Meting van de Antwerpse winkelstraten

Meting van de Antwerpse winkelstraten 2010 Werk en Economie Detailhandel en Horeca 70354_Digitale_presentatie_metingen_antwerpse_winkelstratenDEF.indd 1 28/01/11 15:33

2 / 101

Colofon De Meting van de Antwerpse winkelstraten 2010 is een product van stad Antwerpen - Actieve Stad Economie Detailhandel en Horeca. Het rapport werd geschreven door Dries Van Hofstraeten. Adres Actieve Stad Economie Detailhandel en Horeca Grote Markt 1 2000 Antwerpen Tel: 03/338.68.98 Fax: 03/338.20.30 Mail: dries.vanhofstraeten@stad.antwerpen.be Verantwoordelijke uitgever Dirk Diels, Grote Markt 1, 2000 Antwerpen Grafische vormgeving en redactie Dries Van Hofstraeten, Agnes Van Look, Luc Dielis, Goele Geeraert Wettelijk depotnummer D/2011/0306/2 3 / 101

Voorwoord door Robert Voorhamme schepen voor onderwijs, economie, werk en middenstand Elke drie jaar brengt de stad de Antwerpse winkelstraten in kaart. Voor u ligt al de vijfde meting van de Antwerpse Winkelstraten (2010). Daardoor worden evoluties en trends op gebied van detailhandel in Antwerpen duidelijker en betrouwbaarder. De Meting van de Antwerpse winkelstraten blijft hét instrument bij uitstek om ons stedelijke detailhandelsbeleid op af te stemmen. Het levert een objectieve basis om beleidskeuzes te maken en samen met de handelaars acties op te zetten. Want naast het belang van goede registratie is het creëren van een ruim draagvlak het fundament van iedere beleidsmaker. Ik kies er resoluut voor om samen te werken met de winkeliersverenigingen. Daarnaast fungeert de Beleidsadviesraad die de sector vertegenwoordigt als belangrijk klankbord. Uit de Meting 2010 kan ik vaststellen dat de gezamenlijke inspanningen hun vruchten afwerpen. De globale cijfers tonen aan dat we er voor alle aspecten op vooruit gaan. Het aantal winkelpanden in Antwerpen blijft stijgen. De leegstand duikt voor het eerst sinds de allereerste Meting in 1997 onder de 12%. Het aantal imagoverlagende zaken daalt zelfs drastisch, weeral tot onder het peil van 1997. Dit laatste heeft ongetwijfeld te maken met de beleidskeuze om voor imagoverlagende zaken een uitbatingsvergunning te introduceren. In 2008 besliste de stad de handelaars te stimuleren om de kwaliteit van hun handelspanden te verhogen. Al meer dan 400 handelaars vroegen een renovatiepremie aan om hun voorgevel en/ of hun winkelinterieur te verfraaien. Het is te vroeg om deze effecten in de Meting terug te vinden. Op termijn zal dit het straatbeeld van onze winkelstraten merkelijk moeten verbeteren. Maar we zijn er nog niet: de Meting toont grote verschillen aan tussen de 58 winkelgebieden. Daarom kiezen we jaarlijks, op basis van de Meting, enkele gebieden uit waar het minder goed gaat. In die gebieden proberen we extra middelen in te zetten om het tij te doen keren. Een terreinmanager van de stad gaat ter plaatse met de handelaars aan de slag en zet stimulerende acties op touw. In sommige winkelgebieden zien we ook zeer positieve tendensen: zo groeien sommige winkelkernen naar elkaar toe. Het shoppinghart en het Zuid worden stilaan verbonden door een nieuw en snel groeiend winkellint Nationalestraat - Volkstraat. De trends in de Meting bewijzen dat een samenhangend beleid resultaten oplevert. Het is de beste aanmoediging om op de ingeslagen weg verder te gaan zodat Antwerpen de shoppingstad bij uitstek blijft waarin ook de buurtwinkels hun rol blijven spelen. Robert Voorhamme Schepen voor onderwijs, werk, economie en middenstand 4 / 101

Inhoudsopgave 1. Inleiding p. 6 2. Meting van de Antwerpse winkelstraten p. 7 2.1. Methodologie p. 7 2.2. Zonering en overzicht van de winkelgebieden p. 8 2.3. Resultaten p. 10 2.3.1. Commerciële Mix p. 10 2.3.2. Commerciële panden in gebruik - Winkeldichtheid p. 11 2.3.3. Leegstand p. 13 2.3.4. Ketenfilialen p. 14 2.3.5. Imagoverlagende commerciële panden p. 16 2.3.6. Dynamiek in het winkelgebied p. 17 2.4. Conclusies p. 20 Resultaten per winkelgebied van de Meting van de Antwerpse winkelstraten (overzicht op p. 23) Winkelgebieden in Zone 1 Oude Binnenstad p. 24 Winkelgebieden in Zone 2 Antwerpen-Zuid p. 40 Winkelgebieden in Zone 3 Antwerpen-Noord p. 47 Winkelgebieden in Zone 4 Antwerpen-Centraal p. 57 Winkelgebieden in Zone 5 Oud-Borgerhout p. 64 Winkelgebieden in Zone 6 Oud-Berchem p. 66 Winkelgebieden in Zone 7 Linkeroever p. 69 Winkelgebieden in Zone 8 Antwerpen Kiel p. 71 Winkelgebieden in Zone 9 Hoboken p. 74 Winkelgebieden in Zone 10 Wilrijk p. 76 Winkelgebieden in Zone 11 Nieuw-Berchem p. 80 Winkelgebieden in Zone 12 Deurne-Zuid/Nieuw-Borgerhout p. 84 Winkelgebieden in Zone 13 Deurne-Noord p. 87 Winkelgebieden in Zone 14 Merksem p. 89 Winkelgebieden in Zone 15 Ekeren p. 93 Bijlage: Gedetailleerde lijst van de afgebakende winkelgebieden p. 97 5 / 101

1 Inleiding De meting van de Antwerpse winkelstraten 2010 is een inventarisatie van het commercieel aanbod in de winkelgebieden van stad Antwerpen. Tevens bouwt dit onderzoek verder op vorige terreinonderzoeken. Het commercieel aanbod wordt elke drie jaar vergeleken met de resultaten van de voorgaande metingen. In het kader van het Strategisch Commercieel Plan voor de Antwerpse winkelstraten werd in 1997 de eerste meting uitgevoerd. Deze meting, en die van 2001, werden uitgevoerd door een extern onderzoeksbureau. Sinds 2004 gebeurt de meting elke drie jaar door de dienst Detailhandel en Horeca. Dankzij het gebruik van geografische software wordt sinds 2004 op pandniveau gemeten, en niet meer op bouwblokniveau zoals voordien. Hierdoor ontstaat een meer gedetailleerde inventarisatie van het commercieel aanbod. Dit onderzoeksrapport brengt de Antwerpse winkelgebieden in kaart. Het rapport vormt mee de basis van elk instrument in het detailhandelsbeleid van stad Antwerpen. 6 / 101

