Ontmoetingscentrum voor mensen met dementie en hun mantelzorgers in de gemeente Krimpen aan den IJssel Aanvraag 2015 Oktober 2014
Inhoud 1. Inleiding 3 2. Het Ontmoetingscentrum in Krimpen aan den IJssel 5 2.1. Algemeen Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 2.2. 2015 6 3. Financiën 8 4. Slot 9 Bijlage 1 Oktober 2014
1. Inleiding Vanaf december 2012 is het Ontmoetingscentrum, laagdrempelige voorziening voor mensen met dementie en hun mantelzorgers, actief aan de Nieuwe Tiendweg in de gemeente Krimpen aan den IJssel. Na een start van 2 dagdelen is vanaf 2013 het ontmoetingscentrum 4 dagdelen geopend. In 2013 en 2014 is door de Gemeente Krimpen aan den IJssel een subsidie verstrekt voor cliënten zonder indicatie die in aanmerking kwamen voor deelname aan de dagsociëteit en voor mantelzorgers voor ondersteuning. Dementie Dementie is een groot en groeiend probleem in Nederland. In 2008 waren er ongeveer 270.000 mensen die met dementie. De verwachting is dat er 2050 ongeveer een half miljoen zullen zijn. 2012 2020 2030 Aantal inwoners 28.600 Aantal ouderen boven de 75 jaar 2767 Aantal mensen met dementie 509 745 1592 Krimpen aan den IJssel kent door zijn bevolkingsopbouw een sterke vergrijzing en daarmee een samenhangende toename van het aantal mensen met dementie. De behoefte aan zorg, intra- en extramuraal voor mensen met dementie en hun mantelzorgers zal daarom sterk toenemen. Ruim 70% van de mensen met dementie verblijft thuis. De overheveling vanuit de AWBZ naar de gemeente heeft consequenties voor het ontmoetingscentrum zowel financieel als inhoudelijk. De doelstelling die hierbij behaald moet worden is: Door een intensivering van de samenwerking tussen de deelnemende organisaties in de Ketenzorg Dementie in Krimpen aan den IJssel met betrekking tot het ambulante aanbod voor mensen met dementie en hun mantelzorgers, is er een duidelijk op elkaar afgestemd aanbod met een grotere effectiviteit, efficiëntie in werkwijzen en financiën. Zo wordt overlap en versnippering van het aanbod tegengegaan. Het ontmoetingscentrum richt zich op het bieden van ondersteuning en dagbesteding aan de persoon met dementie, het biedt echter ook een breed ondersteuningsaanbod voor mantelzorgers. Op deze wijze richt het ontmoetingscentrum zich ook op het systeem rondom de cliënt. Hierin onderscheidt het ontmoetingscentrum zich van reguliere dagopvang. Landelijk is aangetoond dat deze vorm van gecombineerde ondersteuning ervoor zorgt dat mensen met dementie langer in hun eigen woning/ woonomgeving kunnen blijven wonen. Hiermee wordt intramurale opname aantoonbaar uitgesteld. Uitstel van intramurale opname met 1 maand levert ongeveer 4500,- op. Het ontmoetingscentrum is een laagdrempelige voorziening waardoor potentiële deelnemers al vroeg bereikt worden. Dit wordt mede gerealiseerd door het centrum bekendheid te geven bij organisaties, WMO loket en hulpverleners. Door deelname aan het ontmoetingscentrum kan het netwerk van de deelnemers zo lang mogelijk in stand blijven. Laagdrempeligheid wordt ook bereikt door samenwerking in de keten, zodat mensen snel gewezen kunnen worden op de ondersteuningmogelijkheden. 1 bron: Inventarisatie ketenzorg dementie en gemeente Krimpen aan den IJssel. 3/11 november 2014
Landelijk zijn de ontmoetingscentra erkend als effectieve interventie in de langdurige zorg door de erkenningscommissie langdurende zorg. De commissie heeft vastgesteld dat de ontmoetingscentra voldoet aan de criteria voor effectiviteit. De interventie ondersteunt mensen met dementie en hun naasten zodat zij langer thuis kunnen wonen en mantelzorgers minder snel overbelast raken. Het ontmoetingscentrum Krimpen aan den IJssel is gebaseerd op bovengenoemd concept. Voor verdere informatie over doel, doelgroep, huidig aanbod etc verwijs ik naar de aanvragen voor projectsubsidie 2014. 4/11 november 2014
