Proeftuinen jeugdwerk met jongeren in armoede VVJ DRIEDAAGSE 11.03.2010 Proeftuinen jeugdwerk met jongeren in armoede 1. Jongeren in armoede 2. Proeftuinen 3. Concrete projecten 4. Jeugdwerk met jongeren in armoede 5. Voorlopige vaststellingen 6. Beperkte lectuur 1. Jongeren in armoede Wat is armoede? Armoedejaarboek: Een netwerk van sociale uitsluitingen dat zich uitstrekt over meerdere gebieden van het individuele en collectieve bestaan. Het scheidt de armen van de algemeen aanvaarde leefpatronen van de samenleving. Deze kloof kunnen ze niet op eigen kracht overbruggen. De kleur van armoede 1
Bevindingen rondetafel 26.05.2008 Thuissituatie gekenmerkt door materiële tekorten, persoonlijke en sociale onzekerheid Risico van reproductie van armoede: weinig hoopvol toekomstperspectief Maatschappelijk kwetsbaar Bevindingen rondetafel: school Op school ervaren als moeilijk, lastig of gedragsgestoord Op school vaak te snel opgegeven Vaak onterecht doorverwezen naar bijzonder onderwijs Sociale factoren die relatie met leerkrachten en schoolse prestaties negatief beïnvloeden Bevindingen rondetafel: hulpverlening Kettingreactie in hulpverlening als ouders gezinsleven moeilijk kunnen organiseren Vele jongeren komen in aanraking met jeugdrechtbank en CBJ Risico van nieuwe kwetsing door de hulpverlening 2
Bevindingen rondetafel Benoemen zichzelf niet als arm, veeleer als degene die er niet bij horen Begrijpen gangbare cultuur niet: voldoen niet aan verwachtingen van samenleving Anderen weten niet wat het betekent om in hun schoenen te staan Ervaren tekort aan veilige hechting Jongeren en ouders trekken elkaar aan, stoten elkaar ook af 2. Proeftuinen: voorgeschiedenis Lokaal jeugdwerk afhankelijk van lokaal bestuur ten gevolge van decentralisering Geen, beperkte of discontinue financiering door lokaal bestuur wegens: Niet buurtgebonden Te doelgroepgericht Ook werken met ouders Overleg Jeugd 17.09.2007 Proeftuinen: voorgeschiedenis Overleg Welzijn 18.06.2008 Welzijn financiert beleidsdialoog, geen basiswerking 26.05.2008: rondetafel werken met jongeren in armoede (verslag: www.uitdemarge.be) Sinds schooljaar 2008-2009: regelmatig overleg tussen jeugdwerkingen, Vlaams Netwerk en Uit De Marge 3
Proeftuinen: wettelijk kader Participatiedecreet Projectmatig initiatief dat inspeelt op nieuwe ontwikkelingen en behoeften met oog op methodische of inhoudelijke vernieuwing Projectoproep Kansengroep stimuleren tot & begeleiden bij ontwikkelen van jeugdverenigingen Proeftuinen: projectoproep 2009 Acht proeftuinen jeugdwerk met jongeren in armoede Sinds 01.04.2009 voor één jaar Bij zeven verenigingen waar armen het woord nemen & één CAW Nieuwe projectoproep 2010: http://www.sociaalcultureel.be/jeugd/proeftu inen.aspx Proeftuinen: projectoproep 2009 Vierdewereldgroep Mensen voor Mensen, Aalst Recht-Op, Antwerpen Centrum Kauwenberg, Antwerpen t Salon, Brugge Wijkcentrum De Kring, Eeklo Den Tube (Fabota), Leuven Leren Ondernemen, Leuven T Hope, Roeselare 4
3. Concrete projecten Verschillende focus: Wederzijdse participatie Themagericht werken Tandemwerking Tussenruimte creëren (non-conformerend) Elementen komen terug bij alle projecten 3.1. Centrum Kauwenberg Kinderwerking en jongerenwerking: Thematische activiteiten en toonmomenten Ouders betrekken bij kinderwerking Wederzijdse participatie : Trajecten van begeleiders van organisaties: obv overeenkomst, opleiding op werkvloer en vorming Trajecten van kinderen en jongeren: samenwerking met opgeleide begeleiders, vertalen van wederzijdse verwachtingen 3.2. Vierdewereldgroep Mensen voor Mensen Activiteiten in spelotheek Versterken van samenwerking met jeugddienst: Doebon Samenwerking met jeugdwerk: Vorming voor vrijwilligers van jeugdbewegingen Bezoeken met ouders aan jeugdbewegingen Activiteiten in spelotheek begeleid door vrijwilligers van jeugdbewegingen Brug slaan naar andere organisaties 5
3.3. Recht-Op Themagerichte activiteiten Leren nadenken over eigen positie Knelpunten en oplossingen benoemen Op basis van hun ervaringen Deelname aan jeugdraad: bvb. EYC Eindproduct en toonmoment Beleidsaanbevelingen Dialoog met beleidsmakers 3.4. t Salon Themagerichte activiteiten Leren nadenken over eigen positie Knelpunten en oplossingen benoemen Op basis van hun ervaringen Eindproduct en toonmoment Beleidsaanbevelingen Dialoog met beleidsmakers 3.5. Wijkcentrum De Kring Kinderwerking en tienerwerking Kinderen en tieners brengen hun verhaal: babbelbox, foto s enz. Inbreng bij kansenpas, kindergemeenteraad en jeugdraad Ouders betrekken bij kinderwerking Tieners verwoorden verwachtingen over jeugdwerk, dialoog met lokaal sociaal beleid 6