2 Meting van de Antwerpse winkelstraten Voor de vijfde keer onderzocht de stad Antwerpen het commercieel aanbod in de Antwerpse winkelstraten. Door elke drie jaar het aanbod te inventariseren, worden de evoluties en de dynamiek in de winkelgebieden grondig geanalyseerd. Hieruit worden met het oog op een optimaal detailhandelsbeleid conclusies getrokken. 2.1 Methodologie Periode van inventarisatie Via terreinopnames werd begin 2010 gestart met de inventarisatie van het commercieel aanbod. Eind juni 2010 werd de inventarisatie opgeleverd, gevolgd door een periode van analyse en rapportage. Na de inventarisatie was er wel ruimte om nieuwe ontwikkelingen of grote nieuwe handelszaken mee te verwerken. Selectie en afbakening van winkelstraten Op basis van de lijst van 57 winkelgebieden - die ook gebruikt werd in 2007 - gebeurde de meting. Deze 57 winkelgebieden bestaan uit ongeveer 140 winkelstraten, galerijen en shoppingcentra. Net als in de vorige metingen, werd de selectie van de winkelgebieden gebaseerd op strikte afbakeningsregels: (1) In meer dan 50% van alle panden (zowel commercieel als nietcommercieel) in het winkelgebied moeten actieve commerciële zaken gevestigd zijn, zoals handelszaken, horecapanden of aanbieders van diensten. Een concentratie van enkel diensten of enkel horecazaken volstaat niet om een winkelgebied te zijn. (2) In absoluut aantal moeten er minstens 30 actieve commerciële zaken gevestigd zijn. Door toepassing van deze criteria werden in de meting van 2010 volgende winkelgebieden niet weerhouden: Lange Leemstraat (district Antwerpen) en Falconplein-Klapdorp (district Antwerpen). Geen van beide gebieden 7 / 101 voldeden in 2007 en 2004 aan de criteria, maar werden toen weerhouden omdat er groeipotentieel was. De winkelgebieden Victor Roossensplein- Oude Barreellei (district Merksem) en Provinciestraat en Kerkstraat (district Antwerpen) halen in 2010 net geen 50% winkeldichtheid. Ze worden echter wel opgenomen omdat het verschil zeer klein is (ze hebben een stijging van de winkeldichtheid tot +/- 49%) of omdat in 2007 de winkeldichtheid er nog wel meer dan 50% bedroeg. Het aantal winkelgebieden in de stad Antwerpen Door de evolutie en de dynamiek in detailhandel, is één winkelgebied zich anders gaan positioneren: Sint-Jansplein-Sint-Gummarusstraat. In vorige metingen behoorden ze tot één winkelgebied. Vanaf deze meting vormen zij aparte winkelgebieden. De laatste drie jaar zijn enkele straten commercieel sterk gegroeid. Met als gevolg dat zij sinds de meting van 2010 aan de hierboven vermelde criteria voldoen. Het gaat over de Grotesteenweg (district Berchem) en Sint-Bernardsesteenweg (grens Kiel- Hoboken). Door de vestiging van handel in aangrenzende (commerciële) panden in de zijstraten zijn andere winkelgebieden gegroeid. Bijvoorbeeld de Jezusstraat, die sinds deze meting ook een deel van de Sint-Jacobsmarkt omvat, en de Kloosterstraat die nu ook de Riemstraat mee in het winkelgebied opneemt. In bijlage 1 (p. 97) vind u de gedetailleerde lijst van afgebakende winkelstraten. De meting gaat met andere woorden uit van 58 winkelgebieden verspreid over het grondgebied van de stad Antwerpen. De winkelgebieden "Bredabaan Baanwinkels", "Ekeren Donk" en "Ekeren Mariaburg" omvatten deels ook panden van aangrenzende gemeenten. De Boomsesteenweg wordt in deze meting gereduceerd tot het deel binnen de stadsgrens. Typologie van de winkelgebieden Elk winkelgebied, of het nu binnenstedelijk of randstedelijk is, heeft een eigen karakter. We onderscheiden vier types: Winkelhart (of hoofdwinkelcentrum, afgekort WH): winkelgebied met de grootste bovenlokale aantrekkingskracht. Ze biedt hoofdzakelijk shopping, ketenfilialen en horeca aan, ligt in het hart van de stad en verbindt het Centraal Station met de Grote Markt en het Zuid.

Wijkcentrum (WC): een commercieel centrum dat in de eerste plaats lokaalverzorgend is, zich richt op de omliggende wijk en vooral dagelijkse artikelen en diensten aanbiedt. KAART 1: Zonering Stadsdeelcentrum (SC): groot, bovenlokaal én lokaal aantrekkelijke winkelconcentratie die niet rechtstreeks aansluit op het hoofdwinkelcentrum of winkelhart. De mix van wijkverzorgende handel en diensten met bovenlokaal aantrekkelijke shoppingzaken maakt deze kernen uniek. Daarom moet in dit soort winkelgebied minstens 15% van de actieve commerciële panden een keten zijn om een stadsdeelcentrum te zijn. Baanwinkelcentrum (BW): winkellint aan de rand van de stad, gekenmerkt door grote verkoopoppervlaktes. Zeer vaak gaat het om ketenfilialen die ook op andere baanwinkelcentra in Vlaanderen voorkomen. 2.2 Zonering en overzicht van de winkelgebieden De 58 winkelgebieden worden onderverdeeld in zones. De grenzen ervan worden bepaald door ruimtelijke, socio-demografische en commerciële factoren. Kaart 1 hiernaast geeft de zones weer. Binnenstad: 4 zones De eerste vier zones zijn de meest binnenstedelijke en hebben daardoor ook een groot aantal commerciële panden: de Oude Binnenstad, Antwerpen-Zuid, Antwerpen-Noord en Antwerpen-Centraal. Samen omvatten zij 36 van de 58 winkelgebieden. In de binnenstad zijn deze 4 zones bovendien het meest dynamisch op het vlak van detailhandel: de invulling van panden wijzigt hier het snelst en er staan veel stadsontwikkelingsprojecten op stapel. Ten slotte zijn de meeste horecakernen gevestigd in deze vier zones. Door de groeiende aandacht voor horeca in de stad Antwerpen, is het nodig om ook voor deze concentraties een evolutie bij te houden van de aanbodzijde. Antwerpse rand: 13 zones z De dertien andere zones zijn meer randstedelijk en bundelen samen 22 commerciële gebieden. De meeste van deze zones komen overeen met 8 / 101

districten zoals Wilrijk, Ekeren en Hoboken. Omwille van een ruimtelijke en/of socio-demografische scheiding zijn sommige districten opgedeeld in twee zones (zoals Deurne-Noord en -Zuid). Voor deze zones werden enkel de winkelgebieden geïnventariseerd. De zones Dam-Luchtbal-Eilandje (Zone 16) en Berendrecht-Zandvliet-Lillo (Zone 17) hebben enkel buurtwinkelconcentraties en horecakernen. In dit onderzoek komen ze niet aan bod. In zone 16 zullen in de toekomst wel ontwikkelingen starten (vooral op het Eilandje) die detailhandel omvatten. Wellicht zullen zij in toekomstige metingen aan bod komen. Elk winkelgebied krijgt een code die bestaat uit een nummering gevolgd door de afkorting van de zone waarin ze ligt (bijvoorbeeld: OB voor Oude Binnenstad) en door de afkorting van het type winkelgebied (WH, WC, SC of BW). Zone 1 Oude Binnenstad (OB) 1_OB_WH Meir-GB Shopping Center-Stadsfeestzaal 2_OB_WH Wilde Zee 3_OB_WH Kammenstraat-Kleine Markt 4_OB_WH Schuttershofstraat-Hopland 5_OB_WH Jezusstraat-Sint-Jacobsmarkt 6_OB_WH Steenhouwersvest 7_OB_WH Hoogstraat 8_OB_WH Melkmarkt-Korte Nieuwstraat 9_OB_WH Sint-Katelijnevest 10_OB_WH Minderbroedersrui-Wolstraat 11_OB_WH Kloosterstraat-Riemstraat 12_OB_WH Leopoldstraat-Sint-Jorispoort 13_OB_WH Nationalestraat 14_OB_WH Lange en Korte Koepoortstraat 15_OB_WC Paardenmarkt Zone 2 Antwerpen-Zuid (AZ) 16_AZ_WH Vlaamsekaai en Waalsekaai 17_AZ_WH Mechelsesteenweg 18_AZ_WH Volkstraat-Geuzenstraat 19_AZ_WC Kasteelpleinstraat 9 / 101 20_AZ_WC 21_AZ_WC Anselmostraat Brederodewijk Zone 3 Antwerpen A ntwerpen-noord (AN) 22_AN_WC Van Wesenbekestraat 23_AN_WC Carnotstraat 24_AN_WC Offerandestraat-Dambruggestraat 25_AN_WC Handelstraat-Korte Zavelstraat 26_AN_WC Lange Beeldekensstraat-Diepestraat 27_AN_WC Sint-Jansplein-Vondelstraat 28_AN_WC Sint-Gummarusstraat-Diepestraat 29_AN_WC Kerkstraat 30_AN_WC Gemeentestraat Zone 4 Antwerpen-Centraal (AC) 31_AC_WH De Keyserlei-Century Center 32_AC_WH Koningin Astridplein 33_AC_WH Diamantwijk-Winkelgalerij Centraal Station 34_AC_WH Quellinstraat-Frankrijklei 35_AC_WC Lange Kievitstraat-Simonsstraat 36_AC_WC Provinciestraat Zone 5 Oud-Borgerhout (BO) 37_BO_WC Turnhoutsebaan Zone 6 Oud-Berchem (BE) 38_BE_WC Driekoningenstraat-Statiestraat 39_BE_WC Grotesteenweg Zone 7 Linkeroever (LO) 40_LO_WC Linkeroever (Blancefloerlaan-Frederik Van Eedenplein) Zone 8 Kiel (KI) 41_KI_SC Abdijstraat-Den TIR 42_KI_WC Sint-Bernardsesteenweg