2. Het Ontmoetingscentrum in Krimpen aan den IJssel 2.1. Algemeen Het ontmoetingscentrum is een ketenactiviteit in nauwe samenwerking met de ketenpartners dementie Het ontmoetingscentrum is opgezet naar een landelijk concept. Kenmerken van het ontmoetingscentrum zijn: Het biedt psychosociale ondersteuning aan de persoon met dementie als aan de mantelzorger(s). Landelijk onderzoek heeft aangetoond dat deze vorm van gecombineerde ondersteuning leidt tot uitstel van opname in een intramurale voorziening, Het ontmoetingscentrum is laagdrempelig, gekoppeld aan een welzijnvoorziening in de eigen omgeving/wijk, De ondersteuningvragen van cliënt en mantelzorgers bepalen het aanbod (vraaggericht) Het ontmoetingscentrum is een ketenactiviteit, Het doel dat het ontmoetingscentrum voor de deelnemer beoogt, is: In stand houden/uitbreiden van het sociale netwerk Bieden van structuur en een zinvolle dagbesteding Verminderen van gedragsproblemen Uitstel wonen in een beschermde voorziening Voor de mantelzorger; Creëren van een meer stabiele leefsituatie door het leren omgaan met een naaste met dementie Begeleiding en informatie is gericht op het voorkomen van overbelasting Ontlasten van de mantelzorg zodat de zorg langer en beter kan worden volgehouden Vierstroom ervaart, evenals de ketenpartners, het ontmoetingscentrum als een passende toekomstbestendige voorziening in de keten. Het ontmoetingscentrum is een kwalitatief goed aanbod voor mensen met (beginnende en matige) dementie en hun mantelzorgers. Het ontmoetingscentrum streeft ernaar het huidige aanbod voort te zetten. 2.2. 2015 In 2015 is het noodzakelijk dat het ontmoetingscentrum zich richt op de uitgangspunten zoals die geformuleerd zijn in de uitgangspunten van het Amsterdams model. Dit betekent dat naast vaste medewerkers ook inzet gevraagd dient te worden van gastdocenten. De inzet moet erop gericht zijn dat zij de medewerkers voldoende handvatten geven, zodat zij zoveel mogelijk deze activiteiten, mits passend, zelfstandig in 2016 kunnen uitvoeren. In nauw overleg met Contour de Twern wordt de samenwerking in 2015 geïntensiveerd waarbij het uitgangspunt is dat Contour de Twern zich richt op de inzet van vrijwilligers en een bijdrage levert in de mantelzorgondersteuning. Vierstroom Zorg Thuis is verantwoordelijk voor het vormgeven van het ontmoetingscentrum. In 2015 wordt een vervolg gegeven aan de gesprekken met De Zellingen en Leliezorggroep over de invulling en vervolgtraject van een dagvoorziening voor mensen met geheugenproblemen/dementie en hun naasten. 5/11 november 2014
Profiel bezoekers Ontmoetingscentrum De opzet van het ontmoetingscentrum is dat het een laagdrempelige voorziening is voor mensen met geheugenproblemen/dementie en hun mantelzorgers. Bij aanvang hebben de bezoekers en de mantelzorgers de gelegenheid om te wennen aan de sfeer en zijn de medewerkers in staat om aan de hand van de observatie een passend plan op te stellen dat uitgaat van de behoeften van de bezoeker. In de huidige situatie wordt door de medewerker een indicatie aangevraagd voor Begeleiding groep. Indien er nog geen diagnose is gesteld, wordt dit traject gestart. Gedurende 2015 dienen er verdere werkafspraken te worden gemaakt met de gemeente over de invulling van de werkwijze t.a.v. eigenbijdrage CAK voor zowel de huidige cliënten als de nieuwe instroom. Medewerkers De personele bezetting van een ontmoetingscentrum is geënt op een programmacoördinator en een activiteitencoach. Wat betreft de activiteitencoach is het noodzakelijk dat zij permanent aanwezig is tijdens de dagdelen. Naast de activiteitencoach, is gezien de groepsgrootte( 10-12 bezoekers) de inzet van 2 vrijwilligers per dagdeel noodzakelijk. De uren van een programmacoördinator dient gedurende het jaar kritisch bekeken te worden en bij een goed lopend ontmoetingscentrum zou er een mogelijkheid kunnen zijn om deze inzet aan te passen als er sprake is van uitbreiding in het aantal dagdelen. Aantal bezoekers Het aantal bezoekers kan, indien