Ondernemingsplan Energie-U

Ondernemingsplan Energie-U Versie 12-02-2012 Utrecht, 12 februari 2012

Energie-U is een lokaal duurzaam energiebedrijf voor en door Utrechters, bewoners en bedrijven. De missie van Energie-U is om voor en met zoveel mogelijk Utrechters in de regio Utrecht duurzame energie op te wekken. Onder het motto, hoe minder je gebruikt, hoe minder je hoeft op te wekken, wil Energie-U daarnaast de Utrechtse bewoners en bedrijven helpen om hun energiegebruik zoveel mogelijk te reduceren. COLOFON: Status definitief ter goedkeuring alv Datum 12-02-12 Bestandsnaam 12-02-12 ondernemingsplan Energie-U voor ALV.doc Opgesteld door: Gecontroleerd door: Hans Botman en Bob Schulte Saskia Kluit en Arjan van den Hoogen

Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 3 Samenvatting... 4 Begripsbepaling... 6 1. Inleiding... 7 2. De Markt... 8 2.1 Het produkt duurzame energie... 8 2.2 Marktpositie van bugerinitiatieven... 8 2.3 De Utrechtse energiemarkt... 8 2.4 De marktpositie van Energie-U... 9 3. Doelen en rollen Energie-U... 10 3.1 Inleiding... 10 3.2 Missie en visie van Energie-U... 10 3.3 Doelen... 10 3.4 Rollen... 10 3.5 Afbakening werkterrein van Energie-U... 11 3.6 Organisatiemodel Energie-U... 12 4. Ontwikkelingsplan... 14 4.1 Ledenorganisatie... 14 4.2 Energiebedrijf... 15 4.3 Serviceorganisatie... 16 4.4 Projectorganisatie... 16 5. Financieel... 18 5.1 Verenigingsbudget... 18 5.2 Projectenbudget... 18 5.3 Project bv's... 18 6. SWOT analyse... 20 Bijlage 1. Windpark Lage Weide... 21

Samenvatting Energie-U is een lokaal duurzaam energiebedrijf voor en door Utrechters, bewoners en bedrijven. De missie van Energie-U is om voor en met zoveel mogelijk Utrechters in de regio Utrecht duurzame energie op te wekken. Onder het motto, hoe minder je gebruikt, hoe minder je hoeft op te wekken, wil Energie-U daarnaast de Utrechtse bewoners en bedrijven helpen om hun energiegebruik zoveel mogelijk te reduceren. Onze Markt Dat we moeten overschakelen op een duurzamer energieverbruik staat niet meer ter discussie. Dat energiebesparing daarbij een belangrijke rol speelt is ook duidelijk. Maar hoe we dat dan moeten doen is nog onderwerp van studie en discussie. De omstandigheden zijn gunstig. Men voelt de noodzaak, men ziet de kansen en er is veel interesse en sympathie voor lokale duurzame energiebedrijven. Burgerinitiatieven en coöperaties staan weer volop in de belangstelling. Tegelijk is de houding kritisch: kan een burgerinitiatief haar ambities waarmaken? Daarvoor is professionalisering onontbeerlijk en dus zal het burgerinitiatief zich snel moeten kunnen ontwikkelen tot professionele organisatie. In Utrecht staan alle seinen op groen. Burgers, bedrijfsleven en overheid staan positief tegenover energiebesparing, duurzame energie en burgerinitiatieven. Kortom, de marktomstandigheden voor Energie-U zijn gunstig. Onze Doelen Energiebesparing: Het energiegebruik van de Utrechters zo veel mogelijk reduceren, zonder dat dit ten koste gaat van comfort of kwaliteit van leven; Nabijheid: De energie die we nog nodig hebben, volledig duurzaam opwekken, liefst zoveel mogelijk in of om Utrecht; Eigendom: Daar waar mogelijk deze opwekking op, in, naast of onder het pand van de verbruiker te realiseren, waarbij de verbruiker ook mede-eigenaar is van de opwekkingsinstallaties; Regie: Zoveel mogelijk projecten en spelers samen te brengen en samen te laten werken om zo maximaal van elkaar te kunnen leren en profiteren Grootschalig: Op geschikte locaties in of nabij de stad grootschaliger duurzame energie op te wekken Interesse: Zoveel mogelijk Utrechters interesseren voor en betrekken bij de hierboven genoemde punten Eenheid: Dit alles realiseren vanuit een vereniging U: Waarvan alle Utrechters lid kunnen worden Onze positie Energie-U speelt 5 rollen: 1. Vereniging: Bundelen van alle Utrechters 2. Energiebedrijf: Zelf opwekken van duurzame energie 3. Serviceorganisatie: Voor onze leden gunstige condities scheppen voor energiebesparing en duurzame opwekking. 4. Kennis- en projectorganisatie: Samen met partners projecten uitvoeren gericht op energiebesparing en duurzame opwekking 5. Bemiddelaar: Samenbrengen van professionals en netwerken, maximaal inzetten van alle aanwezige kennis, ervaring en vakmanschap. Geen last van het 'not invented here' syndroom. Onze organisatie Bestuur: Werkgroepen: Het bestuur bestaat uit 5 meewerkende voormensen, die de lijnen uitzetten maar ook zelf uitvoerend actief zijn De leden zijn actief in de verschillende werkgroepen. Het aantal en de onderwerpen zijn afhankelijk van de interesse onder de leden. Indien er vanuit de vereniging voldoende interesse is voor een bepaald onderwerp, stimuleren Energie U - Ondernemingsplan 4 november 2011 pagina 4

