het bouwjaar van het pand en een vergelijkbaar energieverbruik per m² vloeroppervlak of op basis van de eindafrekening van de verhuurder en een gemiddelde energieprijs. Voor de omrekening naar CO 2 emissiewaarden is gebruik gemaakt van de emissiefactoren uit het Handboek CO 2 Prestatieladder versie 2.1. 2.3.5 Vergelijking energieverbruik en benchmark In tabel 4 zijn de belangrijkste energiestromen weergegeven met de interne en externe variabelen die daar invloed op hebben. Ene rgie ge bruik e n ve rbruik % va n CO2 uitstoot W oon-werkverkeer 34% Invloe d Type voertuig, gedrag medewerkers Ex te rne va ria be le n Scha tting toe kom stig ge bruik Geen grote wijziging* Zakelijk verkeer 34% Elektriciteit 24% Type voertuig, gedrag medewerkers Verlichting, apparatuur, koeling, gedrag medewerkers, energiebron Geen grote wijziging* Geen wijziging Gasverbruik verwarming 8% Installatie gebouwen, gedrag medewerkers Graaddagen Geen wijziging Tabel 4: Energiegebruik en -verbruik * mogelijk aansluiting Lean & Green en maatregelen SlimWerken SlimReizen CO 2 Footprint 2013 13

Aspe ct Eenhe id Benchm ark 2011 2012 2013 Ve rschil tov 2011 Verwarming m 3 / fte 249 191 215 224 17% Verwarming m 3 / m² 5,8 7,7 7,8 7,1-8% Elektriciteit kw h / fte 2.515 2.299 2.459 2.579 12% Elektriciteit kw h / m² 76,1 93 89 82-12% Gebouw CO 2 / fte 1,60 1,35 1,46 1,56 15% Gebouw CO 2 / m² 0,045 0,055 0,055 0,050-9% Zakelijk verkeer CO 2 / fte NB 1,60 1,81 1,69 6% W oonwerk verkeer CO 2 / fte NB 1,57 1,54 1,70 9% W oonwerk km / fte 5.519 6.575 6.488 7.291 11% Totaal CO 2 / fte NB 4,52 4,81 4,96 9,8% Tabel 5: Benchmark energieverbruik Uit de vergelijking met de referentie en met de benchmark 1 blijkt dat hoewel de absolute CO 2 uitstoot afneemt, de CO 2 uitstoot per fte toeneemt. Tegelijk neemt de CO 2 uitstoot per m² kantooroppervlak af. Voornaamste reden hiervoor is dat het aantal fte bij Goudappel de laatste jaren is afgenomen, maar het aantal m² kantoorruimte gelijk is gebleven. In 2014 wordt een sterke reductie van de CO 2 uitstoot per FTE verwacht omdat dan het aantal m² kantoorruimte per fte aanzienlijk verminderd wordt en de ruimte efficiënter benut gaat worden. Verwarming Uit de benchmark blijkt dat Goudappel een relatief laag gasverbruik per medewerker heeft in vergelijking met het gemiddelde kantoorgebruik. Ondanks de afname van het aantal fte blijft het gasverbruik per fte lager dan de benchmark. Elektriciteit Het elektriciteitsverbruik van Goudappel ligt zowel per fte als per m² boven de benchmark. Oorzaak is vooral het relatief grote aantal m² per medewerker bij Goudappel. Zakelijk Verkeer De CO 2 uitstoot als gevolg van zakelijk vervoer per fte is toegenomen sinds 2011. Ten opzichte van vergelijkbare bedrijven in de zakelijke dienstverlening is dit aan de lage kant. Dit is het gevolg van een actief beleid om voor duurzame mobiliteit te kiezen vanuit de eigen werkzaamheden en een veelvuldig gebruik (25%) van openbaar vervoer. Woon-werkverkeer De CO 2 uitstoot als gevolg van woonwerk verkeer per fte is toegenomen. Eventuele aansluiting bij Lean & Green en mogelijke maatregelen naar Slim- Werken SlimReizen kunnen mogelijk nog enige winst opleveren 1 Bron : Milieu(barometer)trends van (overheid) kantoren 2012 www.milieubarometer.nl CO 2 Footprint 2013 14