Zone 9 Hoboken (HO) 43_HO_WC Kioskplaats-Kapelstraat Zone 10 Wilrijk (WI) 44_WI_SC Bist-Winkelcentrum De Kern 45_WI_WC Jules Moretuslei 46_WI_BW Boomsesteenweg Zone 11 Nieuw-Berchem (NB) 47_NB_WC Gitschotellei 48_NB_WC Diksmuidelaan 49_NB_WC Fruithoflaan Zone 12 Deurne-Zuid en Nieuw-Borgerhout (DB) 50_DB_WC Herentalsebaan 51_DB_WC Stenenbrug Zone 13 Deurne-Noord (DN) 52_DN_WC Deurne-Noord (Turnhoutsebaan, Frank Craeybeckxlaan en Gallifortlei) Zone 14 Merksem (ME) 53_ME_SC Bredabaan Centrum 54_ME_WC Victor Roosensplein-Oude Bareellei 55_ME_BW Bredabaan Baanwinkels Zone 15 Ekeren (EK) 56_EK_WC Ekeren Dorp 57_EK_WC Ekeren Donk 58_EK_WC Ekeren Mariaburg Zone 16 1 Dam-Luchtbal Luchtbal-Eilandje (DL DL) Momenteel geen winkelgebieden Zone 17 1 Berendrecht-Zandvliet Zandvliet-Lillo (BZ BZ) Momenteel geen winkelgebieden 2.3 Resultaten 2.3.1 Commerciële Mix In de 58 geselecteerde winkelgebieden worden commerciële en nietcommerciële panden geïnventariseerd. Aan de hand van de lijst van aanbodcategorieën wordt van de commerciële panden naast de naam van de handelszaak ook het type aanbod genoteerd. Commerciële panden omvatten o.m. winkels, warenhuizen, horecazaken, cinema s en fitnesszalen. Uiteindelijk werden 75 verschillende soorten aanbod of diensten opgesomd. Binnen de aanbodcategorieën bestaan twee afbakeningen. Enerzijds is er een afbakening volgens type aanbod (onderverdeling met convenience, shopping, speciality, ). Enkele voorbeelden: een winkel bezocht voor dagelijkse aankopen (convenience), om te shoppen (shopping), voor dure, sporadische aankopen (speciality) of voor horeca of diensten. Anderzijds wordt sinds de meting van 2004 gebruikgemaakt van een tweede onderverdeling met o.m. voeding, persoonsuitrusting en ontspanning. Deze focust zich voornamelijk op het type assortiment. Biedt de handelszaak bijvoorbeeld voeding en drank aan? Verkoopt de zaak huis- en tuinartikelen? In beide onderverdelingen komen de aanbodgroepen 'Diensten' en 'Horeca' voor. Ze omvatten echter niet dezelfde aanbodcategorieën. Daarom is het aantal diensten en het aantal horecazaken volgens type aanbod niet altijd gelijk aan het aantal diensten en het aantal horecazaken volgens assortiment. Een kapsalon valt volgens type aanbod onder diensten, maar volgens assortiment onder persoonsverzorging. De niet-commerciële panden zijn alle panden die geen commercieel karakter hebben. Hieronder vallen geen leegstaande commerciële panden. In deze categorie zitten wel de niet-commerciële publiekstrekkers (zoals scholen en musea), de braakliggende terreinen en verbouwingen (waar mogelijk wel een commercieel karakter aan wordt gegeven), panden met een onbekende functie en de vaak grote groep van o.m. woningen, garages, kantoren, magazijnen en bedrijven. 10 / 101

Voor elk winkelgebied wordt in aparte fiches vanaf pagina 23 de commerciële mix weergegeven in twee tabellen. Een grafiek geeft daarbij de evolutie in de commerciële mix weer volgens type aanbod voor de metingen van 2004, 2007 en 2010. Zo wordt goed duidelijk hoe de winkelgebieden zich profileren en hoe dit profiel evolueert. 2.3.2 Commerciële Panden In Gebruik - Winkeldichtheid Een eerste belangrijk cijfer is het aantal CPIG (Commerciële Panden In Gebruik) en de daarmee samenhangende winkeldichtheid. Commerciële Panden In I Gebruik zijn alle panden met commercieel karakter die effectief in gebruik zijn. Natuurlijk bestaat een winkelgebied ook uit tal van nietcommerciële panden, zoals woningen, kantoren, en scholen. Ten slotte zijn er in de meeste winkelgebieden ook leegstaande commerciële panden. In de 58 Antwerpse winkelgebieden zijn in 2010 8 864 panden geïnventariseerd, waarvan er 1 833 een niet-commerciële en 7 031 een commerciële invulling hebben. Van deze groep commerciële panden zijn er 6 216 commercieel én actief (= CPIG). Tabel 1 geeft de tien winkelgebieden weer met de meeste commerciële panden in gebruik en de vijf winkelgebieden die de minste hebben. Tabel 1: Winkelgebieden met t de meeste/minste CPIG 2010 (2007) Commerciele Panden in Gebruik Aantal 1 (2) Diamantwijk-Winkelgalerij Centraal Station 286 2 (1) Turnhoutsebaan Borgerhout 272 3 (6) Meir-GB Shopping Center-Stadsfeestzaal 265 4 (3) Wilde Zee 258 5 (5) Abdijstraat-Den Tir 254 6 (4) Bredabaan Centrum 250 7 (7) Deurne-Noord 216 8 (8) Driekoningenstraat-Statiestraat 192 9 (9) Herentalsebaan 179 10 (10) Nationalestraat 164 - - - - - - - - - - - - 54 (55) Gemeentestraat 46 55 (52) Stenenbrug 41 56 (53) Kerkstraat 39 57 (56) Koningin Astridplein 36 58 (-) Sint-Bernardsesteenweg 31 11 / 101 Tevens wordt in tabel 1 deze ranking vergeleken met de resultaten van de meting van 2007. De Diamantwijk-Winkelgalerij Centraal Station heeft het hoogste aantal actieve commerciële panden, gevolgd door de Turnhoutsebaan in Borgerhout en de Meiromgeving. De Stenenbrug in Borgerhout, de Kerkstraat in Antwerpen-Noord en het Koningin Astridplein daarentegen zijn de kleinste winkelgebieden. Een nieuwkomer dit jaar is de Sint-Bernardsesteenweg in Kiel/Hoboken; de steenweg haalt nipt het criterium van de 30 actieve handelspanden om als winkelgebied geselecteerd te worden. Het aantal CPIG moet in verhouding gezien worden tot het totaal aan panden in het winkelgebied. De verhouding van het aantal commerciële panden in gebruik t.o.v. het totaal aantal panden, zowel niet-commercieel als commercieel (actief en niet-actief), heet de winkeldichtheid. Voor 2010 betekent dit een winkeldichtheid van 70,13% (6 216 t.o.v. 8 864). In 2007 was dat 70,77%, dus een kleine daling van 0,6%. Grafiek 1 geeft de evolutie van 1997 tot 2010 weer. Grafiek 1: Evolutie van winkeldichtheid en aantal CPIG 9000 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 69,23 6879 4762 65,55 65,88 8049 5276 5613 8520 8460 70,77 70,13 5987 8864 6216 1997 2001 2004 2007 2010 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Aantal panden geïnventariseerd Aantal commerciële panden in gebruik (CPIG) Winkeldichtheid (%)