Leden: Project-BVs: we de belangstellenden hiervoor een werkgroep op te richten. We willen zoveel mogelijk leden actief betrekken bij de vereniging De grotere projecten, zoals het windmolenpark, brengen we onder in aparte bv's. Samenwerking met derden brengen we desgewenst onder in een aparte bv of stichting Bureau: Om de verschillende projecten goed uit te kunnen voeren willen we in 2012 een eigen verenigingsbureau gaan openen. Hier moet ruimte zijn voor 3-4 werkplekken. We brengen het bureau het liefst onder bij een (grotere) partnerorganisatie. Ons aanbod Aan de leden: Aan de partners: Aan de stad: Met de slogan "Halveer je energiekosten met Energie U" willen we samen met alle leden werken aan energiebesparing en duurzame opwekking. Energie-U organiseert concrete acties voor haar leden, zodat zij via inkoopvoordeel en gezamenlijke projecten hun contributie kunnen 'terugverdienen'. Energie-U brengt leden met elkaar in contact, zodat ze van elkaar kunnen leren en samen acties en projecten op kunnen zetten Energie-U vertegenwoordigt niet alleen de Utrechters, maar heeft ook veel kennis, vaardigheden en ervaring in huis. Zo kunnen we partners helpen bij de opzet en uitvoering van hun projecten, uiteenlopend van het inzetten van straatambassadeurs, via het bouwen van een windpark, tot het bemiddelen tussen huurders en coöperaties. Energie-U kan met haar projecten, acties en netwerk een belangrijke bijdrage leveren aan de doelstelling van de gemeente om in 2030 CO2 neutraal te zijn. De komende jaren voert de gemeente Utrecht zelf een actief duurzaamheidsbeleid. Het is onduidelijk hoe het gemeentelijk beleid er na 2014 uit zal zien. Energie-U presenteert zich als een constante factor die ook na 2014 beschikbaar is voor informatievoorziening, ondersteuning en concrete projecten. Ons stappenplan 1. Leden werven 2. Windpark ontwikkelen 3. Aantrekkelijk aanbod voor leden realiseren 4. Fondsen werven 5. Professionaliseren van de organisatie Onze kracht We beschikken over een achterban van enthousiaste en deskundige leden We hebben en geven toegang tot een breed professioneel netwerk We zijn een kleine, laagdrempelige organisatie die snel kan schakelen Onze bedreiging Als jong burgerinitiatief is onze organisatorische en financiële basis nog smal. Onze ambitieuze doelen zijn alleen haalbaar als we er in slagen tijdig te groeien en professionaliseren. De kansen en mogelijkheden zijn schier eindeloos. Als we geen scherpe keuzes maken dreigen we bedolven te worden. Energie U - Ondernemingsplan 4 november 2011 pagina 5

Begripsbepaling Burgers en bedrijven: Deze term gebruiken we in dit ondernemingsplan als containerbegrip. We doelen hiermee op iedereen die in Utrecht woont en/of werkt en alle in Utrecht actieve ondernemers en organisaties. Duurzame energie: Energie opgewekt uit hernieuwbare bronnen. Utrecht: Hiermee bedoelen we de stad Utrecht en de plaatsen rondom Utrecht. Energie U - Ondernemingsplan 4 november 2011 pagina 6

1. Inleiding Energie-U is een vereniging voor en door Utrechters. Samen werken we aan energiebesparing en duurzame energieopwekking. Op 5 oktober 2010 is Energie-U officieel opgericht. In oktober 2011, 1 jaar na de oprichting, heeft de vereniging ruim 200 leden, waarvan ruim 30 actief betrokken zijn als bestuurslid, commissielid of vrijwilliger. De fossiele energiebronnen vervuilen onze aarde en raken op. Het is dringend noodzakelijk over te schakelen op een zuiniger en duurzamer energiegebruik. De afgelopen jaren hebben we de energieprijzen gestaag zien stijgen. Deskundigen verwachten dat deze trend zich de komende jaren versterkt voort zal zetten, waardoor energiekosten een steeds groter beslag gaan leggen op het huishoud- en ondernemersbudget. Wij zijn ervan overtuigd dat onze energievoorziening steeds dichterbij zal komen. Wij willen stimuleren dat een zo groot mogelijk aandeel van alle in Utrecht benodigde energie ook opgewekt wordt binnen de gemeentegrenzen. Niet alleen omdat de energieprijzen stijgen maar ook omdat de opwekking van energie steeds vaker kleinschalig en in onze eigen buurt zal zijn. Energie-U wil dat de lusten en lasten van deze opwekking over onze eigen omgeving verdeeld worden en dat de winst op de projecten in onze eigen omgeving blijft. De missie van Energie-U is daarom om zoveel mogelijk Utrechters, bewoners en bedrijven, actief te betrekken bij energiebesparing en lokale duurzame energieopwekking. Zo werken we samen aan een betaalbare en toekomstvaste energievoorziening. Hoe meer Utrechters meedoen, hoe groter het besparings- en opwekkingspotentieel. Zelf doen door de leden staat centraal. Energie-U is allereerst opgericht om mensen te ondersteunen bij het realiseren van hun eigen plannen. Of het nu gaat om een zonnecentrale in de straat, isolatie van je ramen of participeren in een windpark. Daar waar dit bijdraagt aan het behalen van onze doelstellingen zullen wij ook zeker informeren, communiceren, lobbyen, onderzoeken en projecten uitvoeren. De realisatie van duurzame opwekkingssystemen en het daadwerkelijk verlagen van het energiegebruik in Utrecht staat altijd voorop. In dit ondernemingsplan beschrijven we hoe we onze doelstellingen willen gaan realiseren en hoe we onze ambities gaan waarmaken. Energie U - Ondernemingsplan 4 november 2011 pagina 7