2.3.6 Invloed van meetonnauwkeurigheden De data voor deze CO 2 footprint rapportage van 2013 is vergeleken met footprint over 2011. Uit de footprint blijkt dat het overgrote deel van de CO 2 emissie van Goudappel komt uit het brandstofverbruik voor voertuigen gevolgd door het elektriciteitsverbruik. Het is daarom van belang om deze uitstoot nauwkeurig vast te leggen. Brandstofverbruik vervoer (Scope 2&3) Het overgrote deel van de CO 2 uitstoot als gevolg van het zakelijk verkeer is gebaseerd op gedeclareerde kilometers van privé auto s van werknemers. Hierbij wordt uitgegaan van een gemiddeld brandstofverbruik per km. Hier kunnen echter grote verschillen in zitten per voertuig. Voor de CO 2 Prestatieladder is deze aanname acceptabel. De CO 2 uitstoot als gevolg van het woonwerk verkeer is gebaseerd op de woonwerk afstand en het type vervoermiddel dat gebruikt wordt voor woonwerk verkeer (zoals bekend bij de HR afdeling). Voor bepaalde categorieën zijn aannames gemaakt voor de verdeling tussen vervoermiddelen: Mobilitycard: 50% km met OV 50% km met auto Fietsplan/OV: 90% km met OV 10% km met auto Ook voor het woonwerk verkeer wordt uitgegaan van een gemiddeld brandstofverbruik per autokilometer. Dit kan in werkelijkheid verschillen per voertuig. De CO 2 uitstoot als gevolg van het zakelijk verkeer met OV is gebaseerd op de rapportage van de aanbieder van de mobiliteitskaart. Hierin zitten echter ook woonwerk OV kilometers. Deze zijn van het totaal aantal OV kilometers afgetrokken. Een aantal werknemers maakt ook zakelijke OV kilometers met een OV jaarkaart. Deze kilometers worden niet geregistreerd. Voor dit aantal kilometers is een inschatting gemaakt op basis van de verhouding mobiliteitskaarten OV jaarkaarten en het aantal kilometers geregistreerd met de mobiliteitskaarten. Energieverbruik (Scope 1 en 2) Het elektriciteitsverbruik en gasverbruik van het eigen pand in Deventer is op basis van de maandelijkse meterstanden. Voor de huurpanden vindt een jaarlijkse afrekening van servicekosten plaats. De verbruikscijfers voor de huurpanden zijn gebaseerd op de opgaven van de verhuurders. Voor de ruimte in Utrecht zijn nog geen gegevens beschikbaar. Het verbruik voor Utrecht is bepaald op basis van een gemiddeld energieverbruik per m². Omdat het om een relatief klein aantal m² gaat (182 m²) heeft deze onzekerheid maar een zeer beperkte invloed Waar toegang is tot de energiemeters, wordt met ingang van 2014 ten minste halfjaarlijks ook de meterstand van de huurpanden opgenomen. Deze maatregel maakt onderdeel uit van het kwaliteit plan voor de emissie inventarisatie. CO 2 Footprint 2013 15

2.3.7 CO 2 compensatie Goudappel compenseert de CO 2 uitstoot sinds 2008 met een bijdrage aan de (eigen) stichting Iganga (www.iganga.nl) waarbij een fictieve prijs van15 euro per ton CO 2 uitstoot geldt. Vanuit deze stichting worden projecten gefinancierd in ontwikkelingslanden die bijdragen aan lokale duurzame mobiliteit. 2.4 Energieprestatie indicatoren Op basis van de analyse van de CO 2 uitstoot en het significante energieverbruik, zijn de volgende indicatoren bepaald om de energieprestatie van Goudappel Groep BV te meten en te monitoren. Indica tor Eenheid 2011 2012 2013 Ve rschil tov 2011 Totale CO 2 uitstoot per medewerker ton CO 2 /fte 4,52 4,81 4,96 10% Elektraverbruik per medewerker kw h/fte 2.299 2.459 2.579 12% Gasverbruik verwarming per medewerker m 3 /fte 191 215 224 17% CO 2 uitstoot gebouwen per m² CO 2 uitstoot zakelijk verkeer per medewerker ton CO 2 /m² ton CO 2 /fte 0,055 0,055 0,050-9% 1,60 1,81 1,69 6% Gebruik duurzame energie % groene stroom Tabel 6: Energieprestatie indicatoren Goudappel Groep BV - - - - De totale CO 2 uitstoot per medewerker is gestegen ten opzichte van het referentiejaar 2011. Dit is vooral toe te rekenen aan het gelijk blijven van het aantal m² kantoorruimte terwijl het aantal fte afneemt. Tegelijk is de CO 2 uitstoot per m² met ruim 9% afgenomen. De indicator van mobiliteit is ook toegenomen. Dit is deels te verklaren door een toenemende groei van internationale activiteiten. CO 2 Footprint 2013 16