Wanneer de winkeldichtheid lager is dan 50%, voldoet het winkelgebied in principe niet meer aan de afbakeningsregels om een geselecteerd winkelgebied te zijn. Tabel 2 geeft weer welke gebieden de hoogste en laagste winkeldichtheid hebben in stad Antwerpen Tabel 2: Winkelgebieden met de hoogste/laagste winkeldichtheid 2010 (2007) Winkeldichtheid % 1 (2) Meir-GB Shopping Center-Stadsfeestzaal 90,75 2 (5) Gemeentestraat 90,20 3 (11) Koningin Astridplein 90,00 4 (16) Steenhouwersvest 87,04 5 (3) Wilde Zee 86,29 6 (1) Melkmarkt-Korte Nieuwstraat 86,15 7 (6) Schuttershofstraat-Hopland 85,71 8 (4) Hoogstraat 85,59 9 (8) Leopoldstraat-Sint-Jorispoort 85,00 10 (17) Offerandestraat-Dambruggestraat 83,33 - - - - - - - - - 54 (45) Stenenbrug 54,67 55 (-) Grotesteenweg 52,68 56 (55) Victor Roosensplein-Oude Bareellei 49,20 57 (53) Provinciestraat 49,17 58 (54) Kerkstraat 48,75 Tabel 3: Sterkste stijging en daling in winkeldichtheid (t.o.v. 2007) Stijging/daling Winkeldichtheid % 1 Steenhouwersvest 8,19 2 Koningin Astridplein 7,95 3 Lange Beeldekensstraat-Diepestraat 6,85 4 Offerandestraat-Dambruggestraat 5,30 5 Handelstraat-Korte Zavelstraat 4,40 - - - 54 Jezusstraat-Sint-Jacobsmarkt -5,69 55 Stenenbrug -6,76 56 Sint-Gummarusstraat-Diepestraat -6,78 57 Sint-Katelijnevest -7,83 58 Kloosterstraat-Riemstraat -9,62 Vier gebieden met de grootste stijging van winkeldichtheid bevinden zich in Antwerpen-Noord. De Steenhouwersvest kende de grootste stijging. De gebieden Kloosterstraat-Riemstraat en Jezusstraat-Sint-Jacobsmarkt kennen vooral een grote daling in winkeldichtheid omdat ze anders zijn afgebakend dan in 2007: in beide gebieden werden extra panden opgenomen waar de winkeldichtheid lager ligt. Bij de meting van 2007 hadden de Melkmarkt-Korte Nieuwstraat en de Wilde Zee respectievelijk de hoogste en de derde hoogste winkeldichtheid van alle 57 winkelgebieden. Nu zijn de Meir en omgeving, de Gemeentestraat en het Koningin Astridplein de gebieden met de hoogste winkeldichtheid. De evolutie van de winkeldichtheid (2007 vergeleken met 2010; tabel 3) geeft een indicatie van 'de gezondheid' van een winkelgebied. Een stijging van de winkeldichtheid is positief voor de consument. Want het winkellint wordt dichter en het wordt er aangenamer om te winkelen. Eerder negatief voor de consument is een meer versnipperd winkellint. 12 / 101

2.3.3 Leegstand egstand Het aantal leegstaande panden is een volgende indicator voor de gezondheidstoestand van een winkelgebied. In 2010 waren er 815 leegstaande commerciële panden. In verhouding tot het totaal aantal commerciële panden (7 031), betekent dit 11,59%. Dit percentage komt zeer goed overeen met het percentage leegstand van alle handels- en horecazaken in de stad Antwerpen dat door het studiebureau Locatus volgens recent onderzoek 11,78% bedraagt (Locatus, inventarisatie 2009-2010). In grafiek 2 zien we dezelfde berekeningen gemaakt voor 1997, 2001, 2004 en 2007. Het is duidelijk dat er sprake is van een gunstige trend op het vlak van leegstand in de winkelgebieden van de stad Antwerpen. In 2001 was er een sterke stijging in vergelijking met 1997. Sindsdien is het percentage in de afgebakende winkelgebieden gedaald tot onder de 12%. Jammer dat niet elk winkelgebied vrij is van leegstand. Grafiek 2: Evolutie van leegstand over 10 jaar in aantal en % 9000 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 13,67 5516 754 16,97 14,34 12,20 11,59 6354 6553 6819 7031 1078 940 832 815 20,00 18,00 16,00 14,00 12,00 10,00 8,00 6,00 4,00 2,00 Aantal commerciële panden Aantal leegstaande commerciële panden Leegstaande commerciële panden (%) Tabel 4 toont de winkelgebieden waar de leegstand het hoogst is en vijf winkelconcentraties waar er bijna geen leegstand is. Vergeleken met de vorige meting (2007) is er heel wat in deze ranking gewijzigd. Het gebied met de hoogste leegstand in 2010 is de Sint-Katelijnevest met één op de vier panden dat leeg staat. Quasi hetzelfde percentage geldt voor de Lange Kievitstraat-Simonsstraat en de Provinciestraat. Ook een grote groei in leegstand werd waargenomen in de Lange Koepoortstraat, Bredabaan Centrum, Sint-Gummarusstraat-Diepestraat en Quellinstraat- Frankrijklei. Gebieden waar het wel beter gaat met de leegstand zijn de omgeving van de Meir, de Steenhouwersvest, Bist-Winkelcentrum De Kern, Koningin Astridplein en Linkeroever. Bovendien scoren zij in vergelijking met de vorige meting beter. Tabel 4: Winkelgebieden met de hoogste/laagste leegstand (%) 2010 (2007) Leegstand % 1 (15) Sint-Katelijnevest 25,81 2 (6) Lange Kievitstraat-Simonsstraat 25,32 3 (4) Provinciestraat 25,32 4 (20) Lange Koepoortstraat 22,58 5 (2) Lange Beeldekensstraat-Diepestraat 21,10 6 (12) Carnotstraat 20,49 7 (18) Bredabaan Centrum 19,61 8 (13) Sint-Gummarusstraat-Diepestraat 19,27 9 (-) Sint-Bernardsesteenweg 18,42 10 (16) Quellinstraat-Frankrijklei 18,18 - - - - - - - - - - - - 54 (46) Linkeroever 2,73 55 (39) Koningin Astridplein 2,70 56 (56) Bist-Winkelcentrum De Kern 2,16 57 (38) Steenhouwersvest 2,08 58 (52) Meir-GB Shopping Center-Stadsfeestzaal 1,49 0 1997 2001 2004 2007 2010 0,00 13 / 101

