Handleiding Digilijn rekenen In Digilijn rekenen zijn de belangrijkste leerlijnen uit het domein Getallen uit het Referentiekader voor groep 1 tot en met 6 van het basisonderwijs beschreven. Digilijn rekenen gaat uit van de principes van Google Earth, waarbij je steeds verder kunt inzoomen: 1
Openingsscherm: Stromenland Bij opening van Digilijn rekenen krijgt u onderstaand stromenland te zien. Dit betreft een kaal overzicht van de belangrijkste leerlijnen uit het domein Getallen in groep 1 t/m 6. De centrale leerlijn is getalbegrip, de brede stroom die van links naar rechts loopt en die gedurende de hele periode een belangrijke basis vormt voor de andere leerlijnen. Vanaf groep 3 (eigenlijk al iets eerder) ontspringen de leerlijnen Optellen en aftrekken tot 10, tot 20, tot 100 en boven de 100 schuin omhoog aan deze centrale leerlijn getalbegrip. Hetzelfde geldt voor de aftakkingen naar beneden : de Tafels van vermenigvuldiging, Delen en Vermenigvuldigen met grotere getallen. Op dit openingsscherm heeft u tevens de mogelijkheid een mail te sturen via een apart venster dat geopend wordt door het icoon met de brief erop te openen. Bij een beweging met de muis over het scherm lichten de aanklikbare onderdelen rood op. Zie het voorbeeld hiernaast. 2
Voorbeeld: Leerlijn Optellen en aftrekken tot 10 Klikken op een (zij)tak brengt de leerlijn zelf in beeld. In dit voorbeeld is geklikt op de leerlijn Optellen en aftrekken tot 10. Wilt u terug naar het openingsscherm, dan kunt u het icoon van stromenland linksboven klikken. Wilt u bij nader inzien toch niet naar de leerlijn Optellen en aftrekken tot 10 maar bijvoorbeeld naar de leerlijn Getalbegrip, dan hoeft u niet eerst terug naar het openingsscherm u kunt binnen het scherm met de leerlijn Optellen en aftrekken tot 10 de titel van de leerlijn Getalbegrip aanklikken en komt zodoende direct bij deze laatste leerlijn terecht. Terug naar Illustratieve afbeelding bij de stap Stap Illustratief werkblad bij de stap De gele bordjes zijn de belangrijkste stappen die op elkaar volgend de leerlijn vormen. De eerste stap van elke leerlijn betreft meestal een informele verkenning. De volgende stappen worden steeds formeler en zijn gericht op het ontwikkelen van strategiegebruik en het gebruiken van gestructureerde materialen en modellen daarbij. Dit gaat doorgaans over in een automatiseringsfase (de voorlaatste stap) waarna een fase van memorisering intreedt. Globaal gezien is deze volgorde voor alle leerlijnen hetzelfde. Bij de meeste stappen staan foto s van klassensituaties en voorbeeldopgaven ter illustratie. Deze kunnen desgewenst uitvergroot worden door erop te klikken. Door op het kruisje rechtsonder te klikken, wordt de foto weer verkleind. 3
Klikken op een stap Klikken op een stap in de leerlijn - in dit geval informele optel- en aftreksituaties - levert het volgende scherm op: Het betreft een inzoom op de stap, met aan de linkerkant de titel van de stap met drie didactische aandachtspunten, en rechts een toelichting op deze stap. Bij beweging van de muis over de linkerkant van het scherm, lichten de aanklikbare onderdelen wit op. Klikt u bijvoorbeeld op het eerste didactische aandachtspunt ( Situaties representeren met vingers of fiches ), dan krijgt u een toelichting op dit punt te zien: Videofragmenten Naar de voorafgaande stap Voorbeelden van Samenhang Door op de brede blauwe pijlpunten aan de linker en rechter zijkant van een stap te klikken, gaat u automatisch naar de voorafgaande dan wel de volgende stap in deze leerlijn. U hoeft daarvoor dus niet eerst terug naar het venster met het overzicht van de hele leerlijn. 4
