Vlaamse overheid Departement Leefmilieu, Natuur en Energie Afdeling Milieu-, Natuur- en Energiebeleid Dienst Mer Koning Albert II-laan 20, bus 8 1000 BRUSSEL tel: 02/553.80.79 fax: 02/553.80.75 Project-MER-Verslag Goedkeuring milieueffectrapport Project: De Berghoeve bvba Zoutleeuw Initiatiefnemer: De Berghoeve bvba Hulsbergstraat 19 3440 Zoutleeuw 28 oktober 2008 PRMER-0311-GK
1 Inleiding Het voorliggende project heeft betrekking op de vroegtijdige hernieuwing en de gedeeltelijke regularisatie van de milieuvergunning voor een bestaand gemengd veeteeltbedrijf van Jaak Beelen, De Berghoeve bvba te Zoutleeuw. Het bedrijf beschikt over een vergunning voor het houden van 220 zeugen, 1580 andere varkens en 55 000 mestkippen ouder dan 3 weken, tot 14 januari 2013. In de praktijk worden op het bedrijf 2000 andere varkens (vleesvarkens), 2000 biggen en 100 000 mestkippen (slachtkuikens) gehouden. Het voorliggende project behandelt dan ook de vergunningsaanvraag voor het bedrijf met 100 000 mestkippen en 2000 andere varkens. Naast de regularisatie van de bestaande toestand zal ook een uitbreiding van de grondwaterwinning aangevraagd worden: van 6 m³/dag naar 60 m³/dag. Het bedrijf omvat 5 pluimveestallen, 3 varkensstallen, 2 bedrijfswoningen, 1 voertuigloods, voedersilo s, een bergruimte voor de opslag van brandstof en 13,54 ha bedrijfseigen cultuurgrond. Er zullen in de geplande situatie zonnepanelen geplaatst worden op de daken van de stallen en er zal een IBA, nieuw luchtkanaal (verticale uitstootkokers) en bijkomende mazoutopslag voorzien worden op het landbouwbedrijf. Overeenkomstig de huidige inzichten is deze activiteit onderworpen aan de mer-plicht volgens rubriek 21a van bijlage I van het besluit van de Vlaamse Regering van 10/12/2004 (BS 17/02/2005), met name: Installaties voor intensieve pluimvee- of varkenshouderij met meer dan: 85 000 plaatsen voor mesthoenders (andere gevogelte dan legkippen) Het kennisgevingsdossier is door de Dienst Mer van de Afdeling Milieu-, Natuur- en Energiebeleid volledig verklaard op 15 januari 2008. De terinzagelegging bij het stadsbestuur van Zoutleeuw liep van 1 februari 2008 tot en met 1 maart 2008. Deze terinzagelegging werd op gepaste wijze aan de bevolking aangekondigd. Er werden geen inspraakreacties ontvangen. Door de Dienst Mer werden richtlijnen geschreven die de inhoudelijke aanpak van het project-mer weergeven, deze richtlijnen werden betekend op 14 april 2007. Het kennisgevingsdossier en het ontwerprapport werden naar verschillende administraties rondgestuurd voor adviezen en opmerkingen. Het definitieve milieueffectrapport werd ontvangen op 1 oktober 2008 en de goedkeuring ervan wordt met dit goedkeuringsverslag beslist op 28 oktober 2008. Aan de hand van de criteria die vooropgesteld werden in de eerder betekende richtlijnen werd dit goedkeuringsverslag opgesteld. Het milieueffectrapport heeft voldoende invulling gegeven aan de richtlijnen die overeenkomstig artikel 4.3.5 1 van het decreet betreffende de milieueffect - en veiligheidsrapportage van 18 december 2002 (BS 13 februari 2003) werden vastgesteld. Het MER bevat voldoende informatie om het aspect milieu een volwaardige plaats te geven bij de besluitvorming. Hieronder wordt vermeld in hoeverre door de opstellers van het MER gevolg werd gegeven aan de belangrijkste opmerkingen geformuleerd op de ontwerpversie van het MER en rekening houdend met de algemene projectspecifieke richtlijnen zoals opgesteld door de Dienst Mer. Bovendien worden een aantal aandachtspunten uit het MER gelicht die van belang kunnen zijn voor de doorwerking van dit MER bij de verdere besluitvorming. Dienst Mer 2
Onderstaande bespreking vormt echter geen exhaustieve samenvatting van de conclusies van het MER. Hiervoor wordt naar het eigenlijke MER-rapport verwezen. 2 Vorm en presentatie Het voorliggende milieueffectenrapport is naar vorm en presentatie een verzorgd document geworden. 3 Doelstelling, verantwoording en besluitvorming art.4.3.7. 1,1, a en b De doelstelling zoals beschreven in het MER bestaat erin de effecten op het omliggende milieu aan te tonen van de regularisatie van de bestaande toestand en verdere exploitatie in de toekomst van een bestaand veeteeltbedrijf te Zoutleeuw. Dit milieueffectrapport dient bij de vergunningsaanvragen gevoegd te worden. 