Jaarverslag 2014 + Jaarplan 2015 Cliëntenraad van de locaties Eldenstaete en Tertzio Februari 2015
Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Korte terugblik 2014 3 3. Hoe heeft Pleyade cliëntinspraak georganiseerd? 5 4. Samenstelling en werkwijze cliëntenraad 6 5. Speerpunten 2015 6 6. De cliëntenraad en management spreken het volgende af 8 2
1. Inleiding Stichting Pleyade is een overkoepelende organisatie voor wonen, zorg en welzijn in Arnhem. Pleyade bestaat uit 9 locaties waaronder Eldenstaete en Tertzio. In Eldenstaete wordt verpleeghuiszorg geboden in de vorm van kleinschalig wonen voor ouderen met dementie en andere psychogeriatrische problemen. Eldenstaete bestaat uit 3 woongebouwen met in totaal 29 groepswoningen. Iedere groepswoning biedt plaats aan in principe 6 tot 7 bewoners, die samen een huishouding vormen. Naast de gezamenlijke woonkamer, beschikken de bewoners over een eigen zit/slaapkamer. Op deze locatie bevinden zich ook 41 Verzorgd wonen appartementen die verhuurd worden door woningcorporatie Vivare en waarbij de zorg geleverd wordt door Pleyade. De locatie Tertzio is een complex met aanleunwoningen, verzorgingshuisplaatsen en verpleeghuisplaatsen onder één dak. De verpleegunit biedt plaats aan 30 cliënten in een kleinschalig opgezet huis en is bestemd voor mensen met een lichamelijke beperking die hier langere tijd zullen wonen. De visie en missie van Pleyade is: De cliënt staat centraal. De cliënten moeten kunnen leven in een door hun zelf gekozen sociale omgeving en bepalen zo hun eigen kwaliteit van leven. Zij willen daar zelf zoveel mogelijk regie over hebben en houden. Doordat de cliënten van Eldenstaete in principe niet meer in staat zijn de eigen belangen te behartigen hebben familieleden van de cliënten zitting in de cliëntenraad. Van Tertzio kunnen cliënten zelf zitting hebben in de cliëntenraad. De eerder genoemde visie van Pleyade is het uitgangspunt voor de activiteiten van de cliëntenraad. De cliëntenraad brengt gevraagd en ongevraagd advies uit aan het management van de locaties Eldenstaete en Tertzio; hierbij is het verwezenlijken van de geformuleerde visie altijd het vertrekpunt. 2. Korte terugblik 2014 De cliëntenraad heeft in 2014 iedere maand een vergadering gehouden. De vergadering kent een vaste opbouw: voor de pauze worden de onderwerpen besproken waarop een directe reactie van het management gewenst is. Na de pauze worden de overige onderwerpen behandeld alsmede de eigen waarnemingen van de leden van de raad. Dit zijn zaken die zijn opgevallen 3
bij het bezoek aan de familie; hiervan wordt vastgesteld of het een incident betreft of dat nadere actie gewenst is. In het kort wordt hier ingegaan op de belangrijkste zaken die in 2014 aan de orde zijn geweest. Verantwoorde zorg Een cliëntenraad heeft als belangrijkste taak te bewaken dat de cliënt de zorg krijgt waar hij of zij recht op heeft. Dit is dus ook één van de belangrijkste onderwerpen voor het overleg met het management. Dit kan besproken worden naar aanleiding van (eigen) signalen maar dit kan ook op de agenda komen door aangeleverde rapporten of beleidsstukken. Als in rapportages tekortkomingen gesignaleerd worden vindt de cliëntenraad het haar taak om verbeteracties te beoordelen maar ook te monitoren. De cliëntenraad wil structureel gebruik maken van periodieke informatiestromen over de kwaliteit van de geleverde zorg. Dit laatste is nog in onvoldoende mate gelukt. De cliëntenraad vindt het belangrijk om de kwaliteit van de zorg te bespreken aan de hand van objectieve informatie. De beschikbaarheid hiervan is een probleem gebleken. De informatie over de geleverde zorg moet eenvoudig, eenduidig en helder gecommuniceerd worden met de leden van