1 Lesvoorbereiding TIMING DOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN ONDERWIJS- EN LEERACTIVITEITEN (STRATEGIE) MEDIA EN I. Inleiding Aanknopingsfase 10 min. Probleemstelling De lln kunnen in eigen woorden vertellen wat ze al weten over de manier waarop Nieuwjaar gevierd wordt in België en in Nederland. Om te beginnen vraag je de leerlingen best wat ze al weten over Nieuwjaar in België en Nederland. Eventueel kan je ook vragen hoe zij zelf Nieuwjaar vieren. De (meeste) leerlingen zullen al snel ontdekken dat ze nog niet veel weten over de manier waarop Belgen en Nederlanders Nieuwjaar vieren. Daarom kunnen ze zich best even afvragen wat ze daarover nog te weten willen komen. Klassengesprek Spreken / luisteren II. Midden Fase 1 15 min. De lln kunnen de betekenis van een woord afleiden uit de context. De lln kunnen de hoodzaken van een tekst in eigen woorden weergeven. De lln zijn bereid hun mening te geven. Woordenschatoefening: in het geheim geven = toestoppen opdienen van een gerecht of drank = serveren lezen terwijl een ander luistert = voorlezen samenkomen = verzamelen laten ontbranden = afsteken zich snel naar beneden bewegen = duiken De leerlingen hebben al ontdekt dat ze nog niet veel weten over de manier waarop Nieuwjaar gevierd wordt in België en in Nederland. In de tekst op pagina 2 kunnen ze daarover wat meer te weten komen. De leerlingen lezen eerst de tekst. Daarna proberen ze het passende woord bij de omschrijvingen in oefening drie te geven. Die oefening wordt klassikaal verbeterd. Ten slotte worden vraag 4 en 5 klassikaal besproken. De vraagjes kunnen eventueel ook in kleinere groepjes besproken worden als de klasgroep vrij groot is. Wat ben je nog te weten gekomen? Waar zou jij het liefste het nieuwe jaar vieren: in België of in Nederland? Waarom? Deze oefening kondig je best al op voorhand aan zodat de leerlingen er eventjes over kunnen nadenken. Lezen Individuele opdracht Klassikale verbetering Klassengesprek of groepswerk Lezen / spreken / luisteren 1
Fase 2 20 min. De lln zijn bereid naar een nieuwjaarsbrief te luisteren. De lln kunnen de ontbrekende woorden invullen. Nieuwjaarsbrieven 1. Aan het begin van elk nieuw jaar word ik even - echt waar! - een echte goochelaar. Eén dagje maar, een nieuwjaarsgoochelaar. Dan zing ik 'kwil kwens kwou' en goochelgiechelgauw een jaar vol lachjes uit m'n mouw. En dat helemaal voor jou! In de tekst op pagina twee hebben de leerlingen al ontdekt dat in Vlaanderen vaak nieuwjaarsbrieven worden voorgelezen. Op de volgende bladzijden kunnen ze enkele voorbeelden van zulke nieuwjaarsbrieven vinden. De nieuwjaarsbrieven zijn echter niet volledig. Het is de bedoeling dat ze de tekst verder aanvullen. Individuele opdracht Nieuwjaarsbrieven (geluidsfragmenten) Geert De Kockere 2. Weet je wat ik dit jaar kan? Papa, mama, luister dan: Ik leer wat plus en min is. Ik leer wat maan roos vis is Ik kan tellen Woordjes spellen Hoor maar wat ik lees vandaag: Papa, mama, ik zie je graag! Ik wens je een heel fijn jaar. Zie zo, mijn brief is klaar! Sylvia Vanden Heede 3. Kiekeboe! Kiekeboe! t Oude jaar doet zijn oogjes toe t Nieuwe jaar is weer daar En jouw kindje staat al klaar Om je net als grote mensen Heel veel liefs te wensen 2
Kusjes krijg je ook erbij Vind je dat niet flink van mij? Maar eerst roep ik luid en klaar: Veel geluk in het nieuwe jaar! 4. Ik wens je thuis: geluk en rust Na het zwoegen in de dag meer moppen, liedjes, binnenpret, dan zuchten: och en ach! Ik wens je vrienden in je buurt waarop je bouwen kan dan wordt dit jaar wat minder zuur wees daar maar zeker van. Ik wens je gezondheid ieder uur van elke nieuwe dag een trouwe vriend, een goede buur een schouderklop, een lach Ik hoop dat je diepe vreugde kent van de ene in de andere week en dat het geluk je geen moment van het komende jaar ontbreekt. Dat je tijd zal mogen geven aan de mensen om je heen en dat die bij jou steeds zouden voelen: die heeft echt geen hart van steen. Voor jou roep ik vandaag: Liefste oma, ik zie je graag! Luisteren Fase 3 20 min. De lln zijn bereid naar een verhaal te luisteren / een verhaal mee te lezen. Bij Nieuwjaar horen echter niet alleen vuurwerk en nieuwjaarsbrieven. Mensen maken vaak ook goede voornemens. 3