2. De Markt 2.1 Het produkt duurzame energie Vrijwel iedereen is het erover eens dat er uiteindelijk voldoende potentieel is voor een volledige overschakeling op duurzame energiebronnen. De discussie gaat met name over de prijsstelling en rentabiliteit van de investeringen, de verdiscontering van milieuvervuiling en uitputting van grondstoffen in de energieprijs, de haalbaarheid van de verschillende tijdschema's voor de omschakeling, leveringszekerheid en opslagsystemen, de keuze tussen de verschillende opwekkingsvormen en last but not least kleinschalig en decentraal versus grootschalig en centraal. Daarmee staat duurzame energie de laatste jaren volop in de belangstelling. De trend om ons energieverbruik te verminderen en de benodigde energie duurzaam op te wekken is wereldwijd. Diverse Europese landen kennen een krachtig stimuleringsbeleid en behalen goede resultaten. Nederland heeft helaas de afgelopen jaren een forse achterstand opgelopen, die door het vigerende beleid en belastingregime lastig in te lopen is. Tegelijk zien we dat er onder inwoners en bedrijven wel veel interesse is om te investeren in energiebesparing en duurzame opwekking en daarmee het gat dat de overheid en de grote energiebedrijven hebben laten liggen, invullen. 2.2 Marktpositie van bugerinitiatieven In tal van Nederlandse gemeenten zijn lokale duurzame energiebedrijven in ontwikkeling. Energie-U is een burgerinitiatief, maar we zien ook vormen als een zakelijk initiatief (ADEM Houten), een publiek/private samenwerking (Haarlemmermeer) of een overheidsinitiatief (provincie Flevoland). In het algemeen verwacht men het meeste heil van zakelijke initiatieven of publiek/private samenwerking. Een puur overheidsinitiatief wordt afgeraden, het oprichten en exploiteren van een energiebedrijf wordt niet meer als overheidstaak gezien. Een burgerinitiatief is kansrijk, mits het zich snel kan ontwikkelen tot een professionele organisatie met een breed draagvlak, of haar ambities beperkt en zich richt op kleinschalige projecten met een sterke nadruk op sociale cohesie. We ervaren bij bedrijven en gemeente een positieve houding t.o.v. Energie-U. Maar Energie-U zal zich wel moeten blijven ontwikkelen, zowel qua professionaliteit als qua draagvlak. Dit zal een zeer forse investering vragen van het bestuur en de vrijwilligers. Een van de manieren om snelle voortgang te boeken op dit terrein is om samenwerking aan te gaan met professionele marktpartijen (zie hierna bij de aanpak van de ontwikkeling van het windpark). Energie-U pareert de kwetsbare kanten van een burgerinitiatief door samenwerking met private partijen te zoeken. Hierdoor is er dus feitelijk sprake van een maatschappelijk private samenwerking. Bovendien willen we met behulp van subsidies/giften/lidmaatschapsgelden onze organisatie professionaliseren en capaciteit vrijmaken door die leden die zich substantieel inzetten voor de vereniging een (bescheiden) uurvergoeding te betalen. 2.3 De Utrechtse energiemarkt De stad Utrecht kent relatief weinig industrie en daardoor in vergelijking met andere grote steden een lager energiegebruik. Anno 2010 is het energieverbruik grofweg te verdelen over 3 onderdelen: 40% huishoudens, 40% bedrijven/industrie en 20% mobiliteit. De Utrechtse energie komt nu nog voornamelijk uit fossiele bronnen. Een deel van de Utrechtse burgers en bedrijven neemt groene elektriciteit en/of groengecompenseerd gas af van één van de bestaande energiebedrijven. Het areaal aan duurzame opwekking is nog te verwaarlozen maar groeit langzaam, met name in de vorm van zonnecollectoren, zonnepanelen en enkele warmte/koudeopslagprojecten. De gemeente Utrecht heeft als doelstelling CO2 neutraliteit te behalen in 2030. Via jaarlijkse stappen van 3% wil de gemeente in 2020 een reductie van 30% behalen, deels via besparing en deels via duurzame opwekking. Zo moet in 2020 20% van de gebruikte energie uit duurzame bronnen komen. Energie U - Ondernemingsplan 4 november 2011 pagina 8

Daarbij doet de gemeente geen specifieke uitspraak waar en hoe die duurzame energie moet worden opgewekt. Een deel wil de gemeente in ieder geval binnen de eigen gemeentegrenzen gaan opwekken via verduurzaming van de stadsverwarming met een bio-energiecentrale, windturbines, zonnepanelen en warmte/koude opslag. Energie-U baseert haar aanbod en producten op het behalen van deze gemeentelijke doelstellingen door de Utrechters te helpen met energiebesparing en duurzame opwekking en daarnaast zelf grootschalige duurzame energieopwekkinginstallaties te ontwikkelen en exploiteren. 2.4 De marktpositie van Energie-U Energie-U is een vereniging voor en door burgers, gerund door vrijwilligers en ondersteunt door professionals. Daarin is Energie-U niet uniek. In veel plaatsen zijn vergelijkbare initiatieven actief. Voor zover wij weten is er in Utrecht geen ander vergelijkbaar initiatief. In die zin heeft Energie-U in de stad Utrecht een unieke positie. De stad Utrecht kent relatief veel burgers die waarde hechten aan duurzaamheid, energiebesparing en duurzame energie. Ook de gemeente Utrecht staat voor een actief duurzaamheidsbeleid en heeft burgerparticipatie hoog in het vaandel. De omstandigheden voor een initiatief als Energie-U zijn dus ook gunstig. Energie-U wil zich profileren als dè organisatie waar de Utrechtse burgers terecht kunnen voor energiebesparen en duurzaam opwekken. Energie-U ontsluit de wereld van energiebesparen en duurzaam opwekken. Energie-U werkt niet concurrerend, maar juist aanvullend en ondersteunend voor burgers die hun weg lastig kunnen vinden in deze wereld. Energie-U zoekt nauwe samenwerking met het Utrechtse bedrijfsleven en de overheid om haar missie te verwezenlijken. Hoe meer mensen en organisaties hierbij betrokken zijn, des te meer draagvlak, des te beter. Energie-U speelt in op een aantal trends: - Toename van decentrale duurzame energieopwekking - Steeds actievere en mondigere burger die zijn eigen steentje bij wil dragen - Toenemende behoefte om onafhankelijk te zijn van de overheid, energiebedrijven en buitenlandse energieleveranciers - Toenemende behoefte aan betrouwbare en duurzame beleggingsmogelijkheden. Kapitaal moet zowel financieel als maatschappelijk rendement opleveren - Stijgende energielasten die een steeds zwaardere aanslag doen op het budget van burgers en bedrijven Energie U - Ondernemingsplan 4 november 2011 pagina 9