de cliëntenraad. Thema 2014: familieparticipatie De rol van de familie wordt groter. Inschakeling van familie heeft een toegevoegde waarde voor het welzijn van de cliënt. Het in stand houden van de sociale omgeving van de cliënt, ook nadat hij of zij in Eldenstaete of Tertzio is komen te wonen, heeft een positief effect op de kwaliteit van leven. Cliënten hebben het meeste baat bij een omgeving, die niet alleen de juiste zorg biedt, maar vooral ook de kans om in contact te blijven met de vertrouwde leefstijl en omgeving. Bovenstaande constatering was voor de cliëntenraad aanleiding in 2014 extra aandacht te schenken aan familieparticipatie. De inschakeling van familie kan de kwaliteit van leven verhogen. Dat moet al beginnen bij het intakegesprek. De zorg eindigt voor veel familieleden niet als hun naaste gaat verhuizen naar een verpleeghuis. Er zijn familieleden die in de thuissituatie veel kennis en ervaring opgedaan hebben met de langdurige zorg voor hun naaste. Door zorgmedewerkers wordt deze kennis en ervaring niet altijd benut. Familie vindt het ook vaak moeilijk om de zorg uit handen te geven in het verpleeghuis. In 2014 zou daarom een project gestart worden om alles rondom de opname in kaart te brengen. Door de vele reorganisatieperikelen is het niet gelukt dit project in 2014 te starten. De cliëntenraad blijft het belang van familieparticipatie benadrukken en volgt nadrukkelijk de wijze waarop familieparticipatie een plaats krijgt in het primaire proces van zorgverlening. 4
Familiebijeenkomsten en huiskamergesprekken De raad heeft zich in 2014 ook sterk gemaakt voor het organiseren van familiebijeenkomsten. De cliëntenraad was betrokken bij de organisatie van deze bijeenkomsten. Samen met het management werd een onderwerp gekozen en tijdens deze bijeenkomst heeft de cliëntenraad de aanwezige familieleden ook geïnformeerd over het werk van de raad. Om goed te weten wat er leeft bij de bewoners en/of familieleden is het zaak regelmatig te vragen naar de ervaringen. Het gaat hier over een informeel overleg in een, bij de huiskamer passende, setting. Bij dit overleg is geen sprake van een agenda maar relevante zaken worden wel vastgelegd en ingebracht bij de cliëntenraad. In 2014 is een voorzichtige start gemaakt met het organiseren van deze huiskamergesprekken. De cliëntenraad wordt inmiddels structureel geïnformeerd over de organisatie en uitkomsten van deze huiskamergesprekken. 3. Hoe heeft Pleyade cliëntinspraak georganiseerd? Zoals aangegeven is het uitgangspunt dat cliënten moeten kunnen leven zoals ze gewend zijn. Dit wordt lang niet altijd gerealiseerd: veel cliënten ervaren dat hun zelfstandigheid wordt beperkt en dat zij geen regie hebben op hun dagindeling en zorgmomenten. Het wonen in een verpleeghuis is een ingrijpende verandering in een mensenleven. Inspraak en medezeggenschap horen bij het dagelijks leven. Pleyade wil de inspraak van mensen zo dicht mogelijk bij de dagelijkse zorg van de cliënt organiseren. Cliëntenraden hebben tot taak individuele wensen, meningen en opvattingen van cliënten te vertalen naar het gemeenschappelijke cliëntenbelang. Het directe contact met cliënt en/of familie op het niveau van de huiskamer of afdeling is de belangrijkste vorm van cliëntinspraak. Hier komen in een kleine setting de onderwerpen aan bod die direct van belang zijn voor het welbevinden van de cliënt. Hier kan het gaan over het eten, is het schoon in de huiskamer/ afdeling, is het aanbod aan activiteiten voldoende etc. Dit is geen geformaliseerde vorm van inspraak maar wel zeer belangrijk: het raakt het dagelijkse leven van de cliënt. De feitelijke uitvoering van het beleid en de resultaten daarvan in termen van dagelijkse zorg worden besproken in de vergadering van de cliëntenraad. Indien er zaken uit de huiskamergesprekken naar voren komen die acties noodzakelijk maken zal de cliëntenraad bewaken dat deze daadwerkelijk plaatsvinden. In de vergadering van de cliëntenraad is dit een terugkerend onderwerp voor het overleg met het management. De Pleyade brede beleidsstukken worden niet in de cliëntenraad van de locatie behandeld; advisering vindt plaats in de centrale cliëntenraad (CCR). De CCR bestaat uit leden die ook zitting hebben in de locatieraden. Dit is 5
