Visiedocument Expertisenetwerk Kinder- en Jeugdpsychiatrie (EKJP) I/ Inleiding Het aantal kinderen en jongeren met ernstige psychische problemen is goed bekend. Zowel in Nederland als in andere landen is dat 3-7 % van de jongeren. Om hen passende hulp te kunnen bieden is een voldoende grote en kwalitatief goede en gespecialiseerde jeugd-ggz nodig. Nu sinds januari 2015 ook deze specialistische jeugd-ggz door de gemeenten wordt gefinancierd zijn er talrijke veranderingen in haar ontwikkeling, positie, wijze van werken en haar oriëntatie ontstaan. Een van de belangrijkste aspecten van al deze veranderingen betreft het ontstaan van de tendens tot decentralisatie, met een sterk lokale oriëntatie. Deze lokale oriëntatie vraagt enerzijds een sterke vermaatschappelijking van de Jeugd-GGZ zorg met een ontwikkeling van nieuwe werkwijzen. Anderzijds bestaat er de maatschappelijke noodzaak om binnen de nieuwe context het kwaliteitsniveau en de doorontwikkeling van het vakgebied veilig te stellen. Het Expertisenetwerk Kinder- en Jeugd Psychiatrie (EKJP) bestaat uit instellingen die in Nederland kinder- en jeugdpsychiatrie in de breedte aanbieden. Dit houdt in dat zij zowel een klinisch, ambulant als crisis aanbod hebben en daarnaast opleiding en onderzoek verzorgen. Het EKJP speelt en wil een centrale rol blijven spelen in de maatschappelijke uitvoering van de Jeugd-GGZ en jeugdhulp. Het EKJP is een netwerk dat capaciteit en kennis bij elkaar brengt met als doel de kinder- en jeugdpsychiatrie in de context van de brede jeugdhulpverlening optimaal uit te kunnen voeren. De nieuwe context vraagt ook een heroriëntatie van het EKJP op het specialistische zorgdomein wat in dit nieuwe visiedocument wordt uitgewerkt. II/ Plaatsbepaling/missie: Het EKJP is een netwerk van instellingen die Jeugd-GGZ in de volle breedte aanbieden en een significant aandeel hebben in de doorontwikkeling van het vakgebied. Jeugd GGZ wordt door het EKJP gedefinieerd als een maatschappelijke voorziening die vanuit een sociaal, psychologisch en medisch biologisch perspectief het psychisch functioneren en de daaraan gerelateerde ontwikkeling en participatie van minderjarigen altijd vanuit de meest actuele wetenschappelijke kennis zo optimaal mogelijk wil laten zijn. Door vorming van een breed nationaal netwerk wordt de kennis en organisatie van de Jeugd-GGZ maximaal gedeeld, wordt de mogelijkheid van ontwikkeling optimaal benut en wordt de positie ervan optimaal uitgedragen. Vastgesteld 12/12/2015 1
III/ Rol van het Netwerk/visie: De bij het netwerk aangesloten instellingen versterken elkaars maatschappelijke taken door op inhoudelijk, organisatorisch en/of sociaal/politiek gebied kennis te delen en gezamenlijk aan kennisvermeerdering te werken. Het netwerk streeft ernaar om gezamenlijk maximale invloed op het publieke domein uit te oefenen en gezamenlijk optimale uitgangspunten voor het uitoefenen van het vakgebied neer te zetten en te verduidelijken. Dit is met nadruk van belang gezien de decentralisatie van besluitvorming van de Jeugd-GGZ ten gevolge van de transitie naar de gemeenten. Deze decentralisatie kan potentieel zorg versterken, maar is een risico voor de voortvarende ontwikkeling. Het EKJP stimuleert actief de verbinding tussen landelijke en regionale ontwikkelingen en stimuleert onderkenning van de maatschappelijke relevantie van de Jeugd-GGZ. IV/ Positionering t.a.v. andere organisaties: Het EKJP wil ten aanzien van GGZNederland en met name het platform Jeugd GGZ een stimulerende en