rlening 19/10/2012 De opbouw van het verhaal Bind-Kracht en gekleurde armoede Gekleurde armoede als maatschappelijke uitdaging

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "rlening 19/10/2012 De opbouw van het verhaal Bind-Kracht en gekleurde armoede Gekleurde armoede als maatschappelijke uitdaging"

Mark Maarten Peeters
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 rlening De opbouw van het verhaal Bind-Kracht en gekleurde armoede? een maatschappelijke uitdaging een uitdaging voor de hulpverlening: cijfers uit Antwerpen De opzet van het onderzoek hulpverleners Divers-sensitief en empowerend sociaal werk Bind-Kracht en gekleurde armoede Gekleurde armoede als maatschappelijke uitdaging Gekleurde armoede als sociaal probleem Toegenomen etnisch-culturelediversiteit onder de bevolking Etnisch-culturelediversiteit en armoede hebben een bijzondere relatie: gekleurde armoede Gekleurde armoede als maatschappelijke uitdaging 2001 (op basis van PSBH en Gezondheidsenquête; Van Robaeys, Vranken, Perrin & Martiniello, 2007) Armoederisico algemeen: 12,6% Armoederisico groep van Marokkaanse origine: 55% Gekleurde armoede als maatschappelijke uitdaging 2005 (op basis van EU-Silc; Corluy & Verbist, 2010) Armoederisico autochtone Belgen: 12% Armoederisico niet-eu-burgers: 48% Met sterke concentraties in de steden 1

armoede Gekleurde armoede als maatschappelijke uitdaging Gekleurde armoede als sociaal probleem Toegenomen etnisch-culturelediversiteit onder de bevolking Etnisch-culturelediversiteit en armoede

2 Gekleurde armoede als maatschappelijke uitdaging Tegengaan van processen van armoede en sociale uitsluiting als een topprioriteit voor het sociaal werk Duidelijke kwetsbare positie van groepen van buitenlandse herkomst legitimeert een bijzondere aandacht Bind-Kracht in Armoede Samenwerkingsverbandvan onderzoekers, trainersen coaches Missie: begeleidersversterkenen ondersteunenin krachtgerichtwerkenmet mensenin armoedevia (actie)onderzoek, methodiekontwikkeling, coaching en supervisie Vertrekpunten: Verbintenisproblematiek en afhankelijkheid Hulpverlening: VERBINDEND en VERSTERKEND werken in dialoog p.8 Bind-Kracht in Armoede In studies en vormingsprogramma s: zoektocht naar kwaliteitsvolle hulpverlening met duurzame resultaten Leefwereld van mensen in armoede Spanningsvelden in de hulpverlening Empowermentnaar de hulpverleningspraktijk Relatie-opbouw positieve basishouding Instrumenten voor versterkend en verbindend werken Overdraagbaar naar gekleurde armoede? Gekleurde armoede als uitdaging in de hulpverlening Steeds meer etnische diversiteit in de hulpverlening Steeds meer casusbesprekingen over hulpverleningaan cliënten van buitenlandse herkomst Steeds meer gevoelens van onmacht en onzekerheid in het omgaan met deze diversiteit p.9 Cijfers uit Antwerpen CAW Vlaanderen ECM bij onthaal 21% 26% Cijfers uit Antwerpen OCMW Antwerpen 2009 N-B origine bij begeleiding 23% 28% Steuntrekkende Belgen Antwerpen ECM bij onthaal 36% 44% 49% 46% Steuntrekkende EU-ers N-B origine bij begeleiding 33% 39% Steuntrekkende niet-eu-ers 5% 2

krachtgerichtwerkenmet mensenin armoedevia (actie)onderzoek, methodiekontwikkeling, coaching en supervisie Vertrekpunten: Verbintenisproblematiek en afhankelijkheid Hulpverlening: VERBINDEND en

Cijfers uit Antwerpen Telling op 15 maart 2009 (OCMW) 64% was niet in België geboren 13% van de in België geboren personen hadden een allochtoon klinkende naam Conclusie: 2/3 van de van