noodzakelijk om verbonden te blijven met de basis van cliëntinspraak: optimale zorg verlenen aan de cliënt. 4. Samenstelling en werkwijze cliëntenraad Op dit moment is de bezetting van de cliëntenraad niet volledig: wij streven naar een evenredige verdeling van de leden over de gebouwen van Eldenstaete en Tertzio. Op basis van deze verdeling zitten er voor Eldenstaete 5 vertegenwoordigers in de cliëntenraad en voor Tertzio 2. De cliëntenraad bestond in 2014 uit een voorzitter en 5 leden. Helaas is Tertzio nog steeds niet vertegenwoordigd in de cliëntenraad. Het is niet eenvoudig gebleken om nieuwe kandidaten te vinden indien leden vertrekken bijvoorbeeld door het overlijden van hun familielid. Voor kandidaat leden is een profielschets beschikbaar. De cliënten van de tijdelijke huisvesting Hof van Bourtange werden in 2014 ook vertegenwoordigd door de cliëntenraad Eldenstaete / Tertzio. Helaas is er geen familielid gevonden die namens Hof van Bourtange zitting neemt in de cliëntenraad. Hof van Bourtange wordt in februari 2015 gesloten en nagenoeg alle cliënten verhuizen naar gebouw D van Eldenstaete. De cliëntenraad vergadert iedere maand op de laatste woensdag van de maand. De cliëntenraad maakt bij de werkzaamheden gebruik van de (extern) adviseur cliëntenraden Pleyade. Eén van de teamhoofden zorg is het eerste deel (voor de pauze) van de vergadering aanwezig. Voor belangstellenden is het mogelijk een vergadering bij te wonen. 5. Speerpunten 2015 Ieder jaar formuleert de cliëntenraad een thema of een aantal speerpunten. In 2015 wil de cliëntenraad extra aandacht besteden aan de hieronder toegelichte onderwerpen. De cliënt heeft de regie in de praktijk De cliënt of zijn vertegenwoordiger moet de regie hebben bij het opstellen, evalueren en bijstellen van het zorgleefplan. Hier komt tot uitdrukking wat de cliënt wil om waardig te kunnen leven. Goede zorg voor kwetsbare mensen vereist een samenspel met familie, verwanten en cliëntenraad. Het zorgleefplan moet meer zijn dan het verplicht invullen van een formulier; het moet leidend zijn voor de zorg die iemand krijgt. Overigens is het zorgleefplan geen doel op zich: het is een middel om een goed gesprek te voeren. De noodzakelijke verandering is dat het gaat om een voortdurend gesprek tussen professional en cliënt. Wanneer de cliënt verminderde regie heeft gaat dit gesprek over het ondersteunen in het voeren van deze regie en niet over het overnemen hiervan. 6
Het meer en beter betrekken van familieleden bij de dagelijkse zorg aan cliënten vraagt ook een andere attitude van Pleyade als zorgaanbieder. De mening van familie telt en moet ook een plaats krijgen in het overleg over een optimale behandeling. De cliëntenraad is voorstander van de aanwezigheid van de contactpersoon bij het multidisciplinair overleg (MDO). Hieruit zou blijken dat de mening van de familie serieus genomen wordt. In 2015 zal in gebouw A een pilot starten met het uitnodigen van de contactpersoon voor het MDO. Op dit moment wordt binnen Pleyade ook hard gewerkt aan de uitrol van het ECD (elektronisch cliëntendossier). Uiteraard is dit primair bedoeld om het zorgproces te stroomlijnen maar dit instrument biedt ook