3. Doelen en rollen Energie-U 3.1 Inleiding Energie-U wil met en voor alle Utrechters energie besparen en duurzame energie opwekken. Energie- U wil uitgroeien tot een lokaal duurzaam energiebedrijf en zelf op middelgrote schaal duurzame energie gaan opwekken. Daarnaast wil Energie-U als kenniscentrum, bemiddelaar en serviceorganisatie zoveel mogelijk Utrechters ondersteunen in hun individuele ambities en plannen. 3.2 Missie en visie van Energie-U Missie De missie van Energie-U is om voor en met zoveel mogelijk Utrechters in de regio Utrecht duurzame energie op te wekken. Onder het motto, hoe minder je gebruikt, hoe minder je hoeft op te wekken, wil Energie-U daarnaast de Utrechtse bewoners en bedrijven helpen om hun energiegebruik zoveel mogelijk te reduceren. Visie In onze visie komt de energievoorziening steeds dichterbij. De omschakeling naar duurzame bronnen maakt lokale kleinschalige opwekking aantrekkelijk. Met het stijgen van de prijzen en de toenemende lokale duurzame opwekkingsmogelijkheden zal de interesse in energiebesparing en opwekking toenemen. Energie-U bundelt de krachten van mensen en organisaties die vanuit de gedachte duurzaam en lokaal aan de slag willen met energie besparen en het opwekken van duurzame energie, in gemeente Utrecht en directe omgeving. 3.3 Doelen Het doel conform de statuten is als volgt: Het doel van de vereniging is: het top milieuvriendelijke wijze prduceren van energie in het belang van alle Utrechters, zowel inwoners, ondernemers als maatschappelijke organisatties.daaronder verstaan we onder andere het bevorderen van het gebruik van windenergie en andere vormen van duurzame energie alsmede het minimaliseren van het energiegebruik en het zo efficiënt mogelijke gebruik van energie in het algemeen. Energie-U is een professionele lokale duurzame energiecoöperatie die zich inzet om voor en door haar leden in Utrecht de trias energetica te realiseren via energiebesparing en duurzame energieopwekking. Dit doen we door zelf op middelgrote schaal duurzame energie op te wekken en onze leden te helpen bij energiebesparing en duurzame energieopwekking. In 2016 is Energie-U een lokaal duurzaam energiebedrijf met: meer dan 5.000 (actieve) leden / klanten een windpark van minstens 10 MW operationeel zonne-energiecentrales van minimaal 5 MW samen operationeel minimaal 10.000 huishoudens die energie besparen organisatie met voldoende kennis en slagkracht om in Utrecht grootschalige projecten uit te voeren op het gebied van wind, zon (PV) en energiebesparing gekende en erkende speler in het Utrechtse 3.4 Rollen Om de hierboven geschetste doelen te kunnen behalen speelt Energie-U de volgende rollen: 1. Energie-U is een vereniging; voor en door haar leden, Energie U - Ondernemingsplan 4 november 2011 pagina 10

die activiteiten organiseert, die contact, samenwerking en kennisuitwisseling tussen haar leden stimuleert, die opkomt voor de belangen van haar leden die bij de overheid, woningcorporaties, maatschappelijke organisaties en bedrijven actief steun verwerft voor het mogelijk maken van haar doelstellingen en activiteiten. 2. Energie-U is een energiebedrijf; Dat duurzame energieopwekking ontwikkelt, realiseert en beheert. Dat de door haar opgewekte energie verkoopt aan haar leden en derden Dat samenwerkt met andere duurzame energiebedrijven om een gebalanceerd energieaanbod te kunnen garanderen Dat haar opbrengsten herinvesteert in nieuwe projecten gericht op duurzame opwekking en energiebesparing 3. Energie-U is een serviceorganisatie; die haar leden ondersteunt bij energiebesparing en duurzame energieopwekking die via gezamenlijke inkoop financieel voordeel probeert te behalen voor haar leden die de beschikbare kennis en ervaring rondom energieopwekking en energiebesparing bundelt, ontsluit en beschikbaar stelt aan haar leden 4. Energie-U is een kennis- en projectorganisatie; die voor en met alle Utrechters projecten opzet gericht op duurzame energieopwekking, energiebesparing en efficiënt energiegebruik. die zich aanbiedt als partner van gemeente, provincie, woningcorporaties, bewonersorganisaties en bedrijfsleven. die haar leden, kennis, middelen en netwerk graag inzet om haar partners te ondersteunen bij de uitvoering van projecten gericht op energiebesparing en duurzame opwekking. 5. Energie-U is een bemiddelaar die verschillende partijen in de stad bij elkaar probeert te brengen om zo samen te werken aan energiebesparing, duurzame energieopwekking en zo efficiënt mogelijke inzet van energie Zelf doen door de leden staat centraal. Energie-U is allereerst opgericht om mensen te ondersteunen bij het realiseren van hun eigen plannen. Of het nu gaat om een zonnecentrale in de straat, isolatie van je ramen of participeren in een windpark. Daar waar dit bijdraagt aan het behalen van onze doelstellingen zullen wij ook zeker informeren, communiceren, lobbyen, onderzoeken en projecten uitvoeren. De realisatie van duurzame opwekkingssystemen en het daadwerkelijk verlagen van het energiegebruik in Utrecht staat altijd voorop. 3.5 Afbakening werkterrein van Energie-U Energiebesparing en duurzame opwekking zijn brede begrippen. Om te voorkomen dat we onze aandacht teveel versnipperen hanteren we onderstaande afbakening: Energie besparen Energie besparen is primair de verantwoordelijkheid van de individuele burgers en bedrijven. De Gemeente Utrecht heeft forse ambities op het gebied van energiebesparing. Energie-U kan zowel de individuele burgers en bedrijven als de gemeente ondersteunen bij het behalen van deze doelstellingen. Energie-U zal daartoe jaarlijks acties organiseren die de burgers en bedrijven kunnen helpen bij het besparen van energie: meten en monitoren: met korting energiescans en adviezen organiseren, warmtescans van woningen en bedrijfsgebouwen (laten) maken, beschikbaar stellen van meet- en monitoringsapparatuur gezamenlijke inkoop en realisatie van energiebesparende maatregelen (dubbel glas, spouwisolatie, ledlampen, etc) kenniscentrum: leden helpen leden, gebruiksvriendelijke website (startpagina), samen met partners verstrekken van informatie en advies Energie U - Ondernemingsplan 4 november 2011 pagina 11