de huisvesting daarop aangepast is, mogelijk verhoogd worden. Dit dient in goed overleg te gebeuren en is mede afhankelijk van de inzet van vrijwilligers. Naast deze inzet dient verdere invulling van het programma vorm te worden gegeven met zowel individuele aandacht als groepsactiviteiten. Vrijwilligers De komende periode is het zinvol om samen met Contour de Twern te onderzoeken welke rol de vrijwilligers binnen het ontmoetingscentrum zouden kunnen gaan spelen naast de inzet tot op heden. Extra inzet professionals/gastdocenten: In 2015 zullen de programmacoördinator en de activiteitencoach trainingen volgen,waardoor de inzet van extra professionals(psycholoog, bewegingsdocent, gastdocent) beperkt kan worden op langere termijn. Huisvesting Het ontmoetingscentrum is ondergebracht in de ruimte van Pameyer. De verwachting is dat in 2015 het ontmoetingscentrum verhuist naar de Tuyter. Op deze locatie kan verdere invulling worden gegeven aan de voorbereide ontwikkelingen mbt activiteiten. In de kostprijsberekening is uitgegaan van huisvestingskosten voor de huur van 2 dagen. Wanneer een verhuurder vindt dat alle dagen van de week de ruimte gehuurd moet worden, is hier geen financiering voor. Koerswijziging De eerste helft van 2015 wordt verdere invulling gegeven met Contour de Twern om te zoeken naar mogelijkheden zoals beschreven in de bijlage verbinding van Zorg en Welzijn. Dit betekent dat bijvoorbeeld het bewegingsaanbod in het ontmoetingscentrum ook open staat voor bezoekers die nog niet de dagsociëteit bezoeken. Dit zou voor meerdere activiteiten ontwikkeld kunnen worden zoals de KOP groep, een gesprek- en verwerkingsgroep voor mensen met dementie. Hogere eigen bijdrage bezoekers: De deelnemers betalen nu een eigen bijdrage voor de AWBZ (CAK). In 2015 vervalt deze bijdrage wanneer het ontmoetingscentrum een algemene voorziening wordt. Het is dus mogelijk dat de gemeente een eigenbijdrage int voor het deelnemen aan deze algemene voorziening. Daarnaast betalen de deelnemers in 2015 een eigen bijdrage voor uitjes, koffie, thee en de maaltijd. 6/11 november 2014
Vervoer Momenteel wordt door de bezoekers nog geen gebruik gemaakt van een vervoersvoorziening. Afspraken worden gemaakt met de mantelzorger op welke wijze vervoer naar het ontmoetingscentrum geregeld kan worden. Gezien het concept van het ontmoetingscentrum is het wenselijk dat de mantelzorger zijn naaste brengt om zo ook de sfeer en de ondersteuning te ervaren. Is hier geen mogelijkheid voor dan wordt gekeken naar een voorliggende voorziening zoals de belbus. Tot op heden is dit voldoende geweest. Op het moment dat dit geen passende voorziening is, moet gekeken naar worden naar alternatieven. Dit betekent dat tot op heden vervoer in de financiering nog niet is meegenomen. Uitbreiding naar 6 dagdelen De uitbreiding naar 6 of meer dagdelen zal pas gerealiseerd gaan worden als er voldoende aanmeldingen zijn zodat er per dagdeel minimaal 11 unieke deelnemers aanwezig zijn. Er kan onderzocht worden of het unieke aantal bezoekers uitgebreid kan worden naar 12 per dagdeel. Een voorwaarde hiervoor is dat er voldoende vrijwilligers beschikbaar zijn. Tevens kan onderzocht worden of er, onder begeleiding, met de inzet van stagiaires gewerkt kan worden. Door de stijging van het aantal mensen met dementie is het noodzakelijk dat mensen voor zij gebruik maken van het ontmoetingscentrum kunnen participeren in passende activiteiten bij de problematiek die voorliggend zijn. Zo kan een bezoeker en mantelzorger al in een vroeg stadium psychosociale ondersteuning ontvangen om zolang mogelijk de eigen regie in stand te houden en overbelasting te voorkomen. (zie bijlage 1) PR De PR zal zoveel als mogelijk budgetneutraal worden uitgevoerd. De informatie zal worden gegeven via persberichten, Alzheimercafé en wijkgerichte eerste lijnvoorzieningen. Voor het drukken van informatie brochure zal wel een budget moeten worden opgenomen in de begroting. Fondswerving: Er zal onderzoek worden gedaan naar fondsen die mogelijk de activiteiten van het ontmoetingscentrum mede kunnen financieren. 7/11 november 2014