Tabel 5 geeft de sterkste groei en daling van leegstand weer. Meer dan 8% stijging in leegstand zien we in het gebied Stenenbrug, Lange Koepoortstraat en Sint-Katelijnevest. Daartegenover daalt de leegstand met 8% in het gebied Handelstraat-Korte Zavelstraat en Kasteelpleinstraat, een grote sprong vooruit voor deze gebieden. Het aantal ketenfilialen is dus een positieve indicator voor de gezondheidstoestand van winkelgebieden. In 2010 zijn er in totaal 841 ketenfilialen. In verhouding tot het totaal aantal actieve commerciële panden (CPIG), nl. 6 221, betekent dit 13,53%. Grafiek 3 geeft een zicht op dezelfde berekeningen gemaakt voor 1997, 2001, 2004 en 2007. Tabel 5: Sterkste stijging/daling van leegstand (t.o.v. 2007) Stijging/daling Leegstand % 1 Sint-Katelijnevest 9,14 2 Lange Koepoortstraat 8,79 3 Stenenbrug 8,06 4 Kerkstraat 6,60 5 Bredabaan Baanwinkels 6,47 - - - - - - - - - 54 Steenhouwersvest -6,81 55 Volkstraat-Geuzenstraat -7,21 56 Gemeentestraat -7,21 57 Handelstraat-Korte Zavelstraat -8,58 58 Kasteelpleinstraat -9,12 Bij de vorige meting stond de Handelstraat-Korte Zavelstraat nog in de lijst van "grootste stijging in leegstand". In vergelijking met 2004 hadden desbetreffende straten 9% meer leegstaande panden. Vreemd genoeg stond op dat moment de Sint-Katelijnevest bij de groep van sterke dalers, met een daling van 10% t.o.v. de meting van 2004. 2.3.4 Ketenfilialen Grafiek 3: Evolutie van het aantal en % ketenfilialen 7000 13,66 13,53 6000 16,00 14,00 12,00 5000 11,78 10,00 4000 8,38 8,00 3000 7,83 5987 6216 5613 5276 6,00 4762 2000 4,00 1000 818 841 661 373 442 2,00 0 0,00 1997 2001 2004 2007 2010 Aantal commerciële panden in gebruik Aantal ketenfilialen Ketenfilialen (%) Een commercieel pand is een ketenfiliaal wanneer er meer dan vijf commerciële panden in België of elders bestaan met hetzelfde enseigne en die door een overkoepelend management beheerd worden. Zowel personeelsleden van de keten als zelfstandige ondernemers kunnen uitbaters van ketenfilialen zijn. Het aantal ketens is één van de indicatoren voor de gezondheidstoestand en aantrekkelijkheid van een winkelgebied. Per slot van rekening zijn ketens gunstig voor een winkelgebied omdat ze zorgen voor herkenbaarheid, vertrouwen en veel passage. Bovendien hebben heel wat ketenfilialen een bovenlokale aantrekkingskracht. Sinds deze meting is de trend van groei in het percentage ketenfilialen in de winkelgebieden van de stad Antwerpen gestabiliseerd. De grootste stijging was er van 2001 naar 2004. Ook bij de meting van 2007 steeg het percentage. De opening van drie nieuwe shoppingcentra - Den TIR, de Stadsfeestzaal en de Winkelgalerij Centraal Station - droeg bij tot deze stijging. De voorbije jaren werden echter geen nieuwe shoppingcentra van die omvang geopend. Heel wat ketens verdwenen trouwens uit bepaalde stadsdeelcentra zoals de Abdijstraat-den TIR en de Bredabaan in Merksem. 14 / 101

De stad Antwerpen streeft naar een evenwichtige mix tussen ketenbedrijven en zelfstandigen (die onder een eigen naam opereren), een mix afgestemd op het verzorgingsgebied van elk winkelgebied. Winkelgebieden met zeer weinig of geen ketens doen het niet per definitie slecht, zoals de themastraten Kloosterstraat en Van Wesenbekestraat. Wel is het zo dat het aantal ketens vaak zeer laag is in de winkelgebieden die ook minder goed scoren op het aantal leegstaande of het aantal imagoverlagende panden. Tabel 6 geeft de tien winkelgebieden met de meeste ketenfilialen en de vijf gebieden met de minste ketenfilialen weer. Eerst en vooral omvatten deze de centrale shopping-winkelas van Centraal Station tot Schelde (Meir, Wilde Zee, enz.). Vervolgens komen ook de twee baanwinkelcentra opnieuw voor (Boomsesteenweg, Bredabaan), met tal van ketens in o.m. meubelen, elektro, wooninrichting en kleding die in heel België in dit soort concentraties terug te vinden zijn. Ten slotte zijn twee stadsdeelcentra in de lijst opgenomen die een mix van bovenlokaal en lokaal aanbieden, nl. Abdijstraat-den TIR en Bredabaan Centrum. In vergelijking met 2007 hebben de Kammenstraat-Kleine Markt en Steenhouwersvest nu procentueel meer ketens dan de Abdijstraat-Den TIR. Tabel 6: 6 : Winkelgebieden met de meeste/minste ketenfilialen 2010 (2007) Ketenfilialen % 1 (1) Meir-GB Shopping Center-Stadsfeestzaal 79,62 2 (3) Bredabaan Baanwinkels 62,39 3 (2) Schuttershofstraat-Hopland 55,21 4 (4) Boomsesteenweg 49,21 5 (5) Wilde Zee 36,82 6 (6) De Keyserlei-Century Center 27,52 7 (8) Kammenstraat-Kleine Markt 25,53 8 (9) Steenhouwersvest 19,15 9 (7) Abdijstraat-Den Tir 18,90 10 (10) Bredabaan Centrum 17,20 - - - - - - - - - - - - 54 (52) Handelstraat-Korte Zavelstraat 1,00 55 (42) Sint-Katelijnevest 0,00 56 (54) Lange Koepoortstraat 0,00 57 (55) Kerkstraat 0,00 58 (56) Minderbroedersrui-Wolstraat 0,00 15 / 101 In Tabel 7 staan de gebieden die het sterkst groeiden in aantal ketens. Wanneer ketens zich vestigen in een winkelgebied, betekent dit dat het gebied aantrekkelijk is voor (inter)nationale investeerders omdat het symbool staat voor dynamiek en voor meer bovenlokale aantrekkingskracht. De grootste stijging vinden we in het baanwinkelgebied van de Bredabaan, waar vooral aan de zijde van Schoten heel wat nieuwe baanwinkels gevestigd werden (o.a. Torfs, Zeb, Lidl). Straten die bij de vorige meting sterk groeiden zoals de Kammenstraat en de Schuttershofstraat zijn nog steeds populair, maar de groei is sterk gedaald (nu nog 2% in de Kammenstraat). In absolute aantallen kent de Gemeentestraat slechts twee ketens meer dan bij de vorige meting (Bakker Bart en de kledingzaak T2). Omwille van het lage aantal commerciële panden resulteert dit echter procentueel in een sterke groei. Tabel 7: 7 Sterkste groei/daling in % ketenfilialen Stijging/daling Ketenfilialen % 1 Bredabaan Baanwinkels 7,03 2 Gemeentestraat 3,96 3 Wilde Zee 2,57 4 Stenenbrug 2,55 5 Nationalestraat 2,36 6 Vlaamsekaai en Waalsekaai 2,31 7 Kammenstraat-Kleine Markt 2,28 8 Anselmostraat 1,99 9 Melkmarkt-Korte Nieuwstraat 1,97 10 Diksmuidelaan 1,75 - - - - - - - - - 54 Mechelsesteenweg -2,28 55 Boomsesteenweg -2,46 56 Offerandestraat-Dambruggestraat -3,00 57 Quellinstraat-Frankrijklei -3,22 58 Abdijstraat-Den Tir -5,61 Winkelgebieden die ketens verliezen, doen het daarom niet steeds slechter. Toch kan dit een indicatie zijn voor het wijzigende karakter van de straat. Hierdoor zullen ze bovendien een deel van de (bovenlokale) passage verliezen. Voorbeelden van dit soort straten zijn: Abdijstraat-Den TIR, Quellinstraat-Frankrijklei en Offerandestraat-Dambruggestraat.