3 Cijfers uit Antwerpen Telling op 15 maart 2009 (OCMW) 64% was niet in België geboren 13% van de in België geboren personen hadden een allochtoon klinkende naam Conclusie: 2/3 van de van maatschappelijke integratie in het OCMW van Antwerpen is van buitenlandse herkomst Cijfers uit Antwerpen De meest voorkomende bevolkingsgroepen in 4 sociale centra (2009) Azië Afrika Vluchtelingen Rest van Europa 0 De Balans Seefhoek Berchem De Fontein De zoektocht naar betekenis voor de hulpverlening: opzet van het onderzoek Opzet van het onderzoek Probleemveld: Wat is de impact van gekleurde armoede op de hulpverlening? Onderzoeksvragen: Welke visie hanteren hulpverleners in het werken met mensen in armoede van een andere etnische herkomst? Wat verwachten cliënten van een andere herkomst in armoede van de hulpverlening? Waar ervaren ze drempels en knelpunten? Wat helpt hen echt vooruit? Opzet van het onderzoek Kwalitatieve interviews met 20 sociaal werkers (OCMW CAW s Antwerpen) Kwalitatieve interviews met 16 cliënten van andere herkomst in een armoedesituatie (9 verschillende landen) Opzet van het onderzoek Geen representatieve uitspraken! Op het spoor komen van verschillende visies, standpunten, spanningsvelden Opbouwen van inzichten over de beleving & betekenisgeving door sociaal werkers en cliënten 3

Vluchtelingen Rest van Europa 0 De Balans Seefhoek Berchem De Fontein De zoektocht naar betekenis voor de hulpverlening: opzet van het onderzoek Opzet van het onderzoek Probleemveld: Wat is de impact

4 Het perspectief van de hulpverleners Over omgaan met diversiteit hulpverleners Omgaan met diversiteit is een uitdaging voor de hulpverleners Taalverschillen vormen een grote drempel: Vaak is taal toch wel een moeilijk gegeven. Je merkt in de praktijk dat als iemand een taal spreekt die je zelf totaal niet machtig bent, dat het heel moeilijk wordt om daar op een even kwaliteitsvolle manier een begeleiding mee aan te gaan. hulpverleners Omgaan met diversiteit is een uitdaging voor de hulpverleners: Andere normen & gedragingen interpreteren & daarover dialogeren hulpverleners I: Wat vind je moeilijk? R: Als een persoon, nu moet ik zien hoe ik me uitdruk hé, in het leven staat voor basisbehoeften, maar ook niet meer dan dat. Daar bedoel ik mee: eten, onderdak, kinderen, ja, eigenlijk dat overleven zo. Dat is soms moeilijk omdat die ook niet in het nu leven en die kijken ook niet veel verder. hulpverleners Omgaan met diversiteit is een uitdaging voor de hulpverleningsorganisatie & opdrachten: Voorbeeld: activeren hulpverleners R: Bijvoorbeeld de vrouw die Nederlandse les moet volgen, die laat dat eigenlijk niet toe dat je je daarmee bemoeit. Voor haar is dat totaal niet aan de orde, maar voor ons wel. Dus in dat opzicht laat ze het niet toe, maar worden ze door ons wel een beetje gestimuleerd en aangehaald om dat wel te doen. Maar ze gaan dat zeker niet altijd toelaten en begrijpen waarom ik bepaalde dingen vraag. 4

Je merkt in de praktijk dat als iemand een taal spreekt die je zelf totaal niet machtig bent, dat het heel moeilijk wordt om daar op een even kwaliteitsvolle manier een begeleiding mee aan te gaan.

5 hulpverleners Visie op armoede hulpverleners Denken over armoede is niet altijd gemakkelijk Armoede is... De schuld van de mensen zelf De schuld van de groep De schuld van de samenleving hulpverleners Cultureel schuldmodel: De taal, tradities, door cultuur zijn ze minder aan de arbeidsattitude aangepast. Cultuur houdt hen in armoede. Leven in armoede Armoede is... leven in een web van problemen Armoede is... weinig toegang tot krachtige sociale netwerken Armoede is... moeizame opbouw van maatschappelijke kennis R: Ik woon nu drie jaar in Antwerpen, maar ik ken niets over Antwerpen. Als ik iets moet zoeken. Ik wil bijvoorbeeld werken. Zo werkstudent. Ik weet niet waar beginnen. Ik kan toch niet op straat vragen aan iedereen: ik zoek studentenjob? Dat is niet gemakkelijk. 5

aangepast. Cultuur houdt hen in armoede. Leven in armoede Armoede is... leven in een web van problemen Armoede is... weinig toegang tot krachtige sociale netwerken Armoede is.