De lln kunnen in eigen woorden uitleggen wat goede voornemens zijn. De lln zijn bereid hun mening te geven over de 'goede voornemens' van de dieren in het bos. Moeilijke woorden: gelegenheid = aanleiding, mogelijkheid, kans voornemen = plan goede voornemens: Plannen die je aan het begin van een nieuw jaar maakt, die je het hele jaar wil volhouden. Goede voornemens kosten tijd of moeite. Ook de dieren in het dierenbos maken goede voornemens. Die kan je lezen in de tekst op pagina 6. Dat is een verhalende tekst die je best expressief kan voorlezen. De leerlingen volgen de tekst en duiden eventueel moeilijke woorden aan. Na het lezen van de tekst worden eerst kort de moeilijke woorden overlopen. Als het woord 'voornemens' bij deze moeilijke woorden aan bod komt, kan je ineens vraag 1 oplossen. De leerlingen kunnen de betekenis van (goede) voornemens best zelf afleiden uit het verhaal. Er worden genoeg voorbeelden gegeven, dus zou moeilijk zou dat niet mogen zijn. Voorlezen Onderwijsleergesprek Daarna worden ook de andere vragen overlopen. Hier gaat het in de eerste plaats om de mening van de leerlingen. Bij de laatste twee vragen komen ook hun eigen goede voornemens aan bod. Klassengesprek Lezen / luisteren / spreken Fase 4 45 min. De lln zijn bereid een nieuwjaarswens op te schrijven voor een van hun medeleerlingen. De lln zijn bereid hun herinneringen aan het afgelopen jaar te delen met de klas. De lln kunnen zelf een korte nieuwjaarsbrief schrijven. Kenmerken nieuwjaarsbrief: door kinderen aan de ouders, de doopmeter en de dooppeter voorgelezen traditioneel een eenvoudig dubbel gevouwen en versierd kaftje, binnenin kan dan de tekst geschreven worden opent traditioneel met : "Liefste ouders", "Liefste meter" of "Liefste peter" meestal in rijm- of versvorm de brief eindigt met: "Uw doopkind, (plaats), 1 januari, (jaartal)" In deze fase gaan de leerlingen schrijven. De eerste twee opdrachtjes zijn eerder kleine instapoefeningetjes. Eerst schrijven de leerlingen een nieuwjaarswens op voor hun klasgenoten. Die wensen worden in een pot gedaan en iedereen krijgt dan een leuke wens van een van zijn of haar klasgenoten. Daarna schrijven de leerlingen op welke herinneringen uit het afgelopen jaar ze zouden meenemen naar het volgende. Alle andere herinneringen gaan verloren. De derde opdracht is een iets serieuzere opdracht. Hierbij is het de bedoeling dat de leerlingen zelf eens een nieuwjaarsbriefje schrijven. Hiervoor gebruik je best het OVUR-principe. Individuele oefeningen O: Oriënatatie: De leerkracht verwijst opnieuw naar de Nieuwjaarsbrieven die eerder beluisterd werden. Eventueel wordt er gewezen op opvallende kenmerken. 4
V: Voorbereiden: De leerlingen denken na over het doel van hun nieuwjaarsbrief, de doelgroep, de opbouw, de inhoud U: Uitwerking: De leerlingen schrijven eerst een kladversie, lezen die na en verbeteren. Daarna schrijven ze de uiteindelijke nieuwjaarsbrief. R: Reflectie: De leerlingen lezen elkaars brieven en beoordelen ze. Ze denken ook nog eens na over hun eigen brief: Is mijn doel bereikt? Was het moeilijk om zo'n brief te schrijven?... Schrijven / lezen Fase 5 10 min. De lln kunnen een gesprek voeren over vuurwerk. De lln kunnen hun eigen ervaringen met vuurwerk verwoorden. De volgende opdracht is een spreekopdracht. Bij Nieuwjaar hoort uiteraard ook vuurwerk. Als je het nieuws opzet op 1 januari, zie je hoe op verschillende plaatsen in de wereld vuurwerk ontstoken wordt. Niet iedereen houdt echter van vuurwerk! Denk maar eens aan huisdieren. Groepswerk De vraagjes bij deze oefening worden in kleine groepjes overlopen. De leerkracht luistert mee. Spreken / luisteren Fase 6 5 min. De lln zijn bereid de strips te lezen. De lln kunnen de houding van Garfield afleiden uit de strip. De lln kunnen hun mening over de houding van Garfield motiveren. Wat is Garfields houding ten opzichte van Nieuwjaar? Waarom denk je dat? Garfield houdt niet zo van Nieuwjaar. Hij reageert eerder passief wanneer anderen hem aanspreken over hun nieuwjaarservaringen. In dit deel zijn nog een aantal strips over Nieuwjaar opgenomen. Omdat strips (en literatuur in het algemeen) toch in de eerste plaats leuk moeten blijven, is hier niet echt een 'kennisopdracht' bij. Het is de bedoeling dat de leerlingen van de strips genieten. Uit de tekst en beelden moeten de leerlingen dan afleiden wat de houding van Garfield is tegenover Nieuwjaar. Ze vertellen hun medeleerlingen ook waarom ze dat denken. Lezen / spreken 5
III. Slot 5 min. De lln zijn bereid het nieuwjaarsrecept te lezen. We eindigen met een kort nieuwjaarsrecept. Hierbij is geen opdracht. De leerlingen lezen deze tekst als afsluiter. In stilte lezen Lezen BORDPLAN Moeilijke woorden Nieuwjaar 6