2.3.5 Imagoverlagende commerciële panden Het aantal imagoverlagende commerciële panden is de volgende indicator voor de gezondheidstoestand van een winkelgebied. Dit zijn handelszaken die een aanbod of dienst leveren die de consument als weinig aantrekkelijk of soms bedreigend ervaart. Niet alle winkels die tot deze categorie behoren werken per definitie imagoverlagend. Er bestaan bijvoorbeeld zeer kwalitatieve tweedehandswinkels en verzorgde telefoonwinkels of nachtwinkels. Deze handelszaken - zeker als ze geconcentreerd voorkomen - hebben echter een negatief effect op de commerciële leefbaarheid en uitstraling van een winkelgebied. In grafiek 4 zijn dezelfde berekeningen gemaakt voor 1997, 2001, 2004 en 2007. Na vijf metingen is dit percentage voor de stad Antwerpen voor het eerst onder dit van 1997 gezakt. De komst van de uitbatings- en vestigingsvergunning (extra regelgeving voor een aantal van de geselecteerde imagoverlagende aanbodcategorieën), heeft wellicht haar vruchten afgeworpen. De daling t.o.v. 2007 is aanzienlijk en in sommige straten is er een grote daling merkbaar. Daar staat tegenover dat in sommige straten een stijging kan worden vastgesteld. Grafiek 4: 4 Evolutie aantal en % imagoverlagende handelszaken 7000 8,00 Zodat dit geen subjectief criterium is, wordt dit gekoppeld aan een lijst met acht aanbodcategorieën die het imagoverlagende karakter aantonen in een winkelgebied als ze er geconcentreerd en in groot aantal voorkomen. Het betreft: - nachtwinkels - internet/telefoonwinkels - erotische diensten/artikelen - tweedehands/faillissement/stockverkoop - gokwinkels - horeca vzw's - import/exportzaken/bazaars. 6000 5000 4000 3000 2000 5,42 4762 6,69 5276 6,00 5613 5,93 5987 6216 5,05 7,00 6,00 5,00 4,00 3,00 2,00 Aantal commerciële panden in gebruik Aantal imagoverlagende commerciële panden Imagoverlagende commerciële panden (%) Ook in de vorige metingen werden deze categorieën gebruikt. Daartegenover kunnen ook winkels, die niet tot één van de acht bovenstaande categorieën behoren, zwak voor de dag komen en de uitstraling van het winkelgebied niet ten goede komen. 1000 0 258 353 337 355 314 1997 2001 2004 2007 2010 1,00 0,00 Het aantal imagoverlagende commerciële panden is m.a.w. een negatieve indicator voor de gezondheidstoestand van winkelgebieden. In 2010 waren er 314 imagoverlagende commerciële panden. In verhouding tot het totaal aantal actieve commerciële panden (CPIG), nl. 6 216, betekent dit 5,05%. 16 / 101

Tabel 8 laat zien dat de Handelstraat-Korte Zavelstraat het winkelgebied is met de meeste imagoverlagende commerciële panden. De winkelgebieden onderaan de lijst hebben geen of weinig imagoverlagende handelszaken. Dit geldt bijvoorbeeld voor de Bist- Winkelcentrum De Kern, Schuttershofstraat of Fruithoflaan. Tabel 8: Winkelgebieden met de meeste en minste imagoverlagende commerciële panden (in % van commerciële panden in gebruik) 2010 (2007) Imagoverlagende comm. Panden % 1 (1) Handelstraat-Korte Zavelstraat 24,00 2 (2) Provinciestraat 22,58 3 (4) Kerkstraat 15,38 4 (3) Gemeentestraat 15,22 5 (5) Brederodewijk 15,13 6 (9) Lange Beeldekensstraat-Diepestraat 15,12 7 (7) Turnhoutsebaan Borgerhout 14,71 8 (10) Sint-Gummarusstraat-Diepestraat 11,36 9 (6) Carnotstraat 11,34 10 (8) Driekoningenstraat-Statiestraat 10,42 - - - - - - - - - - - - 54 (55) Fruithoflaan 0,00 55 (56) Steenhouwersvest 0,00 56 (57) Bist-Winkelcentrum De Kern 0,00 57 (47) Schuttershofstraat-Hopland 0,00 58 (-) Grotesteenweg 0,00 Tabel 9: Sterkste stijging en daling in % imagoverlagende commerciële panden (% CPIG, t.o.v. 2007) Stijging/daling Imagoverlagend % 1 Jezusstraat-Sint-Jacobsmarkt 4,76 2 Koningin Astridplein 2,43 3 Lange Beeldekensstraat-Diepestraat 2,26 4 Volkstraat-Geuzenstraat 2,23 5 Kloosterstraat-Riemstraat 1,68 - - - - - - - - - 54 Lange Kievitstraat-Simonsstraat -3,28 55 Melkmarkt-Korte Nieuwstraat -3,33 56 Sint-Jansplein-Vondelstraat -3,61 57 Gitschotellei -5,05 58 Gemeentestraat -7,86 17 / 101 Voornamelijk in winkelgebieden die vergroot zijn t.o.v. 2007, zoals de Kloosterstraat en de Jezusstraat, neemt het percentage imagoverlagende commerciële panden toe (zie Tabel 9). De (delen van) straten die toegevoegd zijn aan het gebied hebben een hoger percentage imagoverlagende handel dan het oorspronkelijke winkelgebied. Een sterke daling van het percentage imagoverlagende commerciële panden is positief voor een winkelgebied. Zo daalt het percentage imagoverlagende panden in de Gemeentestraat met bijna 8%. Het staat echter niet vast dat er in plaats van deze commerciële panden kwalitatieve handels- en horecazaken of diensten gekomen zijn. 2.3.6 Dynamiek in het winkelgebied Voor de eerste maal in de metingen wordt dieper ingegaan op de dynamiek in de winkelgebieden. Deze is immers een indicator voor de veranderingen in de invulling van de panden. De situatie in 2010 wordt daarbij vergeleken met die in 2007. Elk pand kan hierbij volgende waarde krijgen: - positieve dynamiek: in vergelijking met 2007 is het pand veranderd van invulling en die verandering wordt positief geëvalueerd. Bijvoorbeeld: een leegstaand pand in 2007 dat in 2010 werd geïnventariseerd als actieve handel/horeca/dienstenfiliaal, zonder dat het tot de categorie imagoverlagende handel behoort. Tevens kan een imagoverlagend pand in 2007 dit keer geïnventariseerd zijn als niet-imagoverlagend. Veel positieve dynamiek in een winkelgebied heeft een positieve impact op de uitstraling van desbetreffend gebied. - negatieve dynamiek: vergeleken met 2007 is de invulling van het pand veranderd en die verandering wordt negatief geëvalueerd. Bijvoorbeeld: actieve handelspanden in 2007 die nu geïnventariseerd werden als leegstaande of imagoverlagende handelszaak. Heel wat negatieve dynamiek in een winkelgebied zal zeker een effect hebben op de uitstraling. Grafiek 5 toont de verhouding van de positieve tegenover de negatieve dynamiek.