stimuleren: organiseren van informatiebijeenkomsten, inzet van vrijwillige energieambassadeurs, bundelen van belangstellenden tot groeps- en blokgewijze projecten bemiddelen: brugfunctie tussen huurders en verhuurders om te komen tot breed draagvlak voor een zo maximaal mogelijke woningisolatie tegen betaalbare kosten. Als het gaat om energiebesparing is Energie-U geen projectontwikkelaar, EPA adviseur of aannemer. De vereniging gaat dus niet zelf ledlampen verkopen of huizen isoleren. Duurzame energie opwekken Energie-U wil zich ontwikkelen tot regionale energieproducent. De duurzaam opgewekte stroom leveren we aan onze leden en relaties. De komende jaren richten we ons op wind en zon: Windturbines: Energie-U wil minimaal 10MW windvermogen ontwikkelen, realiseren en exploiteren op industrieterrein Lage Weide. Deze windturbines worden gefinancierd door Energie-U, waarbij alle leden burgers en bedrijven - de mogelijkheid hebben financieel te participeren en stroom af te nemen. Zie verder bijlage 1 waarin dit gedetailleerder wordt beschreven. Realisatie van grootschalige zonnecentrales op daken van overheidsgebouwen, scholen, bedrijven en appartementencomplexen. Deze centrales worden door (of samen met) Energie- U gerealiseerd en geëxploiteerd. De opgewekte stroom komt ten goede aan de gebouweigenaren of wordt door Energie-U verkocht aan leden en relaties Energie-U wil haar leden helpen zelf duurzame energie op te wekken. Daarbij leggen we de komende jaren de nadruk op zon. Energie-U wil via onderzoek, voorlichting, ontzorgtrajecten en gezamenlijke inkoop haar leden ondersteunen bij aanschaf en installatie van zonnepanelen en zonneboilers. Op de langere termijn onderzoeken we of Energie-U ook een rol kan en wil spelen op het gebied van Warmte/koude opslag en biomassa. In dit ondernemingsplan nemen we deze vormen van duurzame energie nog niet mee. In het geval van opwekking wil Energie-U wel een rol spelen als projectontwikkelaar en exploitant, maar niet als fabrikant of installatiebedrijf. 3.6 Organisatiemodel Energie-U Energie-U is een vereniging. Volgens de statuten hebben alle leden 1 stem. Tezamen kiezen zij tjjdens de jaarlijkse Algemene Ledenvergadering uit haar midden een bestuur van 5 personen en bevestigen zij de door het bestuur voorgestelde werkgroepen, inclusief bemensing. Bestuur Het bestuur bestaat in november 2011 uit een voorzitter, penningmeester en secretaris. Dit is de minimum wettelijke bezetting. We streven naar versterking van het bestuur met 2 personen. De bestuursleden zijn actief meewerkende voorlieden en leveren een meer dan gemiddelde bijdrage aan het werk van de vereniging. Bestuursleden zijn vrijwilligers. Werkgroepen De vereniging kent een aantal werkgroepen, gericht op de verschillende activiteiten en rollen van de vereniging. Al naar gelang de behoefte onder de leden kunnen extra werkgroepen worden toegevoegd of werkgroepen worden opgeheven. Elke werkgroep heeft een eigen voorzitter. Deze voorzitter hoeft geen bestuurslid te zijn maar wordt wel 4x per jaar uitgenodigd voor een gezamenlijke vergadering van het bestuur en alle werkgroepvoorzitters. Project BV s en stichtingen De grotere projecten, zoals de ontwikkeling van het windpark, brengen we onder in een aparte project bv. Energie-U is (mede) eigenaar van deze b.v., levert bestuursleden en draagt zorg voor de uitvoering van de activiteiten van de b.v. Samenwerking met andere organisaties, zoals een energieloket, brengen we onder in een aparte stichting, waarbij de projectpartners ook participeren in de stichting. Zo kunnen we verantwoordelijkheden en financiële risico's spreiden. Energie U - Ondernemingsplan 4 november 2011 pagina 12

Leden Tijdens het opstellen van dit ondernemingsplan, heeft Energie-U 230 leden. We streven ernaar zoveel mogelijk leden actief te betrekken bij de vereniging als bestuurslid, werkgroeplid, energieambassadeur of vrijwilliger voor of bij een van onze activiteiten. Bureau Energie-U heeft meer ambities dan haar vrijwilligers op korte termijn kunnen waarmaken. Om de slagkracht en continuïteit te vergroten wil Energie-U voor een beperkt aantal taken professionele ondersteuning inschakelen. Deels via het betalen van een vergoeding aan de meest actieve vrijwilligers en deels via het inschakelen van freelancers. Energie-U wil in de ontwikkelfase nog geen personeel in dienst nemen. De professionals worden aangestuurd door het bestuur. Voor de uitvoering van haar diverse projecten wil Energie-U gebruik maken van het bestaande ruime aanbod aan flexibele kantoor- en vergaderfaciliteiten in Utrecht. Vooralsnog wil Energie-U dus geen eigen kantoor inrichten. Energie U - Ondernemingsplan 4 november 2011 pagina 13

4. Ontwikkelingsplan In hoofdstuk 3 schetsten we de 5 rollen die Energie-U wil gaan spelen. In dit hoofdstuk geven we aan hoe we deze rollen de komende jaren gaan ontwikkelen. Ledenorganisatie Direct vanaf haar oprichting is Energie-U natuurlijk al een vereniging en ledenorganisatie. Het verder uitbouwen van deze ledenorganisatie (kwantitatief en kwalitatief) heeft de hoogste prioriteit. Energiebedrijf Energie-U is nog geen energiebedrijf. De komende jaren gebruiken we om projecten te ontwikkelen die moeten leiden tot een windpark en grootschalige zonnecentrales. De focus ligt de komende jaren dus vooral op het ontwikkelen, daarbij volgen we twee parallelle paden: windpark en zonnecentrales. Serviceorganisatie De serviceorganisatie draagt direct bij aan de aantrekkelijkheid van Energie-U als ledenorganisatie en pakken we daarom al direct op. Kennis- en projectorganisatie Ook deze rol draagt bij aan de versterking van de ledenorganisatie en pakken we daarom al direct op. Bemiddelaar Daar waar we kansen en mogelijkheden zien, nemen we die mee. In eerste instantie heeft het verder uitwerken van deze rol de laagste prioriteit. We werken deze rol daarom niet verder uit in dit plan. 4.1 Ledenorganisatie Ledenwerving Om de hiervoor geschetste doelen en rollen te realiseren is het van groot belang dat de vereniging Energie-U gekend en erkend is en een zo breed en groot mogelijke achterban vertegenwoordigt. Dit vertalen wij in eerste instantie in een zo groot mogelijk aantal leden. Iemand wordt lid als hij: 1. De vereniging kent en de doelstellingen onderschrijft 2. Zich aangesproken voelt door de doelstellingen, activiteiten, uitstraling en imago van de vereniging en die wil ondersteunen 3. De verwachting heeft dat zijn lidmaatschap het behalen van die doelstellingen dichterbij brengt 4. Via het lidmaatschap toegang krijgt tot aantrekkelijke producten en diensten 5. Voordeel kan behalen en daarmee de contributie kan 'terugverdienen' Een groot deel van de huidige leden zijn vooral lid geworden uit sympathie voor de doelstellingen, de aanpak en het concept van de vereniging. Om door te groeien tot een grote vereniging van 5.000 leden zullen we ook mensen moeten aanspreken die meer gericht zijn op de hierboven genoemde punten 4 en 5. Het lidmaatschap moet direct aantrekkelijk zijn voor het lid. Energie-U moet dus zorgen voor zowel zichtbaarheid als een aantrekkelijk aanbod. We formuleren de volgende korte termijn doelstellingen voor ledenwerving: 1. Het opbouwen van een soepel lopende ledenorganisatie, met goede ledenadministratie, goede communicatie met de leden en het in de ledenadministratie opnemen van zoveel mogelijk informatie over de kennis, kunde en interesse van de leden. 2. Het uitwerken van een duidelijk herkenbaar en aantrekkelijk aanbod voor leden, rondom een centraal thema 3. Het organiseren van acties die leiden tot een ledenvoordeel en het zo aantrekkelijk maken voor Utrechters om lid te worden (en te blijven), bijvoorbeeld het realiseren van kostenvoordeel voor leden door gezamenlijke inkoop van besparingsmaatregelen 4. Het organiseren van een aantal activiteiten gericht op naamsbekendheid en ledenwerving, zoals aanwezigheid bij markten, wijkfeesten en braderieën 5. Het regelmatig uitsturen van nieuws- en persberichten om onze zichtbaarheid en bekendheid te vergroten 6. Het organiseren van thematische acties, waarbij mensen hun betrokkenheid bij de actie kunnen tonen zonder direct lid te hoeven worden. Zo kunnen meer Utrechters op een Energie U - Ondernemingsplan 4 november 2011 pagina 14