4 Voorgenomen project en alternatieven art.4.3.7. 1,1,c, d en e Het rapport beschrijft in deel 3 het project op een voldoende wijze. De gevraagde aanpassingen met betrekking tot de projectbeschrijving werden doorgevoerd. Volgende aandachtspunten worden vermeld: De bijzondere vergunningsvoorwaarde uit de milieuvergunning van 1995, nl een biofilter op de 4 nieuwe kippenstallen, is nooit in uitvoering gebracht aangezien een biologische luchtwassing geen werkbaar systeem vormt voor vleeskuikenstallen. Grenzend aan het bedrijf de Berghoeve bvba bevindt zich het mestverwerkend bedrijf Biofer NV (op basis van anaërobe vergisting) waar de geproduceerde mest van de Berghoeve voornamelijk naar wordt afgevoerd. Overige mest wordt afgezet op eigen cultuurgronden (maximaal ca. 2,5 %) en op cultuurgronden van derden via burenregeling. De activiteiten van Biofer NV werden opgestart in 2003. Wegens het tijdelijk stilliggen van het bedrijf Biofer NV (periode 2006-2008) werd de mest afgevoerd naar een andere mestverwerking en waren er dus wel mesttransporten op langere afstand. Sinds eind augustus 2008 is Biofer NV terug opgestart. Cumulatieve effecten werden onderzocht. Het MER houdt rekening met de hele bedrijfsexploitatie, zowel veeteelt als akkerbouw als fruitteelt (kriekenplantage). Doelstellings- en locatiealternatieven worden in dit MER niet onderzocht. Onder uitvoeringsalternatieven worden technische ingrepen en maatregelen op vlak van bedrijfsvoering gerekend. 5 Juridische en beleidsmatige context art.4.3.7. 1,f Het rapport geeft een volledig overzicht van de juridische en beleidsmatige randvoorwaarden onder de vorm van een matrix. De matrix geeft aan welke randvoorwaarden relevant zijn voor dit project en waar deze relevante randvoorwaarden verder behandeld worden. Dienst Mer 3
6 Algemene methodologische aspecten De ingreep-effectmatrix vormt een duidelijk schema waarbij per fase en verder per deelactiviteit aangegeven wordt of er effecten te verwachten zijn en binnen welke discipline. De verschillende effecten worden verder toegewezen per milieu- en natuurthema zoals uitgewerkt in het Milieubeleidsplan en de milieu- en natuurrapporten. Per thema wordt aangegeven welke disciplines betrokken zijn. Per thema wordt een goede beschrijving gegeven van de te volgen methodologie om de effecten van het project in te schatten. De effectbeoordeling gebeurt op basis van een 7-delige waardeschaal. In een overzichtstabel wordt per deelaspect weergegeven welke methodologie zal gevolgd worden, hoe het effect zal worden uitgedrukt (kwantitatief, kwalitatief of semikwantitatief), aan welke randvoorwaarden wordt getoetst en hoe de significantie van een effect bepaald wordt. 7 Bestaande toestand en milieueffecten Als referentiejaar voor de beschrijving van de referentiesituatie werd uitgegaan van het jaar 2007. In de omgeving van het bedrijf De Berghoeve kan geurhinder optreden. Dit wordt o.a. besloten op basis van IFDM-modellering. In totaal wordt er uitgegaan van een negatief effect voor 5 woningen gelegen in agrarisch gebied. Door toepassing van een zijdelingse uitstoot naar een verticale uitstoot zullen de pluimveestallen in de toekomst wel voldoen aan de geldende Vlarem II-afstandsregels. Het bedrijf de Berghoeve vormt een bronnencluster met een naburig veeteeltbedrijf aan de Heirbaan 17 te Zoutleeuw. Bijgevolg wordt dit bedrijf meegenomen in de modellering. Er wordt echter opgemerkt dat dit een eerder klein bedrijf betreft in vergelijking met de Berghoeve, welke het grootste aandeel omvat van de geuremissie. Ook dient aangegeven te worden dat eventuele geur ten gevolge van het naburig bedrijf Biofer niet opgenomen is in de uitgevoerde modellering. De vergisting bij Biofer gebeurt echter in een gesloten systeem en er wordt van uitgegaan dat in normale omstandigheden er geen geurhinder voorkomt. In het verleden zijn er echter verschillende geurklachten geweest. Om na te gaan waar de oorzaak van deze geurproblematiek zich bevindt, en hoe deze aangepakt kan worden, laat Afdeling Milieu-inspectie momenteel een geuronderzoek uitvoeren. Door het stilliggen van het bedrijf (zie eerder) zijn er echter reeds verschillende aanpassingen gebeurd. Het geuronderzoek van Afdeling Milieu-inspectie is nog niet afgerond en resultaten van dit onderzoek konden dan ook niet verwerkt worden in het MER. In