3. Financiën Voor de financiën verwijs ik naar de kostprijsberekening volgens het KPMG model. Vierstroom is uitgegaan van 1 activiteitencoach per dag en 1 programmacoördinator voor 6 uur per dag. In totaal kost het voor 2015 voor 2 dagen in de week 96.867. Dit is dan inclusief huisvestingskosten en materiaal. Het Ontmoetingscentrum is 52 weken per jaar geopend. Met deze aanpassing zijn de kosten per jaar 96.867. Om het zo veel mogelijk administratief arm te organiseren is ons voorstel om per maand een factuur van 8.072,27 te sturen 8/11 november 2014
4. Slot Het ontmoetingscentrum voor mensen met dementie en hun mantelzorgers is een begrip geworden in Krimpen aan den IJssel. De huidige capaciteit is volledig benut en er is behoefte aan continuering van het aanbod. Het ontmoetingscentrum ziet mogelijkheden in efficiency van de werkwijze en onderzoekt de mogelijkheden tot gemeenschappelijke deelname aan activiteiten. In afwachting van uitsluitsel omtrent de gemeentelijke subsidiering wordt de planning en implementatie verder uitgewerkt. 9/11 november 2014
Bijlage 1 Verbinding zorg en welzijn Zorgaanbieders bieden dagactiviteiten aan volwassenen en ouderen met een lichte tot matige of ernstige lichamelijke en/of cognitieve beperkingen. Welzijnsorganisatie organiseren ook dagactiviteiten in wijkcentra. In Krimpen aan den IJssel wordt het ontmoetingscentrum georganiseerd door zorg (Vierstroom Zorg Thuis) en welzijn (Contour de Twern) in 2014. Recente visieontwikkelingen binnen de WMO, in projecten als De Kanteling en het programma Welzijn Nieuwe Stijl, zijn relevant voor vernieuwing van dagactiviteiten en geven richting aan de manier waarop dagactiviteiten worden opgezet en ingevuld. Bij de kanteling van de WMO gaat het om nieuwe rolverhoudingen tussen burgers en/of cliënten, aanbieders en gemeenten. De WMO gaat in eerste instantie uit van eigen kracht en zelfredzaamheid van de burger zelf. Hoe geven we dit vorm in het werken met kwetsbaren en mensen met (beginnende) geheugenproblemen. In onderstaande waaier wordt de rol van sociaal werk en zorg aangegeven. De kleuren zijn vloeiend omdat er op diverse manieren relaties gelegd worden tussen zorg en welzijn waarbij rekening gehouden wordt met ieders expertise. De burgers met voldoende eigen kracht zijn deels ook de (potentiële) vrijwilligers voor de dagactiviteit. Sociaal werk is sterk in het werven, opleiden (de vrijwilliger groeit mee in het proces) en begeleiden van vrijwilligers. Deze kracht kunnen we inzetten voor het ontmoetingscentrum. De kracht van zorg is het begeleiden van mensen met psychosociale tot medische problematiek. Onze krachten worden gebundeld in de samenwerking en de verbinding tussen krachten van deelnemers en hun omgeving, vrijwilligers en de professionals. In de overgang van beginnend geheugenverlies naar zwaardere vormen is signalering van allerlei partijen van belang. Mensen nemen deel aan allerlei activiteiten waar in de loop van de tijd problemen ontstaan omdat mensen niet meer mee kunnen of steeds hetzelfde verhaal vertellen. Ook hier geldt: dat een ieder om eigen reden meedoet aan een activiteit. Mededeelnemers weten niet wat er aan de hand is of signaleren wel, maar melden niet bv. omdat niet bekend is waar ze terecht kunnen. Maar ook soms hebben zij de wens om niet in hun eigen vrije tijd mensen met beperkingen/problematiek op te vangen. In de samenwerking kan er voorlichting gegeven worden bij allerlei verenigingen/organisaties over beginnende geheugenproblemen, wat zijn signalen, waar kun je aanvullende informatie krijgen en melden en wat zijn handvaten om hiermee om te gaan. Maar kan men eventueel ook de weg naar andere ondersteuning worden gewezen. In de wijken streven we naar een palet aan activiteiten die in elkaars verlengde liggen. Activiteiten voor kwetsbaren en mensen zonder indicatie oplopend naar dagvoorziening waarbij maatwerk wordt geleverd. Binnen de dagvoorziening is het bijvoorbeeld nog steeds mogelijk dat deelnemers meedoen (met wat extra begeleiding) aan reguliere activiteiten zodat structuren niet meteen doorbroken worden en mensen zolang mogelijk meedraaien in het reguliere aanbod. We maken zoveel mogelijk gebruik van reguliere accommodaties in de wijken. Daarbij kan gekeken worden of 10/11 november 2014