laagdrempelige wijze kennis maken met de vereniging. 7. Het organiseren van wijkgerichte informatie- en voorlichtingsbijeenkomsten 8. Het opbouwen van een samenwerkingsrelatie met zoveel mogelijk partners die direct of indirect betrokken zijn bij energietransitie. Denk hierbij aan ondernemersverenigingen, bewonersverenigingen, verenigingen van eigenaren, woningcorporaties, volkstuinverenigingen en milieugroepen. 9. Het regelmatig publiceren van nieuwsberichten, persberichten en artikelen, om zo publiciteit te krijgen in de lokale en regionale pers 10. Het samen met partners uitvoeren van enkele aansprekende projecten met een grote publieke zichtbaarheid. Bijvoorbeeld het realiseren van een zonnecentrale op een schooldak of appartementencomplex. Leden behouden Energie-U wil een aantrekkelijke vereniging zijn voor alle Utrechters die interesse hebben in energiebesparing en duurzame opwekking. Onder het motto "Halveer je energierekening met Energie U" gaan we samen met de leden aan de slag. We binden de leden aan onze vereniging via een aantal concrete acties, diensten en services (zie 4.3). Bovendien willen we onze leden zoveel mogelijk met elkaar in contact brengen om zo van en met elkaar te leren en samen aan de slag te gaan. We besteden ook aandacht aan het sociale via de maandelijkse Energie-U borrel, regelmatige themabijeenkomsten en een gezellige stand bij buurtevenementen. 4.2 Energiebedrijf Wind De ontwikkeling van het windpark op Lage Weide wordt ondergebracht in een aparte BV. Energie-U verzorgt het communicatietraject en gaat obligaties uitgeven aan haar leden en aandelen aan de deelnemende bedrijven om het windpark te financieren. Het ontwikkeltraject zelf is uitbesteed aan de ontwikkelcombinatie EcofysRFB die voor eigen rekening en risico het windpark ontwikkelt (zie bijlage 1). Zon Ontwikkeling van grootschalige PV projecten is pas haalbaar als de Nederlandse overheid de regels voor zelflevering versoepelt. Op dit moment is er nog veel onduidelijkheid over wat er nu precies wel/niet kan. Het lobby- en uitzoekwerk rondom zelflevering laten we over aan koepelorganisaties als E-decentraal en ODE. Naar verwachting van de Energie-U werkgroep 'Zonnige Daken' zal tussen nu en 2016 de markt voor grootschalige PV opwekking opgebroken worden. Door prijsdaling, door versoepeling van de wetgeving rondom zelflevering of door een combinatie van beide. Hierop vooruitlopend gaat de werkgroep alvast aan de slag met het uitwerken van een drietal projecten gericht op grootschalige PV: 1. Zonnepoorten: Samen met de gemeente en het bedrijfsleven wil Energie-U langs enkele invalswegen van de stad zogeheten 'Zonnepoorten' realiseren. Dit zijn grootschalige PV installaties die goed zichtbaar zijn voor automobilisten en treinreizigers en de duurzame ambitie van de stad Utrecht zichtbaar maken. De Zonnepoorten worden ontwikkeld door Energie U, gefaciliteerd door de gemeente Utrecht en gesponsord door het Utrechtse bedrijfsleven. 2. Zon op school: Realisatie van grootschalige PV projecten op de daken van de Utrechtse scholen, in samenwerking met Lombox, de schoolbesturen, de gemeente en ouders. Energie-U kan deze installaties beheren en de stroom afnemen en verkopen. Daarnaast kan Energie-U steun verlenen bij de financiering en realisatie. 3. Zonnige appartementen: Realisatie van grootschalige PV projecten op de daken van appartementscomplexen, zowel in bezit van VVE's als van woningcorporaties. Energie-U werkt momenteel aan een aanpak waarmee het plaatsen van een gezamenlijk PV systeem haalbaar en Energie U - Ondernemingsplan 4 november 2011 pagina 15