6 Armoede is... geen controle hebben en daaronder lijden En toch... terug greep willen krijgen op het eigen leven Het is belangrijk dat ik voor mezelf zorg opdat ik een ander leven kan beginnen. Het is te snel om te gaan werken maar het blijft wel het idee om mijn leven in handen te nemen, niet afhankelijk te blijven van het OCMW. Het OCMW is mijn mama niet, hé? Over kwaliteitsvolle hulpverlening Kwaliteitsvolle hulpverlening is Werken aan concrete oplossingen die vooruit helpen Emotionele ondersteuning om tot duurzame verandering te komen Ik wil iemand op dit ogenblik die me kan helpen om deze situatie eerst te verlaten. Die me kan helpen met mijn problemen op dit moment. Ik wil echt iemand die me helpt om deze situatie te verlaten. I: Je vind het niet zo erg dat je hen nodig hebt omdat je weet dat het goed zal zijn in de toekomst, op die manier? R: Ja! Iemand naast mij of achter of voor mij stappen. Dat is, vind ik, belangrijk. Je kunt het niet alleen. I: Wil je vooral dat er iemand voor jou stapt of naast jou? R: Naast mij en achter mij, zo, om te duwen. I: Om te duwen? R: Om te duwen, ja. Of naast mij ook. Maar ook zorgen dat wij stappen zetten. 6

Over kwaliteitsvolle hulpverlening Kwaliteitsvolle hulpverlening is Werken aan concrete oplossingen die vooruit helpen Emotionele ondersteuning om tot duurzame verandering te komen Ik wil iemand op

7 Kenmerken van goede hulpverlening Bereikbaarheid Respect Participatie en zeggenschap Oprechte betrokkenheid R: Ik was in staat om te vertellen omdat ik het voelde dat het iemand was die zich interesseerde. Ik zag hoe ze met de andere cliënten omging. Zij luisterde, zij was aangenaam. Er is menselijkheid, ze interesseert zich. Dit psychologisch probleem, niemand had me daar ooit over aangesproken, niemand. Zij heeft in mijn dossier geken, ze heeft mijn dossier gelezen en zij heeft de vinger op de wonde gelegd. R: Ze vindt het heel belangrijk dat een sociaal assistent zijn vak kent, de wegen kent, de informatie heeft en die overbrengt, maar toch ook een beetje psychologisch inzicht heeft en aan mensen zegt: Het komt wel goed, ik geloof dat het goed komt voor jou! Die morele steun is nodig. Divers-sensitief en empowerend sociaal werk Samenvattend: Culturele analyses als geprefereerde verhalen bij hulpverleners Sociale, politieke, economische structuren verdwijnen uit beeld Cliënten schreeuwen onmacht uit over mensonwaardig leven Hulpverleners kunnen een belangrijk verschil maken voor cliënten Divers-sensitief en empowerend sociaal werk Divers-sensitief sociaal werk: Positieve basishouding Sterk inleefvermogen Respect Aandacht Het bestaan van nevengeschikte, verschillende perspectieven kunnen hanteren Goede luisteraars 7

Dit psychologisch probleem, niemand had me daar ooit over aangesproken, niemand. Zij heeft in mijn dossier geken, ze heeft mijn dossier gelezen en zij heeft de vinger op de wonde gelegd.

8 Divers-sensitief en empowerend sociaal werk Empowerend sociaal werk: Vanuit een vuur van verontwaardiging Blijvend de vragen van cliënten vooropstellen Alertheid voor uitsluitingsprocessen in de context Evenwicht tussen versterken van cliënten & aanklagen van structurele condities van sociale ongelijkheid & armoede Divers-sensitief en empowerend sociaal werk Nood aan meer reflectieruimte & actieonderzoek Rond diversiteitskwesties en handelen Rond het verbinden van individuele hulpvragen met de maatschappelijke context Nood aan een divers-sensitieveopleiding ter voorbereiding Nood aan een realistisch maar gedurfd ondersteunend beleid We wensen jullie veel inspiratie bij het doornemen van dit boek! Contactgegevens p.45 8

actieonderzoek Rond diversiteitskwesties en handelen Rond het verbinden van individuele hulpvragen met de maatschappelijke context Nood aan een divers-sensitieveopleiding ter voorbereiding Nood aan

Vergelijkbare documenten

GEKLEURDE ARMOEDE BEA VAN ROBAEYS

GEKLEURDE ARMOEDE BEA VAN ROBAEYS De opbouw van het verhaal Gekleurde armoede Een maatschappelijke uitdaging Leefwereld: het leven zoals het is Gekleurde armoede en hulpverlening Het perspectief van de