de huidige situatie neemt het bedrijf de Berghoeve de maatregelen die volgens de BBT als haalbaar kunnen worden beschouwd. De omvang van de negatieve effecten die voorkomen worden door de deskundigen als aanvaardbaar beschouwd. Met betrekking tot het thema verzuring blijkt het bedrijf zelf geen negatief effecten te veroorzaken ter hoogte van kwetsbare eenheden. Het bedrijf is omgeven door taluds die beplant zijn met populierenbomenrijen. Deze populierenbomenrij is echter aangeplant op de bedrijfseigen gronden om het bedrijf landschappelijk in te kleden. Aangezien het hier gaat om een groenscherm worden deze populieren niet meegenomen in de beoordeling voor verzuring en vermesting. Ter hoogte van vermestingskwetbare eenheden binnen het studiegebied Dienst Mer 4
veroorzaakt het bedrijf een overschrijding van de kritische last vermesting voor een holle weg gelegen op 270 meter. In verband met landschappelijke aspecten wordt vermeld dat aan de zuidoostelijke zijde plaatselijk een aardewal aanwezig is (gaande van 3 tot 6 meter hoogte) begroeid met een populierenbomenrij. Als bijkomende maatregel wordt voorgesteld het bestaande groenscherm langs de zuidoostelijke zijde van het bedrijf door te trekken ter hoogte van stallen 3 en 4 en wordt op lange termijn een omvorming van het bestaande groenscherm aangeraden met inheemse soorten. Het bedrijf is niet gelegen in een beschermd monument, landschap, stadsof dorpsgezicht en niet in een ankerplaats volgens de Landschapsatlas. In het thema geluidshinder wordt ook verkeershinder bekeken. Ook het transport veroorzaakt door het naburige bedrijf Biofer wordt gekwantificeerd. Voor het bedrijf Biofer NV zou een specifieke transportroute in de vergunningsvoorwaarden opgenomen zijn om de hinder ter hoogte van gevoelige gebieden ten gevolge van transporten maximaal te beperken. Deze route wordt echter niet gesitueerd in dit MER en verdere info wordt niet gegeven. In het thema verstoring van de waterhuishouding wordt door de initiatiefnemer geen bijkomende maatregelen gepland ondanks de aanzienlijke uitbreiding van de capaciteit van de grondwaterwinning (in theorie). Rekening houdend met de noodzaak aan water van het bedrijf (reinigen van stallen, irrigatie kriekenplantage, ) en het grote aanwezige dakoppervlak, wordt door de deskundige aangegeven dat er op het bedrijf mogelijkheden zouden zijn tot het nuttig gebruiken van hemelwater door plaatsing van een regenwateropvang. Een voorbeeld is uitgewerkt waarbij rekening wordt gehouden met de maximale benutting van hemelwater voor zowel de reiniging van de stallen als voor de irrigatie van de kriekenplantage door opvang in een open bekken. Andere effecten, in het MER, lijken niet van die aard dat ze in dit verslag verdere aandacht behoeven. 7.1 Vergelijking van de alternatieven art.4.3.7. 1,2, e Zoals vermeld in deel 4 van dit verslag worden geen reële alternatieven onderzocht. 8 Leemten in de kennisart.4.3.7. 1,4 Dit hoofdstuk doet opgave van de leemten in kennis die tijdens het uitvoeren van het onderzoek werden vastgesteld. 9 Monitoring en evaluatie art.4.3.7. 1,2, d In deel 10 wordt de noodzaak tot monitoring en evaluatie besproken. Hierbij worden geen nieuwe voorstellen gedaan. Enkel de huidige (verplichte) metingen en opvolgingen worden voortgezet. Dienst Mer 5
10 Integratie en eindsynthese art.4.3.7. 1,2, e Dit hoofdstuk geeft een themaoverschrijdende samenvatting over de verwachte gevolgen voor het milieu en hoe en in welke mate de voorgestelde maatregelen deze kunnen milderen. In een afzonderlijk hoofdstuk (deel 7) worden een bedrijfspecifieke toelichting in het kader van de watertoets weergegeven. 11 Tewerkstelling, investering en gebruikte materialen art.4.3.7. 5,3 In dit hoofdstuk geeft het rapport aan welke de verwachte tewerkstelling- en investeringseffecten zijn van de voorgenomen activiteiten. 12 Niet-technische samenvatting art.4.3.7. 1,5 De niet-technische samenvatting vormt een afzonderlijk leesbaar deel van het rapport dat de essentie van de overige delen beknopt weergeeft. De tekst is begrijpelijk voor een gemiddelde lezer. Besluit Gelet op wat voorafgaat wordt het project-mer, ingediend door De Berghoeve te Zoutleeuw op 1 oktober 2008, goedgekeurd. 28 oktober 2008, Het afdelingshoofd, Paul Van Snick Algemeen directeur Afdelingshoofd AMNEB Dienst Mer 6