betaalbaar wordt. Zonnestroom voor U Voor particuliere huiseigenaren is zonnestroom nu al rendabel. Er is veel belangstelling voor het plaatsen van zonnepanelen op het eigen dak. Toch gebeurt dit nog maar mondjesmaat. Wij hebben gemerkt dat veel mensen wel willen, maar er niet goed zelf uitkomen. Onder de noemer 'Zonnestroom voor U' heeft Energie-U in september 2011 een ontzorgconcept voor alle Utrechtse huiseigenaren gelanceerd. De komende jaren gaan we dit concept verder uitwerken en uitrollen om op deze manier zoveel mogelijk huiseigenaren en huurders te helpen bij de aanschaf en installatie van zonnepanelen. 4.3 Serviceorganisatie Consumentenpanel en inkoopvoordeel Uit de leden van Energie-U stellen we een consumentenpanel samen die producten gaan testen en beoordelen en daar waar geschikt bevonden bevelen we de producten of diensten aan onze leden aan, al dan niet via inkoopvoordeel. Acties In samenwerking met het energieloket en de ambassadeurs gaat Energie-U de komende jaren een aantal acties opstarten die gericht zijn op energiebesparing en duurzame opwekking. Deze acties staan open voor iedereen, maar onze leden kunnen met korting deelnemen en zo makkelijk en snel hun contributie terugverdienen. De acties zijn dus ook een ledenwerver. We streven naar 2 acties per jaar. Deels zullen deze acties een beperkte looptijd hebben andere acties zijn doorlopend. Voorbeelden van lopende en geplande acties: Ledenkorting, bijvoorbeeld op producten en diensten Korting op groene stroom via Greenchoice Warmtescan van je woning laten maken Zonnestroom voor U: ontzorgtraject voor zonnepanelen Meten is weten: meet je eigen energiegebruik via plugwise Halveer je energierekening met Energie U Onder deze noemer gaan we in 2012 een 'routekaart' ontwikkelen waarmee alle Utrechters via een aantal stappen hun energieverbruik kunnen reduceren. De routekaart zal een mix omvatten van isloatie-, gedrags- en efficiëntiemaatregelen. De verschillende stappen op de routekaart verbinden we aan concrete voorbeelden en ervaringen van Utrechters en natuurlijk aan onze acties. 4.4 Projectorganisatie Utrechtse Energie Het programma Utrechtse Energie van de gemeente Utrecht biedt veel aanknopingspunten voor Energie U. Energie-U wil een actieve bijdrage leveren aan het programma Utrechtse Energie van de gemeente Utrecht. Energie-U participeert daarbij in de volgende projecten: 1. Energieloket, 2. Energieambassadeurs 3. Wijk West Energieneutraal. Ad.1: Energieloket Energie-U heeft de gemeente Utrecht aangeboden het Energieloket op te zetten en te exploiteren. Energie-U wil daartoe een centraal kennis- en makelpunt inrichten waar alle binnenkomende vragen worden geregistreerd en beantwoord. Daarbij gaat het niet zozeer om het direct beantwoorden van de vraag, maar vooral om een goede inventarisatie van de 'vraag achter de vraag', het in kaart brengen van alle Utrechtse acties en actievelingen en het ondersteunen van de follow-up, zodat we weten wat de vragensteller met het antwoord heeft gedaan. Vragen die nader onderzoek of uitzoekwerk behoeven zetten we zoveel mogelijk uit in ons netwerk. Bovendien proberen we binnengekomen vragen zoveel mogelijk te koppelen aan ervaringsdeskundigen in de stad. Zo willen we zoveel mogelijk Utrechters helpen en netwerken opzetten waarbij buurtgenoten elkaar stimuleren en ondersteunen. Energie U - Ondernemingsplan 4 november 2011 pagina 16

Ad. 2: Energieambassadeurs Energie-U gaat energieambassadeurs opleiden die in hun straat en buurt de bewoners en bedrijven gaan ondersteunen bij hun energiebesparingsmaatregelen. De ambassadeurs zijn enthousiaste vrijwilligers die vooral in hun eigen buurt aan de slag gaan en hun straat en buurtgenoten enthousiasmeren en helpen bij het reduceren van hun energiegebruik. Ad. 3: Wijk West Energieneutraal Het programma Utrechtse Energie wil met de pilot "Wijk West Energieneutraal" het complex van maatregelen dat nodig is om de wijk werkelijk energie neutraal te maken, vormgeven en gereedmaken voor opschaling naar andere wijken van Utrecht. Energie-U wil hier graag een rol in spelen en zet haar leden, kennis en ervaring in om deze ambitie te ondersteunen. Middels de participatie van Energie-U aan onderdelen van het programma Utrechtse Energie wil Energie-U ook haar eigen organisatie ontwikkelen en versterken. Bovendien wil Energie-U de infrastructuur van bijvoorbeeld het E-loket overnemen, zodat Energie-U met deze infrastructuur de Utrechtse burgers kan blijven helpen, ook nadat het programma in 2014 is afgesloten. Overige projecten (in de steigers) van Energie U 1. Ondersteuning bij straat- of buurtgewijze projecten Energie-U wil een rol spelen bij projecten gericht op straat- of buurtgewijze energiebesparing. Energie-U treedt daarbij op als bemiddelaar tussen de deelnemers (de bewoners) en de aanbieders. Energie-U kan de bewoners verenigen en ondersteunen bij het formuleren van een gezamenlijke aanpak en offerte. Voor huurders ontwikkelt Energie-U een aparte aanpak via het huurdersteam. 2. Voorlichtingsavonden Samen met partijen in de stad organiseert Energie-U voorlichtingsbijeenkomsten in de wijken. Daarbij kijken we naar de ervaringen van de energiecafé's, de klimaatborrels en Transition Towns. We koppelen deze avonden zoveel mogelijk aan een specifiek thema, zoals het windpark Lage Weide of de Zonnestroom voor U actie. 3. Huurteam Het huurteam van Energie-U helpt woningcorporaties en bewonersorganisaties bij energierenovatie van grotere wooncomplexen. Het huurteam helpt de bewoners om te komen tot een zo groot mogelijke reductie van het energieverbruik zonder dat dit leidt tot een verhoging van de woonlasten. Tegelijk helpt het huurteam de corporatie bij het verkrijgen van een zo breed mogelijk draagvlak. Energie U - Ondernemingsplan 4 november 2011 pagina 17