Grafiek 5: Positieve tegenover negatieve dynamiek 18 / 101

Uiteraard is het saldo tussen beide interessant: met name het verschil tussen de positieve en de negatieve dynamiek. Wanneer er immers een grote positieve dynamiek is maar tegelijkertijd ook een zeer grote negatieve dynamiek, is het saldo uiteraard weinig positief. We spreken hierbij van de saldodynamiek dynamiek. Tabel 10 toont de volledige lijst van winkelgebieden en hun saldo. Tabel 10: Saldo dynamiek: positief of negatief? Saldo dynamiek (Positief - Negatief) % 1 Steenhouwersvest 11,11 29 Bist-Winkelcentrum De Kern -0,59 2 Koningin Astridplein 10,00 30 Paardenmarkt -0,73 3 Kasteelpleinstraat 9,89 31 Handelstraat-Korte Zavelstraat -0,75 4 Gemeentestraat 9,80 32 Abdijstraat-Den Tir -1,17 5 Minderbroedersrui-Wolstraat 7,95 33 Anselmostraat -1,45 6 Kammenstraat-Kleine Markt 6,90 34 Driekoningenstraat-Statiestraat -1,61 7 Diamantwijk-Winkelgalerij Centraal Station 6,01 35 Schuttershofstraat-Hopland -1,79 8 Fruithoflaan 5,81 36 Kioskplaats-Kapelstraat -1,84 9 Meir-GB Shopping Center-Stadsfeestzaal 4,79 37 Jules Moretuslei -2,48 10 Offerandestraat-Dambruggestraat 4,76 38 Bredabaan Centrum -2,49 11 Leopoldstraat-Sint-Jorispoort 3,75 39 Kerkstraat -2,50 12 Ekeren Mariaburg 3,33 40 Lange Koepoortstraat -2,56 13 Vlaamsekaai en Waalsekaai 3,23 41 Hoogstraat -2,70 14 Volkstraat-Geuzenstraat 3,13 42 Van Wesenbekestraat -2,70 15 Nationalestraat 3,05 43 Lange Kievitstraat-Simonsstraat -3,06 16 De Keyserlei-Century Center 2,27 44 Sint-Jansplein-Vondelstraat -3,33 17 Kloosterstraat-Riemstraat 2,17 45 Herentalsebaan -3,48 18 Gitschotellei 1,81 46 Bredabaan Baanwinkels -3,65 19 Quellinstraat-Frankrijklei 1,63 47 Deurne-Noord -3,84 20 Linkeroever 1,40 48 Provinciestraat -4,17 21 Victor Roosensplein-Oude Bareellei 1,07 49 Diksmuidelaan -4,17 22 Ekeren Donk 1,01 50 Turnhoutsebaan Borgerhout -4,24 23 Boomsesteenweg 0,90 51 Ekeren Dorp -4,42 24 Brederodewijk 0,81 52 Carnotstraat -4,51 25 Mechelsesteenweg 0,00 53 Melkmarkt-Korte Nieuwstraat -4,62 26 Lange Beeldekensstraat-Diepestraat 0,00 54 Jezusstraat-Sint-Jacobsmarkt -5,26 27 Stenenbrug 0,00 55 Sint-Katelijnevest -6,49 28 Wilde Zee 0,00 56 Sint-Gummarusstraat-Diepestraat -7,30 Sint-Bernardsesteenweg - Grotesteenweg - Tabel 11 toont van de neutrale dynamiek de gebieden met de hoogste en de laagste score. Twee gebieden die dicht bij elkaar liggen, met name Offerandestraat-Dambruggestraat en Carnotstraat, hebben de meeste neutrale wijzigingen in invulling van panden gehad. Veel handelszaken zijn er o.m. veranderd van naam, type assortiment en commerciële invulling zonder daarbij te veranderen in imagoverlagende handelszaken. Tabel 11: Neutrale e dynamiek: hoog of laag? 2010 Neutrale dynamiek % 1 Offerandestraat-Dambruggestraat 23,02 2 Carnotstraat 21,05 3 Kloosterstraat-Riemstraat 20,65 4 Abdijstraat-Den Tir 20,53 5 Steenhouwersvest 20,37 6 Kammenstraat-Kleine Markt 19,83 7 Sint-Gummarusstraat-Diepestraat 18,98 8 Nationalestraat 18,78 9 Jezusstraat-Sint-Jacobsmarkt 18,47 10 Hoogstraat 18,02 - - - - - - - - - 54 Kerkstraat 7,50 55 Lange Kievitstraat-Simonsstraat 7,14 56 Fruithoflaan 6,98 57 Lange Koepoortstraat 5,13 58 Victor Roosensplein-Oude Bareellei 4,28 - neutrale dynamiek: de invulling van een pand is gewijzigd maar de verandering is niet duidelijk positief of negatief. Bijvoorbeeld: een kledingzaak in 2007 staat nu geïnventariseerd als horecazaak of een kapsalon is nu een schoenwinkel geworden. Objectief gezien kan aan deze wijziging geen positieve of negatieve waarde worden toegekend, maar de verandering in invulling is wel meegenomen in deze variabele. 19 / 101

2.4 Conclusies Om de conclusies voor de 58 Antwerpse winkelgebieden samen te vatten, kijken we naar hoe deze gebieden scoren op de verschillende variabelen. Zo ontstaan 10 criteria waarop positief kan gescoord worden: 1. hoge winkeldichtheid 2. stijging van het percentage winkeldichtheid 3. laag percentage leegstand 4. daling van het percentage leegstand 5. hoog percentage ketens 6. stijging van het percentage ketens 7. laag percentage imagoverlagende handel 8. daling van het percentage imagoverlagende handel 9. hoog percentage neutrale dynamiek 10. positief saldo van de dynamiek Wanneer op deze 10 criteria uitzonderlijk gescoord wordt (zie tabellen 1 tot en met 11), krijgt het gebied een positieve score. Voor negatieve scores geldt de omgekeerde redenering. Het resultaat van deze criteria staat rechts afgebeeld. Dit driejaarlijkse onderzoek van de Antwerpse winkelstraten bevat enkele positieve resultaten omtrent het commercieel aanbod in de winkelstraten en de evolutie ervan. In vergelijking met de vorige meting stellen we over het algemeen een daling vast van de imagoverlagende handelspanden tot onder het niveau van de eerste meting (1997). Momenteel bedraagt deze nog 5% van de actieve handelspanden. Dit is een duidelijk gevolg van de maatregelen die uitgevoerd zijn de voorbije jaren: de uitbatingsvergunning voor imagoverlagende handelszaken en de vestigingsvergunning voor belwinkels. De vrees dat het terugdringen van het aanbod imagoverlagende handel zou leiden tot hoge leegstandcijfers blijkt ongegrond: de leegstandscijfers blijven dalen, zij het in mindere mate dan in vorige jaren. Uiteraard heeft daar de economische crisis toe bijgedragen. De meting van 2010 geeft uiteindelijk een leegstandscijfer van 11,59%. 20 / 101 Winkelgebied Positieve scores Negatieve scores Type 1 Steenhouwersvest 8 0 Winkelhart 2 Gemeentestraat 5 1 Wijkcentrum 3 Kammenstraat-Kleine Markt 4 0 Winkelhart 4 Meir-GB Shopping Center-Stadsfeestzaal 4 0 Winkelhart 5 Koningin Astridplein 4 1 Winkelhart 6 Offerandestraat-Dambruggestraat 4 1 Wijkcentrum 7 Nationalestraat 3 0 Winkelhart 8 Wilde Zee 3 0 Winkelhart 9 Melkmarkt-Korte Nieuwstraat 3 1 Winkelhart 10 Schuttershofstraat-Hopland 3 1 Winkelhart 11 Gitschotellei 2 0 Wijkcentrum 12 Kasteelpleinstraat 2 0 Wijkcentrum 13 Leopoldstraat-Sint-Jorispoort 2 0 Winkelhart 14 Linkeroever 2 0 Wijkcentrum 15 Vlaamsekaai en Waalsekaai 2 0 Winkelhart 16 Bist-Winkelcentrum De Kern 2 1 Stadsdeelcentrum 17 Boomsesteenweg 2 1 Baanwinkelgebied 18 De Keyserlei-Century Center 2 1 Winkelhart 19 Fruithoflaan 2 1 Wijkcentrum 20 Hoogstraat 2 1 Winkelhart 21 Volkstraat-Geuzenstraat 2 1 Winkelhart 22 Diamantwijk-Winkelgalerij Centraal Station 1 0 Winkelhart 23 Ekeren Donk 1 0 Wijkcentrum 24 Ekeren Mariaburg 1 0 Wijkcentrum 25 Abdijstraat-Den Tir 2 2 Stadsdeelcentrum 26 Bredabaan Baanwinkels 2 2 Baanwinkelgebied 27 Kloosterstraat-Riemstraat 2 2 Winkelhart 28 Anselmostraat 1 1 Wijkcentrum 29 Brederodewijk 1 1 Wijkcentrum 30 Diksmuidelaan 1 1 Wijkcentrum 31 Grotesteenweg 1 1 Wijkcentrum 32 Minderbroedersrui-Wolstraat 1 1 Winkelhart 33 Sint-Jansplein-Vondelstraat 1 1 Wijkcentrum 34 Handelstraat-Korte Zavelstraat 2 3 Wijkcentrum 35 Ekeren Dorp 0 1 Wijkcentrum 36 Herentalsebaan 0 1 Wijkcentrum 37 Jules Moretuslei 0 1 Wijkcentrum 38 Kioskplaats-Kapelstraat 0 1 Wijkcentrum 39 Mechelsesteenweg 0 1 Winkelhart 40 Paardenmarkt 0 1 Wijkcentrum 41 Sint-Bernardsesteenweg 0 1 Wijkcentrum 42 Van Wesenbekestraat 0 1 Wijkcentrum 43 Deurne-Noord 0 1 Wijkcentrum 44 Bredabaan Centrum 1 2 Stadsdeelcentrum 45 Quellinstraat-Frankrijklei 1 2 Winkelhart 46 Victor Roosensplein-Oude Bareellei 1 2 Wijkcentrum 47 Driekoningenstraat-Statiestraat 0 2 Wijkcentrum 48 Turnhoutsebaan Borgerhout 0 2 Wijkcentrum 49 Carnotstraat 1 3 Wijkcentrum 50 Jezusstraat-Sint-Jacobsmarkt 1 3 Wijkcentrum 51 Lange Beeldekensstraat-Diepestraat 1 3 Wijkcentrum 52 Lange Kievitstraat-Simonsstraat 1 3 Wijkcentrum 53 Stenenbrug 1 3 Wijkcentrum 54 Sint-Gummarusstraat-Diepestraat 1 4 Wijkcentrum 55 Provinciestraat 0 4 Wijkcentrum 56 Lange Koepoortstraat 0 5 Wijkcentrum 57 Sint-Katelijnevest 0 5 Winkelhart 58 Kerkstraat 0 6 Wijkcentrum