inspirerende positie innemen. Het netwerk kan meer onafhankelijke en soms ook sneller een standpunt innemen over inhoudelijke en organisatorische zaken. Het EKJP heeft ten aanzien van de beroepsverenigingen en met name de NVvP een meningsvormende rol waarbij de onafhankelijke positie van het EKJP netwerk beroepsontwikkelingen vanuit een ander perspectief kan benaderen. Het EKJP vormt samen de grootste input voor het Kenniscentrum Kinder en Jeugdpsychiatrie. Het EKJP ziet het als haar taak de positie en het ontwikkelen van dit centrum zo optimaal mogelijk te laten zijn. Het EKJP wil niet aangesloten instellingen die een aanbod in de Jeug-GGZ hebben, expliciet en zo laagdrempelig mogelijk ondersteunen in de taken die zij moeten uitvoeren. Het EKJP kan door haar landelijke aanbodvolume soms makkelijker ontwikkelingen ook voor niet aangesloten partijen faciliteren. Het EKJP wil vanuit haar concentratie van kennis en kunde, ideeën ontwikkelen en initiatieven inzetten die de verbinding faciliteert met de breedte van de jeugdhulpverlening. Dit kan o.a. zijn door het leggen van contacten met branche organisaties en/of netwerken van andere beroepsinstellingen. Het EKJP ziet het specialistische aanbod kinder- en jeugdpsychiatrie als onderdeel van het psychiatrische vakgebied. Hiervoor is afstemming met collega instellingen uit de Vastgesteld 12/12/2015 2
volwassenenpsychiatrie gericht op het versterken van organisatorische en behandelinhoudelijke verbinding en ontwikkeling nodig. V/ Strategische deelgebieden van het EKJP: Het EKJP is zich er van bewust dat de individuele instellingen na de transitie in een veel diverser omgeving zijn beland waarmee eerdere gezamenlijke projecten minder relevant kunnen zijn. Deze lokale oriëntatie vraagt enerzijds een sterke vermaatschappelijking van de specialistische zorg met een ontwikkeling van nieuwe werkwijzen waarbij de gebruikers van deze zorg ruimer zijn gedefinieerd, en ook veel centraler staan dan eerder het geval was. Binnen de individuele instellingen zal dus naast de vakspecifieke kwaliteiten veel aandacht moeten zijn naar de opbouw van gestapelde zorg met andere partijen. Anderzijds bedreigt zowel de huidige beperking van het budget als de genoemde decentralisatie de eigen aard en ontwikkeling van de gespecialiseerde Jeugd-GGZ en is de noodzaak om de Jeugd-GGZ landelijk één gezicht te laten houden groter dan ooit. Het wetenschappelijke perspectief van ons vakgebied, wat gekozen is om onze maatschappelijke taak optimaal te kunnen vervullen, maakt dat nationale en internationale niveaus van werken behouden moeten blijven. Om haar missie en visie in te vullen zijn onderstaande deeldoelen gedefinieerd 1. De kracht van netwerken: De kern van het EKJP ligt erin dat de deelnemende partijen elkaar makkelijk kunnen vinden, ideeën uit wisselen en ondersteunen waar dat gewenst is. Het EKJP doet dat niet alleen op het bestuurlijk niveau maar juist ook op management niveau, de bedrijfsondersteunende diensten en de inhoudelijke professionals. Er zijn diverse overlegvormen neergezet waarin gedachten uitwisseling, ondersteuning en ontwikkeling van deelonderwerpen plaats heeft. Dit netwerk is op zich van grote waarde. Het versterkt individuele professionals en de verschillende organisaties en het draagt bij aan betere output naar de samenleving. Vanuit het bestuurlijke niveau zal dit gestimuleerd worden. Hiermee is e EKJP primair een netwerk voor brede intervisie en inspiratie. 2. Landelijke invloed Het EKJP wil een inbreng leveren in belangrijke landelijke gremia. Dit zijn in de eerste plaats de NVvP en GGZNederland maar ook bij politiek bestuurlijke overlegvormen zoals de VNG en VWS. 3. Delen van professionele inzet welke van landelijk belang is. Het zwaartepunt van de onderwerpen waar het EKJP zich op richt zijn inhoudelijke thema s van de kinder- en jeugdpsychiatrie. Daarnaast bestaat het feit dat bepaalde kennis en Vastgesteld 12/12/2015 3