2.5 Voortgang reductiedoelstellingen In het kader van certificering voor de CO 2 Prestatieladder zijn er door Goudappel Groep BV reductiedoelstellingen opgesteld voor de periode 2011-2015. Als laatste onderdeel van deze rapportage is de footprint van 2013 vergeleken met de doelstellingen. 2.5.1 Verwarming van gebouwen Taakstelling: 40% CO 2 reductie per fte in 2015 t.o.v. 2011 Tussenresultaat: 17% toename van de CO 2 uitstoot per fte in 2013 t.o.v. 2011, (maar een afname van 9% per m²) De CO 2 uitstoot ten gevolge van verwarming is nagenoeg gelijk gebleven met het referentie jaar. Dit ondanks het uitbreiden met een vestiging in Utrecht vanaf augustus 2013. Dat de CO 2 uitstoot per fte is toegenomen heeft vooral te maken met het feit dat er een teruggang is geweest in het aantal medewerkers, zonder dat het aantal m² gebouwen verminderd is. De verwachting is dat Goudappel Groep als gevolg van efficiënter kantoorgebruik (verkleining van het kantooroppervlak in Deventer en Den Haag) in 2014 een duidelijke reductie kan laten zien op deze verbruikspost. Daarnaast zullen maatregelen die voortvloeien uit maatwerkadviezen voor de gebouwen die in gebruik zijn vanaf 2013 ook voor reductie kunnen zorgen. Het verminderen van het aantal m² in Deventer (1.155 m² minder) heeft een verwachte CO 2 reductie van 13,4 ton per jaar (op basis van verbruik 2013). Voor Den Haag is de verwachte CO 2 reductie 1,7 ton CO 2 (op basis van verbruik stadswarmte in 2013). Daarmee is de verwachte reductie voor verwarming in 2014 20% ten opzichte van 2011. 2.5.2 Elektriciteit Taakstelling: 40% CO 2 reductie per fte in 2015 t.o.v. 2011 Tussenresultaat: 12% toename van de CO 2 uitstoot per fte in 2013 t.o.v. 2011. Hoewel het totale elektriciteitsverbruik afneemt is het verbruik per fte fors toegenomen. Ook dit is veroorzaakt door een afname van het aantal fte en het gelijk blijven van de hoeveelheid kantoorruimte. De verwachting is dat als gevolg van het efficiënter kantoorgebruik Goudappel Groep vanaf 2014 haar elektraverbruik fors zal kunnen verlagen. Ook loopt in 2014 het energiecontract af. Bij het aangaan van een nieuw contract zal de inkoop van groene stroom een forse reductie in CO 2 uitstoot kunnen realiseren. Het verminderen van het aantal m² in Deventer (1.155 m² minder) heeft een verwachte CO 2 reductie van 13,9 ton per jaar (op basis van verbruik 2013). Voor Den Haag is de verwachte CO 2 reductie 19,6 ton CO 2 (op basis van ver- CO 2 Footprint 2013 17

bruik stadswarmte in 2013). Daarmee is de verwachte reductie in 2014 24% ten opzichte van 2011. 2.5.3 Zakelijk verkeer Voor het zakelijk verkeer heeft Goudappel Groep BV geen taakstelling geformuleerd. 2.5.4 Woonwerk verkeer Taakstelling: 5% CO 2 reductie per fte in 2015 t.o.v. 2011 Tussenresultaat: 9% toename van de CO 2 uitstoot fte in 2013 t.o.v. 2011. De CO 2 uitstoot van het woonwerk-verkeer per medewerker is in 2013 toegenomen. De verwachting is dat er op dit vlak de komende jaren verdere reductie gaat plaatsvinden, onder meer door het uitvoeren van maatregelen uit de Slim Reizen Scan die inmiddels op alle vestigingen van Goudappel Groep is uitgevoerd. 2.5.5 CO 2 reductiedoelstelling Goudappel Groep streeft er naar om de CO 2 uitstoot per fte in 2015 met 15% te reduceren t.o.v. het referentiejaar 2011. Daarbij werd verwacht dat er in 2013 een reductie van 2% gerealiseerd zou zijn. In 2013 is de absolute CO 2 uitstoot gedaald met 12,6%. De CO 2 uitstoot per fte is met 9,8% toegenomen door de verdere afname van het aantal fte. In onderstaande tabel is de voortgang van de CO 2 reductiedoelstellingen weergegeven met daarbij de verwachtingen voor 2014 en 2015 2011 2012 2013 2014 (prognose ) 2015 (prognose ) CO 2 uitstoot (ton/jaar) 1.089 1.039 952 904 749 Reductie - -4,6% -12,6% -17,0% -31,3% fte 241 216 192 192 196 CO 2 per fte (ton/fte) 4,52 4,81 4,96 4,71 3,82 Reductie - 6,4% 9,8% 4,2% -15,5% Doelstelling - 0,0% -2,0% -12,0% -15,0% Tabel 7: Voortgang CO 2 doelstellingen Goudappel Groep BV CO 2 Footprint 2013 18

De verwachting is dat, ondanks de achterblijvende resultaten tot nu toe, in 2015 de doelstelling gehaald kan worden, omdat in 2014 de volgende maatregelen zijn gepland die in 2014 en 2015 bijdragen aan CO 2 reductie. - Efficiënter kantoorgebruik in Deventer en Den Haag (minder m² per fte). Verwachte CO 2 reductie: 49 ton CO 2 per jaar. - Onderzoek inkoop groene stroom bij aflopen energiecontract. Mogelijke CO 2 reductie: 155 ton CO 2 per jaar. - Analyse en uitvoeren maatregelen uit de Slim Reizen Scan. CO 2 Footprint 2013 19