5. Financieel We maken hier onderscheid tussen 3 onderdelen, die zich alle drie in principe zelf moeten bedruipen. 1. Verenigingsbudget Energie U: dit omvat alle kosten en baten voor de opbouw en instandhouding van de ledenorganisatie 2. Projectenbudget voor het uitvoeren van een aantal korte termijn projecten. Hierbij proberen we zoveel mogelijk te werken met een budget per project. 3. Project bv's: Budget voor de grote opwekkingsprojecten die we onderbrengen in een aparte bv. 5.1 Verenigingsbudget De inkomsten uit contributies gebruiken we voor het betalen van alle direct aan de ledenorganisatie gerelateerde kosten zoals ledenadministratie, lidmaatschappen, kosten van ledenbijeenkomsten, kosten van ledenwerving en kosten van (kleinere) acties en activiteiten voor onze leden. Als jonge, startende vereniging maken we natuurlijk een aantal oprichtingskosten en hebben we te maken met hogere kosten tbv ledenwerving. De inkomsten uit contributie zijn nu nog onvoldoende om deze kosten te dekken. Om te komen tot een bloeiende en financieel gezonde vereniging hebben we een eenmalige startbijdrage nodig om de komende twee jaar de vereniging op te bouwen tot een kostendekkend ledental. Daarna kan de ledenorganisatie op eigen benen staan en zullen de inkomsten uit contributie, tezamen met stijgende inkomsten uit andere activiteiten (acties, projecten, verkoop van energie) ruimte bieden om de organisatie te professionaliseren en de dienstverlening aan de leden te versterken. 5.2 Projectenbudget Projecten zijn altijd op basis van een aparte projectfinanciering, dus op basis van cash flows uit de projecten. Met name in de opstartfase zal in veel gevallen externe financiering noodzakelijk zijn, het streven is echter dat elk project op langere termijn budgetneutraal kan draaien. Voor elk nieuw project maken we een meerjarenraming. Vervolgens gaan we op zoek naar financiering voor de projectontwikkeling en aanloopfase. Afhankelijk van het project kan die aanloopfinanciering een gift of een laagrentende lening zijn. Naarmate Energie-U zich verder ontwikkelt, zullen we meer en meer projecten kunnen financiering uit ons verenigingsbudget. 5.3 Project bv's Grotere en langdurige projecten brengen we altijd onder in project BVs om risico s naar boven (naar Energie-U) af te schermen, dividenden worden gebruikt om de holding Energie-U te financieren Alle projecten moeten altijd tenminste cash neutraal zijn (na afdracht dividend en alle kosten). We werken altijd met een voorzichtige (defensieve) begroting. Een deel van de opbrengst gebruiken we om de vereniging te financieren, de rest gebruiken we dan als startkapitaal voor nieuwe projecten, om risico's af te dekken of om onverwachte tegenvallers te dekken. Ten behoeve van de ontwikkeling van Windpark Lage Weide richten we begin 2012 'Weidewind BV' op. De komende jaren brengen we de ontwikkeling van het windpark onder in deze bv, na realisatie wordt deze bv eigenaar en exploitant van het windpark. De komende jaren zullen we de ontwikkeling van het windpark moeten financieren. De ontwikkeling omvat de volgende kostencomponenten: 1. Ontwikkelkosten Windpark: deze kosten worden voorgefinancierd door onze ontwikkelingspartner EcofysRFB. Wel streven we ernaar een deel van deze voorgefinancierde kosten al tijdens het ontwkkeltraject te betalen, om zo de investering in het windpark te verlagen. 2. Communicatietraject en projectbegeleiding vanuit Energie U: Deze kosten worden gedragen door de vereniging Energie U. Om deze kosten te dekken willen we '16.000 molenaars' gaan werven en leningen gaan uitgeven aan leden en belangstellenden 3. Leges en anterieure overeenkomst.: Via onderhandelingen met de gemeente willen we proberen de Energie U - Ondernemingsplan 4 november 2011 pagina 18

anterieure overeenkomst van tafel te krijgen en de leges te verlagen. Bovendien stellen we aan de gemeente voor om deze kosten past te betalen bij 'financial close'. Mochten deze onderhandelingen niet succesvol zijn, dan willen we de leges financieren uit leningen aan onze leden, Utrechtse bedrijven, leningen vanuit fondsen en leningen van andere windcoöperaties. Energie U - Ondernemingsplan 4 november 2011 pagina 19

6. SWOT analyse Strengths: maatschappelijk draagvlak door burgerparticipatie gebundelde kennis van alle leden samen is uniek enthousiaste en actieve achterban breed politiek draagvlak zelflevering is in beperkte vorm mogelijk, financiële constructies rondom duurzame energie geven voorrang aan kleinere projecten vanwege beperkter beschikbare budget bij banken Aanstaande uitbreiding van de zelfleveringsregeling erkenning door bedrijven op Lage Weide Weaknesses: (nog) geen inkomsten van betekenis, organisatie nog in opbouw (nog) vrij smalle basis met 200 leden afhankelijk van vrijwilligers voorfinanciering, nog geen vet op het bot Opportunities: overheid is te weinig actief / betrouwbaar op duurzaamheid, burger zoekt partner om samen initiatieven mee te ontplooien met stijgende E-prijzen, dalende prijzen voor DE-opties, is overheidssteun steeds minder nodig burgers wantrouwen overheid en energiebedrijven en willen hun eigen (duurzame) energie opwekken Veel maatschappelijk draagvlak voor lokale duurzame energiebedrijven Utrechtse college heeft participatie en burgerinitiatieven hoog in het vaandel staan en maakt ruimte voor duurzame projecten (wind, zon, bio) Threats: duurzame energie is (vaak) nog afhankelijk van overheidssteun en het is onduidelijk of die steun blijft. Mitigatie: zoeken naar commercieel haalbare toepassingen zonder subsidies Energie-U kan haar kwaliteitsclaim niet waarmaken door te snelle of te langzame groei en of het opstarten van teveel projecten. Mitigatie: Goede werkafspraken, strakke monitoring, prioriteiten stellen en focus op hoofdlijnen. steun voor burgerinitiatieven vooral met de mond beleden, als puntje bij paaltje komt kiest de overheid voor aanbesteding en marktpartijen. Mitigatie: zolang de organisatie professioneel staat kunnen we de concurrentie met de markt aan (is al bewezen met het windpark) opbouw van de vereniging trekt zware wissel op de vrijwilligers, als trekkers afhaken kan de organisatie een flinke terugslag krijgen. Mitigatie: Zorg voor goede delegatie van taken en verantwoordelijkheden, goede documentatie en backups. Biedt de sleutelfiguren een onkostenvergoeding zodat zij ook op langere termijn hun urenbesteding kunnen verantwoorden vereniging wordt teveel vereenzelvigd met het huidige 'linkse' college en is daardoor voor een deel van de Utrechters 'besmet'. Mitigatie: leden werven uit alle lagen van de bevolking, Energie-U is er voor iedereen claims van teleurgestelde leden: Energie-U geeft adviezen, organiseert acties. Dat kan ook wel eens verkeerd uitpakken en schade veroorzaken. Mitigatie: goede bestuurders- en algemene aansprakelijkheidsverzekering. Altijd disclaimers opnemen dat leden hun eigen keuzes maken en verantwoordelijkheid hebben projecten kunnen ook wel eens verlieslatend zijn. Mitigatie: alle projecten van enige omvang in project-bvs (zonder garanties Energie-U of 403 verklaring) Windpark Lage Weide komt niet tot financial close. Mitigatie: Voldoende aandacht voor andere activiteiten en energiebronnen en deur open houden voor realisatie windproject in Rijnenburg of Ouderijn. Energie U - Ondernemingsplan 4 november 2011 pagina 20