vaardigheden in de bedrijfsvoering schaars zijn en/of deze een onevenwichtige materiële claim op de overhead uitgaven van de aangesloten instellingen leggen. Hierbij is te denken aan juridische, ICT of marketing kennis en vaardigheden. Het EKJP wil een gezamenlijke inzet kunnen doen voor landelijke ontwikkelingen waarbij deze kennis en vaardigheden nodig zijn. 4. Inhoudelijke kennisdeling en optimaliseren van kwaliteit Het EKJP heeft op het gebied van de inhoud tot doel normstellend te zijn in de Jeugd-GGZ. We willen normstellend zijn, omdat het EKJP het grootste volume van de geïnstitutionaliseerde zorg vertegenwoordigd en dit verplicht om initiatieven naar verbetering van de zorg te initiëren. Dit betreft onderwerpen als zorglijnen, uitkomstmaten, toepassingen van dwang en drang en de positie van gebruikers in de zorg. Normstellend betekend niet dat het EKJP zich aanmeet de enige oplossing te kunnen bieden maar slechts het streven naar optimale zorg een stimulans en waar nodig invulling te willen geven. 5. Bedrijfsmatige kennisdeling en optimalisering van kwaliteit De instellingen delen binnen de mogelijkheden van mededinging en eigen concurrentiële overwegingen- informatie met als doel de bedrijfsprocessen zo optimaal mogelijk te maken. 6. Wetenschappelijk onderzoek: Het netwerk heeft door zijn samenstelling van academische en grote niet-academische centra, een unieke uitgangspositie om wetenschappelijke onderzoeken een brede opzet te geven. Zeker de praktische en toegepaste onderzoeken zullen in de komende jaren van belang zijn om de kennis en vaardigheden en uiteindelijk de (meer) waarde van de Jeugd- GGZ naar voren te brengen. 7. Opleidingen: De instellingen binnen het EKJP verzorgen allen meerdere opleidingen. Naast de klassieke opleidingen, maakt opnieuw de transitie het mogelijk en noodzakelijk om met elkaar kennis en vaardigheden uit de Jeugd-GGZ breed onder de aandacht van de ketenpartners en andere stakeholders te brengen. Opleidingen, congressen en referaten zijn hierin een belangrijk onderdeel en welke niet alleen in de eigen regio en niet alleen in en voor de eigen sector neergezet moeten worden. Het EKJP is het netwerk waarlangs deze verbreding gezocht kan worden 8. Externe communicatie: Het EKJP wil een centrale rol spelen in het uitdragen van de maatschappelijke waarde van de k/j psychiatrie. Dit speelt zich af op het landelijke en regionale politieke domein, het domein van de publieke opinie en richting netwerken van nietpsychiatrische zorgpartijen. Het EKJP zal hierbij altijd rekenschap geven van de positie van Vastgesteld 12/12/2015 4
de communicatie vanuit de branche organisatie maar kan veelal sneller en alerter reageren op ontwikkelingen. De instellingen zullen met elkaar afgestemd het publieke debat voeren. 9. Kennisdeling met collega instellingen: Niet aangesloten GGZ-partijen zijn veelal in volume kleinere partijen die eigenstandig of binnen een omgeving van volwassenenpsychiatrie, Jeugd-GGZ aanbieden. Het EKJP wil ondersteunend naar deze partijen zijn op alle van de hierboven genoemde deelgebieden. Vastgesteld 12/12/2015 5