3.6. Den Tube Activiteiten met kerngroep Zoeken naar sociale mix Zoeken naar expressievormen: urban acrobats (cf. youtube) Eindproduct en toonmoment op armoededag Permanente themagerichte werking Werken aan thema s: bvb. school Op basis van hun ervaringen 3.7. T Hope Activiteiten met kinderen en jongeren Aanspreken vrijwillige jeugdleiders zonder armoede-ervaring Tandem -werking: jongeren in armoede en vrijwilligers zonder armoede-ervaring begeleiden samen activiteiten Samenwerking met andere jeugdwerkingen en organisaties 3.8. Leren Ondernemen Leefwereld verkennen: expedities Traag kijken, speelse & creatieve methodieken Tussenruimte creëren: tussen verheffing en emancipatie, eigen taal & cultuur behouden en nieuwe cultuur zich eigen maken enz. Toonmomenten over traject en creaties Samenwerking met Kunstbank 7
3.8. Leren Ondernemen 3.8. Leren Ondernemen 3.8. Leren Ondernemen 8
4. Jeugdwerk met jongeren in armoede Werken met jongeren én hun gezinnen Werken aan vertrouwen Kinderen en jongeren nemen het woord Emancipatie & participatie: tweesporenbeleid Solidair samenwerken van mensen die in armoede leven en zonder armoede-ervaring Tussenruimte creëren 4.1. Werken met jongeren én hun gezinnen Integrale benadering We kunnen kinderen en jongeren en datgene waarmee ze worstelen pas begrijpen als we hun leefwereld leren kennen Vertrouwen van ouders nodig om met kinderen en jongeren te mogen werken Occasioneel met ouders werken volstaat niet 4.2. Werken aan vertrouwen Veronderstelt bepaalde basishouding Fundament voor emancipatie en participatie Empowerment: mensen versterken zodat ze greep krijgen op hun situatie en omgeving Presentie Autonomie, openstaan voor anders zijn Krachtenperspectief: krachtbronnen ontdekken Partnerschap: machtsverschil, gelijkwaardigheid 9
4.3. Kinderen en jongeren nemen het woord Activiteiten als schakels in emancipatieproces Empowerment van groep: controle verwerven, kritisch bewustzijn en participatie Op ritme van kinderen en jongeren Solidair: het woord nemen voor zichzelf maar ook met en voor anderen Over sociale grondrechten : onderwijs, vrije tijd, arbeid, gezondheid, welzijn enz. Verschillende expressievormen 4.4. Emancipatie & participatie: tweesporenbeleid Waarom jeugdwerk met jongeren in armoede? Volstaat bestaand aanbod niet? Tweesporenbeleid: complementen Toegankelijkheid van bestaand aanbod voor iedereen Ondersteunen van empowerment van iedereen Belang van veiligheid, van veilig nest Gericht op samenleving: cf. het woord nemen 4.5. Solidair samenwerken Jeugdwerkers die in armoede leven en zonder armoede-ervaring: complementen Ervaringsdeskundigheid: Dichter bij jongeren in armoede Versterkt gevoel van gelijkwaardigheid en onafhankelijkheid Mensen zonder armoede-ervaring: Spiegelen aan voorbeeldfiguren Leefwereld verbreden 10
4.6. Tussenruimte creëren Weg van druk om te consumeren of te conformeren Vertrouwde bevestigen of onderbreken? Tussenruimte creëren: Tussen verheffing en emancipatie Tussen eigen taal & cultuur behouden en nieuwe cultuur zich eigen maken 5. Voorlopige vaststellingen Vertrouwensrelatie opbouwen kost tijd: Arbeidsintensief: beschikbaarheid, inventiviteit Continuïteit onder druk: structurele financiering Vertrouwensrelatie is fundament: Om jongeren te kunnen bereiken Om themagericht te kunnen werken Belang van beschikbaarheid en onvoorwaardelijkheid Voorlopige vaststellingen Mythe van inclusief werken : kiezen voor tweesporenbeleid Na proeftuinen? Structurele financiering? Noodzaak projectfinanciering 2009 Rol van lokale besturen Jeugdbeleidsplanning 2011-2013 11
6. Beperkte lectuur Maatschappelijke kwetsbaarheid: VETTENBURG, N., WALGRAVE, L., VAN KERCKVOORDE, J.,Jeugdwerkloosheid, delinquentie en maatschappelijke kwetsbaarheid,antwerpen, Kluwer, 1984. VETTENBURG, N., Schoolervaringen, delinquentie en maatschappelijke kwetsbaarheid, Onderzoeksgroep Jeugdcriminologie, Leuven, 1988. VETTENBURG, N., WALGRAVE, L.,Een interpretatie van theorieën over persisterende delinquentie: maatschappelijke kwetsbaarheid, in: GORIS, P., WALGRAVE, L., Van kattenkwaad en erger. Actuele thema s uit de jeugdcriminologie, Garant, Leuven, 2002, p. 44-59. Empowerment: VAN REGENMORTEL, T., Empowerment in de zorg, in: Welzijnsgids-Methodiek, afl. 68, 2008, p. 111-134. Armoede: VAN ROBAEYS, B., e.a., De kleur van armoede. Armoede bij personen van buitenlandse herkomst, Acco, Leuven/Voorburg, 2007. VRANKEN, J., e.a. (red.), Armoede en sociale uitsluiting. Jaarboek 2009, Acco, Leuven/Den Haag, 2009. 12