mogelijkheden om de contactpersoon mee te laten kijken bij de dagelijkse verzorging van de bewoner. De cliëntenraad pleit voor het invoeren van de mogelijkheid om specifiek voor familieleden relevante onderdelen van het ECD (thuis) te kunnen raadplegen. Basis op orde: inzicht in de geleverde kwaliteit Verantwoorde zorg is dikwijls een subjectief begrip. Vaak gaan gesprekken over de kwaliteit van zorg over het wel of niet voldoen aan een theoretisch kader. De cliëntenraad heeft hier ook mee te maken. In hoeverre geconstateerde tekortkomingen vallen in de categorie incidenteel of toch structureel is lastig te bepalen. Het door Pleyade gehanteerde dashboard was een stap in de goede richting: simpel kon worden weergegeven (rood, oranje of groen) of werd voldaan aan de voorwaarden voor verantwoorde zorg. Inmiddels is duidelijk dat dit instrument een aanpassing behoeft omdat de uitkomsten niet altijd in overeenstemming waren met de constateringen van externe instanties of toezichthouders. De cliëntenraad heeft behoefte aan eenduidige en objectieve informatie over de kwaliteit van de dagelijkse zorg. De cliëntenraad realiseert zich dat Pleyade zich in een veranderende omgeving moet bewegen. De cliënt woont langer thuis en de zorgvraag moet dus in eerste instantie in de thuissituatie worden opgelost. Dit impliceert dat voor de nieuwe cliënten sprake is van een complexere zorgvraag. Dit stelt ook andere eisen aan het opleidingsniveau en de specifieke bekwaamheden van het zorgpersoneel. Het is belangrijk dat Pleyade met haar cliënten en cliëntenraden communiceert over deze uitdagingen en maximale transparantie verschaft in de keuzes die gemaakt worden, of dit nu gaat over voldoende inzet van personeel of het realiseren van een passend activiteitenprogramma. 7
6. De cliëntenraad en management spreken het volgende af Het gezamenlijke doel staat voorop. Alles is gericht op het realiseren van verantwoorde zorg voor cliënten en streven naar een optimale kwaliteit van leven. Uiteraard is er hierbij sprake van verschillende verantwoordelijkheden. Pleyade is primair verantwoordelijk voor de kwaliteit van de zorg en de cliëntenraad is slechts de spreekbuis van de cliënt en zijn of haar familie. De cliëntenraad neemt daarbij een positief kritische houding aan om eerder genoemd gemeenschappelijk doel te realiseren. Het goede behouden: in 2014 is verder gewerkt aan het realiseren van gebouwenbijeenkomsten en huiskamergesprekken. De uitkomsten hiervan zijn positief en verdienen een continuering in 2015. Structurele vastlegging van de uitkomsten is belangrijke input voor de cliëntenraad. Frequentie en inhoud van de familiebijeenkomsten wordt door cliëntenraad en management gezamenlijk bepaald. De doelgroep voor deze bijeenkomsten moet, afhankelijk van het onderwerp, ook breder worden. Algemene voorlichting over dementie moet ook toegankelijk zijn voor bewoners van de wijk. Dit is zeker in lijn met de nieuwe koers van Pleyade. Transparantie en openheid: het management (teamhoofden zorg) neemt de cliëntenraad mee in het besluitvormingsproces t.a.v. zorggerelateerde onderwerpen. Het tijdig informeren van de cliëntenraad heeft een positief effect op de besluitvorming. Transparantie over inzet van personeel of het besteden van de beschikbare middelen, bijvoorbeeld tijdens familiebijeenkomsten, kan veel onrust en onduidelijkheid wegnemen. Voor de cliëntenraad is het ook belangrijk om de achterban te informeren over de activiteiten van de cliëntenraad. Dit doet de raad via de website van Pleyade maar het oppakken van de periodieke nieuwsbrief is ook onderwerp van gesprek. Het management van Pleyade streeft naar uniformiteit op dit punt en komt in het 1 e kwartaal van 2015 met een voorstel. 8