zorgcentra gebruikt kunnen worden voor reguliere buurtactiviteiten. Ook wordt bekeken of en hoe er aansluiting plaats kan vinden bij het aanbod van andere zorgaanbieders in Krimpen aan den IJssel. Is er dan voldoende aanbod in de keten dementie, zijn er dubbelingen of vallen er gaten en hoe lossen we dit integraal op. Hierin kan welzijn en zorg elkaar vinden. Uitgangspunt bij alle inzet is om mensen zoveel mogelijk zelf laten doen, mensen uit te dagen en te prikkelen om zoveel mogelijk mee te denken, mee te organiseren met de activiteiten. Burgers zijn medevormgever van de dagactiviteiten. Om mensen zoveel mogelijk in hun eigen kracht te laten of te zetten is het belangrijk dat er aan netwerkopbouw wordt gedaan. Dit kan door middel van vrienden, familie, welzijn (buddyproject) en zorg. Ook kunnen we mogelijkheden creëren voor het maken van nieuwe vrienden. Voor mensen met dementie is er echter nog een lastiger drempel en dat is dat regievoering om zelf een netwerk te vinden, te behouden of tot activiteiten te komen is aangedaan: een kwetsbare groep dus die makkelijk tussen wal en schip raakt. Ook hier is het van belang dat welzijn en zorg elkaar vinden. Rol van de professional: - Bewaking van de kwaliteit - Volgt de cliënt en signaleert of het als dan niet goed gaat, hoe functioneert de cliënt en hoe verloopt de match met de activiteiten en deelnemers hiervan - Het plegen van psychosociale interventies om te kunnen aanpassen en omgaan met de gevolgen van de ziekte dementie - Bieden van ondersteuning aan de persoon met dementie en zijn netwerk - Concreet: ondersteuning is meer dat het aanbieden van een activiteit; de activiteit is niet het doel, maar het middel om het doel te bereiken. Het doel is bijvoorbeeld: behoud van een positief zelfbeeld, aangaan en onderhouden van sociale contacten, accepteren van de ziekte, etc. - Zo nodig wordt er doorverwezen - Is aanspreekpunt voor de mantelzorger en kan mantelzorgers doorverwijzen. - Inzet en begeleiding kan overbelasting van mantelzorger voorkomen - Draagkracht vergroten door het bieden van steun, geven van informatie en lotgenotencontact - Begeleider en aanspreekpunt voor de vrijwilligers Kortom, een efficiënte en effectieve samenwerking waarbij aansluiting gezocht wordt bij bestaande activiteiten, de gaten worden gevuld met dagbesteding dicht bij de mensen, andere organisaties actief worden benaderd om samen te werken. Dit kan op diverse manieren zoals doorverwijzing vanuit seniorenadvies of POH-O, parallelle activiteiten voor mantelzorgondersteuners of openstelling van dagbesteding op andere momenten (zoals zaterdag of eind van de middag doorlopend in de avond) zodat mantelzorgers iets voor zichzelf kunnen doen (respijtzorg). Zorg en welzijn werken samen vanuit ieders deskundigheid en hebben korte lijnen naar elkaar. Bij signaleren van beginnende geheugenproblemen wordt contact gelegd. Er kan dan gezamenlijk een plan worden opgesteld waarin gekeken wordt naar eigen kracht, de omgeving, de mogelijkheden tot deelname in het reguliere aanbod, eventueel met extra ondersteuning van een vrijwilliger zoals een maatje. Alles wat gedaan kan worden om het moment van zwaardere zorgbehoefte uit te stellen. Dit in het belang van de burger en zijn omgeving. Bovenstaande is een opzet voor 2015. Bij een positieve evaluatie gaan we richting 2016 naar een versterkt integraal traject. 11/11 november 2014