Onderaan het scherm staan - in het bovenstaande geval twee - knoppen. Soms staat er één knop en soms staan er drie. Het gaat om De linker knop verwijst naar de samenhang van de betreffende leerstap met andere leerstappen binnen dezelfde leerlijn of binnen andere leerlijnen. Onder deze knop is een toelichting op het betreffende voorbeeld te vinden. Klikken op de tweede afgebeelde knop laat videofragmenten zien die betrekking hebben op de betreffende leerstap (zie verderop voor een nadere toelichting). Onder de linker knop staan voorbeelden van lessuggesties, die kunnen helpen bij het vormen van een concreter beeld bij mogelijke onderwijsactiviteiten en die als inspiratiebron voor zulke activiteiten kunnen fungeren. Sluiten van videoscherm Klik op Het fragment dat is aangeklikt Beschikbare videofragmenten Bij klikken op de videoknop, komen links op het scherm de beschikbare videofragmenten in beeld. Onder het fragment staat links een knop met daaronder een korte toelichting en rechts een knop met daaronder een kijkvraag. De kijkvragen zijn bedoeld om gericht naar het fragment te kunnen kijken. Niet alle fragmenten bevatten toelichtingen en kijkvragen. Om het videoscherm te verlaten klikt u op het kruisje rechts bovenaan. 5
Onderdeel Samenhang Hier klikken Naast de leerlijnen zelf zijn ook voorbeelden van Samenhang binnen en tussen leerlijnen uitgewerkt. Klikken op de derde knop linksonder in het openingsscherm brengt een aantal voorbeelden van samenhang in beeld. Het gaat nadrukkelijk om voorbeelden ter illustratie. Soms wordt bij deze voorbeelden besproken wat de gevolgen kunnen zijn als een leerling de samenhang niet ziet. U heeft uiteraard de mogelijkheid om zelf andere voorbeelden te zoeken. 6
In Digilijn rekenen zijn twee vormen van samenhang beschreven, namelijk: - Samenhang binnen een leerlijn en - Samenhang tussen leerlijnen. We laten hier kort zien hoe u de voorbeelden zelf in beeld krijgt, in dit geval Samenhang binnen een leerlijn. Voor een uitgebreidere beschrijving van de verschillende vormen van Samenhang verwijzen we naar de i-knop linksonder in het beeld van Samenhang. Samenhang binnen een leerlijn Binnen elke leerlijn volgt iedere stap logisch op de voorgaande. Daarmee is er sprake van samenhang binnen een leerlijn. In principe zijn alle takken in het stromenland voorbeelden van deze vorm van samenhang. Er is voor gekozen om dit niet allemaal te laten zien. We beperken ons tot een aantal sprekende voorbeelden. Hieronder ziet u hoe u de betreffende vorm van samenhang in beeld kunt krijgen. Klik op rode balk Door op de rode balk te klikken (of op een balk van een andere kleur), opent u het venster waarin de betreffende vorm van samenhang (in dit geval binnen de leerlijn Optellen en aftrekken tot 100) wordt toegelicht; zie het venster hieronder: Soms zijn daarbij praktijkvoorbeelden opgenomen van situaties dat leerlingen de samenhang niet goed doorzien, met suggesties van wat gedaan kan worden om dit te verbeteren. Deze gaan doorgaans vergezeld van videoflitsen waarin dit nader verduidelijkt wordt. 7
Samenhang tussen leerlijnen Er zijn twee vormen van samenhang tussen leerlijnen, namelijk - samenhang tussen leerlijnen die op elkaar volgen en - samenhang tussen leerlijnen die min of meer tegelijkertijd aan bod komen. Samenhang tussen leerlijnen die op elkaar volgen Hier gaat het bijvoorbeeld om strategieontwikkeling bij het optellen en aftrekken tot 10 in groep 3 en tot 20 in groep 4. De manier om daar te komen is hetzelfde als bij Samenhang binnen een leerlijn: Klik op de groene balk Klik op de groene balk, en de samenhang komt in beeld. 8
Samenhang tussen leerlijnen die min of meer tegelijkertijd aan bod komen Een voorbeeld van twee (onderdelen uit) leerlijnen die ongeveer tegelijkertijd aan bod komen, is het Optellen en aftrekken tot 100 en de Tafels van vermenigvuldiging. Om handig te kunnen uitrekenen wat de uitkomst op een tafelsom is (6x7), is het wel van belang dat een leerling redelijk vlot kan optellen en aftrekken (35+7, 49-7). In het onderwijs is dit niet altijd goed op elkaar afgestemd. Ook hier geldt weer dat een klik op het blauwe gedeelte de beschrijving zelf in beeld brengt. Klik op de paarse balk 9