Bij de vorige meting nam het aantal ketens toe met 1,5% door de opening van nieuwe shopping centra/galerijen. Deze meting laat een status quo zien. Tevens groeit de winkeldichtheid niet meer. Ze blijft status quo op ongeveer 70%. De markt is met andere woorden wel aanwezig en blijft geïnteresseerd. In het detaillandschap hebben zich in de voorbije jaren echter geen grote nieuwe ontwikkelingen voorgedaan. Het Antwerps winkelhart blijft een sterk winkelaanbod hebben. De groei zet zich nu ook richting Steenhouwersvest, Volkstraat-Geuzenstraat, Kloosterstraat-Riemstraat en Kasteelpleinstraat verder. Momenteel lijken de Nationalestraat en de Kammenstraat-Kleine Markt even in hun groei te stabiliseren. Kunnen deze gebieden echter nog veel groeien? De winkelgebieden ten noorden van het winkelhart kennen dan weer de grootste problemen: Sint-Katelijnevest, Lange Koepoortstraat, Het Falconplein-Klapdorp is zelfs geen winkelgebied meer. Ook de stadsdeelcentra, met uitzondering van het winkelgebied Bist- Winkelcentrum De Kern in Wilrijk, hebben het moeilijk: de winkelgebieden Bredabaan Centrum en Abdijstraat-Den TIR verliezen bovenlokale aantrekkingskracht. Als belangrijk winkelgebied voor Borgerhout heeft de Turnhoutsebaan het moeilijk. Evenzeer scoren de nabijgelegen winkelgebieden Kerkstraat en Carnotstraat niet goed. Ongetwijfeld is één van de oorzaken hiervan de huidige heraanleg van de Carnotstraat. Door de heraanleg van het openbaar domein in de omgeving van Koningin Astridplein en Gemeentestraat kenden deze gebieden in 2007 nog tal van problemen. In 2010 zijn heel wat panden er opnieuw ingevuld en is het aantal imagoverlagende zaken er afgenomen. Vooral op het vlak van evolutie in de leegstand en winkeldichtheid, krijgen de winkelgebieden een goede score. Uiteraard is de Meting van de Antwerpse winkelstraten steeds een kwantitatieve analyse. Zelfs het criterium "imagoverlagende handelszaken" is op zich kwantitatief omdat het niets zegt over de kwaliteit van deze handelszaken. Conclusies dienen dus steeds met de nodige zorg getrokken te worden. 21 / 101 De komende jaren zijn tal van winkelopeningen en investeringen gepland in de Antwerpse winkelstraten. Zonder twijfel zullen deze bijdragen tot de (verdere) opwaardering van het commercieel aanbod in deze kernen. Enkele voorbeelden: - Lange Koepoortstraat: mogelijke vestiging van een nieuwe supermarkt op de hoek met de Minderbroedersrui en winkels in het project "Stamps". - Gitschotellei en Linkeroever: de heropening van de centrale supermarkt in het winkelgebied, voorheen supermarkten van GB. - Meir en omgeving: de opening van de grote kledingzaak Forever 21 en opwaardering van het Grand Bazar Shopping Center. - omgeving Koningin Astridplein: de ontwikkeling van een congrescentrum met bijhorende faciliteiten samen met de verdere opwaardering van de Zoo. - Driekoningenstraat-Statiestraat en Gitschotellei: de herontwikkeling van de site van Post X aan de Singel. - Bist-Winkelcentrum De Kern en Jules Moretuslei: nieuwe winkels op de hoek van de Heistraat en de Jules Moretuslei. - Vlaamsekaai en Waalsekaai: de herontwikkeling van de site Oude Vismijn in de Scheldestraat. - Brederodewijk: de mogelijkheid voor een nieuwe supermarkt in de Paleisstraat (hoek Belegstraat). - Abdijstraat-Den TIR: nieuwe winkels, horeca en diensten in commerciële ruimtes van het project Winkelplein aan de Sint-Bernardsesteenweg. - De Keyserlei-Century Center: de heraanleg en opwaardering van het openbaar domein. Mogelijk kan ook de aanpak van de Antwerp Tower galerij bijdragen tot dit project. - Boomsesteenweg: het uitwerken van een Ruimtelijk Uitvoeringsplan (RUP) voor de terreinen aan de Oudebaan-Moerelei met mogelijkheid voor meer detailhandel, de heropening van een vernieuwde IKEA-vestiging. - Diamantwijk-Winkelgalerij Centraal Station: het uitwerken van het Masterplan Diamant en ontwikkeling van Kievit Fase II. - Bredabaan Baanwinkels: voorstel tot opwaardering van het retailpark "Van Damme" aan de wijk Winkelstap. - Sint-Jansplein-Vondelstraat: het voorstel tot herontwikkeling van de bestaande ALDI-supermarkt met meer winkelruimte in een modern ontwerp. - Tal van inspanningen rond terreinmanagement, openbaar domein,

gevelrenovatie, leegstandsbeleid e.d. in de strategische gebieden Turnhoutsebaan Borgerhout, Kioskplaats-Kapelstraat, Antwerpen-Noord, omgeving Centraal Station en De Keyserlei, Driekoningenstraat- Statiestraat, Brederodewijk en Bredabaan Centrum. De lijst van voorbeelden is veel langer. De positieve dynamiek in de detailhandel is dus ook de komende jaren verzekerd. Stedelijke en private inspanningen zullen ervoor blijven zorgen dat de sterke winkelstraten hun positie nog versterken en de verzwakte opnieuw op de kaart worden gezet. 22 / 101